L'Année Dernière à Marienbad (1961)

Indrukwekkende film maar wat een tergende orgelgeluiden. De film werkte als een soort hypnose dankzij de herhaling van de ontmoetingen en voice-over, begeleid door prachtige beelden. Alleen het gejank van de orgel haalde mij er telkens uit, jammer.

Een nogal ontoegankelijke en onbegrijpelijke film, maar evengoed mooi om te zien. De maker heeft een film gemaakt waarin beeld, klank en verhaal door de blender zijn gehaald en nu één geheel vormen. Als een dromerige waas op een trip waar ik als kijker door gefascineerd ben, maar ook niets van begrijp. Moeilijk te beoordelen dus, omdat ik er niet helemaal van genoten heb, maar toch verwonderd was door de schoonheid van de film. Ik begrijp waarom dit zo wordt geprezen, maar ook waarom zoveel mensen er zich aan ergeren.

Ik kan de vele reacties hier alleen maar bijtreden dat het ook voor mij een moeilijk te doorgronden film is geworden. De film bevat wellicht de nodige symboliek, maar ik kon erg weinig van het plot maken of wist ook niet waar de film eigenlijk heen wilde. Behoudens dat de man zijn maîtresse van destijds wenst te overtuigen van hun passionele kortstondige relatie, maar zij zich daar weinig van herinnert, kom ik echter niet ... Op zich wel een fascinerend uitgangspunt waarbij mysterie en enig puzzelwerk aan te pas zou kunnen komen, maar ik kon het er jammer genoeg niet voor opbrengen. Zo kon ik bijvoorbeeld erg weinig met al die figuranten die haast als wassen beelden errrond stonden, maar intrigerend was het wel.

Mijn waardering van de film ligt echter elders. Visueel en technisch vond ik de film wel erg sterk. Haast subliem zelfs. Elk shot van de gangen, muren en plafonds leidden tot schilderachtige kunstwerkjes van pracht en praal. Ook de fijne camerahantering en trage beeldcomposities zorgden ervoor dat dit maximaal tot zijn recht kwam. Ook in de buitenlucht werd deze visuele lijn doorgetrokken. Auditief werd ik er niet wild van, toch niet wanneer de orgelmuziek na een tijdje eerder vervelend was dan versterkend.

Staat te boek als een mijlpaal van de experimentele film. Gelukkig was ik vooraf voorbereid, want L'Année dernière a Marienbad is meer een beleving dan een film die iets te vertellen heeft. Resnais en "nouveau roman" boegbeeld Robbe-Grillet, breken met de gangbare regels van het filmmaken, goochelen met abstracte begrippen (tijd en herinnering bvb) en pogen deze naar beeld te vertalen. Het onderdrukken van herinneringen en emoties. De realiteit vervangen door illusie. Het narratieve wordt tot het strikte minimum gereduceerd tot een plot waar een man een vrouw probeert te overtuigen dat ze elkaar nog gekend en liefgehad hebben.

Er wordt duidelijk een link naar moderne kunst gelegd doordat de plaatsing van objecten en mensen in een ruimte betekenis krijgen. Ook hun verdwaalde blik en fysieke poses weerspiegelen een state of mind. Bewegingloosheid draagt de betekenis van de routine of de leegheid van het bestaan met zich mee. Er zit geen beweging in het leven. Alles is in mooi zwart-wit gefilmd.

Toch heb ik met dergelijke reactionaire cinema weinig... pretentieus mag het gerust ook genoemd worden hoor. Alles komt heel kunstmatig over en het doorgronden van de achterliggende betekenissen is zo subjectief dat eenieder de film anders zal kunnen interpreteren. The Shining en Inland Empire worden vaak genoemd als films die hierdoor beïnvloed zijn geweest. En inderdaad : je kunt je terecht afvragen of beiden zo goed zouden geweest zijn moest L'Annee dernière niet hebben bestaan. Voor mij persoonlijk een 2,5* : het is niet mijn ding, geen leuke film, maar het is wel cinema die de geesten verruimd heeft van filmmakers door nieuwe concepten uit te proberen.

Een film die al een jaar of 15 op m'n to-see lijstje stond. Iedere keer als ik de gemengde recensies hier las stelde ik het weer uit.

Het is ook niet mijn film gebleken. Ik ben niet vies van een experimentele film op z'n tijd, maar Last Year at Marienbad is zo kil en afstandelijk dat ik er niks mee kan. Werkelijk elke scene en elk dialoog wordt lang uitgerekt en van het pretentieuze gestaar in de verte had ik ook snel genoeg. En dan komt ook nog constant die hemeltergende orgel eroverheen...

De film heeft me duidelijk gemaakt dat ik emoties zoek in een film en karakters waar ik me (al is het het maar een beetje) mee kan identificeren. Daar ben ik de heer Resnais dan wel weer dankbaar voor.

Zoveel manieren om dit te interpreteren.

Een bevreemdende trip doorheen de lange gangen, lege kamers en imposante tuinen. Cryptische dialogen staan anderhalf uur op de voorgrond en nergens krijg je een bevredigend antwoord op je vragen. Dit is best frustrerend in de eerste helft. Na 50 minuten begint het narratief wat duidelijker te worden en is het wat makkelijker te volgen.

Het verhaal heeft weinig om handen maar het vreemde sfeertje maakt het boeiend genoeg. De muziek is af en toe prachtig maar vaker bloedirritant. De orgels zijn een aanval op uw hoorvermogen.

De film zou een onvoldoende krijgen moest het niet overladen zijn met prachtige beelden.

3*