Meningen

En wederom een topper van Billy Wilder. Een jaar na 'Sunset Boulevard' geeft hij nu een beeld van het cynisme van pers, radio en televisie. Vrijwel geheel op locatie gefilmd en nog altijd actueel. De ramp en het menselijk leed als entertainment en bron van omzet. Nothing changed really.

Ridley Scott had pas één eerdere film gemaakt toen hij werd gevraagd het ‘Alien’-script van Dan O’Bannon te verfilmen. O’Bannon speelde leentje-buur bij eerdere horror- en sciencefiction-films maar ‘Alien’ heeft een aantal elementen die de film zijn unieke plaats in de filmgeschiedenis geven. De belangrijkste daarvan is wel de omkering van de traditionele genderverdeling bij de slachtoffer-held-rollen. Het is John Hurt die zijn naam eer aandoet en als eerste ten prooi valt aan het monster middels een orale verkrachting gevolgd door een bloederige bevalling. (Zo bloederig dat de rest van de cast zich bij de opname een hoedje schrok overigens). Sigourney Weaver blijft als één van de vrouwen het langst over en verslaat uiteindelijk de buitenaardse tegenstander, die door Scott ter opvoering van de spanning zo veel mogelijk buiten beeld wordt gehouden. ‘Alien’ is vooral een film van dynamiek: veel stilte, lang wachten en spaarzame muziek afgewisseld met plotse schrikmomenten. Het is allemaal al eerder vertoond, maar zelden met zo veel brille uitgevoerd.

De oorlogsgruwel van de Great War goed genoeg verbeeld, maar helaas niet goed genoeg om het anderhalf decennium later niet nog eens flink over te doen.

'All That Heaven Allows' van Douglas Sirk is een verfilmd boeketreeks-romannetje. Het verhaal doet dan ook totaal niet ter zake. Bovenal is het een kleuren-film. In de tijd dat zwart-wit nog maar net het onderspit aan het delven was gaf Sirk het cinematografisch kleurenpalet een extra impuls. Bomen, gras, herten, jurken, interieurs alles lijkt een extra likje verf te hebben gehad. Een jaren vijftig-voorloper van 'Blue Velvet', 'American Beauty' en 'The Tree Of Life'.

Federico Fellini's 'Amarcord' van einde 1973 is het perfecte medicijn tegen het dagelijkse chagrijn. Middels de gebeurtenissen gedurende een jaar in een klein stadje in de buurt van Rimini schetst de regisseur zijn jeugdherinneringen en geeft daarbij tevens een beeld van de Italiaanse samenleving, verdeeld als het kan en verenigd als het moet. De gebeurtenissen zijn zo herkenbaar en de karakters zo innemend dat je bijna bereid bent de Italianen zelfs hun adoratie voor Mussolini te vergeven. Dat blijkt n

Hoewel de overige anderhalf uur van Vincente Minnelli's muzikale spektakel zeer onderhoudend zijn gaat het om het 17 minuten durende slotballet. Als je dan toch een filmstudio tot je beschikking hebt dan moet je er ook ten volle gebruik van maken. Extatische kleuren, dansende schaduwen en veel, heel veel figuranten. Dat de muziek van de Gershwin-brothers is betekent dat het ook op dat gebied de top is: van 'I Got Rhythm' via ' Concerto in F' naar het titelstuk.

'Anatomy Of A Murder' is een lange zit, waarin Otto Preminger met precisie een rechtzaak rondom moord en verkrachting reconstrueert. De vormgeving is subliem, van de openingstitels van vormgever Saul Bass tot de toffe muziek van Duke Ellington. Bovendien wordt in de rechtbank geen blad voor de mond genomen met discussies over sperma, penetratie en gescheurde slipjes. De Amerikaanse jaren vijftig-goegemeente werd flink wakker geschud.

Andrei Tarkovsky's tweede film 'Andrei Roublev' kwam uit in 1966, maar had flink te lijden onder de Russische censuur. Het loont dus de moeite op zoek te gaan naar een versie die meer gemonteerd is zoals de regisseur zelf voor ogen had. De Engelsen hebben het prachtige woord 'jawdropping' om het effect van deze film te beschrijven. Je mond valt open bij de schitterende beelden en meeslepende camerabewegingen. De film over de Middeleeuwse kunstenaar Roublev is in zwart/wit tot aan de finale, waarin zijn geschilderde iconen in nog altijd prachtige tegenwoordige schoonheid worden getoond. De boodschap is helder: de kunst overleeft alles. Voor dierenliefhebbers is een waarschuwing op zijn plaats: animals were hurt during the shooting of this film.

'L'Annee Derniere A Marienbad' is een visueel verbluffende en verhaaltechnisch nogal onbegrijpelijke film van Alain Resnais. De plot rondom drie mensen die elkaar wel of niet kennen wordt verfilmd als een zich herhalende droom in een labyrintisch hotel en een op Versailles gemodelleerde symmetrische tuin. De mensen in de tuin werpen schaduwen, de bomen niet ; het bordspel dat wordt gespeeld lijkt geen spelregels te hebben - de film zit vol met raadsels, maar intrigeert mateloos.

Ik ben er helaas nog steeds maar een paar keer geweest, maar ik vind eigenlijk alles aan New York geweldig. Dat geldt daardoor ook voor de films die Woody Allen in en over de stad maakte. 'Annie Hall' was daarvan de eerste en is om meerdere redenen gedenkwaardig. Het is het prototype (en zelden verbeterd) voor moderne rom-coms in de cinema en TV en kent een aantal mooie cinematografische vondsten, zoals de fysieke split-screen en het doorbreken van de vierde muur, waarbij de filmkarakters zich rechtstreeks tot de toeschouwer richten. Er komt ook nog een Disney-pastiche animatie langs, discussies met voorbijgangers op straat en een scene waarin de gedachten van de personages in ondertiteling worden getoond. Na ruim veertig jaar nog altijd vers.

Er zijn twee films in de historie van de cinema waar je niet om heen kunt. Orson Welles' 'Citizen Kane' en Francis Ford Coppola's 'Apocalypse Now' zijn beide dermate groot en geprezen en daardoor al zo kapot geanalyseerd dat je naarstig op zoek gaat naar kritische noten. Die zijn mogelijk te verzinnen op momenten dat je de films niet bekijkt, maar voor beide geldt: zodra je er voor gaat zitten wordt je ingepakt. Er zijn een aantal versies van 'Apocalypse Now'. Het origineel verscheen in 1979, maar de allerbeste is de Redux-cut uit 2001. De ruim drie kwartier extra komt de spanningsboog ten goede en tilt de film ruimschoots uit boven het genre Oorlogs-film of Vietnam-film. 'Apocalypse Now' is de verbeelding van de hypocrisie van het leven, van het doorbreken van de illusie dat er een verschil is tussen goed en kwaad en dat eigenlijk alles onder de zon volkomen zinloos is.

Robert Bresson was de koning van het weglaten. In zijn films lijkt weinig tot niets te gebeuren, maar wanneer je de soms gruwelijke ontbrekende beelden er bij denkt verandert dat het plaatje totaal. 'L'Argent' uit 1983 werd zijn afscheidsfilm en is wellicht zijn meest minimalistische werk. Het thema is, op zijn Frans gezegd, "Money is the root of all evil." Met name de amorele slotscenes blijven nog lang door je hoofd spoken.

Louis Malle's film noir 'Ascenseur Pour L'echaufaud' combineert veel ijzersterke elementen. Een ingenieus verhaal over een perfecte moord die door een klein detail niet meer zo perfect is, meeslepende camerastandpunten en dito montage, prachtige close-ups van het gezicht van Jeanne Moreau en last but not least de superieure soundtrack van Miles Davis. Het is 1958 en de nouvelle vague kan van start gaan.