Annie Hall (1977)

Film Woody Allen uitgeroepen tot grappigste aller tijden

De meningen zullen hierover toch sterk verdeeld zijn.

“A relationship, I think, is like a shark. You know? It has to constantly move forward or it dies. And I think what we got on our hands is a dead shark.”

Met een Woody Allen film weet je nooit zeker wat je kan verwachten. Na het heerlijke Match Point en VCB was Midnight in Paris een grote tegenvaller. En Annie Hall is helaas ook geen onverdeeld succes. Dit mag dan de moeder van alle romantische komedies worden genoemd, ik vond het vooral allemaal erg oubollig en gedateerd overkomen. De voice-overs, de niet-chronologische vertelwijze en het rechtstreeks in de camera praten mogen dan leuke gimmicks zijn geweest in 1977, het is tegenwoordig al honderd keer gedaan en beter ((500) Days of Summer en When Harry Met Sally zijn goede voorbeelden).

Maar het grootste probleem is het samenspel tussen Allen en Keaton. Nergens wordt hun liefde geloofwaardig gebracht en waarom de lange en knappe Annie kiest voor een relatie met een neurotische, kleine en door dood geobsedeerde Alvy wordt nergens duidelijk, en ook de chemie laat te wensen over. Leuke wish fulfillment van Allen's kant maar geloofwaardig is het niet. Annie Hall heeft zeker in het eerste half uur zijn grappige kanten maar daarna wordt het vooral vervelend en langdradig. En toch ga je de volgende Woody Allen film altijd weer kijken, want soms zit er een pareltje tussen.

Prachige komedie die naast hilarische dialogen (waarbij je echt het dialoog moet volgen, niet de ondertiteling - en bovendien enige intellectuele kennis moet hebben), de diepgang zoekt. Allen en Keaton spelen prachtige rollen, waarbij ernst altijd weer gerelativeerd wordt, veelal door Allen z'n dialogen. Hierdoor komen de relatie tussen hen en de verwikkelingen eromheen zeer overtuigend over. Knap hoe Allen zijn twee hoofdkarakters zo'n lading en daarmee diepgang meegeeft.

Visueel is het aardig hoe Allen met kleur omgaat, het verschil tussen New York en Los Angeles is overduidelijk (zijn afkeer jegens L.A. ook, wat 'm vaak ook in kleine details zit - bijvoorbeeld wanneer we zien dat er neplach wordt toegevoegd aan een serie).
Daarnaast praat Allen in de camera, zit er animatie in, zien we met ontitels de gedachten van de karakters; kortom een creatieve benadering die deze toch al voortreffelijke film tot een klassieker maken.

Gisteren in de categorie 'ja check, deze klassieker ook weer gezien' tijd gemaakt voor Annie Hall.

Veel in deze film is om van te houden, vooral voor neurotische twijfelaars zoals ik. Herkenbaar, dus, maar ook creatief gedaan, met die verschillende kunstgrepen, die een filmmaker/ hoofdrolspeler laten zien die ondanks de zucht naar diepgang zelfspot toont, en durft de film niet te serieus te nemen. En hoewel sommige momenten tenenkrommend flauw zijn (dat doosje cocaïne) zijn andere werkelijk hilarisch (Marshall McLuhan!). Het mooie, bitterzoete einde weet ook nog recht in het hart te raken.

Maar dan: dat oeverloze geklets! Sorry, ik weet dat het echt het goedkoopste verwijt is dat je deze film kunt maken, en uit andere reacties hier krijg ik de indruk dat je daar eigenlijk niet over mag klagen, en dat het, als je dat wel waagt, een teken is dat je Woody Allen niet echt goed begrepen hebt, en dat je de film nog maar eens een keer of twaalf moet gaan bekijken, met handboeken over psychologie bij de hand.

Maar eerlijk gezegd hing dat geouwehoer me naar tien minuten al een beetje de keel uit, en over de hele film gezien had ik daar wel last van, ja.

Woody Allen blies het genre op hilarische en effectieve wijze nieuw leven in met “Annie Hall”, een film waarin Woody’s alter-ego Alvy Singer [niet geheel toevallig een neurotische komiek] terug kijkt op de stukgelopen relatie met Annie Hall [Diane Keaton]. Maar die terugblik bestaat niet uit romantische etentjes, gelukzalige wandelingen in het maanlicht of hartverscheurende tragedies. “Annie Hall” gaat juist over een aantal ogenschijnlijk hele alledaagse momenten, de kleine ergernissen die in elke relatie sluipen en die zich langzaam maar zeker opstapelen tot het haast onvermijdelijke breekpunt. Die momenten zijn enerzijds grappig, maar ook zeer herkenbaar. Eén van de bekendste scènes is die waarin Alvin en Annie in de keuken een aantal ‘ontsnapte’ kreeften proberen te vangen en te koken. Alvy maakt zich enorm druk terwijl Annie, waarschijnlijk mede door Alvy’s barrage aan hilarische bespiegelingen, er meer om moet lachen en Alvy zelfs fotografeert terwijl hij vol walging een kreeft in de hand heeft. Er is weinig irritanter dan iemand die je uitlacht om je angsten of neuroses.

Maar het is vooral de vorm die “Annie Hall” zo bijzonder maakt: tijdens een flashback over Alvy’s schooljaren, waarin Jonathan Munk de 9-jarige Alvy speelt, verschijnt Allen opeens zelf in de banken en lucht zijn hart ten opzichte van het meisje dat er voor heeft gezorgd dat hij de school moet verlaten omdat hij het meisje ongevraagd heeft gezoend. Let daarbij ook op de reactie van het meisje! Andere memorabele momenten zijn de vergelijking tussen Alvy’s diner bij Annies wat stijve ouders en een diner bij de familie Singer, als ook het moment waarop Alvy willekeurige voorbijgangers vraagt om relatieadvies en niet te vergeten de korte cartoon waarin Annie verschijnt als The Wicked Queen uit “Snow White & The Seven Dwarfs”.

“Annie Hall” is een aaneenschakeling van dit soort ongebruikelijke, maar zeer effectieve stijlmiddelen in een film waarbij werkelijk niets voorspelbaar is. Met een scenario vol spitsvondige, maar inzichtelijke dialogen en twee hoofdrolspelers op het top van hun kunnen is dit het eerste absolute meesterwerk uit het omvangrijke oeuvre van Woody Allen. Met “Manhattan” [1979], “Hannah & Her Sisters” [1986] en “Crimes & Misdemeanors” [1989] zou hij dat artistieke succes herhalen, maar wie wil weten hoe grappig, hoe origineel en hoe authentiek een romantische komedie kan zijn, vindt geen beter beginpunt dan “Annie Hall”.