Un Condamné à Mort S'est Échappé ou Le Vent Souffle Où Il Veut (1956)

Ik wilde eigenlijk hetzelfde vragen als Mochizuki toen ik in de pauze op mijn werk je opmerking zag. Maar kijk vooral meer Bresson, zijn oeuvre is doordrenkt van het thema dat je aansnijdt. En vooral ook Mouchette kijken.

Ongelofelijk. De titel zegt wat er gaat gebeuren en dat het lukt. Filmformaat 4:3. zwart/wit.

De hoofdpersoon vertelt wat ie doet terwijl je het ook ziet. Verder weinig anders.

En ik zit van het begin tot eind geboeid te kijken!!!

Maar eens meer van de regiseur gaan zien..

HD trailer (YouTube)

De film komt bij mij een stuk ouder over als hij daadwerkelijk is. Zie bv Bob Le Flambeur uit hetzelfde jaar. Dat is wel even iets vlotter en fraaier gefilmd. Ik keek achteraf pas naar het jaartal. Zat tijdens de film eerder aan net na de oorlog te denken. Mij viel het wat tegen. Het al eerder aangehaalde Le Trou is een stuk spannender en biedt wat meer karakter uitdieping.

Toevallig dat we deze praktisch op dezelfde dag voor het eerst kijken Biosguru, ligt niet echt voor de hand..! En met deels dezelfde gedachte ook nog, ik zat tijdens de film ook al aan Le Trou te denken met de gedachte dat ik die een stuk sterker vond. Wat de vlot en fraaifilmerij betreft, misschien is het interessant om toch even (wat je ook van de man vindt) Eberts review van deze film te lezen, hij lijkt Bressons 'economische' shots juist te waarderen: no beauty shots and no superfluous ones either. Ik denk niet dat ik zijn mening deel (in de zin dat ik die minimalistische en sobere insteek juist niet specifiek waardeer), maar hij heeft op zijn minst een punt.

Wat ik tot mijn grote vreugde ook op de vorige pagina tegenkwam en waar ik al sinds de eerste scène mee in mijn hoofd zat, was de gelijkenis tussen Letterier en D.J. 'I stole her panties' Qualls. Deze is zó treffend dat het me soms gewoon afleidde. Ebert poneert in zijn review dat Bresson juist niet met sterren werkte om een soort 'everyman' effect te creëren, waarbij de acteur niet afleidt van het verhaal dat hij wil vertellen. Dan werkt zo'n krankzinnige gelijkenis met een Road Trip acteur natuurlijk behoorlijk tegen, al kon hij dat meer dan 50 jaar terug natuurlijk niet vermoeden. Qualls lijkt meer op hem dan Michael Douglas en Charlie Sheen op hun vader lijken.

Om terug te komen op de film zelf, ikzelf kan een bepaalde mate aan mooifilmerij juist wel waarderen. Film is een visueel medium (no shit, Sherlock) en als je op dezelfde dag een Tarkovsky en dit kijkt, dan stap je in zekere zin wel vanuit de Sixtijnse Kapel de gereformeerde kerk op het eilandje Tholen binnen. Daarbuiten kan ik het als experiment zeker waarderen, al zal Bresson het geen moment als zodanig hebben bedoeld. Het is een moeilijk te beoordelen film, er is namelijk mijns inziens weinig op aan te merken aan het geen je ziet, het is eerder interessant om te praten over wat je niet ziet (wederom behoorlijk Ebert parafraserend). Zijn klassieker status maakt hij voor mij niet waar, daar vind ik hem simpelweg te kaal voor, maar een ruime voldoende vind ik wel weer op zijn plaats.

Ik gingoverigens in mijn milde deceptie over de film even op ICM kijken hoeveel films ik inmiddels gezien had van deze filmmaker, en tot mijn verbazing bleek dit de eerste te zijn. Door het lezen van vele filmboeken en kijken van docu's ben ik de naam inmiddels zo vaak tegengekomen dat ik me nooit gerealiseerd had dat het van het daadwerkelijk kijken van een van zijn films nog niet was gekomen. Ik hoop van Pickpocket en Au Hasard Balthazar nog iets meer te genieten.

7/10

Hoi John,

Ik begrijp ook wel dat er mensen zijn die dit mooi vinden en zie dat deze vorm van filmen nog steeds aanhang heeft. Dan denk ik bv aan Boven is het stil, dat ook net zo "economisch" in elkaar zit.

Wat betreft visueel medium, bij elke film zet je je suspension of disbelief aan. Als een film te kaal is werpt me dat uit de film. Mischien ben ik wel verpest door Hollywood en de filmtaal die daar uit voortgekomen is . Ik kan me zo even geen "kale" film voor de geest halen die ik fraai vondt. Zal er eens goed overnadenken. Want die grens is natuurlijk wel erg interessant.

Ik heb hem zelf al heeeeel lang op de planning staan en nog steeds niet gezien, maar wat denk je van Dreyers 'Jeanne D'Arc'? Totaal wat anders natuurlijk, maar het valt als wat ik erover gelezen en gezien heb klopt, uitstekend binnen de term 'economische shots'...

-ook maf: ik twijfelde tussen deze film en fail-safe, maar deze leek me leuker, ik kijk hem, zie dat jij hem gisteren gekeken hebt en hem tegen vond vallen, klik op je naam om je top tien eens te checken, en wat staat daar: Fail-Safe... Serious what the fuck moment... Maar goed, dan gooi ik die er nu in

Haha,

We zitten mooi bij elkaar in de "buurt" te kijken. Ik ga zo Leviathan (2012) kijken. Lijkt me ook wel kaal. Jeanne D'Arc lijkt me ook zeer fraai, ken alleen clipjes uit diverse docu's, of dat echt "kaal" is weet ik niet. Sprak me altijd wel aan.

Veel plezier bij Failsafe!

Een beklemmende film gebaseerd op ware gebeurtenissen van een Franse verzetsstrijder, dat zich hoofdzakelijk afspeelde in een kleine cel. Het sobere gevangenisdrama werd realistisch, zonder enige versiering, maar uiterst gedetailleerd verteld, liet de benauwdheid van het gevangenschap zien en was een eerbetoon aan (het geloof in) vrijheid. Het oorlogsverhaal waarin de spanning te snijden was, speelde zich af tijdens de Duitse bezetting en kende verder de ingrediënten angst, hoop, eenzaamheid en droefheid.

Fransen en gevangenisfilms- op een of andere manier is het een erg goede combinatie. Ook dit is weer een uitstekende film, sober en spannend, waarin de eentonigheid en het engelengeduld van de gevangenen knap worden weergegeven, met altijd het gevaar van ontdekking.

Het regime was overigens niet heel streng gezien het relatieve gemak waarmee briefjes werden uitgewisseld, maar de represailles waren natuurlijk ongekend.

Strakke, uiterst sobere ontsnappingsfilm, waar geen beeld teveel wordt geschoten. De titel vat eigenlijk het hele verhaal al samen, dus hoe het af zou lopen was geen verrassing. Maar alsnog wist deze film me het grootste deel van de tijd erg te boeien - met uitzondering van het middenstuk waarin het geMacGyver van de gevangene uit de titel mij ietwat langdradig overkwam. Het laatste half uur daarentegen was bloedstollend spannend. Ik vond Le Trou nog net iets beter, maar ook dit is me uitstekend bevallen als eerste Bresson en ik zal zeker meer van hem kijken.

Fijne tweede kennismaking met Bresson.

Wel wat minder dan Pickpocket. Heb op zich weinig tegen het sober registreren, wel fijn eigenlijk dat Bresson er weinig doekjes om wind, maar uiteindelijk was het me net wat te steriel om de loftrompet tevoorschijn te halen. En de welhaast inerte personages wisten me toch ook niet echt van m'n sokken te blazen omwille van hun vitale acteerkunsten. Als het aan mij ligt is de voice-over derhalve des te meer essentieel.

Maar toch erg knap hoe Bresson van zo'n doorsnee verhaaltje toch een boeiende, soms zowaar spannende film wist te creëren. Voornamelijk tijdens de slotfase weet hij de spanning aardig op te krikken; dat terwijl je nota bene weet hoe de film toch wel zal gaan eindigen. De scene met de patrouillerende bewaker, en voorts die met de fietser, zijn knap en effectief.

Waarom dit schijnbaar zo de zevende hemel ingeprezen wordt is me dan ook weer niet helemaal helder, maar een boeiende film is het zonder meer. Staat nogal wat treden boven de gemiddelde gevangenisfilm, en een aantal complete trappen boven het sentimentele mormel dat zich hier (en op IMDb) al sedert jarenlang in de nummer één plek heeft genesteld. 3,0* voor deze.

Zeer goede film. Vrij trage, zeer sobere maar wel sfeervolle en vooral subtiel sterk gefilmde ontsnappingsfilm over iemand die probeert te ontsnappen uit een soort Nazi-gevangenis. De man die de hoofdrol speelt, acteert zeer goed. Ik vond de voice-overs niet vervelend, maar dat kan misschien wel zo overkomen. Het draagt bij tot het conventionele karakter van de film (het verhaal wordt verteld, het is niet een verhaal dat geinterpreteerd moet worden). De film is spannend, en ik kan weinig negatieve punten bedenken. Ook de filmkwaliteit was best wel goed.

De film is het meest vergelijkbaar met Le Trou. Zeggen welke van de twee zou afbreuk doen aan beide films, aangezien beide films genoeg verschillen van elkaar, elk een verschillend verhaal te vertellen hebben, en beiden zeer sterk zijn.

Minimalistische, enigszins claustrofobische film voor een gewaagde ontsnappingspoging tijdens de Tweede Wereldoorlog. Voldoet gezien zijn faam niet helemaal aan mijn verwachtingen door zijn aanvankelijk nogal monotone karakter, maar boeit niettemin van begin tot einde. Een meesterwerk zou ik het niet willen noemen, wel erg apart. Net als de poëtische ondertitel: "Le Vent Souffle Où Il Veut". Heel mooi.

Boeiende film die nauwgezet vrijwel iedere handeling die een gevangene voor zijn ontsnapping verricht laat zien. Acteerwerk is erg goed en door het behoorlijk universele thema blijft het interessant.

Een minimalistische film, die zich nagenoeg geheel afspeelt binnen één cellenblok. Gelet op dat gegeven is het best aardig uitgewerkt. De aanloop naar de ontsnappingspoging wordt aardig opgebouwd en het acteerwerk is degelijk. Wel ontbreekt het aan enige karakteruitdieping en ontbreekt het naar het einde toe eveneens aan spanning, dat zorgt er wel voor dat het niet echt veel indruk heeft gemaakt.

Without embellishment.

Mijn tweede Bresson en voor de tweede keer dat ik me de hele film lang zit te storen aan Bresson's eigen introtekstje. Heb al even de reviews hier doorgelezen en het verbaast me dat velen het ook klakkeloos overnemen.

Het is niet dat ik niet begrijp waar Bresson naartoe wil, maar hij omschrijft het telkens zo knullig en zo'n tekstje vooraf komt zo belerend over dat het gewoon irriteert. Fijn dat je de grote emotie en het grote drama wil schuwen, maar minimalisme is niet bepaald "zonder opsmuk", zeker niet de manier waarop Bresson het hanteert. Hoe je het ook draait of keer, deze film is zeer duidelijk en zeer bewust gestileerd. Een realistische observatie is dit allerminst, Bresson speelt net zeer expliciet en openlijk met stijl om tot een volledig uitgepuurd product te komen.

Tweede punt waar ik me absoluut niet in kan vinden is dat de film spannend zou zijn. Ik begrijp dat de titel bewust het einde verklapt en dat Bresson ondanks die "spoiler" alsnog een spannede film wenste te maken, maar ik heb geen seconde gelooft dat de afloop anders zou zijn dan de titel doet vermoeden. De film geeft geen cues van enige echte tegenslag, alles verloopt redelijk vlotjes voor Fontaine en wanneer het dan toch een beetje spannend zou kunnen zijn zitten de amateuracteurs toch echt in de weg. De scenes waar Fontaine achter het hoekje wacht en de bewaker neerslaat als de trein voorbijraast vond ik eerder ludiek dan spannend.

De voice over lijkt op een nieuwslezer die een krantenbericht voorleest, visueel vond ik het niet erg sterk en de opzwellende muziek kon ik niet echt plaatsen bij de rest van de film. Het is uiteindelijk een waslijst van zaken die ik niet kan matchen met wat Bresson beoogt te doen. Ik vermoed dat het minder storend was geweest als hij niet zelf vooraf z'n bedoelingen had prijsgegeven, dan had ik in ieder geval nog het idee kunnen koesteren dat zijn visie ook strookte met het uiteindelijke resultaat.

Vond Pickpocket uiteindelijk nog net iets beter, deze was echt te droog en levensloos.

1.0*

Zo voorspelbaar hè

Altijd tof, zo'n ontsnappingsfilm.

Jammer eigenlijk dat er tegenwoordig nog maar weinig uit dit genre verschijnen. Zowat alle grote titels stammen uit een grijs verleden. Denk aan Le Trou (1960), Papillon (1973) of Escape from Alcatraz (1979). Zelfs The Shawshank Redemption is alweer bijna 25 jaar oud! Zouden er dan nooit meer mensen uit de gevangenis ontsnappen?

Enfin, ontsnappingsfilms scoren dus altijd goed bij mij en dat is bij deze film niet anders. Robert Bresson benadert het subgenre wel op zijn eigen manier: alles wordt zeer afstandelijk weergegeven. Slechts van de hoofdpersoon komen we iets te weten. Hier dus geen sadistische bewakers, verraderlijke medegevangenen, vechtpartijen of intriges. De hoofdpersoon vertelt letterlijk zijn verhaal aan de toehoorder en we zien alles alleen door zijn ogen.

Eigenlijk doet Bresson hier al hetzelfde als in het latere Au Hasard Balthazar. Alleen is het daar niet een mens, maar een ezeltje degene die observeert. Die film kon ik zo'n 15 jaar terug niet doorkomen, dat was me toen te passief. Je moet dus wel even aan deze stijl wennen. Desondanks wordt er wel degelijk spanning gecreëerd. Juist doordat de Duitse vijand bijna buiten beeld blijft, wordt deze onwerkelijk. Ook conversaties met medegevangenen zijn beperkt tot het minimum, wat bijdraagt aan de vervreemding.

Over het acteerwerk valt verder weinig te melden. Slechts de hoofdpersoon speelt een rol van belang. De voice over kan op een gegeven moment wat irritant zijn, al is dat een klein puntje van kritiek. De muziek is nagenoeg afwezig en slechts op een handvol momenten zwelt het Requiem van Mozart aan. Een mooi stuk, maar logisch is de keuze niet. De film loopt immers goed af.

Aanrader; 4****.

Een film die al snel het vergelijk oproept met Le Trou op de eerste plaats. Een gevangenisfilm van een man in Nazi-Duitsland, maar het had evengoed eender welke oorlog kunnen zijn. De focus ligt immers compleet op de ontsnapping (lijkt me geen spoiler met zo'n titel, affiche en korte inhoud). Maar veel gevangenisfilms hebben al bewezen dat zoiets geen nadeel moet zijn. De maker heeft nochtans aandacht voor de gevangen. De soldaten komen niet echt herkenbaar in beeld en zijn daardoor vooral figuren en geen mensen.


De film begon mooi en boeiend met de man aan het raampje van de gevangenis en de 3 mannen die over en weer wandelden. Het had iets slepend met een tragisch tempo. Maar dan ligt de focus op de ontsnapping. Het is niet bepaald boeiend en mist de spanning en de dreiging die in Le Trou of andere gevangenisfilms meer naar voor komt. Ofwel ga je als maker daarvoor, dan krijg je Le Trou. Of je mikt meer op de gevangene als persoon en dan krijg je een film als Saul Fia.

Die vergelijking is voor mij een raadsel.

Je hebt de film Saul Fia toch gezien veronderstel ik (gezien de opmerking)? In deze film van Bresson ligt de focus heel sterk op het hoofdpersonage. Bij Saul Fia gaat de maker daar nog veel verder in en is de rest eerder een figuur dan een personage. Wat ik deels ook ervaarde bij Bresson. Al was het verhaal van de ontsnapping evengoed essentieel.

Los van het thema zelf dat buiten het feit dat ze beiden in WO II afspeelden bij Saul Fia nog meer over een uitzichtloos strafkamp ging en bij Bresson over een gevangenis van een verzetsstrijder in Frankrijk. (kort door de bocht).

Die heb ik zeker gezien, indrukwekkende film! Maar bij Saul Fia draait het imho meer om de filmtechniek; de waanzin van de holocaust door de ogen van de protagonist. Terwijl het bij Bresson meer draait om de psychologie van het hoofdpersonage; i.e. zijn gedachtenwereld. Vandaar dat ik de gelijkenis niet helemaal kon plaatsen....

Eerste kennismaking met Robert Bresson

Robert Bresson is zo'n regisseur die al lang op mijn verlanglijstje staat om eindelijk eens aan te beginnen. Jaaaaren geleden heb ik me eens bij toeval het boek "Transcendental Style in Film: Ozu, Bresson, Dreyer" van Paul Schrader aangeschaft en dat was erg interessant, maar het leek me leuker als je ook effectief iets van de regisseur(s) gezien had. Ik heb dan ook lang getwijfeld van met welke film ik ging startten (Procès de Jeanne d'Arc en Lancelot du Lac lijken me ook erg interessant) maar het is uiteindelijk deze Un Condamné à Mort S'est Échappé ou Le Vent Souffle Où Il Veut geworden.

Een serieuze mondvol qua titel maar blijkbaar wel de meest toegankelijke film van Bresson als ik de algemene commentaren zowat moet geloven en bovendien ook één van de mooiste filmposters aller tijden. Jammer dat de Gaumont DVD een andere poster heeft en het is helemaal jammer dat de ondertiteling zich enkel maar focust op de Franse dialogen en het sporadische Duits links laat liggen. In ieder geval is dit een interessante binnenkomer te noemen. Hoewel de titel de uiteindelijke afloop eigenlijk al weggeeft, blijft het wel van de eerste tot de laatste minuut boeien. Het gaat Fontaine weliswaar allemaal nogal voor de wind en op het einde heb je zoiets van 'echt? Dit was de fameuze ontsnapping' en tegelijkertijd werkt juist die kleine anti-climax perfect. De realiteit is namelijk niet altijd even glamoureus of Hollywoodachtig en het is niet altijd nodig om het dynamischer te maken dan het is.

Un Condamné heeft een cast die nagenoeg uit alleen maar onprofessionele acteurs bestaat (Francois Leterrier was een student filosofie) en dat is iets dat ik niet altijd even goed kan waarderen. Visconti had daar soms ook een handje van met onder andere La Terra Trema, maar in handen van Bresson komt het wel goed blijkbaar. Leterrier overtuigt over de gehele lijn als Fontaine - grappig eigenlijk dat hij nadien vooral is gaan regisseren, blijkbaar toch een beetje de filmmicrobe te pakken gehad - en ook Charles Le Clainche is naar het einde een goede toevoeging als Jost. Verder valt vooral toch ook het gebrek aan muziek op (hoewel gebrek niet het juiste woord is aangezien er af en toe wel muziek te horen is) en dan in de positieve zin. Het geeft zo net dat beetje extra spanning.

Dit smaakt in ieder geval wel naar meer. Ik heb de DVD van Un Condamné toevallig op een rommelmarkt gevonden, ik vermoed dat me dat niet nog eens zal lukken met een film van Bresson dus als iemand gerichte aanraders heeft? Langs de andere kant. Hij heeft nu niet zo enorm veel geregisseerd dus ik zal wel zien wat ik het makkelijkste vind.

4*

Andermaal raak voor Bresson.

Na "Au Hasard Balthazar" beviel deze gevangenisfilm mij ook erg goed (een genre waar ik sowieso al een zwak voor heb). Opnieuw vertelt Bresson zijn verhaal zo recht-toe-recht-aan mogelijk, waardoor de spanning die de kijker ervaart meer verdiend voelt dan in soortgelijke films. Als je een verhaal als deze op de juiste manier vertelt, wordt het vanzelf spannend, aldus bewijst deze film. In dit geval focust Bresson uitgebreid op de voorbereidende handelingen waardoor de anticipatie naar de uiteindelijke ontsnappingspoging steeds meer opgebouwd wordt. En die anticipatie wordt meer dan waar gemaakt.

Enige minpuntje vond ik het hevige gebruik van voice-over. Ik snap de logica wel, maar vond het te makkelijk en niet passen bij de minimalistische wijze van vertellen die Bresson hanteert.

Interessant.

Een bijzondere film die hoog in de top 250 staat. Ik kwam hem toevallig eens tegen in de gids op TV5MONDE. Aangezien veel top 250 films op z'n minst een kijkbeurt verdienen was vandaag deze film aan de beurt. Bijzondere ervaring, maar niet geweldig.

De look in zwart-wit is rauwer, maar voegt verder niet al te veel toe aan de spanning of visuele look. Visueel vond ik de film niet briljant, de gevangenis is wel leuk gedecoreerd maar het in beeld brengen ervan is niet al te bijzonder. Verder is het camerawerk klassiek en de spanningsopbouw niet on-point genoeg.

Hierdoor is de film minder intrigerend dan dat het zou moeten zijn. Soms trekt het je goed in het verhaal, maar in het algemeen valt het toch wat tegen. Zeker zo'n finale, die ermee kan scoren, moet toch een stukje beter opgebouwd worden. De attributen waren er wel, maar de uitvoering werkt het tegen.

De soundtrack valt stil op de juiste momenten en de rustige toon voorspelt genoeg dreigends, maar het wil allemaal gewoon niet zo lukken. Het hoofdpersonage acteert ook niet al te best en gedraagt zich wat mij betreft heel vaak op een opvallende manier. Als gevangenisbewaker zou je denken dat je snel doorhebt dat hij wat van plan is.

Verder is het wel aardig om te volgen, maar vergeleken met andere gevangenisfilms is dit niet perse beter. Het is net niet spannend of uitdagend genoeg. De stille toon is dreigend, maar de beelden en de situatie zelf toch niet dreigend genoeg. Een beetje te veilig wat mij betreft. Dat neemt niet weg dat het verder best degelijk is, maar geen meesterwerk wat mij betreft.

Aardige film, maar helaas behoorlijk overgewaardeerd door de loop van jaren heen.

Bresson in zijn sobere, natuurlijke, minimalistische stijl met oog voor precisie, detail en krenterig op muziekintervals, zet hier een meesterwerk neer.

Zelden zo geboeid en meelevend naar een film over een ontsnapping uit een gevangenis gekeken. Kent ook zijn gelijke niet, zou ik zeggen.

Typisch voor Bresson is ook dat er geen beroep gedaan wordt op klinkende namen uit de filmwereld, maar zeggen dat zijn acteurs niet perfect in het gebeuren passen ware onjuist.

Sommigen kunnen zich storen omdat de filmtitel al een uitkomst aanbiedt, maar wat schaadt het als er onderwege zoveel te genieten valt.

Nog een bewijs van de kracht van deze film, die ik vroeger al eens zag, maar nu volop heb kunnen waarderen.

Sterke gevangenisfilm met de Tweede Wereldoorlog op de achtergrond in plaats van een crimineel misdrijf van een al dan niet onschuldig persoon. Vooral het eerste gedeelte van de film vond ik ijzersterk. De film is auditief sterk gefocust op de gedachten van Fontaine die tot de kijker worden gebracht aan de hand van een voice-over. Misschien zal dit niet iedereen zinnen, maar ik vond het in deze film best een meerwaarde. Te meer omdat er binnen de context van een nazigevangenis helemaal niet gepraat mocht worden.

Van de bewakers weinig spoor in deze film. Alsof ze er helemaal niet waren. De interactie met de gevangenen is beperkt behoudens het potje eten dat hen werd gebracht en ook dan kwamen ze nauwelijks in beeld. Op dat vlak zeer sobere film waarbij de aandacht en focus volledig op het personage Fontaine kwam te liggen.

De film zakt halfweg misschien wat in en het is wachten op de effectieve ontsnapping. Prima in beeld gebracht, niet alleen het einde, maar de gehele film eigenlijk. Het plot op zich is ondergeschikt aan de wijze waarop en de sfeer of opbouw die Bresson in zijn film heeft gestopt. Ook psychisch heeft de film zijn meerwaarde wanneer het personage Fontaine zich suf denkt waarom hij niet meteen werd gefusilleerd, laat staan wanneer hij helemaal twijfelt of hij wel iedereen kan vertrouwen en kan betrekken in zijn ontsnappingspoging. Sterk!

Een dissonant geluid, niet over de kwaliteit van de film, maar over de interpretatie die ik op meerdere plekken ben tegengekomen.
        Ik weet het, ik ken alle stilistische en inhoudelijke kenmerken waarom en waarmee deze film wordt geprezen: kaal, Spartaans, geen overbodige shots, geen secundaire plotlijntjes om de aandacht af te leiden, geen bekende acteurs om de identificatie (en de gehoorzaamheid aan de regisseur) maximaal te houden, spannend ondanks een titel die het einde al verklapt (en een voice-over die vaak gewoon dupliceert wat we ook al zien), een regisseur die als het ware uit zijn werk is verdwenen, en een doorzettingsvermogen (van Fontaine) dat getuigt van een wil om te overleven en een vertrouwen in de toekomst die je zou kunnen zien als symbolisch voor een religieus geloof in een positief hiernamaals dan wel de seculiere overtuiging van een betere wereld. John Russell Taylor: "je kunt deze film ook zien als een studie in existentiële zelf-fabricatie; het wordt Fontaine's bestemming om te ontsnappen, en hij focust al zijn energie en al zijn gedachten daarop, en hij offert alles (en iedereen) daar aan op met dezelfde doelbewuste toewijding die de Christen wijdt aan de redding van zijn ziel. Hij creëert zichzelf in en door de daad van het ontsnappen".
        Het kan allemaal, en het klopt allemaal, onder die invalshoek kun je de film zeker zo interpreteren. Maar waar blijf je uiteindelijk mee zitten? Een (zeer goed gemaakte) ontsnappingsfilm, en dan kun je hier een positieve zwaai aan geven en zeggen dat dit een film van een "voorbeeldige soberheid" is, maar je kunt ook zeggen dat alle sjeu en alle spanning er vanaf geschraapt is totdat je alleen een bleek skelet overhoudt. En het is mooi om in deze film een spirituele laag te onderkennen en om Fontaine's behoefte om te ontsnappen te zien als een uitdrukking van zijn geloof in de toekomst, maar je kunt ook gewoon volhouden dat de film niets anders doet dan getuigen van Fontaine's overlevingsdrang en dat elke symbolische lezing alleen maar in het oog van de kijker bestaat (Fontaine, denkbeeldig: "jongens, ik wilde alleen maar niet dood, bespáár me jullie semi-religieuze interpretaties.").
        Op z'n simpelst gezegd: als je ter dood veroordeeld bent wil je ontsnappen, punt uit, en om in dat streven (dat ontsnappingsplan) een soort semi-religieuze boodschap te lezen, alsof Fontaine zijn diepste zelf in zijn ontsnapping pas echt verwerkelijkt – het klinkt prachtig, maar het is ook wel wat vergezocht. Hineininterpretieren heette dat vroeger, en als Bresson die laag er bewust in heeft gelegd vraag ik me af in hoeverre een film over zoiets elementairs als overlevingsdrang zo'n zware metafysische lading kan dragen.
        Nog twee bijzaken. Een aardig detail van Bressons extreem scrupuleuze werkwijze: in de documentaire L’essence des formes – Robert Bresson déforme les sens op mijn Curzon Artificial Eye-Blu-ray wordt verteld hoe Bresson zijn sound-editors tot wanhoop kon drijven: de hele dialoog van de film werd achteraf compleet ingedubd, en daarbij liet hij, zónder de acteur vooraf uit te leggen wat hij precies wilde horen, elke acteur elke regel net zo vaak herhalen totdat hij (Bresson dus) tevreden was, en bij de montage liet hij de uiteindelijke versie van een regel soms samenstellen met het eerste woord uit de ene "take", het tweede woord uit de andere take, het derde woord uit wéér een andere take...
        En nog een overweging aangaande Jost. Een belangrijk plotelement is Fontaine's dilemma of hij Jost in vertrouwen moet nemen: wat als dat een collaborateur is die in zijn cel is geplaatst om hem uit te horen of om zijn ontsnappingsmethode te achterhalen? Uiteindelijk besluit hij Jost het voordeel van de twijfel te geven, en dat pakt goed uit wanneer ze samen succesvol ontsnappen. Eind goed al goed dus – maar het zou ook nog zo kunnen zijn dat Jost een collaborateur is wiens opzet het juist is om Fontaine te laten ontsnappen om zo zelf te kunnen infiltreren in Fontaine's verzetseenheid. Dat is echter een mogelijkheid die bij Fontaine niet lijkt te zijn opgekomen (of misschien ook wel, en dan zal hij er wel op toezien dat hun wegen zich scheiden zodra ze uit het zicht van de gevangenis zijn verdwenen).

Ondanks de relatieve eenvoud van de film weet A Man Escaped toch van begin tot eind een spanningsboog vast te houden. De hoofdrolspeler speelt daar zeker een grote rol in en de fantasie van de kijker doet de rest. Ik moet wel een vraagteken zetten bij de beveiliging van deze bajes, want het ziet er soms wel wat erg opzichtig uit. Maar goed met een berg aan creativiteit kun je erg ver komen, zelfs tot buiten de gevangenismuren.

Dankzij een retrospectief in Rialto eindelijk mijn eerste Bresson gezien (en meteen ook tweede, zie Au Hasard Balthazar). Ik had er eerlijk gezegd meer van verwacht.

Ik zit niet diep genoeg in de filmgeschiedenis om te weten hoe pionierend Bresson was met dat emotieloze acteren, maar op zich beviel dat me wel. Bepaalde knulligheden kan ik hem ook wel vergeven, het zijn oude films. Maar uiteindelijk lukte het me toch niet om echt geboeid te blijven.

Bij deze film lukte me dat nog wel wat beter dan bij de ezelfilm die ik hierboven noem. Misschien omdat alles zich in een kleine ruimte afspeelt. Dat werkt vrij beklemmend. En hoewel ik niet alles even geloofwaardig vond, leefde ik toch behoorlijk met de hoofdpersoon mee. De spanning voelde ik wel, zelfs al spoilt de titel de afloop.

Eigenlijk is dit gewoon The Shawshank Redemption, maar dan zonder al dat geouwehoer tussendoor. Handig als je weinig tijd hebt.

Nummertje twee vandaag, en nummertje vier van het weekend uit de top250. En dat terwijl nummer vijf klaar staat. Gaat lekker zo in mijn top250 quest. Met reeds het nodige aan klassieker en animatie vrijdag en vandaag viel de keuze op een gevangenisfilm uit de jaren '50 met deze A Man Escaped. En daarmee hoopte ik toch een film tegen te komen die beter zou voldoen dan Le Trou die ontegenzeggelijk kwaliteiten heeft maar mij persoonlijk niet heel erg kon bekoren. Eens kijken hoe dat met deze is die wel vaak in één adem genoemd wordt met Le Trou.

Interessant en voor het gevoel beter is toch meteen het startpunt Lyon, oorlogstijd en een karakter in de vorm van een opgepakte verzetsstrijder die bij de eerste gelegenheid al probeert te vluchten. Overigens niet de leukste plek om te zitten aangezien Lyon ook het werkterrein was van de gevreesde SS'er Klaus Barbie. Helemaal ongeschonden bereikt Fontaine zijn cel niet waarop de insteek van de film duidelijk wordt en de zielenroersels en vooral ontsnappingsplannen doormiddel van voice over begeleid wordt. We zien wat er vertelt wordt en er wordt vertelt wat we zien, wat opzich niet een slechte punt is binnen een film die daardoor uitermate simpel van opzet is. In het vervolg zijn we getuige van een minutieuze voorbereiding en uitvoering die zich kan meten met Le Trou maar ook Escape From Alcatraz. Rustig werkt Fontaine aan zijn plan en uitvoering.

Waar de opening mij al meer trok dan het stroeve en droge Le Trou vanwege de oorlog, is de lol er toch snel af en ervaar ik deze A Man Escaped toch ook weer als een droge, erg droge, en stroeve film waar Fontaine doorwerkt maar het geheel voor mij geen enkele spanning noch sfeer heeft aangezien er ook erg weinig muziek gebruikt wordt. Het is wachten op de medegevangene vanwege mogelijk extra dynamiek en het dilemma die het geheel vlot kunnen trekken, maar dit karakter verschijnt wel erg laat en brengt uiteindelijk niet waarop ik hoop. Het is uiteindelijk aan de ontsnapping om nog wat sjeu te brengen, en die heeft nog enkele aardige momenten hoewel natuurlijk alles uitermate behoedzaam en gecontroleerd gaat.

Ondanks de redelijke speelduur voelde dit uiteindelijk toch aan als lange film en kon het me niet in den bijzonder boeien. Daarom met drie sterren voor de moeite de laagst scorende film tot nu toe dit weekend en snel verder met de volgende Top 250