The Gold Rush (1925)

Monsieur Verdoux is een afwijkende Chaplin. A Woman of Paris ook wel, als een compleet serieuze film zonder Chaplin zelf. Maar of ze iets voor jou zijn betwijfel ik. Vooral omdat Chaplin stilistisch toch altijd wel hetzelfde blijft. Buster Keaton is wat dat betreft veel meer filmisch ingesteld, hoewel ik jou daar ook niet meteen fan van zie worden.

Vind zijn meeste films van na Modern Times afwijken van zijn eerdere films. In the Great Dictator zit ook slapstick, maar overwegend is de humor anders dan in zijn eerdere films. Hij treedt met the GD definitief uit het stille slapstick tijdperk en slaat een andere meer veelzijdige weg. Limelight is weinig komedie en met name dramatisch sterk. Maar eigenlijk wijken al zijn latere films duidelijk af van het template waarover je het hebt. Zou je er geen een aanraden om eerlijk te zijn. Overduidelijk jouw smaak niet, ook zijn latere films niet.

Tja, Charlie Chaplin films moeten het voor mij vooral heben van het slapstick-gehalte en de ludieke vondsten. En daarop beoordeeld scoort The gold rush niet echt hoog. Ook vind ik het personage van the tramp gewoon niet in dit winterse, harde wereldje passen. Hij hoort meer thuis in de stad, in de wijken waarin hij ooi het contrast tussen arm en rijk kan illustreren. Heb volgens mij noggeen fil van Chaplin beoordeeld op MM, maar the oldrush is in ieder geval voor mij geen top film. Heb dan ook nog de versie met de wat belachelijke voice-over gezin. Dat helpt ook niet echt, als ik de comentren hier mag geloven.........

Mijn vierde Chaplin-film en ook deze film is best de moeite waard. Enkele grappige vondsten, hoewel het slapstick gebeuren mij ook vrij snel weer begint te vervelen. Chaplin slaagt er echter wederom in om The Tramp goed neer te zetten. De film heeft een redelijk plot en het ziet er allemaal best aardig uit. De voice-over was bepaald geen toegevoegde waarde, die had rustig achterwege gelaten mogen worden.

Ik vind Chaplin toch wel meer dan slapstick. Niet altijd, maar met bijvoorbeeld The Gold Rush neemt hij een realistisch thema: het invriezen van de Donners. De inspiratie is eruit te vinden. En uit dat heftige onderwerp maakt hij er komedie van. Denk nou eens aan dat eten van die schoen of wanneer The Tramp wordt aangezien als een kip. Zulke dingen zullen in het echt ook kunnen plaatsvinden bij zulke situaties, met uiteraard een andere toon.

Mijn favoriete Charlie Chaplin so far. Hopelijk heb ik de beste (The Great Dictator) film voor het laatst bewaard, maar ik merk wel dat het met hem alle kanten op kan. Ik ben nog altijd niet echt gecharmeerd van The Kid of het behoorlijk populaire City Lights, terwijl The Circus me reuze meeviel.

Met Gold Rush zien we the little tramp eens in een andere setting dan in de stad, wat nieuwe mogelijkheden oplevert. Tegelijkertijd biedt de film minder slapstick dan gebruikelijk is, wat voor mij een stuk aangenamer is. De situaties in het blokhutje zijn heerlijk bizar en leveren de leukste momenten op. Wat erg fijn is, is toch dat er eindelijk eens gesproken wordt in dit soort films. Het houdt in dat de humor niet langer afhankelijk is van slapstick en stunts. Het gesproken woord is geen onmisbaar deel van goede humor, maar kan wel een heel belangrijk aandeel leveren. Toch heb ik ongelooflijk gelachen toen Chaplin zijn schoen opat, of zijn hutgenoot hem voor een grote kip zag. Echt inhoudelijk wordt er niet ingegaan op de ‘goldrush’ als fenomeen en daar ligt wat mij betreft ook de zwakte van de film. Jammer dat Chaplin het weer mikt op een romance. Ook hier had veel meer in kunnen zitten, want de film is soms ongelooflijk grappig. Echter, daar waar de lijn doorgezet had moeten worden, valt men weer terug op clichés en zit je met een onoriginele film met slechts enkele hoogstandjes. Ik denk dat ik uiteindelijk Buster Keaton de grootste vooroorlogse komiek vind.

Deze herbekeken. Het viel me op dat ik mij vooral de grappige scènes nog herinnerde en niet zozeer het verhaal. Het verhaal is dan ook best zwak te noemen. De romance is niet meteen sterk of overtuigend en erg cliché. Toch wel weer genoten van de humor, met de situaties in de hut als hoogtepunt. De slapstick past nog steeds het beste in Chaplin-films. Hoewel ik persoonlijk meer hou van The Little Tramp in de stad, vond ik de setting in de sneeuw prachtig , zeker voor die tijd heel overtuigend gebracht qua sfeer.

Ik ben, om me voorzichtig uit te drukken, nooit een liefhebber van Chaplin geweest: zijn personage (The Tramp, The Little Fellow) intrigeert me hoegenaamd niet, zijn sentimentaliteit stuit me tegen de borst en zijn schaapachtige verlegenheidslachje maakt me bijna agressief. Dat gezegd hebbende is The gold rush vanwege de sfeer (zie ook het uitstekende bericht van The One Ring van 25 september 2012), de prachtige visuals en de compactheid voor mij toch één van zijn beter te verteren films, met een sympathieke second lead (Mack Swain als Big Jim) en een climax die nog steeds werkt (de blokhut op de klif). De Blu-ray-kwaliteit is spectaculair en draagt voor mij zeker bij aan het genot van deze film.
        Overigens vertelt Theatertje op 25 mei 2007 dat de "broodjesdans" werd nagedaan door Robert Downey Jr. in Chaplin en door Homer Simpson in één van de afleveringen van The Simpsons. De trivia-pagina van IMDb vermeldt verder nog dat "Roscoe 'Fatty' Arbuckle had done something similar in the film The rough house (1917)", en ook Johnny Depp doet het in Benny & Joon (1993).

Volgens de IMDb-trivia-pagina staat deze film nummer 5 op de lijst van (commercieel) meest succesvolle zwijgende films aller tijden, maar in zijn boek Silent cinema vertelt Brian J. Robb een ander verhaal: de film kostte $650.000 (tijdens een draaiperiode van 24 maanden) en bracht daarna in Amerika 2½ miljoen dollar op en in het buitenland nog eens 5 miljoen, waardoor het volgens Robb de meest succesvolle zwijgende film ooit is. En daar hield Chaplin zelf 2 miljoen aan over - nú al een bedrag waar u en ik alleen maar van kunnen dromen, maar 90 jaar geleden een onvoorstelbaar fortuin. (Volgens Robb is nummer 2 op de lijst overigens Harold Lloyds The freshman uit hetzelfde jaar: kosten iets meer dan $300.000, opbrengst 2,65 miljoen dollar.)

Wat een mooie film, ook hier veel lach, maar ook een traan. Chaplin laat andere acteurs ook het werk doen. De achterliggende verhaal is prachtig, en sommige scenes zijn iconisch (zoals de tapdans scene met aardappels).

Dikke 4 sterren

Aardige Chaplin. Een van zijn bekendere films, maar niet zo goed als dat ik gedacht had. Op zich is de humor en het verhaal geslaagd, en zelfs de "special effects" (het afbrokkelend stuk van de berg) zijn fraai. Het grapje met de dansende aardappels was heel geslaagd. De romance, waar hier al ruimschoots kritiek op is geleverd, kost de film wel een half sterretje. Ook ik vond dat aan de slappe kant.

Het begin van die romance maakt je nieuwsgierig, een underdog die verliefd wordt op een ster die hem alleen maar lijkt te gebruiken, hoe loopt dat af? Maar vervolgens wordt daar eigenlijk weinig mee gedaan, er treedt geen karakter- of relatieontwikkeling op behalve dat zij medelijden voor hem voelt (maar dat was al zo lijkt me), een liefde ontstaat daar niet echt. Misschien is dat wel realistisch, maar erg atypisch in vergelijking met zijn andere films. Ik vraag me af waarom Chaplin voor zoiets koos.

Hoe dan ook, ruim 3*

Hoewel dit naar mijn smaak niet Chaplin’s beste is, bevat de film een aantal kostelijke scènes met eeuwigheidswaarde: de schoen, de dansende broodjes, de schuivende hut. Zonder meer fraai hoe Chaplin drama en humor vrijwel naadloos in elkaar laat overvloeien. Anders dan in het geniale City Lights komt de romantiek in deze film niet echt tot leven. Dat vind ik toch een beetje een tekortkoming.

Niet de sterkste Chaplin komedie, terwijl hij zelf herhaaldelijk gezegd schijnt te hebben door deze film herinnert te willen worden. Opnieuw in roulatie gebracht in 1942, waar voor Chaplin de muziek componeerde en de titelkaarten verving door hem zelf ingesproken teksten. En vooral dat laatste had hij beter niet kunnen doen.

Heb ook de versie gezien met de ingesproken teksten, wat jammer is want de kracht van de stomme film is juist dat er geen gesproken woord nodig is- ik zie dan liever een keer een tekstkaart tussendoor (al is dat vaak ook niet echt nodig) om iets uit te leggen dan alle personages met Chaplin's stem te horen praten.

Maar het is maar een kleine smet want ik was toch positief verrast. De slapstick scenes waren echt grappig (de loop van het geweer die tijdens een worsteling voortdurend op hem gericht wordt, briljante choreografie, en natuurlijk twee van de meest iconische Chaplin-momenten met de schoen en de broodjes). Ook de special effects zagen er goed uit, ik heb films gezien van veel recentere datum waar dat een heel stuk minder was. Het doet vermoeden dat er toch best wat budget was voor deze film, en je ziet dat er dan ook aan af.

Vrijwel alle hoogtepunten spelen zich af in de blokhut, de scenes in het stadje waren wat saai, al was er nog wel wat te glimlachen toen hij zich voordeed als bevroren om gratis koffie en ontbijt te bemachtigen, en tijdens het gevecht in de saloon. De romance was zoals al vaker opgemerkt niet nodig maar het hoort er kennelijk bij, en het was ook niet storend.

Al 90 jaar grappig, deze Chaplin.

Voor z'n tot dan toe grootste project vond Chaplin inspiratie bij de honderdduizend goudzoekers die op het einde van de negentiende eeuw naar het Hoge Noorden trokken. De beginbeelden, geschoten in Truckee in de Sierra Nevada met 2500 figuranten, tonen de oversteek van Alaska naar het Canadese Klondike over de Chilkootpas.

De rest is in en om de studio's van United Artists opgenomen, met gebruik van uitgebreide sets. De scène met de hut op de rand van de afgrond is een montage van beelden met een nagebouwde, beweegbare hut en een miniatuurhut. Verschillende ideeën kwamen uit teksten en beelden van de historische Gold Rush. Er zijn verhalen overgeleverd over kannibalisme en het opeten van een schoen. Chaplin buigt deze bittere gebeurtenissen om in komedie door met alle bijhorende gebaartjes de chef-kok en de fijnproever te spelen. De schoen was van zoethout. Charlie moest naar het ziekenhuis omdat hij er te veel van gegeten had. Daarna draagt hij steeds een schoen aan de ene en een berenpoot aan de andere voet.

Big Jim is een sympathiek nevenpersonage, een lamme goedzak. Hallucinerend van de honger gelooft hij echter dat Chaplin een kip is. Zo'n vertekend beeld van de realiteit komt nogmaals voor wanneer de Zwerver zit te dagdromen. Zo'n dansje met twee broodjes aan een vork was al eens gedaan door Fatty Arbuckle in The Rough House, maar hier is het veel verder uitgewerkt. Uiteraard mocht ook de romantiek niet ontbreken. Georgia Hale, een voormalige Miss Chicago, is vooral bekend van deze ene rol. Eerst bespot Georgia de Zwerver, maar geleidelijk aan gaat ze verder kijken dan de oppervlakte.

Op dvd is helaas meestal de versie van 1942 te vinden. Deze onnodig ingekorte versie was op het publiek van de jaren '40 gericht, met een voice-over van Chaplin in plaats van tussentitels en achteraf geschreven muziek. De kus op het einde werd gecensureerd. Ik heb gelukkig één keer deze klassieker in de originele versie op groot doek kunnen zien met live muziek, wat een geweldige ervaring was.