Der Himmel über Berlin (1987)

Pretentieus poëtisch geneuzel, dat kun je regisseur Wim Wenders wel toevertrouwen. De meeste van zijn films zitten er vol mee. Zo ook deze. Visueel ziet het er allemaal prachtig uit; de zwart/wit beelden van Berlijn zijn vaak van een adembenemende schoonheid, maar inhoudelijk... Ik kon er in ieder geval niet zoveel mee.

Leuk om Bruno Ganz in een wat oudere rol te zien en Peter Falk speelt zichzelf naar behoren, maar ik vond het verder maar een gekunstelde film die me weinig tot niets deed. Een taaie zit ook door de lange speelduur en veel scenes die volledig langs me heen gingen of de verkeerde snaar raakten. Ik veerde alleen even op bij de optredens.

Wenders is een van die hooggewaardeerde regisseurs waarbij ik "het" kennelijk niet zie of voel. Zijn beeldpoëzie is me te lyrisch vermoed ik, te clean ook. Zijn docu Salt of the Earth vond ik ook verre van briljant maar wel te genieten, maar zijn films vallen tot nu toe ronduit tegen. Ik zet ze ook misschien niet op het goede moment op want ik word tijdens het kijken altijd overvallen door een slaapaanval- of zou het aan zijn films liggen? Ik zal Der Amerikanischen Freund nog wel een keer willen herzien, volgens een gewaardeerde kennis zijn allerbeste, en ik ben nog steeds wel benieuwd naar ander (oud) werk als Die Angst des Tormanns beim Elfmeter, Alice in den Städten en Im Lauf der Zeit, maar vooralsnog blijft het bij magere zesjes.

Der Himmel Uber Berlin, een film die ik eigenlijk niet kende en die ook zelden op tv komt lijkt me, maar toch onder de aandacht kwam als inspiratiebron van City of Angels, een film die mij wel ligt. Wat toch vooral opvalt is de grote verschillen qua stijl, maar vooral de inhoudelijkheid. Ik ben van de mening dat beide films totaal niet met elkaar vergelijkbaar zijn.

Wat meteen opvalt is de prachtige art stijl qua vormgeving, camerawerk, het zwart wit en de bijzonder stijlvolle muziek van Jurgen Knieper. Het verhaal wordt in een soort dromerige sfeer vertelt die bij tijd en wijlen echt iets ongrijpbaars heeft. De eerste 20 minuten heeft sowieso iets sferisch over zich waar niet veel gebeurt maar je net als de engelen spectator bent. Fraai is dan de schokkerige overbelichting waarin Damiel en Cassiel getoond worden, een effect dat aan stomme films uit de jaren '30 doet denken. De pret in de ogen van Damiel in de bibliotheek is dan ook genieten, net als dat de hand op de schouder van de piekerende man in de metro een brok in de keel waardig is.

Fraai en interessant tot daar, het is toch echter Berlijn zelf en diens inwoners met hun tragische molensteen die de aandacht trekt. Wat heeft die stad wat te lijden gehad, en wat wordt deze troosteloos en grauw gebracht. Net als al de inwoners, verzonken in twijfel en zorgen en het gewicht van de oorlog en diens nasleep nog links en rechts voelbaar. Een loodzware nalatenschap wat dat betreft. Tevens wordt daar mede door de mijmeringen van de oude man de mens een spiegel voorgehouden. Toch is de boodschap wat mij betreft niet half zo zwaar als lijkt, want het leven zoals gebracht lijkt toch half zo gek niet voor Damiel, en soms heeft een mens ook een stukje besef nodig op dat vlak en het lukt. De meeste zorgen creëeren we toch door ons bewustzijn zo lijkt, en is er héél véél te genieten in een leven, maar te vaak hebben we daar geen oog voor met onze bitterzoete herinneringen.

Bijzonder tevens aan Der Himmel Uber Berlin is dat de meeste hoofdrolspelers al dood zijn. Ganz, Falk en Bois op respectabele leeftijd, Sander nog wel het meest bekend als U-boot kapitein Thomsen al een stukje vroeger en Dommartin toch wel schokkend vroeg op 45 jarige leeftijd aan een hartaanval. En dat terwijl de film nog niet zo heel erg oud is. Verder valt Crime and the City Solution op als underground band en is het shot van Cassiel op het podium bij Nick Cave fascinerend, en dan bedoel ik vooral die schaduw van Cassiel te midden van de verlichting rond de band.

Het maakt Der Himmel Uber Berlin niet perse tot de topfilm die ik verwachte, en ook niet helemaal tot een film die meteen begrijpbaar is, fascinerend is de prent echter wel en deze film heb ik zeker niet voor het laatst gezien.

Ik begon er toch met iets te hoge verwachtingen aan. Het concept is zeker origineel en Berlijn een stad die als decor natuurlijk niet teleur stelt. Het eerste half uur moest ik er in komen en dat lukte zeker aardig, maar daarna kreeg ik vooral meer van hetzelfde. Ondanks de fijne (herbewerkte) soundtrack neigde het naar een zweverige en afstandelijke film te gaan. Naar het einde toe kwam er dan toch tastbare menselijkheid en kon ik wat meer met Der Himmel über Berlin. Zo kreeg de boodschap dan toch inhoud. Ik blijf toch achter met het idee dat de kunstzinnige fantasy elementen me tegen begonnen te staan en ik me nooit echt deel van de film voelde.

langdradige zondags sfeer*en het zwart wit haald de film alleen nog maar meer onderuit.dan kan iedereen er nog wel zo lyrisch over zijn,maar ano 2023 blijft er nog maar weinig overeind van deze film*een film om bij in slaap te vallen en snel te vergeten