Sátántangó (1994)

Release wordt waarschijnlijk uitgesteld tot 1 april, want inderdaad zal het vanaf 20 januari erg dringen worden. En dan zet je 7,5 uur niet snel even weg. Overigens heeft Eye de rechten tot 2029 en we gaan er van uit dat voldoende filmtheaters in die tijd wel een keer een plekje zullen weten te vinden...

Zondag 2 januari in Forum Groningen!

En nu verplaatst naar 13 maart!

Ik hoorde dat er naast de bovengenoemde 'pre-release' in het Groningse Forum op 13 maart ook nog steeds een bredere release gepland staat later dit jaar, ik meen rond september, klopt dat?

Overigens hulde voor de betreffende Groningse programmeur dat hij zich zo inzet voor deze film!

Al een jaar of 3 keek ik er naar uit om een dansje te wagen met de duivel, maar telkens werd deze film door de welbekende redenen uitgesteld. Gisteren maar de stoute schoenen aangetrokken en de auto gepakt naar Brussel, waar deze werd vertoond in Flagey. Spijt? Integendeel. Iedereen die de kans krijgt deze op het grote scherm te zien moet deze met beide handen aanpakken. Komende zaterdag en volgende week zaterdag worden ze in ieder geval nog vertoond.

In misschien wel de meest desolate setting uit de filmgeschiedenis concentreert Tarr zijn vertelling rond de hoofdpersonen op wie een gelduitkering ligt te wachten. Allen hebben ze een verleden met zich mee te dragen, echt vooruit kijken naar de toekomst zit er niet in. Het enige vertier wat de dorpsgenoten hebben is dronken worden in de lokale kroeg, of in het geval van de dokter bij hem thuis. Voor de rest is het miserie dat de klok slaat.

Ogenschijnlijk diept Tarr de personages niet zo heel veel uit, maar het voelt alsof je ze allemaal al jaren kent. En hoewel elk hoofdstuk zich (zeker in de eerste 4 uur van de film) op een bepaald karakter concentreert, vloeien de cross-overs perfect in elkaar over en zie je dezelfde gebeurtenis soms uit een ander perspectief, waardoor je de karakters beter en beter leert kennen. De magische kroegscène betekent vervolgens een kantelpunt, zowel in de film als in het leven van de bewoners. Want waar ze dachten dat ze vooruit konden kijken, laten ze zich toch weer ompraten door Irimiás - een haast messiaans karakter die terugkeert naar het dorp. De speechscène duurt kort vergeleken met de rest van de film, maar alles draait en staat rondom zijn monoloog. Ze vertrekken dan wel uit het dorp, maar feitelijk verandert er niets. Net als bij het afgeven van het geld voor 'het hogere doel' kun je daar toch ook een politieke lading (communisme vs kapitalisme, de val van de Sovjet-Unie) in zien.

Hoewel de laatste 3 uur ook fenomenaal zijn en de bedoelingen van Irimiás onduidelijk blijven, vind ik het enige smetje van de film dat zijn mytische status niet volledig in stand blijft. Ook had ik nét een klein tikkeltje minder met de verandering van setting, al blijft het natuurlijk desolaat en blijf je masochistisch kijken naar mensen wiens leven verloren lijken.

Na 7,5 uur zijn we gevoelsmatig nog geen seconde vooruit gegaan in de tijd, in het leven van de hoofdpersonages is niets veranderd en door de hypnotiserende aantrekkingskracht heb je als kijker ook geen besef van tijd meer. Ik heb me tijdens de film wel afgevraagd hoe Tarr de film wou eindigen, maar hij doet het weer op een formidabele manier. Een waardige afsluiter voor een waanzinnige film.

Voor de liefhebber; begin januari 2x in Forum Groningen. In december ook Damnation en Werkmeister Harmonies. Nog ff mailtje gewaagd om Turin Horse ook te krijgen....

Bedankt. Nu nog even de data. In Deventer, MIMIK, staat hij bij 'verwacht' op 1 januari. Maar dat lijkt me niet echt een geschikte datum voor zo'n film.

Maandag 2 en zondag 8 januari!

Sátántangó - forum.nl

Béla Tarr - forum.nl

Ik probeer de film te zien in Deventer, MIMIK, op 1 januari. Lijkt me de ultieme nieuwjaarsdagfilm. Die dag is al zo lang ik hem ken de meest troosteloze grijze dag van het jaar.

Ook deze programmerin in Lab111, met daarnaast ook nog Family Nest and The Outsider.

Hungarian Harmonies: The Films Of Béla Tarr - LAB111

Lijkt erop dat rechten van Turin Horse dus wellicht lastiger zijn?

Kreeg van Forum reactie dat die "niet meer verkrijgbaar" is, hoe dat verder zit vertelt het verhaal niet, mss dat Tarr zelf het tegenhoudt via de rechten? Of distributeur ligt dwars? Snap nie waarom, en jammer, want ik vind het z'n meesterwerk (Satantango zelfs pas 3e plek op z'n best... Man From London vind ik ook geweldig)

Distributeur is The Cinema Guild.

Ik zie dat zij ook veel van Hong Sang-soo hebben en naar mijn weten heb ik ook nog nooit een Hong Sang-soo in een filmhuis kunnen zien, alleen op festivals. Ze doet dus wellicht weinig met de Nederlandse markt helaas.

Maar hij hééft wel gedraaid, meermaals zelfs en ook buiten release-"tour" om bv tijdens de Tarr expo in Eye.

Het nieuwe jaar is cultureel weer goed afgetrapt met het bezoeken van Sátántangó, de beruchte film van Béla Tarr. Voor veel filmhuisliefhebbers is dit een heilige graal: geschoten in zwart-wit speelt het verhaal af in een troosteloos Hongaars dorpje, net na de val van het communisme. En niet onbelangrijk: de film duurt ruim 7(!) uur. De plot laat zich zo samenvatten: dorpelingen wachten op geld voor de verkoop van hun vee en hopen aan hun ellende te ontsnappen.

Het verhaal ontvouwt zich uiterst langzaam en is bijna cyclisch: dezelfde regen en modder blijft de dorpelingen teisteren en scènes herhalen zich vanuit andere gezichtspunten. Een belangrijk thema hierbij is de vrijheid die mensen hebben maar deze last (volledig zelf verantwoordelijk te zijn voor je lot) niet aankunnen. Alle personages zitten vast in hun persoonlijke problemen (alcohol, mishandeling, overspel, roddelpraat etc.) en vestigen hun hoop liever op een dorpeling die zich als een verlosser gedraagt dan verantwoordelijkheid te nemen. In de negatieve versie van Tarr kan de mens echter nooit geheel vrij zijn: er zijn altijd hogere machten die invloed uitoefenen. En zo is ook de verlosser Irmias een speelbal van de politiemacht.

Voor 7 uur aan modder en leed moet je wat doorzettingsvermogen hebben. Tarr zei zelf dat hij geen leuke films wil maken, het interesseert hem alleen of je als een sterker persoon uit de bios komt.

Dat laatste is wel het geval. Het leed is bovendien esthetisch prachtig weergeven in talloze long-takes. Door de verplichting zo lang te moeten zitten vergeet je gek genoeg de tijd. Dit gebeurde al in de beroemde opening, waarin je 8 minuten lang alleen wat koeien ziet rondlopen.

Het was een interessante ervaring waarvan veel blijft hangen, maar een absoluut meesterwerk lijkt het ook niet. De film mist vaak focus rondom de uitgewerkte intellectuele thema's, een focus die je wel in zijn andere werk terug ziet. Werckmeister Harmoniak en The Turin Horse waren in dit opzicht beter.

Ja, goede film.

Na vijf uren beeldenpracht ben ik murw geslagen. Heb de film uitgekeken, maar in sluimerstand. De lange speelduur weerhoudt mij ervan om er ten volle van te kunnen genieten.

Objectief gezien is het een pareltje en past het goed naast de andere films die ik al van Tarr zag.

Ik las dat Tarr geen leuke films wil maken, maar enkel als doel heeft de kijker sterker uit zijn films te laten komen. Dat lijkt me wat pretentieus, of hij moet bedoelen dat ik nu voor een film van drie uren mijn hand niet snel meer omdraai.

Zelf was ik niet murw geslagen, maar het laatste uur (of anderhalf uur, weet ik eigenlijk niet) dat het in 'de stad' speelde vond ik een pak minder dan alles eerder. Op de één of andere manier was de sfeer van daarvoor ingewisseld voor 'verhaal', en dat laatste interesseerde me net wat minder. De eerste vijf uur was het vooral sfeer die de film voor mij maakte. Was het zo door gegaan, dan had ik de volle mep wel gegeven.

Daar kan ik mij wel in vinden. Eerste gedeelte, waarin we kennis maken met de personages, beviel mij ook het beste. Het middenstuk, met die twee indringende scenes, vloog voorbij. Het slotstuk boeide een stuk minder en duurde gevoelsmatig enorm veel langer.

Misschien moet je wel flink gedronken hebben voordat je naar een film van Tarr gaat kijken. Net zo stevig als de personages die zijn films bevolken.Of flink aan de pillen. Bereid je dan wel voor op een akelige badtrip, een nachtmerrie, want vrolijk, nee vrolijk kan je van zijn films toch echt niet worden.

Ooit zat ik gevangen in een driehoeksrelatie, en in het gevoel gevangen, opgesloten te zitten zou ik zelf zo weggelopen kunnen zijn uit een film van Tarr. Het deprimerende gevoel niets beters te weten dan je op gezette tijden vol te laten lopen, de liefde te bedrijven, en verder alleen er niet uit te stappen vanwege een vage messiaanse belofte dat eens, morgen misschien wel, alles anders zal zijn.

De koeien die Tarr laat zien, vrijgelaten uit de schuur, vrij om de wijde wereld in te trekken, wat doen ze? Niets ja. Helemaal niets. Wij mensen bakken er niks van, dat begrijp ik er uit.

De relaties die we aangaan, helemaal zonder liefde zijn ze niet, maar ze zijn gemankeerd, vol van valse beloftes en bedrog. Het schrijnendste komt dat onvermogen om lief te hebben en liefgehad te worden tot uitdrukking in het kind die naar ons kijkt terwijl we ons dronken traag voortbewegen op de dansvloer.

Onder haar arm haar kat die ze vermoord heeft, want hoe in godsnaam kan je houden van als je nooit liefde gekend hebt?

Over God gesproken: natuurlijk ontbreekt hij niet in deze film. Voortdurend straalbezopen kijk de dorpsarts vanuit het raam naar ons gepruts, maar gek genoeg, zonder ons te veroordelen, maar duidelijk ook machteloos om in te grijpen. Maar gek genoeg, ook God veroordeelt Tarr niet. Het is zoals het is. Menschliches, Allzumenschliches is zelfs God.

De profeet spreekt mooie bijbels klinkende woorden, heeft ook een bijbelse naam Iremias, Jeremiah, maar is natuurlijk vals. Als makke schapen volgen we de leugenachtige profeet naar het beloofde land, wat allesbehalve op het paradijs lijkt, om tenslotte als apostelen de wijde wereld ingestuurd te worden met de boodschap.

Ecce homo. Zie de mens. De grauwe kale vlakke Puszta, al die gewone mensen, niet mooi, niet lelijk, die voortploeteren in dat eeuwig koude land, je gaat van dat land, van die mensen houden. Van het leven ook. Een prachtige film.

Gezien de film stamt uit 1994, meende ik dat dit in het post-communistische Hongarije speelt.

Maar vanmiddag het boek opgehaald in de bibliotheek, blijkt het uit 1985 te stammen, en speelt dit verhaal zich dus wel degelijk in het communistische Hongarije af. Ik heb niet het idee dat Tarr daar gerommeld mee heeft.

Eindelijk de moed gehad om het meesterwerk van Béla Tarr te bekijken. Weliswaar in stukken en brokken, in één keer zag ik het niet zitten en had ik ook niet de ruimte. Als voorbereiding op zag ik recent ook een aantal andere films van Tarr. De toon is vaak dezelfde. Rauw, somber, troosteloos.

Tarr neemt je mee naar een visuele ervaring van langgerekte scènes. Soms wat opgewekt, zoals de dansscènes als medicijn tegen het voor de rest monotone harde leven. Soms sfeervol en ruimtescheppend zoals de openingsscène met de koeien. Weet je meteen waar je aan toe bent. Als metafoor voor het kuddedier dat de mens is. Vrijheid is relatief als je niets anders gewoon bent geweest dan opsluiting.

Wat rest de mens dan nog? Alcohol natuurlijk waarbij het miezerige leven wordt weggezopen, als een escapisme. En macht is het opium van het volk. De zwakkere overheerst de nog zwakkere. Zware scènes daar met dat jongetje en die kat. Zoals steeds neemt Tarr zijn tijd om het in beeld te brengen. Ongemakkelijk.

Verder ook het cameragebruik dat opvalt. Langzaam in- of uitzoomen, maar steeds met de optiek om de beelden voor zich te laten spreken, observerend. Een camera die langs diverse (getekende) gezichten glijdt. Sterk, maar eindeloos lang. Moeilijk om alle ervaringen van 435 minuten te bundelen in enkele zinnen.