The Lady Vanishes (1938)

Het eerste halve uur wordt gebruikt om de personages te introduceren. Dat gebeurt op een onschuldige en luchtige manier. Plaats van handeling is een overvol hotel in een fictief Oost-europees land, waar zich vanwege vertraging gestresste treinreizigers hebben verzameld in afwachting van hun aansluitende rit. Een lange amusante proloog die doet denken aan een screwball comedy.

In de vermakelijke chaos die een verzameling doelgerichte mensen op een klein oppervlakte altijd veroorzaakt, gebeurt de voorstelling van de belangrijkste personages heel zorgvuldig. Leuke personages zijn het. Twee arrogante Engelse heren met een zeer behoudende instelling die goed is voor veel komische interacties. Een levensgenieter met een zelfverzekerde présence en humoristische teksten. Een mooie jonge vrouw onderweg naar haar huwelijk, waarover zij niet zeker lijkt. En natuurlijk de onvermijdelijke lieve oude dame die altijd wel ergens opduikt in een film waarin per trein wordt gereisd.

Als je Hitchcock zegt, zeg je suspense. Een bekend thema in zijn films is het hoofdpersonage dat wordt geconfronteerd met een penibele situatie. Zo ook hier. De bruid ziet zich tijdens de treinreis geconfronteerd met de verdwijning van de lieve oude dame. Niemand gelooft haar. Niemand herinnert zich zelfs het bestaan van de dame. Een benauwende en uitzichtloze situatie onstaat. Suspense is geboren.

Het scenario voorziet allereerst in het zaaien van twijfel over de mogelijke toerekeningsvatbaarheid van de protagoniste. Als die spannende factor is uitgewerkt, wordt de onduidelijkheid daarover opgelost en gaat de film over naar de hoe-vraag. Naar de ontrafeling van het raadsel van de mysterieuze vermissing.

Dat gebeurt in een hoog tempo vol ingenieuze invallen die steeds op het juiste moment het gebeuren effectief voortstuwen. Het zo zorgvuldig opgebouwde luchtige sfeertje uit de introductie houdt zich ook in deze spannende fase goed staande en heeft wat mij betreft geen bijzonder negatief effect op de spanning en de suspense.

Want daarom gaat het. Het gaat om de spannende situatie. De rest doet er niet erg toe. Zo wordt het uiteindelijke antwoord op de waarom-vraag nogal terloops vermeld. Ook de afloop in de vorm van geschiet en geknal is nogal simpel en is waarschijnlijk alleen in het leven geroepen als probaar middel om de film te beëindigen nadat de hoe-vraag is beantwoord. Fantasieloos en weinig spannend. Gelukkig neemt het allemaal niet veel tijd in beslag. Desondanks had de verpakking van de afsluitende scènes beter gekund.

Het zijn slecht kleine puntjes van kritiek voor een fijne film.

Aardige film maar zeker niet Hitchcock's beste , vond het ook nogal ongeloofwaardig hoe niemand wou bevestigen de vrouw te hebben gezien en de redenen daarvoor behoorlijk ongeloofwaardig overkwamen .
Daardoor ga je toch twijfelen of ze wel echt was ook vanwege die klap op haar hoofd
De zoektocht daarna is het meest onderhoudende deel van de film .

Dit is nog duidelijk een luchtiger film van Hitchcock. Er zitten zowel enkele spannende scènes in als komische. Neem die scène in het hotel, waar Gilbert buitengezet is uit zijn kamer voor nachtlawaai en Iris een koekje van eigen deeg gaat geven. Of de clou op het einde met de twee gasten die zo spoedig mogelijk naar engeland willen terugkeren voor een cricket wedstrijd.
Hoofdzakelijk een mystery film waarbij een oud dametje verdwijnt in een trein. Er wordt handig gespeeld met het feit dat Iris een dreun op haar kop kreeg vooraleer ze incheckte op de trein, en de mogelijkheid opengehouden wordt dat ze aan geheugenverlies lijdt. Dit is ook een vrij spannend stuk want je kan niet raden wat er aan de hand is. De climax op de trein vond ik dan weer wat minder. Conlusie : Redelijk maar niet meesterlijk.

Hitchcock regisseert weliswaar, maar de kwaliteit en het succes van dit heerlijke misdaadmysterie komt vrijwel volledig op het conto van Sidney Gilliat en Frank Lauder die een dramatische treinreis gebruiken als metafoor voor de politieke verhoudingen in Europa in 1938 en de trein bevolken met scherp geschetste karakters. De stijfkoppige Britse cricketfans Caldicott [Nauton Wayne] en Carstairs [Basil Radford] hielden er zelfs hun eigen filmserie aan over, de hele cast schittert. Margaret Lockwood is de enige treinpassagier die weet dat een oude, ogenschijnlijke ongevaarlijke vrouw [Edna May Whitty] spoorloos is verdwenen. Maar omdat alle andere passagiers in dezelfde coupé glashard blijven ontkennen begint ze twijfelen aan haar eigen herinneringen. Tot medepassagier Gilbert [Michael Redgrave] concreet bewijs vindt en haar besluit te steunen. Een intelligent scenario met een fantastische ontknoping, oftewel een genot van begin tot einde.

Maar weer eens aan de Hitchcock op zondagavond en de keuze viel daarbij op deze The Lady Vanishes. Begrijp ik goed dat er ook al een remake van is...? Voor mij kan zoiets van meet af aan niet aan de '38 versie tippen zonder dat ik beide gezien heb, maar dat is uiteraard een vooroordeel.

Innemend en charmant is het begin met de maquette en de miniatuur auto. Kolderiek en gekunsteld zal een ander misschien vinden, maar ik vind het wel iets hebben. De introductie in het hotel tussen de hoofdpersonen, voordat men daadwerkelijk op de trein gaat, drijft vooral op humor, is misschien iets te lang maar verveelt op zich niet. Sowieso komt de film pas echt los na de conclusie van Iris, want waar is Mrs Froy gebleven, of wordt Iris gek?

Een aardig mysterie ontvouwt zich waar Iris zich samen met Gilbert opstort om het geheel te ontrafelen. Prima zijn de kleine puzzelstukjes die langzaam samen vallen tot een coherent geheel. Knap gemaakt sowieso ook weer het moment dat Gilbert buiten aan de trein hangt en er een andere trein passeert. Het plot ontvouwt zich verder met wie er allemaal aan de verkeerde kant staan en met het ongelovige Engelse duo aan de kant van Gilbert en Iris. Aardig is toch zeker het plot dat op spionage drijft en met een denkbeeldig land wel een heel klein beetje lijkt op Nazi Duitsland met alles dat de jaren erop zou volgen.

The Lady Vanishes is dan ook een prima film te noemen die degelijkheid en kunde uitstraalt, en niet in de eerste plaats is Margaret Lockwood erg leuk om naar te kijken. Humoristisch is en blijft het Engelse duo die bij alles roepen wat niet hoort, dat dingen niet zomaar gebeuren en dat het allemaal zomaar niet kan. Afijn, het mag duidelijk zijn dat dit een leuke film uit de Hitchcock Collectie is.