Der Himmel über Berlin (1987)

Mooie film dit. In het begin was het even aftasten waar ik nou naar zat te kijken. Iedereen heeft het over Nick Cave maar Crime & The City Solution maakte toch heel wat meer indruk op me. Ook leuk om 3 gassies Super Cycle op de C64 te zien spelen, zoals ik vroeger ook gedaan heb.

Vond ik opvallend genoeg ook een stoorfactor. Het haalde de film uit de sprookjesachtige sfeer wanneer dit niet nodig was. Grappig is het wel, maar het maakt ook dat er een half puntje van een eventuele vijf-sterren-beoordeling gaat. Helaas!

Uiteindelijk toch een lichte tegenvaller. Toen ik nog in Zweden woonde, zag ik al een stuk van Der Himmel über berlin. Visueel zag het er prachtig uit, maar mijn Duits is niet best en Zweedse ondertiteling is daarbij ook lastig te volgen. Misschien verwachtte ik meer dramatiek omtrent Berlijn zelf. Niet bepaald onlogisch gezien de titel. Slechts twee jaar voor de val van de muur moet daar toch een hoop over te vertellen zijn geweest. Uiteindelijk zou het beter zijn geweest om west-Berlijn er meer bij te betrekken, omdat dit het lot van de in de film aanwezige personen in deze context veel beter tot zijn recht zou komen. Hoe je het went of keert, de poëtische aanpak van Wim Wenders is erg goed. Het is een heel interessante en mooie benadering. Het zorgt er alleen wel voor om precies te ontdekken waar de film over gaat. Prachtig om de verhaallijn van het personage van Bruno Ganz te volgen. Voor mij tot op heden zijn beste performance, met uitzondering van zijn rol in Der Untergang. Hoe mooi de rol van Bruno Ganz is, zo saai en langdradig (en eigenlijk overbodig) zijn sommige mensen die voorbij komen. Twee uur was stiekem toch een iets te lange zit.

Kan je een film 5 sterren geven als je ze niet perfect vindt? Ja, in de imperfectie kan toch iets nog perfect zijn. Enfin, goed genoeg althans voor 5 sterren.

Graag had ik 10 a 15 minuten gewist uit de film. Vooral dat eerste rockconcert stak me tegen. Dat is de imperfectie. Verder is het natuurlijk een magistrale film. Een film die je opnieuw en opnieuw en opnieuw wilt bekijken, tot je ieder woord kunt meefluisteren. Wat is het Duits toch mooi!

En de volgende keer bekijk ik de film ZONDER iemand die meekijkt! Het geldt voor vele films: alleen kijken is beter. Want het is zo'n persoonlijke ervaring he.

J.G. schrijft:

Je bedoelt toch niet het optreden van Crime & the city solution? Dat was juist prachtig, zang, gitaren & beeld in een geweldige engelachtige choreografie.
Dit is geen imperfectie maar juist een puntje op de 'i'. Eén van de vele die deze wonderschone film heeft.

Misschien dat ik dat bij een tweede kijkbeurt ook zal vinden.

Ja, dat klopt.

Ik vind dit toch wel erg goed hoor. Zeer fraaie, poëtische film, waarin Wenders meestentijds het evenwicht weet te bewaren tussen hooggestemde overdenking en aardse nuchterheid, tussen zwartwit en kleur, tussen tekst en beeld. Tussen carpe diem en het melancholisch verlangen naar oneindigheid. Engelen die alles zien, alles weten, maar niets kunnen doen. Behalve aanwezig zijn.

Een engel wil onderdeel worden van de menselijke historie, een verhaal. Een trapeze-artieste wil de onvermijdelijke willekeurigheid van haar historie overstijgen. Ze wil voor haar verhaal een anker in de eeuwigheid. En de oude Homerus blijft de muze aanroepen om dat verhaal te kunnen vertellen, en dat verlangen te kunnen uitdrukken, voor de mensen.

Engelen en mensen? Sleutelscène is misschien dat moment wanneer de engel van achter de spiegel de trapeze-artieste aankijkt.

Ik weet niet precies waarom de film zijn evenwicht lijkt te verliezen juist bij de daadwerkelijke ontmoeting, de vereniging van mens en engel. Het beeld blijft hier achter bij de tekst, misschien omdat dat beeld een romantische liefdesrelatie lijkt uit te drukken. Of omdat ik geneigd ben om het zo te interpreteren.

Kortom, de Incarnatie valt een beetje tegen. Maar misschien is zoiets, wat Wenders kennelijk probeert, ook niet uit te drukken, zonder iets te verliezen. Een dimensie, bijvoorbeeld. Wenders doet daarmee denken aan de middeleeuwse alchemisten, die de gezochte vereniging der tegenstellingen alleen konden uitdrukken in een monsterachtig hermafroditisch wezen, een frankenstein-achtige mix van man en vrouw.

Misschien ligt het niet aan Wenders' film, maar komt het omdat de romantische liefdesrelatie, de vereniging van man en vrouw, hoe krachtig ook, uiteindelijk als metafoor tekortschiet voor het verlangen waar het hier om gaat.

Anders gezegd, het is de menselijke verbeelding die tekortschiet. C.S. Lewis schrijft ergens met zoveel woorden dat die menselijke verbeelding zich meer voelt aangesproken door de mythische ondertoon van het Oude Testament (en veel meer nog door de 'heidense' mythes), dan door het (zoals hij dat zag) historische van het Nieuwe Testament.

Hoe moet het dan wel? Ja, weet ik veel. Ik gooi hier in ieder geval nog een volle ster bovenop.

Dit is waarlijk mooi gezegd, Ferdydurke. Echt, geloof me.

Tussen de regels door wordt meer gezegd en gesuggereerd dan we zelf voor mogelijk houden. Verlangen blijft altijd mooier dan een banale ontmoeting (lees: ontknoping) omdat dat laatste het verlangen weghaalt, zowel bij het personage in de film, als bij ons, de kijker.

Een happy end is lang niet altijd een perfect slotstuk.

Inderdaad, dat schijnt zo te zijn, maar waarom? Dan is die daadwerkelijke 'ontknoping' kennelijk toch niet waar het verlangen naar uitging. Of kunnen mensen verlangen naar iets dat niet bestaat? Is alleen het verlangen op zichzelf werkelijk?

Ik weet het niet. De menselijke verbeeldingskracht kon altijd al meer met de hel, dan met de hemel. Het zou kunnen dat 'verwerkelijking', ' vervulling', meer vraagt dan alleen die verbeelding kan bewerkstelligen.

De film roept - bij mij althans - die vragen wel op, maar lijkt ze zelf dus niet echt te stellen.

Verlangen = spannend.

Misschien is het, heel eenvoudig, dit, en niets meer?

Er wordt ons aan het eind van de film een vervolg in het vooruitzicht gesteld. Daar kunnen we naar verlangen, aannemende dat dat niet over het lange en gelukkige leven van de protagonisten gaat...

Het vervolg heet, zoals je wellicht al weet, In weiter Ferne, so nah! waarin we de tweede engel, Cassiel, volgen.
Wees getuige van dit relaas, en zie dan wat je wel en niet wil aannemen...

Deze film is gewoon één langgerekt gedicht.

Wim Wenders schreef ook alle teksten zelf of ...?

Nee de gedichten zijn van Peter Handke

Peter Handke schreef enkele sleutelscènes van de film en Wenders rondde het geheel af. Het audio-commentaar op de (Criterion) dvd levert mooie details op rond deze opmerkelijke samenwerking.
In wezen een even opmerkelijke samenwerking als die destijds met Sam Shepard en Paris, Texas.

Stiekem verwachtte ik dat ik 'Der Himmel Uber Berlin' erg mooi zou gaan vinden. En ik kan me voorstellen dat mensen helemaal weg zijn van al het poëthische gedoe in deze prent (over het algemeen ben ik er ook niet vies van), maar mij wist het helaas maar weinig te boeien gisteravond. Net als het liefdesverhaaltje. Ik voelde het niet, helaas. Dat betekent niet dat de film voor mij direct slecht is, want het gegeven is interessant en er zijn best een aantal mooie momenten te ontdekken. Misschien is dit een film die me in de toekomst meer doet. Voor nu kon ik er niet heel veel mee jammergenoeg.

Het viel mij ook wat tegen, en het viel me zwaar. Misschien dat het timing was, maar ik had drie kijkbeurten nodig doordat ik steeds in slaap viel. Wel iedere keer vanaf begin gekeken natuurlijk. Prachtig camerawerk, mooie momenten, maar het koste me erg veel moeite om de aandacht er continu bij te houden. De film heeft soms zo'n serene rust, dat wegdommelen op de loer ligt. Gans was idd sterk. Maar ik bleef toch de Chef zien af en toe ('verreckter Verrater!!!!')... Bijzonder om opeens een jonge Nick Cave te zien!

Vooralsnog blijft Paris, Texas absoluut favoriet. But who knows, zoals HJS zegt, je weet nooit wat zo'n film over bijvoorbeeld pakweg tien jaar met je doet.

Een poëtische en filosofische film over de kleine dingen van het leven. De gedachten van mensen in het echte leven. De film begint mooi met 2 engelen die de mensen op aarde observeren. Het heeft wat dromerig. Leuk trouwens met Peter Falk. Het geeft de film net iets meer. Jammer genoeg gaat het gaandeweg eerder richting liefdesverhaaltje, wat hier niet echt past. Alsof de engel duidelijk moet kiezen tussen liefde/lust en toewijding/mensheid. De film levert prachtige scènes op en is vooral in het begin boeiend. Zoals gezegd verliest het in kracht in het 2e deel van de film. Desondanks een goeie film die ongetwijfeld zal blijven hangen.

De film begon sterk en overtuigend, maar kent helaas ook veel momenten waarbij het inzakt, het sleept soms teveel. Het fraaiste is toch wel de stijl van Wenders, dat veel doet denken aan zijn andere zwartwit film Alice in den Städten (1974) die zich ook in Duitsland afspeelt. In beide films is de omgeving een plus, in dit geval het door de oorlog verwoeste en door de muur opgedeelde Berlijn. Ook de gedachten van de mensen die deze twee engelen steeds horen komen realistisch over. De beelden, monologen en tempo geven de film iets hypnotiserends, ook heeft het wat nostalgisch doordat men steeds terugvalt op de gedachten van een kind en hoe het de wereld ziet. Aanvankelijk zat ik aan 4* te denken, maar dat niveau wordt niet vastgehouden waardoor het een ruime 3* is geworden.

Gek, vond het op de een of andere manier een mooie film en toch begreep ik er niets van. De poezie zei mij weinig en toch was het mooi.
Zeer tof om oud Berlijn te zien en natuurlijk Nick Cave.

Hier heb ik me toch lichtjes aan mispakt. Niet dat het een slechte film is, maar een poëtische klemtoon is niet bepaald een onderwerp waar ik lang mijn aandacht kan bij houden. Ik ben blijkbaar niet de enige als ik hierboven allemaal lees: zwaar, niet mijn ding, tegenvallend, ... maar toch een sterke score geven. Ik heb zowat hetzelfde gevoel.

Een aantal elementen in de film kan ik best waarderen. Vooreerst het concept waarbij een engel wil neerdalen naar de aarde om zich te begeven onder de mensen, te voelen wat mensen voelen, te doen wat mensen doen, te zijn wie mensen zijn. De symboliek met de zwart-witbeelden en de kleurbeelden voorbij halfweg is mooi gevonden. Engelen lijken superieur aan mensen, maar missen de basisemoties of -handelingen die mensen wel hebben. De film tracht ook mee te geven dat het leven en het geluk of blijdschap vaak in kleine dingen zit (zoals bvb de geur van koffie). Bij dingen die we als normaal of evident beschouwen, staan we niet langer stil.

Daarnaast kunnen we niet naast de uitstekende acteerprestatie van Bruno Ganz kijken. Ik heb zo weer zin om naar Der Untergang te zien. Mooie grauwe beelden ook van het vergankelijke Berlijn. Der Himmel über Berlin is een pure innemende film geworden. Niet voor iedereen weggelegd, ook niet voor mij zo blijkt, maar érgens kan ik hem best appreciëren. Een tweede kijkbeurt zal wellicht nog meer dingen openbaren, maar het zal toch nog eventjes duren vooraleer ik me daar aan waag ...

Der Himmel über Berlin gaat over twee engelen, Damiel en Cassiel, die door Berlijn dwalen. Ze zijn onzichtbaar voor gewone stervelingen, maar ze observeren de Berlijnse inwoners, luisteren naar hun overpeinzingen en bieden eenzame en wanhopige mensen troost en verlichting. Wanneer Damiel geïntrigeerd raakt door een circusartieste, besluit hij sterfelijk te worden om haar zo te kunnen ontmoeten.

Het grootste gedeelte van de film is in sfeervol zwart-wit gefilmd, dit symboliseert de wereld van de engelen, waarin ze onzichtbaar zijn voor de rest van de wereld. Het is af en toe wel taaie kost, moeilijk om door te komen: we fladderen regelmatig van mes tot mens en horen hun onsamenhangende, vaak onbegrijpelijke gedachten en emoties. Ik had af en toe zelfs het idee dat ik naar een film van Andrej Tarkovski zat te kijken. In de tweede helft van de film komt alles mooi bij elkaar: het wordt ineens duidelijk waar we een uur lang naar hebben zitten kijken en de film krijgt ook letterlijk meer kleur. In de film zit ook nog een leuke bijrol van Peter Falk (beter bekend als inspecteur Columbo) die zichzelf speelt.

Een mooie en ontroerende film dus, ik twijfel tussen vier en vierenhalve ster. Helaas wordt het einde van de film behoorlijk ontsierd door een optreden van Nick Cave (geen idee wat die ineens in de film te zoeken heeft en nee, ik ben geen fan), dus daarom toch maar een halfje er van af. 4*