Meningen
Hier kun je zien welke berichten Dievegge als persoonlijke mening of recensie heeft gemarkeerd.
W.E. (2011)
Het interessante hieraan is dat een bekende geschiedenis uit een ander standpunt verteld wordt. Wallis Simpson wordt meestal voorgesteld als de echtbreekster en gemene verleidster, maar hier krijg je een heel ander beeld van haar. George VI werd in The King's Speech voorgesteld als een held met een gebrek, maar is hier een ordinaire stotteraar in de marge.
Abbie Cornish speelt het hoofdpersonage in het omkaderende heden, een ongelukkige echtgenote die zich gaat identificeren met Simpson. Er zitten een paar fantasiescènes in waarin heden en verleden elkaar ontmoeten. De muziekkeuze is nogal eclectisch.
Wadjda (2012)
Alternatieve titel: وجدة
De vrouwelijke regisseur weet een standpunt te verkondigen zonder prekerig te worden en met zin voor humor. Vrouwen mochten tot voor kort niet fietsen in het openbaar, maar sinds 2018 is dat veranderd, mogelijk onder invloed van dit drama. In sommige opzichten is het beeld van Saudi-Arabië vergelijkbaar met katholiek Vlaanderen tot een halve eeuw geleden, toen de cathechismus afgedramd moest worden en teennagels lakkenals ijdel beschouwd werd. In andere opzichten is het wel radicaler. Vrouwen mogen niet gezien of gehoord worden in het openbaar; ze worden geacht onzichtbaar te zijn. Veelzeggend is de scène waarin de echtgenote een grote rijstschotel klaarzet voor de mannen, om vervolgens de restjes op te eten in de keuken.
Het verhaal is standaard. De protagonist streeft een doel na, maar moet daarvoor obstakels overwinnen en afrekenen met de hoon van de omgeving. Het wordt echter prachtig uitgewerkt, met zeer natuurlijk spel van onervaren acteurs en zonder onnodig sentiment. De stijl is realistisch. Hoewel het zich in de hoofdstad afspeelt, verraden sommige buitenbeelden hoe droog en warm het klimaat daar is. Een cultuur die meestal slechts negatief in het nieuws komt, wordt nu eens van binnen uit getoond, hetgeen tot meer begrip en hopelijk wat verandering kan leiden.
Walkabout (1971)
Een naamloze broer en zus komen ongepland in hun eigen ontgroeningsritueel terecht. Met de zon als oriëntatie moeten ze oostwaarts trekken. Overweldigende shots van de woestijn, met rood zand, magnesiumrotsen en azuurblauwe lucht, doen hen nietig lijken. Ze ontmoeten buideldieren, dromedarissen, kaketoes, parkieten, slangen, schorpioenen en mieren. Ze eten lillypillybessen. De schoonheid maar ook de wreedheid van de natuur wordt getoond. Dieren doden met een speer hoort bij het natuurlijke verloop van de voedselcyclus, maar blanke jagers schieten op waterbuffels voor hun vermaak.
De communicatie tussen de twee culturen verloopt moeizaam. Het kind legt contact met gebarentaal. De Aboriginal redt hun leven door hen grondwater te laten drinken met een rietje. Het komt niet tot een volledige overbrugging, want zij reageert afwijzend op zijn paringsdans.
Met crosscutting legt Nicolas Roeg verbanden tussen westerse en traditionele cultuur. De openingsscène plaatst het gebrom van een didgeridoo tegenover het geraas van de files in Sydney. De montage springt heen en weer tussen een kruipende hagedis en een rijdende Kever, of tussen een waterpistool en een echt vuurwapen. Het hakken van een kangoeroe wordt afgewisseld met beelden van een moderne beenhouwer. Het heden wordt onderbroken door herinneringsflitsen, wat doet denken aan de Droomtijd van de Aboriginals.
Jenny Agutter had het accent van een Engels kostschoolmeisje en een uniform met ingekort rokje. Enkele expliciete beelden leidden tot discussies met ratingcommissies. Voor het jongetje hoefden ze niet ver te zoeken, want dat was de zoon van de regisseur. David Gulpilil zou de volgende decennia in nogal wat Australische producties opdagen.
Wall Street (1987)
Oliver Stone maakte deze aanklacht tegen het casinokapitalisme. Dat is een systeem waarin je niet meer rijk wordt door een goed product op de markt te brengen, maar door te speculeren. De vaak geciteerde leuze Greed is good, wordt door een tussenzinnetje onderbroken. Als elk individu egoïstisch en hebzuchtig handelt, leidt dat tot een bloeiende economie gebaseerd op vrije concurrentie - zo luidde de theorie. In de praktijk leidde het echter tot een groeiende kloof tussen arm en rijk en tot frauduleuze praktijken zoals handel met voorkennis.
Bud Fox (Charlie Sheen) is een yuppie in Manhattan. Z'n vader (Martin Sheen) gelooft nog in oude waarden als hard werken en integriteit, maar hijzelf wil een "player" worden. Z'n idool Gordon Gekko (Michael Douglas) heeft een psychopatische persoonlijkheid, gaat figuurlijk over lijken. Deze speculant is een Nieuwe Rijke die een hekel heeft aan intellectuelen en Oude Rijken als de Britse aristocraat Wildman (Terence Stamp). Gekko heeft iets fanatieks in z'n lichaamstaal, zelfs wanneer hij squash speelt. Hij haalt inspiratie uit de militaire strategieën van Sun Tzu. Een vrouw als Darien (Daryl Hannah) is slechts een speeltje in z'n handen. Charlie Sheen heeft het meeste schermtijd, maar het is vooral de rol van Michael Douglas die bijblijft.
Stone gebruikte een snelle montage met veel korte shots en trackingshots, wat past bij de jachtige levensstijl. Een splitscreen versterkt het gevoel van haast. Ook het taalgebruik is hard en koortsachtig. We zien stropdassen, achteruit gekamde gelkapsels, computerschermen, een van de eerste mobieltjes, wolkenkrabbers, schilderijen en auto's als statussymbool... Alleen een beeld van de zee bij zonsondergang zorgt voor een adempauze. Het was bedoeld als kritiek op de graaicultuur van de jaren '80, maar het had ook een voorspellende waarde voor de volgende decennia.
Way We Were, The (1973)
Arthur Laurents schreef over wat hij kende. Hij was zelf een communistische jood in New York. Verschillende personages en gebeurtenissen sproten uit z'n eigen herinneringen voort. Zijn idee was om een romantisch drama te linken aan de veranderende houding ten opzichte van communisme in de V.S. Tijdens de Spaanse Burgeroorlog weigerden de Amerikanen de linkse krachten te steunen tegen Franco, maar tijdens de Tweede Wereldoorlog werkten ze wel samen met de Sovjetunie. In die periode heeft Katie posters van Roosevelt en Stalin op haar kamer hangen. Tijdens het mccarthyisme in de jaren '50 werd deze toenadering abrupt afgebroken.
De romantische verhaallijn loopt parallel aan de politieke. Tijdens de flashback in de jaren '30 is de kloof te groot. Zij is een communistische jodin die politieke actie voert. Ze is het lelijke eendje, al heeft ze ook een aantrekkelijke kant. Hij is een protestants rijkeluiszoontje die alles op een gouden schaaltje gepresenteerd krijgt. Hij is atletisch, populair en intelligent. Politiek nemen hij en z'n vrienden niet ernstig. De jaren '40 zijn een periode van toenadering. Katie laat haar haar ontkrullen in de hoop dat ze dan aanvaard zal worden door Hubbells vrienden. In de jaren '50 valt het koppel uiteen in een klimaat waarin mensen in de filmindustrie onder druk gezet werden om tegen elkaar te getuigen.
Een komische scène is het feestje waarop iedereen verkleed is als een van de Marx Brothers. Het stotteren op de naam K-K-K-Katy is ontleend aan een populair liedje van Billy Murray. De romantiek zit in kleine momenten, zoals wanneer ze z'n haar uit z'n ogen haalt of wanneer hij haar schoen dichtknoopt en iets te lang vasthoudt. Er zitten mooie camerabewegingen in, onder andere bij dat boottochtje vanuit een helikopter. Het titelnummer, intens gezongen door Barbra Streisand, roept een nostalgische sfeer op vol mijmering over wat had kunnen zijn.
Weisse Massai, Die (2005)
Alternatieve titel: The White Masai
Het thema is interessant: een Duitse vrouw die in een vlaag van verliefdheid en idealisme een relatie begint met een Masaï. Na de wittebroodsweken blijkt de kloof tussen de twee culturen toch te groot. Het begin en het laatste halfuur zijn sterk; het middenstuk vond ik ma' saai.
Werckmeister Harmóniák (2000)
Alternatieve titel: Werckmeister Harmonies
Ooit heb ik een cursus kunstgeschiedenis van de twintigste eeuw gevolgd. Daarin werd een schilderij van Yves Klein getoond dat volledig blauw was. Vervolgens legde de professor uit waarom dat een meesterwerk was. Klein begreep dat een schilderij slechts verf op een doek was en niet een landschap of een mythologisch tafereel. Het probleem met dat soort kunst is dat het kunstwerk zelf weinig voorstelt, dat het volledig rond de esthetische theorie draait en de uitleg die critici eraan geven.
Hetzelfde probleem heb ik met Tarr. Ik zie een acteur met een vervelende kop die rondwandelt en het is traag en het is in zwart-wit. Een plot zit er niet in. Vervolgens lees ik dat het een weergaloos meesterwerk is, want Tarr is op het geniale idee gekomen dat een film niet dient om een verhaal te vertellen. Met die theorie boort hij 99% van de filmgeschiedenis de grond in.
Het idee waar de titel naar verwijst boort dan ook nog eens een paar eeuwen muziekgeschiedenis de grond in. Zonder de "onnatuurlijke" stemming van Werckmeister waren Bach, Chopin etc. niet mogelijk geweest.
Kortom, een excentriekeling met interessante theorieën wiens werk mij voor geen meter weet te boeien.
Werk ohne Autor (2018)
Alternatieve titel: Never Look Away
Drie politieke regimes gaan op een verschillende manier met kunst om. Nazi-Duitsland bestempelt modernisme als entartete Kunst en wil portretten met trotse, Arische staatsmannen. De DDR verfoeit moderne kunst evenzeer en propageert het historisch materialisme, ter verheffing van de arbeidersklasse. In de DBR daarentegen wordt kunst gezien als individuele expressie. De leraar is een soort goeroe.
Seeband is een opportunist die zowel in Nazi-Duitsland als in de DDR een hoge post weet te bemachtigen. Hij houdt zich bezig met medische experimenten en eugenetica. Dromerige, tekstloze passages doorbreken het ritme. Schildertechnieken zijn mooi in beeld gebracht.
West Side Story (1961)
Dat Leonard Bernstein een vermaard dirigent was, is te horen aan de kwaliteit van de symfonische orkestratie en de invloed van klassieke componisten. In het begin wordt een motiefje gefloten met een tritonus, als signaal tussen de bendeleden. Uit datzelfde motiefje ontstaat later de romantische melodie Maria. Spannende Latijnse ritmes en castagnetten zitten verwerkt in de mambo, het vingerknippen en de wisselende accenten van America. Op het woord Tonight wordt zowel een romantische melodie gezongen als een opstandig deuntje van de bandieten. In Gee, Officer Krupke steekt Stephen Sondheim de draak met moderne psychologische en sociologische theorieën. Cool is een uitdrukking van ingehouden woede, een handleiding in stoer doen. Somewhere is de romantische climax, met een droom over betere tijden.
De Broadwaymusical moest omgezet worden naar het witte doek. Robert Wise had niet de bedoeling om een realistisch portret te maken van jeugddelinquentie in Manhattan. Het is een ballet met bewegend decor. De dansscènes in groep zijn indrukwekkend. De streepjes met veranderende achtergrondkleur in het begin zijn een abstractie van de New Yorkse wolkenkrabbers. De eindcredits zijn als graffiti weergegeven. De montage is kundig, met matchcuts en crosscuts van het romantische koppel naar de rivaliserende bendes.
Het echte conflict is niet tussen de Jets en de Sharks, maar tussen twee ideologieën. Enerzijds is er het wij-zij-denken en de neiging om problemen op te lossen met geweld. Anderzijds is er de ideologie van liefde en toenadering, waarvoor vooral Maria en Doc staan. (“Why do you kids live like there’s a war on?”)
Het verhaal is gebaseerd op Romeo en Juliet, met de onmogelijke liefde en dezelfde opeenvolging van doden. Het einde is anders, wat discutabel is maar wel een dramatische slotmonoloog geeft aan Natalie Wood. (“Well, now I can kill too, because now I have hate!”)
De mooiste rol is voor Rita Moreno als Anita. Zij is de beste danseres en de enige die haar grote solo’s zelf zingt. Ze is het vurige Latijnse type, in tegenstelling tot Natalie Wood, het romantische type met de waterige ogen. Uiteindelijk zijn beide actrices ideaal voor hun rol. Het komt over als een wervelwind, een droom die je nog steeds in vervoering kan brengen.
West Side Story (2021)
Dit is geen remake, maar een tweede adaptatie van de Broadwaymusical van Bernstein & Sondheim. Volgens mij is dit de best geschreven musical aller tijden, maar ik stond argwanend tegen deze nieuwe Hollywoodversie. Dit keer worden de Puerto Ricanen gespeeld door acteurs met een donkere huidskleur. Ook bij de Jets zit nu één Afro-Amerikaan. Racisme is nadrukkelijk een thema geworden, terwijl de oorspronkelijke versie vooral over de rivaliteit tussen twee bendes ging. De tomboy is nu een transgender geworden.
In de versie van 1961 werden de twee hoofdrolspelers gedubd tijdens het zingen. Nu zingen ze zelf. Rachel Zegler, Ansel Elgort en Ariana DeBose hebben een musicalachtergrond en brengen behoorlijk geslaagde versies van Maria, Tonight en America. Andere liedjes vallen dan weer tegen. Cool wordt door het verkeerde personage gezongen, te snel en niet meer cool. Officer Krupke is minder leuk - zowel het liedje als het personage. Somewhere wordt vreemd genoeg niet door Tony en Maria gezongen tijdens de sterfscène, maar door de bejaarde Rita Moreno - de enige die er ook in 1961 bij was. Zij speelt Valentina, ter vervanging van Doc. Muzikaal blijft de oorspronkelijke Broadwayversie de beste, gevolgd door Bernsteins eigen opname uit de jaren '80.
De grootste uitschuiver komt na 1 uur en 25 minuten: sluikreclame voor Batman - daar hebben we de laatste vijftien jaar nog te weinig van gehad. In 1961 ging de slotmonoloog van Maria door merg en been, nu is dat minder het geval. De collectieve dansscènes zijn niet slecht, maar missen toch de kracht van de oude productie. De komische scènes zijn minder grappig, de romantische scènes minder ontroerend. De nadruk ligt te veel op een hedendaagse morele boodschap, terwijl van de oude magie weinig overblijft.
When Harry Met Sally... (1989)
Het hoge tempo en de snelle opeenvolging van geestige opmerkingen roepen de sfeer op van een oude screwballkomedie. Het gaat over een schijnbaar banaal maar eigenlijk zeer ernstig onderwerp: de moeilijkheid van het smeden en in stand houden van een band tussen twee individuen. Vriendschap betekent dat twee mensen zich belachelijk durven te maken in elkaars gezelschap, dat ze zich niet beter voordoen dan ze zijn, dat ze alles eruit flappen ook al leidt dat soms tot botsingen.
Met Harry en Sally kun je gemakkelijk meeleven. Ze zijn allebei sympathiek met vergeeflijke gebreken. Ze zijn voor elkaar voorbestemd, maar tegelijk is er de angst dat het toch mis kan gaan. De kostuumafdeling heeft haar best gedaan om hun diverse leeftijden te laten kloppen. Billy Crystal zien we als student, met en zonder baard; Meg Ryans kleren variëren van casual tot gala. Over hun beroepsleven komen we weinig te weten; het is volledig toegespitst op hun persoonlijke leven. In het decor zijn meermaals hoofden in kunststof te zien.
De stijl is vlot, zelfs jachtig, met locaties die voor vluchtigheid staan: restaurants, een winkel met zelfhulpboeken, een luchthaven... Een van mijn favoriete momenten is wanneer Harry Sally bij hun tweede ontmoeting niet herkent en dat vervolgens niet toe wil geven. Als je niet verwacht iemand tegen te komen en de context en de kleren zijn anders, is het goed mogelijk dat je die niet herkent.
De diverse plotwendingen zorgen ervoor dat het nergens ineenzakt. Je kunt je afvragen of dat happy end wel moest. In werkelijkheid waren ze misschien geleidelijk aan uiteengegroeid. Wanneer Harry op Oudejaarsavond opeens het licht ziet en een looppas inzet, leidt dat wel tot een mooie climax. Bovendien was dit eigenlijk het enige mogelijke einde, met die bejaarde koppels die vertellen hoe ze elkaar destijds ontmoet hebben. Die intermezzo's zijn op echte koppels gebaseerd, maar het zijn wel degelijk acteurs.
Scenariste Nora Ephron en regisseur Rob Reiner hebben ideetjes gehaald uit hun eigen leven. Ephron is degene die zo minutieus bestelt; Reiner en Crystal deden aan simultaan tv-kijken met commentaar over de telefoon. Het is allemaal heel herkenbaar en geïnspireerd. Grappige en ontroerende momenten blijven werken, ook als je het vervolg al kent. Elke romantische komedie van de voorbije kwarteeuw is hier schatplichtig aan.
When Pigs Have Wings (2011)
Alternatieve titel: Le Cochon de Gaza
Wanneer een visser toevallig een varken in z’n netten aantreft, is dat een geschenk uit de hemel in financieel moeilijke tijden, maar tegelijk de aanleiding tot een hoop onvoorziene problemen. Bij momenten is het kolderieke humor, maar aangezien het zich in een bezette Palestijnse zone afspeelt, zit er ook een ernstig thema in. Er komen fanatici in voor, maar ook gewone mensen die toevallig aan de ene of de andere kant van de muur wonen en onder bepaalde omstandigheden toenadering tot elkaar vinden. De onbekende acteur Sasson Gabai doet het goed als de brave sul die al z’n vindingrijkheid aan moet wenden om in een moeilijke situatie te overleven.
Whiplash (2014)
Regisseur Damien Chazelle volgde zelf een opleiding als jazzdrummer. Terence Fletcher (J. K. Simmons) is deels gebaseerd op z'n eigen leraar, deels op jazzdrummer Buddy Rich, die als bandleider z'n muzikanten de huid vol schold. Fletcher probeert z'n pedagogische methode te verantwoorden met het argument dat fanatisme noodzakelijk is voor wie uit wil blinken. Toch valt het te betwijfelen of het uitschelden, beledigen, intimideren en mishandelen van leerlingen hen zal stimuleren. Het kan ook een omgekeerd effect hebben, zoals bij die leerling die zelfmoord pleegde. Bovendien ligt de nadruk te veel op de technische en competitieve kant van het drummen. De dirigent in Sä som i himmelen heeft een compleet tegenovergestelde opvatting.
Miles Teller drumde al twaalf jaar, maar moest omgeschoold worden van autodidactische rockdrummer tot jazzdrummer. Daarvoor moest hij z'n techniek helemaal veranderen. Natuurlijk speelt hij niet alles zelf en hebben ze soms een dubbelganger gebruikt. De scène met de bloeddruppels op het drumstel is wat overdreven. J. K. Simmons speelt zelf piano in het jazzcafé. De andere muzikanten zijn professioneel. Zij acteren ook niet slecht. Het gezicht van die twee drummers spreekt boekdelen wanneer Fletcher Neiman onder handen neemt. Een leukigheidje is dat de stem van de regisseur even te horen is. Hij, dus niet Simmons, roept "Tanner!" wanneer Neiman z'n partij kwijt is.
De muziek bevat een virtuoos showelement, maar het zijn ook mooie composities. Hank Levy's Whiplash, opgenomen door trompettist Don Ellis in 1973, staat in de onregelmatige maatsoort 7/4 en is dus ritmisch complex. Duke Ellingtons Caravan werd in 1961 opgenomen door Buddy Rich met een spectaculaire drumsolo. Helemaal in het begin krijgen we de versnelling op de snaardrum te horen die op het einde in Neimans extatische drumsolo terugkomt. Het is ongebruikelijk dat een solo deels gedirigeerd wordt, maar dat geeft aan hoe de twee hoofdpersonages elkaar vinden in de muziek - hun gemeenschappelijke obsessie waarvoor al de rest moet wijken. Het moment waarop de band terug invalt is geweldig. Daarna zou je nog een applaus en een nabespreking verwachten, maar eindigen op een climax is beter.
Who's Afraid of Virginia Woolf? (1966)
Alternatieve titel: Wie Is Er Bang voor Virginia Woolf?
Het grove taalgebruik en de gewaagde inhoud zorgden destijds voor ophef. De personages vloeken, schelden en praten door elkaar heen. Ze maken intellectuele grapjes. George beweert dat z’n jeugd tijdens de Punische oorlogen plaatsvond. Die titel is de dronkenmansversie van Who’s Afraid of the Big Bad Wolf? uit Three Little Pigs (1933). Omdat ze echter geen toestemming kregen van Disney, zingen ze het op de melodie van Five Little Ducks. Het citaat "What a dump!" komt uit Beyond the Forest (1949).
Er is eenheid van tijd, plaats en handeling. Het duurt slechts één nacht, maar we komen veel te weten over het verleden van de personages. George wordt door zichzelf en door z’n vrouw als een mislukkeling gezien, omdat hij “slechts” gastprofessor is aan een kleine universiteit. De twee koppels lijken deels op elkaar. Ze bestaan allebei uit een professor en een huisvrouw, en ze drinken te veel. Tegelijk zijn ze elkaars tegendeel. Martha kan geen kinderen krijgen, dus heeft ze zichzelf een ingebeelde zoon geschonken. Honey kan wel kinderen krijgen, maar heeft abortus gepleegd. Haar echtgenoot Nick heeft ze wijsgemaakt dat het een hysterische zwangerschap was. Voor beide koppels komt het erop aan zich niet langer aan leugens vast te klampen, maar de waarheid onder ogen te zien.
Richard Burton speelt zeer natuurlijk, alsof hij de tekst ter plaatse uit z’n mouw schudt. Liz Taylor heeft een verwilderde haardos en kwam vijftien kilo aan om ouder te lijken. In het toneelstuk is Martha tweeënvijftig, George zesenveertig en hun ingebeelde zoon bijna eenentwintig. Ze blijven vrij dicht bij de tekst van Edward Albee, maar ook visueel zit er voldoende variatie in.
Wicked Lady, The (1945)
In de jaren '40 produceerde Gainsborough Pictures Britse melodrama's die toen erg populair waren, maar nu vrijwel vergeten. Bij dit romantische avontuur heeft de kostuumafdeling heeft zich uit kunnen leven met diep uitgesneden jurken, bont en juwelen. Soms klinkt er muziek terwijl ze praten - letterlijk melo-drama - maar dit blijft beperkt tot de romantische scènes.
Margaret Lockwood is vooral bekend als de sympathieke heldin in The Lady Vanishes (1938), maar hier speelt ze een heel andere rol. Voor de opwinding steelt deze antiheldin de verloofde van haar vriendin, als een volleerde dievegge. Eenmaal getrouwd gaat ze een dubbelleven leiden als struikrover. Haar daden worden steeds boosaardiger. Wanneer ze haar schaduw over een slachtoffer laat vallen, is ze een engel des doods. Ze draagt donkere make-up en is vaak in het zwart gekleed, terwijl de goede, gracieuze Caroline (Patricia Roc) vaak wit draagt. James Mason heeft een leuke nevenrol als galante struikrover.
Wild One, The (1953)
Als method actor werd Marlon Brando lid van een motorbende ter voorbereiding van z’n rol. Hij maakte zich een stoer loopje eigen en liet beginnende bakkebaarden groeien. Hij sprak binnensmonds en gebruikte amerikanismen: “Whadda you got?”, “You gotta make some jive!”
Jongeren in de jaren ‘50 kwamen in opstand tegen de burgerlijke maatschappij. Je kunt je afvragen waar ze het geld vandaan haalden voor een motor en benzine. Het alfamannetje Johnny is de leider van zo’n groep rebellerende jongeren, getooid in zware leren jassen met een doodskop op de rug. Als symbool van z’n mannelijke trots draagt hij een gestolen trofee met zich mee.
Kathie (Mary Murphy) vertoont een mengeling van aantrekking en angst voor deze jongen met de wilde levensstijl. Zij weet Johnny’s zachte kant naar boven te halen. Hij krijgt wel last met een rivaliserende motorbende en met een spontaan opgerichte burgerwacht onder leiding van Chino (Lee Marvin). Na een dramatische ommekeer is Johnny plots het individu dat belaagd wordt door deze burgerwacht.
Het openingsshot is gaaf. Een camera op het wegdek registreert stipjes in de verte, die dan motoren worden die erlangs razen. Verblindende koplampen geven het intimiderende effect weer van zo’n groep motorrijders, net als het lawaai van brullende en claxonnerende voertuigen. Het is een sprekend portret van de provocerende jongerencultuur in die periode. Verkopers van motoren en leren jassen hebben er wel bij gevaren.
Winds of Chance (1925)
In hetzelfde jaar als The Gold Rush koos ook Frank Lloyd de Klondike Gold Rush als onderwerp. Ze trokken speciaal naar Dawson in Canada, dicht bij de grens met Alaska. Er zitten mooie beelden in met besneeuwde bergen en veel figuranten. Het hoogtepunt is een boottocht over wild water. Ben Lyon speelt een mooie hoofdrol als de arme avonturier, maar de meest opvallende verschijning is Anna Q. Nilsson, de eerste Zweedse actrice die doorbrak in Hollywood. Een gele kleurfilter werd gebruikt voor de binnenscènes, en een blauwe voor de buitenscènes in het donker.
Winter's Bone (2010)
Voordat ze een glamoureuze ster werd, liet Jennifer Lawrence haar acteertalent reeds zien in deze onafhankelijke productie. Met houthakkershemd en ongewassen haren speelt ze een zeventienjarige die zware verantwoordelijkheden op de schouders geworpen krijgt.
Het Ozarkgebergte in Missouri laat een troosteloze indruk. Hillbilly is een pejoratieve benaming voor een bergbewoner met weinig ontwikkeling. De plaatselijke bevolking was al niet erg gastvrij, en er is een drugbende. De vader van Ree was een crank cook - iemand die methadon maakt in een illegaal laboratorium. De titel heeft een letterlijke en een figuurlijke betekenis. Kale bomen en mutsen maken duidelijk dat het winter is, en ze zoekt de botten van haar vader. Like a dog digging for a winter’s bone is een uitdrukking voor een hardnekkige zoekactie.
Debra Granik schetst een rauw en realistisch beeld van een deel van de VS dat je zelden in de bioscoop te zien krijgt. Ze baseerde zich op het boek van Daniel Woodrell, die in deze streek opgroeide. Regionale elementen zijn een wezel met een witte wintervacht, jagen op eekhoorns, een stoofpotje van hertenvlees en een bluegrassband met banjo. Sommige nevenrollen worden gespeeld door plaatselijke bewoners. Jennifer Lawrence, die haar accent aanpaste, zou vaker dit soort rollen mogen spelen.
Witness for the Prosecution (1957)
Charles Laughton komt over als een vriendelijke beer. Toen er reactieshots geschoten werden van het publiek in de rechtszaal, kwam hij zelf de verschillende personages voorlezen met bijhorende stemmetjes en bewegingen. Het trucje met de monocle als leugendetector leende hij van een echte advocaat. Het blijkt wel een onbetrouwbare detector. Sir Wilfrid blaft mensen af en negeert doktersadvies, maar is bevlogen als advocaat en dwingt algauw sympathie af.
Marlene Dietrich is in haar vermomming moeilijk te herkennen. Dat komt doordat ze in haar normale verschijning veel make-up droeg, een pruik en tape om haar huid op te trekken. Ze past ook haar accent aan van Duits naar plat Engels. In de flashback draagt ze haar haar los om jonger te lijken. Christine komt eerst over als een opportuniste en intrigante, maar later blijkt ze toch een vorm van oprechtheid te bezitten.
In de nevenrollen zitten door de wol geverfde acteurs als Ian Wolfe en Elsa Lanchester. Ook Bess Flowers is weer van de partij in een van haar ontelbare figurantenrollen. Ze is dikwijls in het publiek te zien achter een pleitende Charles Laughton.
Agatha Christie veranderde zelf het einde toen ze haar kortverhaal bewerkte tot toneelstuk, omdat de moordenaar mocht niet vrijuit gaan. Billy Wilder en z'n scenaristen voegden er de verpleegster aan toe als komisch nevenpersonage. Kostelijk is het moment waarop Sir Wilfrid onder haar ogen z'n fles chocomelk vervangt door een fles brandy.
Qua juridische procedures klopt het niet allemaal. Zo wordt er nieuw bewijsmateriaal aangedragen tijdens het proces. Waar het echter om gaat is de spannende verhaalopbouw met verrassende wendingen, momenten van herkenning, leuke personages en humor. De toeschouwers in de bioscoop moesten destijds een eed zweren dat ze de ontknoping niet zouden verklappen. Dat zullen we dan ook niet doen.
Wizard of Oz, The (1939)
Judy Garland had de zangstem, het acteertalent en de opengesperde puppy-ogen. Deze vertederende onschuld werd nog versterkt door haar hondje Toto, een Cairnterriër met een hele carrière in Hollywood. Bijzonder zijn de vijf dubbelrollen, in het geval van Frank Morgan zelfs een vijfdubbelrol, telkens met een ander accent. In Kansas zeggen deze personages telkens iets wat hun verschijningsvorm in de droom voorafschaduwt. Dorothy's ervaringen overdag worden verwerkt in haar droom, hoe fantastisch die verder ook mag lijken.
Het idee om de realiteit in sepia te tonen en de droom in kleur valt perfect samen met het beeld van de regenboog en met de opkomst van Technicolor. Drie kleuren van stenen zijn nadrukkelijk gebruikt: robijnrode schoentjes (zilver in het boek), een smaragdgroene stad en een weg van gele bakstenen. Deze laatste begint als een spiraal, waarop Dorothy een compleet overbodige maar visueel leuke omweg maakt. Tin kan trouwens niet roesten, maar wel corroderen.
Het was de tijd van de MGM-studio's, met geschilderde decors en grote sets. De tornado ziet er nog steeds goed uit. Er zitten snedige opmerkingen in: "Some people without brains do an awful lot of talking." Adriana Caselotti, de stem van Sneeuwwitje, is even te horen in het lied van de tinnen man. De munchkins werden gespeeld door dwergen uit Duitsland en de V.S. die actief waren in het vaudevillecircuit. Dat zou nu controversieel zijn, maar ze lijken er plezier in te hebben.
Ten slotte is er de muziek. Over the Rainbow van Harold Arlen is prachtig gezongen en roept de sfeer van een fantasiewereld op. De komische tegenhanger We're Off to See the Wizard laat because rijmen op Oz, met uitbuiting van de stemhebbende alveolaire fricatief. In het lied van de leeuw rijmt prowess op mouse. Na alle fantasie en kolder volgt een behoudende moraal: Oost West, thuis best. En geloof in jezelf; daarin schuilt de ware magie. Na bijna tachtig jaar is dit nog steeds uitstekend vermaak voor jogn en oud.
Wo De Fu Qin Mu Qin (1999)
Alternatieve titel: The Road Home
Het lijkt misschien onlogisch om het heden in zwart-wit te doen en het verleden in kleur, maar het was de juiste keuze. Veertig jaar geleden was Di jong en fleurig; nu is ze oud en eenzaam. Het licht, de felle kleuren en het wisselen van de seizoenen zijn mooi weergegeven. In de ene scène baadt de natuur in het zonlicht; in een andere wordt je bijna sneeuwblind. De natuur is ook gebruikt bij de ingang van het huisje, met een omheining van het nabije berkenhout en pompoenen naast de deur. Er zijn verschillende links tussen heden en verleden. Di zit aan het weefgetouw als meisje in het verleden en als bejaarde in het heden. Als oude weduwe strompelt ze over hetzelfde pad waarover ze als deerne heeft gelopen. De blauw-witte schaal die breekt maar hersteld wordt, staat symbool voor haar gevoelsleven.
Het speelt zich af in het dorpje Sanhetun in de provincie Hebei. De locale onderwijzer had toen nog een status. Politiek speelt een rol, ook al wordt er niet diep op ingegaan. Luo verdwijnt voor twee jaar wegens politieke problemen. In de late jaren '50 werden een half miljoen Chinezen gearresteerd omdat hun ideeën niet strookten met die van de communistische partij. Di gaat in tegen het gezag en de traditie door zelf initiatief te nemen in plaats van zich uit te laten huwelijken. Het culinaire is van belang; de liefde van de man gaat door de maag.
Ook het geluid speelt een rol: de stemmen van de kinderen die hun les opzeggen, de wind... De muziek bestaat uit een pentatonische melodie, typisch voor de Chinese traditie, die afwisselend door verschillende instrumenten gespeeld of gezongen wordt. Zhang Ziyi straalt jeugdige onschuld en vastberadenheid uit. Zhang Yimou heeft opnieuw een dynamisch beeld geschetst van het Chinese platteland en de mensen die er iets van hun leven proberen te maken.
Woman of Straw (1964)
Deze thriller moet het hebben van een spannende plot met verrassende wendingen, een dosis humor, mooie locaties, en drie goed gekozen acteurs. Hij is zo opgebouwd dat je soms gaat meeleven met de slechteriken. Sean Connery speelt de charmante psychopaat; goed gekleed maar manupilatief en gewetenloos. Daartegenover staat Gina Lollobrigida als de aantrekkelijke, gevoelige vrouw die zich tegen haar eigen karakter in door zijn plannetjes mee laat slepen. Ralph Richardson begint als de chagrijnige oude man, ondergaat een karakterverandering, en eindigt als lijk met open ogen.
Audley End House is een voorbeeld van jacobijnse architectuur met een tuin van Capability Brown. Het is de ideale omgeving voor zo'n oude Britse rijkaard die graag naar Beethovens Fidelio luistert. Het middenstuk zorgt voor een contrast in sfeer met de mediterrane architectuur en zonnige stranden van Mallorca. Verwacht geen diepgang, maar wel een knap stukje entertainment.
Woman's Vengeance, A (1948)
Alternatieve titel: The Gioconda Smile
Deze combinatie van thriller, noir en rechtbankdrama moet het vooral hebben van het goede acteren en de psychologische spanning. Charles Boyer is de charmeur met een zwak voor jonge vrouwen. Mildred Natwick is de roddelzieke verpleegster; John Williams de strenge aanklager. Tussen Jessica Tandy en Ann Blyth bestaat een tegenstelling. Zwarte kleren, een zonnebril en schaduw voor de ene; witte kleren en licht voor de andere. Het is de femme fatale tegenover de vleesgeworden onschuld. De titel verraadt al dat de moordenaar een vrouw is, al kun je nog twijfelen welke vrouw. Er zitten enkele clichés en voorspelbare wendingen in, maar het grimmige sfeertje en de sterke dialogen maken het erg genietbaar.
Wonder Woman (2017)
Normaal kunnen superhelden mij niet boeien, omdat ze eendimensionaal en onoverwinnelijk zijn. Wonder Woman vormt de uitzondering, aangezien ze ingaat tegen enkele vastgeroeste opvattingen. De vraag of ze feministisch is, kun je op twee manieren bekijken. Enerzijds zitten er vechtscènes in waarin de mannelijke held slechts vervangen is door een jong en sexy vrouwelijk exemplaar. Anderzijds is de superheldin gemodelleerd naar Olive Byrne, het derde deel van een progressieve menage à trois. Er zit een boodschap in dat meisjes alles kunnen wat jongens kunnen. Het is een breuk met de traditionele damsel in distress, waarbij een zwakke vrouw gered moest worden. Rolpatronen worden omgekeerd. Het zwaard is een fallus, de lasso symboliseert dominantie, haar schild en metalen armbanden maken haar bestand tegen aanvallen.
Ook haar pacifisme is dubbelzinnig. Ze wil Ares uitschakelen om een einde te maken aan de oorlog. Ze lost de problemen echter op door zelf te vechten, maar vredesonderhandelingen met iemand als Ludendorff zouden ook weinig uithalen. Haar principe is om door de liquidatie van één of twee schurken vele levens te redden. Mosterdgas was een van de eerste massavernietigingswapens. Voor Doctor Poison (Elena Anaya) toont ze wel genade.
In 1941 ging de nieuwe stripheldin de strijd aan met de Duitsers. De stap van de Tweede naar de Eerste Wereldoorlog is niet zo groot. Het geeft een vermenging van fantastische en realistische elementen. In de Griekse mythologie was Themyscira de hoofdstad der Amazones; hier is het een eiland geworden. Ares werd inderdaad voorgesteld als een god die aanzette tot oorlog. Menselijke conflicten zijn dan een gevolg van de wispelturigheid der goden. In het begin is het Louvre even te zien, omdat Diana Prince daar werkt. In één scène draagt ze een gestolen helderblauwe jurk, waarin ze afsteekt tegen de grauwe omgeving, als iemand die hoop brengt. De meest heroïsche scène is wanneer ze No Man's Land betreedt. De grappigste scène is het gedeeltelijk geïmproviseerde gesprek in de boot.
In Vlaanderen zijn enkele zinnetjes Nederlands te horen. Ook onze halfgodin spreekt Nederlands, net als Soemerisch en Ottomaans. Dat geeft haar een vreemde mengeling van boekenwijsheid en wereldse naïviteit. Gal Gadot slaagt er perfect in de harde en zachte kanten van haar personage te verenigen.
Working Girl (1988)
De veerboot over de Hudson brengt Tess van Staten Island naar Manhattan, van een volkswijk naar het financiële centrum van New York. Op de achtergrond zijn afwisselend wolkenkrabbers, het Vrijheidsbeeld en een Amerikaanse vlag te zien, symbolen voor welvaart en de Amerikaanse Droom.
Met haar kattige stemmetje speelt Melanie Griffith, de dochter van Tippi Hedren, een vrouw die het glazen plafond wil doorbreken. Om ernstig genomen te worden moet ze haar kleding, haar kapsel en haar dictie aanpassen, zonder haar vrouwelijkheid op te geven. Onderweg schudt ze enkele stereotiepe macho's van zich af, gespeeld door Alec Baldwin en Kevin Spacey in een grappig bijrolletje. De grootste bedrieger blijkt echter zelf een vrouw te zijn. Harrison Ford vertelt een fictieve anekdote over het echte litteken op z'n kin. Het is een werkvloerkomedie, al is de toon vaak ernstig. De secretaresse die de plaats van haar baas inneemt, is een variant op een klassiek gegeven. Joan Cusack levert enkele puur komische momenten.
Kapitalisme is de nieuwe religie. New York is het nieuwe Jeruzalem, zoals Carly Simon zingt in het themaliedje Let the River Run. Je moet niet langer werken om een plaats in de hemel te verwerven, maar om op te klimmen op de economische ladder. De vergadering kort voor het einde lijkt op het Laatste Avondmaal: er zijn dertien aanwezigen waaronder één verrader.
De camera beweegt veel. Hij omcirkelt de dansers en er zijn lange tracking shots met aandacht voor de omgeving en reacties op de achtergrond, verschuivend van gezichtsstandpunt. Spiegels worden benut in de liftdeur en in de badkamer. De kijker ziet Tess op de gang in Katherines huis terwijl Jack zelf in het ongewisse blijft. Deze oude favoriet heeft de herkijkbeurt met glans doorstaan.
Wuthering Heights (1939)
Een twijfelachtige verfilming van een geniale roman. De sentimentele vioolmuziek is storend. Er is een verschil tussen romantiek en melodrama. De versie van 1992 is wellicht de beste.
Op heel wat punten wordt het oorspronkelijke verhaal niet gerespecteerd:
Heathcliff laat zijn gast op Cathy's kamer overnachten. In het boek gebeurde dat zonder toestemming van Heathcliff.
De dagboeken van Cathy komen er niet in voor en de strenge puriteinse opvoeding van Joseph ook niet.
Cathy is niet zwanger en ze sterft in Heatcliffs armen. In het boek bevindt hij zich in de tuin, want hij mag het huis niet meer in.