Novecento (1976)

Politiek drama van maar liefs 317 minuten, waarvan geschat een 316 smakeloos. Het absurd geweld doet denken aan een soort Tarantino avant la lettre, maar dan de platte gratuite versie. In zoverre sprake is van verhaal ondergraaft het zichzelf daarmee, samen met de evenzeer nodeloos overdreven lading vunzigheid. Ook filmmuziekgod Morricone heeft al beter zijn best gedaan.

De fraaie 4K-restauratie draait met engelse ondertiteling komende week in Focus Filmtheater in Arnhem, 29 december en 5 januari in Lux Nijmegen en 4, 5 en 6 januari in Eye.

Een vreselijk lange en vervelende zit. Wel in twee delen gekeken. Meer dan vijf uur lang, maar op nagenoeg geen enkel vlak de moeite waard. Het plot stelt teleur. Bij een dergelijke speelduur verwacht je een goed uitgewerkt verhaal. Het betreft echter een relatief simpele uitwerking van een periode uit de Italiaanse geschiedenis, waarin het communisme/socialisme verheerlijkt wordt en het fascisme wordt neergezet als het ultieme kwaad. Alles nogal oppervlakkig, want echt diep wordt niet ingegaan op de opkomst van het fascisme. Er is verder ook nauwelijks sprake van enige karakterontwikkeling bij de diverse personages. Dan het acteerwerk, dat is over de hele linie ronduit teleurstellend. Van een cast met onder meer DeNiro, Depardieu en Sutherland mag je wel wat verwachten. De Niro en Depardieu zetten geen al te memorabele rollen neer. Sutherland trekt bij werkelijk iedere scène een dusdanig bezeten gezicht dat het al snel niet meer serieus te nemen valt. Enkele bijrollen worden al helemaal niet al te best vertolkt. Bij dit alles komt dan nog de slechte nasynchronisatie. De film bevat veel overbodige scènes, die soms ook moeilijk te plaatsen vallen of kennelijk enkel bedoeld zijn om te choqueren. Enkele voorbeelden: een vrouw doet om onverklaarbare redenen alsof zij blind is, een kat wordt met een riem opgeknoopt en gedood, er vindt een trio plaats tussen de twee hoofdrolspelers en een vrouw die een epileptische aanval krijgt, er wordt rond de anus van een paard gewreven om verse stront te krijgen om in iemands gezicht te smeren. In visueel opzicht degelijk, maar ook niet echt bijzonder. Wel enkele mooie shots van Italiaanse landschappen. Daar heeft Bertolucci dan ook ruim vijf uur de tijd voor. De soundtrack van Morricone was relatief onopvallend. Met de nodige moeite heb ik de film uitgezeten. Niet iets dat ik ooit nog eens zal herbekijken.

@TMP

Heb jij echt naar dezelfde film zitten kijken als ik? Het wordt me wel duidelijk dat smaken verschillen en daar is op zich niets mis mee, maar toch...

Ik denk het wel. Smaken verschillen inderdaad. Ik zie dat velen het niet met mij eens zijn en dat is verder prima. Ik vond dit echt helemaal niks.

Ik moet me helaas bij Flavio, Baspls en Ercee voegen; er werkte teveel niet goed om te film te belonen voor wat wel goed was. Die luxe is met deze speelduur wat mij betreft van tafel. Desondanks zat ik 4 uur lang wel op een 3,5* met hoop op een goed einde die het naar 4* zou trekken. Ik vond echter het laatste uur dermate vervelend en langgerekt met al dat geschreeuw en gezang, dat ook die 7 er niet inzit. Doe mij dan toch Il Conformista (1970) maar.

Toch wilde ik hem sinds eind jaren'90 al eens zien en in de blu-ray restauratie kwam Storaro's camerawerk prima tot zijn recht. Ik ben benieuwd of ik de film hetzelfde beoordeeld zou hebben als ik hem in de bios had gezien.

3*

Ik sta er zelf ook een beetje van te kijken.

Wat werkte er dan niet goed?

Mooi epos. Eerste deel was ik niet erg van onder de indruk. De film neemt uitgebreid de tijd de personages en de tegenstellingen neer te zijnen. Maar in het tweede deel gaat de film van dramatisch hoogtepunt naar hoogtepunt. Vooral met dan aan Sutherland die een van de grootste schoften uit de cinema neer zet.

4

‘’Maybe the truth is that when a man does nothing all his life, it leaves him too much time to think. And thinking too much makes him... makes him stupid.’’

Groot, grootser, grootst. Eerste Bertolucci, en ben wel benieuwd geraakt naar het andere werk van hem. Deel 1 doet het voor mij beter dan deel 2, maar al met al breng ik hem op 4*

In het eerste ruime uur wordt ruim de tijd genomen voor de vriendschap tussen rijkeluiszoon Alfredo en boerenzoon Olmo, die nogal een bijzonder type is. Maar ondanks het klasse-verschil, dat hier nog redelijk subtiel in beeld wordt gebracht, groeit er een hechte band tussen de twee. Na de Eerste Wereldoorlog, we zijn inmiddels 10 jaar vooruit gegaan in de tijd, blijkt die hechte vriendschap nog steeds overeind te staan. Echter beginnen zowel Olmo als Alfredo te veranderen; Olmo, communist, is klaar met de hiërarchische verhoudingen en roept Alfredo (inmiddels landeigenaar geworden na het overlijden van zijn vader) op de fascisten eruit te gooien, die de boeren (net als Olmo communistisch ingesteld) het leven meer dan zuur maken. Maar Alfredo neemt geen politiek standpunt in; waardoor de fascisten de overhand krijgen en de vriendschap met Olmo steeds meer op de proef komt te staan.

Dat de fascisten zo worden afgebeeld dat zij het ultieme kwaad zijn en de communisten goed worden afgebeeld is geen toeval, Bertolucci was zelf een overtuigd communist. Dat is niet erg, maar er wordt teveel de nadruk opgelegd waardoor het enigszins gaat storen. Ook in de laatste ruime 30 minuten, met veel (overdreven) gezang, wordt de communistische boodschap er wel erg nadrukkelijk door heen geduwd. En dat is jammer want hoewel het 2e deel wat minder was, was het tot aan Bevrijdingsdag (laatste ruime 30 minuten) beklijvend en boeiend, en daarmee vond ik het laatste deel ietwat uit de bocht vliegen.

Toch geeft Novecento mij een voldaan gevoel en ben ik blij dat ik er een avondje voor heb uitgetrokken. Stevige 4*

Erg mooi episch verhaal en misschien wel de langste film die ik tot nu toe ooit zag. 4*

Novecento heb ik lang voor me uitgeschoven door zijn lange speelduur - ik zag overigens de lange versie van ruim 5 uur. Jammer eigenlijk, want dit epos is toch wel de moeite. Het vertelt het verhaal van twee boezemvrienden die uit verschillende milieus opgroeien. De één is een landbouwerszoon (Dépardieu), de ander is de zoon van de grootgrondbezitter (De Niro). Het eerste gedeelte spitst zich toe op hun onbezonnen en vooral onbezorgde jeugd. Hun afkomst speelt hen nauwelijks parten. We genieten vervolgens van de ontwikkeling van de personages en de mooie idyllische beelden van de uitgestrekte wijngaarden en graanvelden.

Het plot komt pas echt op gang wanneer beiden volwassen zijn. Hun verantwoordelijkheden zijn groter en de opkomst van het fascisme doet hun relatie geen goed. Hoewel Alfredo een afkeer heeft van het fascisme wordt hij toch nauwer betrokken met de ideologie dan hij wil. Het is ook het plotverloop waarbij het personage van Donald Sutherland tot volle ontbolstering komt. Hij heet zijn naam Atilla niet gestolen en waant zich op opportunistische en psychopathische wijze een weg naar aanzien.

Bertolucci slaagt erin de maatschappelijke tendensen van die tijd mooi weer te geven. Het harde boerenleven en de eeuwige strijd met de natuur en de hebzucht van de grondeigenaars komt sterk tot uiting. Daarnaast zijn jaloezie en vriendschap deugden die als een rode draad doorheen de film lopen. Mooi!

Een van mijn topfilms aller tijden: lang geleden gezien en later nog eens gezien. Verbijsterende schoonheid en strijd, de oogverblindende natuur en de immense lelijkheid van de mens soms.

Het kostte me toentertijd helemaal geen inspanning, dit epos alle uren helemaal uit te kijken. Ook de muziek is prachtig. Over smaak valt niet te twisten, daarom vijf sterren en ga ik nooit in discussie hierover.

Op het dvd hoesje waarop ik hem kijk staat 302 minuten Volgens IMDb (alternate versions) is dit de Duitse (of Scandinavische, Australische, Italiaanse) pal-speed up. Volgens hen moet er ook een versie van 360 minuten zijn.

Bertolucci raffelt het een beetje af.

Het tegenovergestelde natuurlijk. Een gigantisch epos die een inkijk biedt van Italië tussen 1900-1945. De film volgt twee opgroeiende vrienden vanaf kinderleeftijd in een verdeeld wordend Italië.

Bertolucci neemt de tijd en eigenlijk kabbelt het de hele tijd rustig voort. Bijzondere taferelen passeren de revue. Mooi is hoe de karakters van de hoofdpersonen steeds herkenbaar zijn. De Niro en Depardieu leven zich uit in hun rol. Soms deed het me een beetje aan een film van Pier Pasolini denken. De film eindigd mooi.

Dit epos van enorme omvang heb ik in meerder delen bekeken. Vijf uur achtereen kijken is namelijk niet aan mij besteed. Het viel me op dat het erg traag op gang wordt gebracht en dat het laatste uur een erg rommelige indruk achterlaat. Het middenstuk, als de mannen volwassen zijn, zit vol met alles wat je mag verwachten: intriges, conflicten, verwerkt tegen mooie achtergronden en soms schokkende beelden. Naar het eind toe hoopte ik op een mooie climax, maar dat viel dus tegen. Verder schetste 1900 een fraai beeld van het plattelandsleven in Italië, waarin het communisme centraal staat. Grote delen waren boeiend, maar het niveau gedurende de lange speelduur schommelde wel te veel.

De wereldwijde recessie in de jaren '70 werd ook gevoeld binnen de Italiaanse filmindustrie, waardoor regisseur Bernardo Bertolucci zich genoodzaakt voelde om gebruik te maken van een deels Internationale cast. Dit verklaart ook meteen het gebruik en nasynchroniseren van de Engelstalige acteurs, hoe ongelooflijk amateuristisch dit er ook uit mag zien. Novecento is een 5-uur durend epos over de Italiaanse filmgeschiedenis, maar na ongeveer twee van de vijf uur bleek het een absolute kwelling te zijn. Vier jaar voor deze film regisseerde Bertolucci Last Tango in Paris, waarin Marlon Brando in een uiterst bizarre scene een stuk boter in de reet stopt van Maria Schneider. Wie dat bijzonder onsmakelijk vond, kan zich er beter aan doen om Novecento gewoon volledig te mijden.

Ik vond het echt bizar om te zien hoeveel smerigheden, in mijn ogen volkomen onnodig, werden getoond. Het anaal vingeren van een paard voor extra poep, twee 10-jarige jongens die zich vol in de camera gaan aftrekken (je zal dit maar als volwassen man filmen), een uitgesponnen prostitutiescene (die buiten een zeer expliciete handjob echt amper wat toevoegt) en een compleet arsenaal aan vreemd expliciete seks- en moordscenes. Seks is ook meteen het enige wat de film te bieden heeft op het vlak van romantiek. Niet dat een film over oorlogsgeschiedenis overigens volledig moet worden ontdaan van geweldsuitspattingen, maar de bijna obsessief-agressieve manier waarop ze in dit epos worden getoond is simpelweg storend. Dat neemt niet weg dat de eerste 90 minuten fris aanvoelen en Donald Sutherland een geweldig personage neerzet. Aangezien de film in mijn ogen aardig absurd is hoort zo'n compleet overdreven figuur er nou eenmaal een beetje bij. Overigens handig om te vermelden dat ik helemaal niet vies ben van expliciete beelden in films, maar er zijn nou eenmaal (fatsoens)verschillen.

Het verhaal is gedetailleerd en knap. Het gebruik van langzaam gefilmde landschappen is daarnaast een uitstekende impressie om de Italiaanse sfeer tot je te nemen. Er zitten genoeg momenten in Novecento die ik filmisch als indrukwekkend acht, maar ook een hoop momenten die ik filmisch als kut acht. Echt niets kon me voorbereiden op het clowneske laatste uur waarin Bertolucci alle verbeelding tart en meer een soort politieke aanklacht levert in plaats van dat hij nog een film regisseert. Ik ben sterk tegen de fascistische denkwijze, maar de aanpak van Bertolucci is nu niet bepaald subtiel en zorgt voor enige verbazing vanwege het gebrek aan nuance. Goed, dat kan in ieder geval nog worden afgedaan als "toen".

Ik kan me aan genoeg mooie dingen met betrekking tot Novecento vergrijpen, maar dit uiterst ongemakkelijke epos laat vooral een erg smerige nasmaak achter. Jammer ook dat ik niets kon aanvangen met de twee broers toen ze eenmaal volwassen werden. De kindertijd vond ik in dat opzicht een stuk sympathieker en vlotter gebracht. Ik vond alles zo ongeloofwaardig, theatraal en nodeloos onsmakelijk aangepakt dat ik het als geschiedenisindruk weiger om maar een moment serieus te nemen. Een grote teleurstelling, want het Italiaanse epos La Meglio Gioventù behoort ondertussen tot mijn favorieten.

Eind jaren 70, begin jaren 80: als het Leidse Kijkhuis de beide delen van deze film op één avond vertoonde (met twee of drie plaspauzes tussendoor) begon de voorstelling om 19:00, maar om 18:30 stonden al de eerste bezoekers voor de deur. Grappig hoe deze film indertijd werd beschouwd als zo ongeveer het beste dat er in de Europese cinema te vinden was, terwijl er anno 2024 op MovieMeter (in ieder geval op de meest recente pagina's) heel veel kritiek te vinden is, op de communistische propaganda, de eenvoudige karakterschetsen, het overdreven spel van Donald Sutherland, de hoeveelheid seks, de dierenmishandeling, de langdradigheid – en tegelijkertijd staat de film ook in de MovieMeter-top-250. (O ja, en de nasynchronisatie natuurlijk – wie zich daar aan stoort kan het werk van Fellini maar beter links laten liggen.) Ook voor mij heeft de film wel iets van z'n glans verloren, vooral vanwege de vele scènes die het verhaal niet vooruit helpen, maar tegelijkertijd heb ik hem na al die jaren toch weer vijf uur lang geboeid zitten kijken, en de durf waarmee Bertolucci dit enorme epos heeft opgezet verdient mijn onverdeelde bewondering. Dat laatste is natuurlijk niet genoeg om hier een per definitie al geslaagde film van te maken, maar ook daarzonder blijft dit een indrukwekkend canvas, ook al is het dan moeilijk na te voelen als inwoner van een land waar nooit zo'n sterke communistische beweging is geweest. En ik kan begrijpen hoe je Donald Sutherland enigszins overdreven vindt spelen, maar voor mij past hij toch mooi in een klassiek rijtje filmschurken waartoe ook Henry Fonda in Once upon a time in the West en Laurence Olivier in Marathon man behoren.

Gisteravond aan deze Novecento en daarmee weer aan een Top250er, en hoewel ik wist dat het een lange film betrof had ik toch niet helemaal rekening gehouden met 5 uren, maar goed, draaien en kijken. En hoewel de kwaliteit duidelijk te zien is was dit toch vooral niet aan mij besteed.

Duidelijk is toch zeker de aanpak rond een film, die al behoorlijk op leeftijd is, groots aanvoelt met een behoorlijke cast, meester der filmmuziek Morricone opgetrommeld is en de film een behoorlijk beeld toont qua verschillen in de samenleving en politieke onrust gedurende het begin van de

1900 eeuw en de tientallen jaren daarna. En zo trapt Novecento in die zin af met een beeld betreffende grote onrust, rekeningen die vereffend worden in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog. Daarna komen we vrij snel in rustiger vaarwater met de geboorte van de beide ventjes en een gevoel qua acteren en drama dat regelmatig naar toneelstuk achtig neigt. En niet alleen toont de film daarna vele kenmerken van een groots epos qua opzet maar is het ook vergelijkbaar met het bekendere werkt zoals de Godfather, wellicht niet qua inhoud maar wel qua uitgebreidheid.

En zonder dat het echte Italiaans is krijgen we toch die drukte mee, dat gevoel voor drama en overdrijving, desondanks straalt het eraf dat het met veel zorg gemaakt is en neemt een hele fase Italiaanse geschiedenis onder de loep waar vele onderwerpen en tegenstelling voorbij komen. De strijd tussen arm en rijk door de jaren heen en in veel facetten, de industriële revolutie, het communisme versus fascisme, de Eerste en Tweede Wereldoorlog, en vooral altijd de strijd, het verschil en verwijt tussen de klassen. En dat is nogal wat met het harde leven van een boer, het politiek milieu met opstanden en oproer en het karakter Atilla met zijn fascistische aanpak waar hij wraak neemt op verschillenden maar dit niet zonder latere vergelding gaat, en wat een rol van Donald Sutherland ookal is 'oddball' nooit ver weg zoals de scène waar hij de tractor presenteert. Desondanks wat een kop en mimiek en wellicht de ster van de film.

Veel positieve punten wat dat betreft, en voor wie er van houdt zal Novecento een zaligheid zijn, voor mij gelden andere dingen. De kwaliteit zie ik absoluut maar er verder echt iets mee hebben doe ik niet een moment. Dan is er een kritiekpunt zoals dat de film toch niet meer dan een familiedrama behelst, een iets groter issue is de enorme speelduur van bijna 5 uren waar ik toch veel uitgerekte scenes kritisch bekijk en het nut er zelden echt van in zie. Andermaal zal een ander daar wellicht anders over denken. Het noopt mij te benadrukken dat Novecento verre van slecht is, maar er iets mee hebben is een andern verhaal. Afijn, wat mij betreft een voldoende voor de moeite maar niet meer dan dat.