Idi i Smotri (1985)

1 van de beste en meest realistische oorlogsfilms die ik heb gezien, oorlog is horror en deze film brengt dat ook gruwelijk in beeld. Bepaalde scenes in deze film zal ik nooit meer vergeten, en gezien de historie is dat ook niet onbelangrijk. Wat mij betreft vaste kost voor iedereen deze film, een regelrechte klassieker!

Ik had hoge verwachtingen van deze film. Nummer 74 in de top 250, wauw. Wat ik heel vaak heb als ik hoge verwachtingen heb is dat de film meestal tegen valt, zo ook bij deze. Tuurlijk zitten er mooie stukjes in zoals de romantiek tussen de twee tieners en de Russische humor. Maar ik vond hem nergens indrukwekkend of schokkend. Zeker niet een van de beste oorlogsfilms, die eer gaat voor mij naar apocalyps now en platoon

Niet schokkend?

Dit is een zeer serieuze, realistische oorlogsfilm, die best wel indruk maakt. Ik heb Idi i Smotri eergisteren voor de eerste keer gezien en moet toegeven dat er behoorlijk wat gruweldaden getoond worden. Kortom een indrukwekkende film.

Het eerste gedeelte van de film vond ik moeilijk te verteren. Ontzettend traag en surrealistisch c.q. onrealistisch, met name het gedrag van de hoofdrolspelers en van die partizanen. Het is iets wat je vaker tegen komt in Russische films: over de top geacteerd en een hoog adhd gehalte. Ik kon er maar moeilijk bij blijven.

Halverwege kantelt de film echter. De gebeurtenissen worden realistischer, beklemmender en het tempo schiet omhoog met een indrukwekkend laatste half uur.

Achteraf blijf ik zitten met een dubbel gevoel. Vond ik de film nou de moeite waard of niet? Nog eens zien of niet? Nog eens een nachtje over slapen. Voorlopig maar even in het midden gaan zitten.

Nog nooit heb ik een film gezien met twee zulke verschillende gezichten.
Na ca. 75 minuten twijfelde ik om de film af te zetten, het deed me namelijk helemaal niks (op een aantal gebeurtenissen na). Vooral het theatrale acteerwerk ergerde me regelmatig. Dat gekke gegiechel van Floryan en dat meisje bijvoorbeeld, ik kreeg er kromme tenen van. Nu kan het ook komen door slechte nasynchronisatie, maar dan nog. Het pakte me niet.

En dan ineens slaat het compleet om. Vanaf het moment dat Floryan met een groepje het eiland verlaat belandt je van de ene gruwel in de ander. Met als absolute climax de scenes in het dorp. Nog nooit heeft een oorlogsfilm me zo diep weten te raken als deze, met ontzettend brute, beestachtige beelden. Fantastisch in beeld gebracht, alsof je er zelf bij bent. En Floryan.... zijn blikken gaan rechtstreeks door je ziel, wat fantastisch geacteerd zeg. En wat een verschil toch met de eerste helft van de film.

Gemiddeld genomen zou een 3,5* misschien meer op zijn plaats zijn, maar het tweede deel van de film heeft dusdanig op me ingehakt dat ik er 4,5* van maak. Hopelijk weet ik de eerste helft na herziening beter te waarderen. Of moet ik misschien met een andere blik naar de eerste helft van de film kijken?

“To love... to have children...”

Eindelijk heb ik dan de film opgezet die ik nog bovenaan mijn lijstje had staan als het gaat omtrent tweede wereldoorlog films. ‘Idi i Smotri’ staat hoog aangeschreven, dat is ook wel te zien aan het gemiddelde cijfer hier op deze site maar ook de hoge cijfers op o.a. ‘IMDb’ die er niet om liegen, en ook alle positieve recensies hebben toch wel een bepaalde verwachting aangewakkerd en ik hoopte heel erg dat de film deze kon waarmaken. Echter, blijft de film in mijn ogen toch een uur lang niet heel spannend en valt eigenlijk mijn verwachting in duigen.

De film is inderdaad een groot deel (zeker het begin) te theatraal en in mijn ogen niet heel bijzonder te noemen. Ik kwam er daardoor maar moeilijk in, ik kon het verhaal maar moeilijk echt interessant vinden en ook het acteerwerk vond ik nou niet bepaald interessant. Na een uur komt er gelukkig weer wat meer spanning en actie in de film voort, en gaat het ook echt beginnen. En dan valt eigenlijk bij mij het oog op de details, en bezinkt het toch wat meer. De film blijkt na een tijdje gewoon een nare greep op de werkelijkheid te hebben en de grauwige en nare sfeer kroop steeds makkelijker mijn lijf in. Daarnaast, begint er na het uur ook wat meer leven in de film te zitten, begin ik het een stuk interessanter te vinden en is de film eigenlijk best goed aan het worden.

Het verhaal maar vooral de film wist bij mij indruk te maken op heftigere scenes en beelden die de film zo nu en dan kent en vertoond. Zo zien we op een gegeven moment dat er achter de schuur het hele dorpje (of alle mannen dat is me niet opgevallen) is geëxecuteerd is bijvoorbeeld zo’n scene die direct wel indruk wist te maken. Maar de meeste indruk maakte mij wel het moment dat de Duitsers een hele groep mensen in de schuur zet en vervolgens deze in de fik zetten en beschieten waarbij ze vooral veel lol maken en de mensen voornamelijk uitlachen, het vernederen wat ervoor wordt gedaan is echt niet om aan te zien en wetend dat het echt is gebeurt destijds, barre tijden. Deze actie deed me overigens een beetje denken aan hetgeen wat er gebeurd is in het Franse dorpje ‘Oradour-sur-Glane’ in 1944 waarbij ook het hele dorpje werd uitgemoord doormiddel van dynamiet en een kogelregen. Erg interessant om dat eens door te nemen, en om te bezoeken in het echt.

Maar ook, tijdens het uitmoorden van dat dorpje zie je hoe de Duitsers met een lijk aan het lachen zijn en zie je een meisje meegesleurd worden die duidelijk werd verkracht door de heren, en dat zijn dingen die blijven je wel bij door zo’n film.

Zoals ik al zei vond ik het acteerwerk echter het minste in de film, het verdriet op zij zettende vond ik het nogal theatraal en zeker het eerste uur kende daar niet veel afwijking van, dit vond ik toch wat saai om naar te kijken en had daardoor na zestig minuten wel al snel het gevoel deze film toch af te willen zetten. Gelukkig komt het na een ruim uur wat meer opgang in mijn ogen en werd het ook constant steeds aangenamer te volgen

Het verhaal was overigens wel mooi om te volgen en vooral best realistisch geschetst waaronder de pijn en het nare sfeertje wat er constant in de film hangt. Dit toch voornamelijk geketend aan veel angst wat heerste onder de bevolking door de onderdrukkers. Dit zag je later trouwens wel vaker voorbijkomen. Ook het verzet was natuurlijk destijds iets belangrijks en dat kwam er ook wel mooi in voor.

Toch vond ik het best jammer dat de Duitse soldaten zo laat in de film kwamen en dat heeft bij mij toch wel de handdoek in de ring gegooid. Wanneer ze er zijn is het overigens wel fantastisch gedaan en vooral erg gruwel maar, na een uur en veertig minuten vond ik het best zonde, de tijd was al bijna voorbij en zo lang waren ze er ook weer niet en dat vond ik zonde, daar had ik toch wel wat meer van willen zien.

Helaas is de film op veel vlakken dus niet zo geworden als ik had gehoopt en gedacht. Ik had toch wat meer van de Duitse onderdrukker willen zien in de grauwige tijd aan het oostfront, dat mocht niet baten. Het neemt niet weg dat de film met een redelijk interessant verhaal toch echt wel weet te raken en de beelden, het duistere sfeer maar ook de keiharde scenes blijven op mijn netvlies gebrand zitten. Wellicht dat ooit een herziening wat meer kan betekenen voor mij en de ‘liefde’ voor deze film, echt gehaat heb ik het ook niet al waren mijn verwachtingen gewoon iets te hoog.

4.0*

Afschuwelijk in de beste zin van het woord. Ben er al de hele dag stil van.

Een van de beste oorlogsfilms wat mij betreft. Het begin is wat traag, maar vanaf halverwege neemt de film je echt mee en laat je niet meer los. Wat echt erg is, is dat dit soort dingen echt zijn gebeurd. Deze film laat het zien, zonder provocerend over te komen. Het is ook wel eens goed om een film te zien die door Oost Europeanen en Russen zijn gemaakt.

Het gaat hier niet om reguliere Duitse soldaten, maar om leden van de befaamde Sturmbrigade Dirlewanger. Het gaat hier om uitschot dat geen lid mocht worden van de gewone SS omdat een blanco strafblad een vereiste was. Dirlewanger rekruteerde zelfs actief in Duitse gevangenissen: Moordenaars, verkrachters, dieven, etc. konden strafvermindering krijgen als ze lid werden.

Tussen 1940 en 1942 waren ze gelegerd in Polen, maar na klachten van de andere SS-eenheden werden ze overgeplaatst naar het huidige wit-Rusland. Ver weg van andere eenheden konden ze ongeremd 'hun werk' doen en de grootste wreedheden begaan.
In 1944 keerde de eenheid terug naar Polen, waar ze deel nam in het neerslaan van de opstand in Warschau. Ook hier beklaagden andere legereenheden zich over het wangedrag van de manschappen van de brigade Dirlewanger.

De collaborateurs in de film komen uit Brigade 118, bestaand uit Oekraïners. Deze brigade was zo'n beetje de 'gids' van de SS-brigade Dirlewanger (en van de Einsatzgruppe) door de Slavische wereld. Vandaar dat er door een deel van de Russen en Wit-Russen nog steeds naar de Oekraïners gekeken wordt als facisten. Om de link met de complottheorieën van vandaag te maken.

Kijk AGE-411, aan deze informatie heb ik iets. Thanks! Ik ga me er eens wat verder in verdiepen, dit was voor mij totaal onbekend.

Idi i Smotriis een enorm indringende en heftige oorlogsfilm. Ik had wel het idee naar overdreven theatraal acteerwerk te kijken. Zeker de eerste helft was wat moeizamer, omdat de film maar niet op gang leek te komen. Dat gebeurt verderop wel en dan wordt de film ook surrealistischer, waardoor je als kijker regelmatig met verwondering achter blijft. De grote finale is dan de overtreffende trap in hoe gruwelijk het er in oorlogen aan toe kan gaan en gaat diep onder je huid zitten. Die horror is echt enorm rauw en laat je uitgewrongen achter.

Al zoekende en kijkende wat de volgende stap in oorlogsweek ging worden kwam ik tot mijn eigen verbazing met een herkijk van Come and See op de proppen. Een film die ik al even vaak zag als na de tijd slecht sliep, twee keer in totaal, maar met de gedachte aan een herziening en frisse comment aarzelde ik gisteravond niet deze pseudo oorlog/horror in te starten.

Het begin mag duidelijk zijn rond de jeugdige en naive Flyora die de waarschuwing van de boer dat oorlog geen spelletje is in de wind slaat. En dit zagen we al zo vaak, de graagte waarbij Flyora wordt opgehaald door de partizanen en weemoedig een paar klappen ondergaat als ontgroening doet aan net zoveel andere films denken waar jonge knapen de hel van de oorlog verwaren met heldendom, eer, en the becoming of a man, een soort van vervolmaking tot een beeld dat men nastreeft. Waar alle gedoe in het partizanenhol, de groepsfoto bijvoorbeeld, met veel humor in beeld gebracht wordt kon de desillusie meteen niet groter voor de jonge Flyora, Aleksey Kravchenko ten tijden van de opname 14 a 15 jaar, binnen een land en volk dat toch eigenlijk een soort ongrijpbaarheid over zich heeft. Is het de leegte? De uitgestrektheid? Of de hardheid van het bestaan? Het is een vreemd land met apart volk en rare gebruiken en voordat Flyora zijn eerste stappen kan zetten betreffende heldendom wordt daar een stokje voor gestoken.

Waar de film al een bevreemdende en rare sfeer had wordt het vanaf Flyora's zwerftocht niet gemakkelijker op en heeft de film een mystiek auro rond het duo Flyora en Glasja die toch vooral kinderen blijken te zijn in een wreed en roerig tijdperk. Toch onstaat er snel daarna met de beschieting, de para's, de ooievaar en de vondst in het dorpje een surrealistische sfeer met psychologische elementen die steeds meer momentum krijgt en in een soort koortstachtige roes naar het moeras en alle burgers op het eilandje werkt. Overduidelijk is de weg van psychologische horror ingeslagen met beelden die bijna niet geacteerd lijken maar echt en een koortsachtige en nare sfeer meedragen. Zeg maar gerust dat het gebeuren op het eilandje met al die kinderen, babuska's, de verbrandde man en de creatie van de pop een nachtermerrie achtige en bizarre vibe heeft. Flyora lijkt letterlijk een mentaal en fysiek mijnenveld in te zijn gelopen in een land dat zwicht onder de morele instorting van de oorlog. Ik las gisteren trouwens nog in een review van een engelse site die de film betiteld als de meeste angstaanjagende film aller tijden, en tevens de suggestie dat Flyora tijdens het bombardement om het leven gekomen is of misschien al thuis tijdens de zuivering en dat dit de afdaling is in zijn persoonlijke hel. Of ze dit lichamelijk of geestelijke bedoelen staat er niet bij en ik moet zeggen dat hoewel ik het een interesante optie vind weinig aanknopingspunten zie op dat vlak.

De rust keert enigzins terug rond Flyora die met een aantal mannen op pad gaat en even lijkt de jongeman een bepaalde realiteitszin en volwassenheid bereikt te hebben aangezien hij enkele keren het voortouw neemt. Het is slechts de opmaat naar hetgeen dat Come and See zo bizar maakt, namelijk het monster dat uit de mist opduikt, een eenheid vergelijkbaar met de Dirlewanger Brigade die bestond uit veroordeelde en gratie gegeven misdadigers en moordenaars. Het is een bizar tafereel wat zich daarna in een minuut of twintig voltrekt van iets dat het beste als een verdelgingsactie omschreven kan worden door soldaten die zich kostelijk lijken te vermaken , een wijntje drinken en ondertussen muziek luisteren. Het is een nachtermerrie achtige circusact die begroet wordt met applaus, het moment dat ik toch even vol schiet. Sadisme, ontmenselijking, wreedheid, afstomping, de ogen van de tot oude man verworden Flyora tonen dan al de afdaling in de hel en de meest duistere kant van de menselijke ziel die even zo veel wreedheid kan begaan als bedenken. Beklijvende beelden uiteraard de kerk die brand als een fakkel, het jonge meisje dat ten prooi valt en de oude opoe die als grap midden op straat wordt gezet. Het is in één woord walgelijk met een afloop waar deze zogenaamde helden tonen dat ze elkaar te lijf gaan om hun eigen hachje te redden.

Wat mij achteraf opvalt is dat er eigenlijk niet zo gek veel verhaal in deze film zit maar eerdere een lijn die in die zin gevolgd wordt met de tocht van Flyora, een neerwaartse lijn wel te verstaan, en dat de film niet zo zeer iets wil vertellen als wel een beeld wil scheppen voor reflectie en de boodschap dat er in iedereen een potentieele gek zit. En tevens een tocht die geen heldendaden brengt, en absoluut geen gerechtigheid maar een dodenmars langs de rauwe, sobere en realistische verschrikkingen van de oorlog en verdomd, hoewel het afschuw opwekt biologeerd het ook ten dele. En zo komt deze nachtmerrie na dik twee uren gelukkig weer tot een einde, het was weer even inkomen betreffende het begin waarop de film zijn catastrofale en duistere afdaling begint met uiteraard de verschrikking in het dorp als hoogtepunt en daar op volle toeren draait. En andermaal maakt de film een sterke indruk en zou dit misschien verplichte kost op scholen moeten zijn, alhoewel denk ik dat het dan weer klachten regent. Een halve ster erbij is de eindconclusie, en verdomd ik heb knap geslapen vannacht...zou dergelijke gruwel dan toch wennen...? Laatste opvallende noot is dat Olga Mironova, Glasha, nooit weer ergens in verschenen is en in het algemeen weinig van bekend is zoals leeftijd.

Zoals andere gebruikers zat ook ik halverwege de film naar de klok te kijken met de vraag: waar gaat dit over/naartoe? Niet dat die eerste helft slecht is, maar pas in de tweede helft wordt eigenlijk duidelijk wat de boodschap van deze film is: oorlog is roemloos, verderfelijk, bruut en allesverwoestend. Er zijn geen helden, er is alleen horror.

We zien Florya afglijden van naïeve jongen met dromen van heldendaden en patriottisme tot een afgestompt leeg omhulsel van zichzelf met een ziel die bijna tot de grond is vernietigd. Bijna, want op het einde laat hij zien dat hij zijn menselijkheid toch nog net niet helemaal verloren is (tevens het enige heel kleine lichtpuntje in de film).

Lastige film dus om te beoordelen. De tweede helft plaatst de eerste weer in een ander licht, maar of dat nu voldoende is om de speelduur en het best wel trage tempo te rechtvaardigen heb ik mijn twijfels bij. Het is ook een film die in je kleren kruipt, dus aan een herziening heb ik niet onmiddellijk behoefte. Wel een imposant werkstuk dat eigenlijk iedereen eens gezien zou moeten hebben.

Er zijn films die je zo hard raken dat er aan terugdenken al pijn doet. Elem Klimov's 'Idi I Smotri' (Kom en Zie) uit 1985 is er zo één. Daar waar Francis Ford Coppola met 'Apocalypse Now' al een glimp bood op de horror en de waanzin van oorlog gaat 'Idi I Smotri' nog wat stappen verder.

De titel is ontleend aan het deel van het bijbelboek Openbaringen dat gewijd is aan de apocalyps en kan tevens beschouwd worden als waarschuwing vooraf. Kom kijken en zie wat oorlog inhoudt. Met gruwelijk realistische beelden, indrukwekkende massa-scenes en een zeer grote rol voor geluid maakt Klimov de angst, de gekte, de wanhoop, de woede en de zinloosheid van de oorlogsrazernij inzichtelijk. De close-ups van het gezicht van de jeugdige hoofdrolspeler Aleksei Kravchenko als Flyora, de jongen die veel te vroeg in een spiraal van geweld verzeilt raakt, blijven je lang na het einde van de film achtervolgen. Het bekijken van deze film is een levensveranderende ervaring.

Hele indrukwekkende film, van begin tot eind. Gaat rechtstreeks mijn top 10 in.

De setting, gepaard met de ambiance en het enorm sterke acteerwerk, maken het tot een ongeëvenaard kunstwerk.

Ik moet zeggen dat het “anti war” genre mij in de regel enorm weet te boeien. Denk aan Paths of Glory en Full Metal Jacket. Maar deze film doet daar nog een hele schep bovenop aan ambiance.

Ook de ontwikkeling van de hoofdpersonage is erg uniek.

Echt een absolute must voor iedereen om te zien.

Waar de score 3.92 vandaan komt is mij na het kijken een raadsel.

De Film is echt ontzettend wazig en zeer theatraal gemaakt. Ik had op een gegeven moment de vraag, of ik misschien verdovende middelen tot mij heb genomen.

De film is voor mij veel te overdreven theatraal gemaakt, waarbij ik de film vanwege het dromerige aspect vergelijk met de film ''The Lighthouse met Willem Dafoe''.

Ook in het brutere tweede gedeelte van de film stoorde mij dat. Ik hou niet zo van dat artistieke filmhuis-niveau.

Ik kijk liever oorlogsfilms zoals ''Unsere Mütter, unsere Väter'', The Pianist, Schindlers List, Savior of Where eagles Dare''. Die zijn wat meer realistisch gemaakt zonder hypnotisierende theatrale zwevingen.

Sterke film die me vooral op vlak van cinematografie en cameravoering heeft kunnen bekoren. De landschappen lenen zich er ook toe om er een sterk oorlogsverhaal van te maken.

De verschillende rollen worden ook op een geweldige manier ingevuld, maar vooral de rol van Floria springt eruit. De emoties worden ook sterk overgebracht door de kort opzittende cameravoering en de vele close ups.

Sterke film die vooral indruk heeft gemaakt met de cinematografie, waardoor je als kijker in dit harde oorlogsverhaal wordt meegesleurd.

4*