The Elephant Man (1980)

Dikke tegenvaller deze. Film geeft een mooi verhaal maar ondanks dat wist het me nergens echt te boeien of te raken. Hopkins en Hurt spelen beiden wel goed. Maar moet eerlijk zijn ik was blij dat de 2 uren voorbij waren. lynch zijn films zeggen mij zoiezo niet veel maar omdat dit de meest rechtlijnige was van Lynch toch maar aan gewaagd maar helaas spijtig niet voor mij weggelegd deze.4/10

Een van de enige films van Lynch die ik nog niet zag, voornaamste reden is dat het verhaal me (vooralsnog) niet echt echt aanspreekt. Lijkt trouwens, de trailer bekijkende, sterk geïnspireerd door Caligari en/of the Phantom of the Opera, weet iemand of dat ook werkelijk zo is ?

Ik had opeens ontzettend veel zin om alles - inclusief de shorts en The Straight Story ditmaal - van Lynch (weer) eens te kijken. Het is alleen wel echt even doorbijten tot de pareltjes aan de beurt zijn. Eraserhead heb ik kapot gekeken waardoor (hoewel nog steeds uniek) de magie wat verdwenen is en The Elephant Man vind ik domweg doodsaai.

Het zal wel allemaal enorm meeslepend bedoeld zijn, maar ik zit vooral twee uur naar een figuur te kijken dat me compleet koud laat. Het is daarnaast audiovisueel gezien wel verzorgd, maar ook weer niet zó mooi en gewaagd dat dat de film wel die nodige duw in de rug geeft. Ik verlaag van een 7 naar een 5.

Maar vooruit, nog even door Dune heen bijten en dan wordt het tot het einde weer volop genieten.

Het is Londen in de victoriaanse tijd, het decennium van Jack the Ripper. Boefjes maken de straten onveilig. Ten gevolge van de Industriële Revolutie is er een groeiende kloof tussen arm en rijk. David Lynch heeft voor zwart-wit gekozen om deze groezelige sfeer weer te geven, maar wellicht ook om de misvorming van de Elephant Man geloofwaardig te maken. Van de historische Joseph (niet John) Merrick zijn zwart-witfoto's bewaard.

Het thema is hoe er in verschillende sociale milieus gekeken wordt naar schoonheid en lelijkheid. Elephant Man fungeert hierbij als een spiegel van de ziel. Wie lelijk is vanbinnen, ziet een gedrocht; wie mooi is een gecultiveerde gentleman. Bij momenten wordt het ontoroerend, met name tijdens het gesprek met de vrouw van dokter Treves. Nochtans wordt de bittere realiteit getoond. Het beest verandert niet in een prins, maar sterft op het einde. De wind in de gordijnen suggereert dat z'n ziel opstijgt naar de sterrenhemel.

John Hurt slaagt er van achter z'n masker in je met de ongelukkige mee te doen leven, vooral wanneer die dankbaar reageert op elke gunst, op elk vriendelijk woord. Anthony Hopkins laat emotie doorschemeren doorheen de wetenschappelijke houding van zijn personage. Dokter Treves gaat aan zichzelf twijfelen. Organiseert hij zelf geen freakshow voor de hogere burgerij? Doet hij het uit altruïsme of om z'n eigen carrière te bevorderen? Am I a good man or am I a bad man? Een feit is dat hij ook de mooie kant van Merrick liet zien. De echte monsters zijn niet degenen met een lichamelijke misvorming.

Conventioneel, en toch Lynch, deze prent. 8 Oscarnominaties, maar daarvoor geen corrumperende knievallen hoeven te maken. Dat is een gegeven dat erg knap is. Daarom is het ook jammer dat die surrealistische droomsequenties erin zijn gepropt. Geeft een beetje de onzekerheid van een regisseur aan, die koste wat het kost aan het publiek wil laten zien dat hij een oorspronkelijk handelsmerk heeft. Die bokkensprongen trekken het geheel een beetje uit balans, en dat is doodzonde.

Simpele emoties tonen, voorspelbaar maar daardoor nog niet minder overtuigend, is wat deze film zo sterk maakt. Lynch had het daarbij moeten houden. De camera die inzoomt op de tronie van Anthony Hopkins als hij het gewraakte wezen voor de eerste maal mag aanschouwen. Poëzie. Voorts is het tijdsbeeld verrekte goed weer gegeven. De stoom die uit de straten opstijgt laat het industriële tijdperk op onnavolgbare wijze zien, alsmede dat typische achtergrondgeluid dat aldoor aanwezig is. Dat maakt deze film, die qua plotelementen zeer modaal is, boven grauwe middelmaat van Hollywoods alledag uitstijgen, neen, uittorenen.

Edoch, de combinatie van de tijdsfeer, het conventioneel narratief, en de abrupte surreële scenes, maken het geen goed omsluitend, holistisch geheel en geven het een lichte zweem van rommeligheid. Vandaar dat ik het achterwege laat het predicaat Absoluut Meesterwerk op deze film te plakken. Desondanks een dikke 8.

Dan geef ik zelf het antwoord maar lijkt me absoluut van wel, die eerste met name op de kermis natuurlijk, maar ook enigszins in de cinematografie; die tweede in de psychologie van en moraal rondom Merrick. Zou nog wel even moeten kijken in hoeverre alles biografisch is; maw wat heeft Lynch zelf kunnen vormen/aanpassen naar eigen inzicht en wat is primair gemodelleerd naar het verhaal van de echte Merrick.

Wat een mooie film en soms wel heel treurig.

Eindelijk eens deze goed beoordeelde Elephant Man gekeken, en ik zou liegen als ik zou zeggen dat het geen goede film was. Over het algemeen ben ik niet zo'n grote fan van Lynch met zijn vage onbegrijpelijke films, maar dit is een goede film.

Dat Lynch ook dramafilms kan regisseren, had hij mij al bewezen met The Straight Story. Nu werd het tijd voor zijn eerste drama, al jaren de favoriete film van een maat van me. Ik was dus op z'n zachts gezegd nieuwsgierig.

Het begin is erg sterk; Treves, meesterlijk gespeeld door Hopkins trouwens, zijn nieuwsgierigheid slaat over op je zelf. Ook de kennismaking en eerste 'behandelingen' met The Elephant Man zijn interessant. Toch wist het me niet helemaal vast te houden in het middenstuk. Het is zielig, maar als filmmateriaal werd het me wat saaitjes, ook omdat je eraan begint te denken dat het natuurlijk gespeeld is. Dit is het laatste waar je aan wilt denken en gebeurt enkel uit verveling. Helaas was er niet een bepaalde comeback, ook het einde niet, al duurde het al met al ook niet echt te lang.

Nipte voldoende.

The elephant man is een aangrijpende film over een mismaakte man ten tijde van de Victoriaanse periode. Het wezen, eigenlijk een gewone man, wordt door de respectlozen steeds besproken als “het”, leidt - of beter “lijdt” - een leven als attractie tijdens kermisvoorstellingen en andere publieke tentoonstellingen. Gelukkig kan een mens er niet van worden al valt er zichtelijk weinig emotie te bespeuren bij John. Hij ondergaat gedwee zijn lot net als dwergen, bultenaars en andere fysisch mismaakte lotgenoten. Het schouwspel deed me overigens denken aan de kijklustige lui die tijdens expo 58 voor het eerst Congolezen aanschouwden.

Tragisch waarbij de emoties hoog opliepen. Twee uitersten bleven me bij: het toppunt van de vernedering wanneer de twee vrouwen hem werden opgedrongen hem te kussen en te strelen terwijl hij intussen werd begoten met drank. Maar ook de innige vriendschap van “zijn vriend”, de heer dokter Treves, gespeeld door een sublieme Anthony Hopkins. Fijn om op te merken dat er ook aandacht besteed wordt aan diens moraal. Het is balanceren op een dunne koord om uit te zoeken of je niet bent als al de rest, profiterend van de mismaakte man om er zelf voordeel uit te halen ... doen wij dat trouwens ook af en toe niet? De sensatie opzoeken? De pittige verhalen of titels in de krant lezen?

De uitgesproken woorden van vriendschap sloegen in als een bom, als een teken van erkenning en dankbaarheid. De operavoorstelling en de allerlaatse scène op de slaapkamer zijn daar mooie voorbeelden van. Geen uitgebuit sentiment van Lynch, waarvoor hulde. Geen voyeurisme, maar Lynch slaagt erin een diepmenselijk innemend verhaal te brengen. De cinematografie en regie zitten erg goed. Mooie weergave van de tijd ergens begin 20e eeuw. De zwart-witbeelden komen de sfeer ten goede. Ook de camerahantering was prima. Het inzoomen op het onthutste gezicht van Hopkins toen hij John voor het eerst zag bvb versterkte het beeld van ongeloof en ontzetting. Een aanrader!

Na de impact van 'Eraserhead' had David Lynch de aandacht getrokken van de productiemaatschappij van Mel Brooks. Om het publiek niet in verleiding te brengen luidkeels te gaan zitten lachen in de bioscoop werd Brooks' inbreng niet vermeld op de titelrol. Het waargebeurde verhaal van 'The Elephant Man', de zwaar misvormde John Merrick, werd door Lynch in vergelijking met zijn eerdere en latere films zonder al te veel experiment verfilmd. Eigenlijk herken je zijn hand vooral in de keuze voor zwart-wit, een paar angstaanjagende droomsequenties en een vervormde geluidsband. Het betekende Lynch' doorbraak naar het grote publiek met acht Oscar-nominaties. Hoofdrolspeler John Hurt was per filmdag negen uur kwijt aan de make-up van zijn uiterlijk, hetgeen er toe leidde dat vanaf het jaar na 'The Elephant Man' er een aparte Academy Award-categorie voor dat onderdeel werd ingesteld.

Wat een warme, prachtige en ontroerende film is dit. Doeltreffend gefilmd in zwart-wit. Uitmuntend staaltje acteren van John Hurt. 124 minuten ontroering pur sang.

Afgelopen zomervakantie heb ik intens genoten van de eerste twee seizoenen van Twin Peaks. De surreële wereld die daar door David Lynch geschapen werd, was er eentje die ik nog nooit eerder ervaren had, maar die mij wel erg goed bevallen is. Het zorgde er gelijk voor dat ik interesse kreeg in wat deze regisseur nog meer op zijn cv heeft staan. Aangezien The Elephant Man sowieso al enige tijd op mijn lijstje stond, leek me dit een mooie gelegenheid om deze eens te bekijken.

Ik was me, op basis van de plotomschrijving op de dvd, er al van tevoren van bewust dat ik hier niet al te veel Twin Peaks-achtige taferelen hoefde te verwachten en dat Lynch hier toegankelijker te werk zou gaan. Eigenlijk deden louter de openingsscène en het einde me wat denken aan zijn eerder genoemde serie. Maar het moet gezegd worden: Lynch weet er een waardig portret van te maken. Ik had er tijdens het kijken geen idee van dat Joseph (hier John) Merrick daadwerkelijk bestaan heeft, maar zijn verhaal wordt hier, als ik het zo lees, toch vrij accuraat verteld.

John Hurt krijgt een staande ovatie. Wat een geweldige performance laat hij hier zien! Hij brengt het personage tot leven en zorgt ervoor dat je niet anders kan dan met hem meeleven. Hij zorgt er tevens voor dat je enorm veel respect krijgt voor Merrick zelf. Het is haast niet voor te stellen dat je dit als mens allemaal moet doorstaan. Mijn complimenten gaan ook uit naar de make-upafdeling die het voor elkaar gespeeld heeft om Hurt op zeer nauwkeurige wijze te laten lijken op het titelpersonage. Hurt wordt perfect aangevuld door Anthony Hopkins, die eveneens zeer overtuigend werk laat zien. De vriendschap tussen John en Frederick komt geloofwaardig over. Daarnaast kent de film enkele mooie beelden (Londen in de negentiende eeuw ziet er sfeervol uit) en is de zwartwitmontage zeer passend.

The Elephant Man is een meeslepend drama dat weet te binnen te komen. Dat laatste gebeurt overigens zowel tijdens het kijken als daarna. In de dagen nadat ik de film gezien had, bleef ik immers geregeld terugdenken aan bepaalde scènes. Al met al dus een fijne eerste kennismaking met de films van David Lynch. Ik weet dat zijn films niet allemaal in hetzelfde hokje geplaatst kunnen worden, maar deze sterk gefilmde biografie maakt mij desondanks nog nieuwsgieriger naar een film als Mulholland Drive dan ik al was.

4*

Prima film. Tussen 3,5 en 4 voor mij. Naar boven afgerond.

De film had nog naar een hoger plant getild kunnen worden door de mystieke gedeeltes weg te snijden en iets meer van de historie van de elephant man vanuit het perspectief van zijn moeder te laten zien. Ook wordt het uitstapje van de elephant man met zijn vroegere bezitter afgeraffeld, een enkele goede dialoog had daar wel gepast. Hoe staan ze op dat moment in de film tegenover elkaar is interessant om te weten. Ook was het fijn geweest om iets meer te weten te komen hoe the elephant man over zichzelf dacht. De sterkste momenten zijn de momenten van zelfreflectie bij de verschillende personen, de dilemma's die opgeworpen worden,het niet opgepompte drama wat je hier en daar zeker raakt en het geloofwaardig tonen van het laat 19e eeuwse Londen.

De film is oké maar niet helemaal wat ik ervan had gehoopt. Vantevoren had ik het Wikipedia-artikel over John ‘The Elephant Man’ Merrick gelezen (met daarin de vermelding dat het eigenlijk niet John maar Joseph Carey Merrick is) en de film voegt weinig toe aan die Wikipedia-biografie, afgezien van wat sfeervolle, Dickensiaanse beelden van armetierig en rauw 19de eeuws Londen en natuurlijk wat melodrama. De combinatie van de lelijkheid en hardheid van de industrialisatie c.q. het fabrieksleven en het misvormde, vreemde lichaam kennen we overigens ook van Lynch’ eerdere film Eraserhead. Zoals De Tocqueville al zei: in de oude wereld is alles wat werd gemaakt mooi maar nutteloos, in de moderne wereld is alles wat wordt gemaakt nuttig maar lelijk. De vroege, sterk humanistische Lynch lijkt vooral die boodschap te willen brengen: in de moderne wereld van machines is alles lelijk, hard, vervreemd en ontmenselijkt (maar er is een warm kloppend hart te vinden onder de lelijkheid).

In wezen is The Elephant Man het zoveelste Monster van Frankenstein, maar dan in melodramatische in plaats van horrorvorm: het grote verschil is dat The Elephant Man wel respect krijgt in de hogere, verfijnde kringen (terwijl het Monster van Frankenstein volledig verstoten is en aan het moorden slaat). Dat is ook het fijne van The Elephant Man want je wil hem niet zien bij het straatvolk dat hem mishandelt en exploiteert als een ding (dat in wezen hoort bij de lelijke kant van het kapitalisme dat iedereen als een ding exploiteert). Tegelijkertijd is de 19de eeuw de eeuw van de wetenschap en is het de wetenschap die het Monster van Frankenstein schept en die The Elephant Man ‘redt’: de wetenschap heeft een fascinatie voor het vreemde, maar behandelt uiteindelijk gelijk het kapitalisme alles als een (onderzoeks)object (met aanzien voor de wetenschapper die het bizarre tentoonstelt), zodat de wetenschapper Treves zich afvraagt of hij zo veel anders is als het straattuig dat Merrick als een ding exploiteert voor geld.

Al met al biedt het fenomeen The Elephant Man een intrigerend thema en heeft Lynch er zeker geen slechte film van gemaakt maar er had naar mijn idee meer in gezeten.

het thema is op zich wel boeiend , maar ben zelf nooit echt een fan van Lynch geweest en ook met deze had ik aardig wat moeite om hem uit te zitten .

Wat mij het meest opviel is de tegenstelling van behandeling waarin het arbeidersvolk hem belachelijk maakt en exploiteerd maar in de hogere kringen word hij met respect bejegend al lijkt het erop dat dat uiteindelijk ook een bepaalde vorm van exploiteren inhoud .

The Elephant Man vertelt het trieste levensverhaal van de Engelsman John Merrick, die een zeldzame huidziekte heeft zodat hij er afschrikwekkend uitziet. Hij werkt bij de kermis in een freakshow, waar hij veel bezoekers trekt. Bij de kermisbezoekers van het victoriaanse Engeland staat hij bekend als de 'olifantman'. De sympathieke dokter Treves (Anthony Hopkins) bevrijdt hem uit zijn ellendige bestaan en biedt hem een plaats aan in zijn ziekenhuis. Wanneer hij zijn vertrouwen heeft gewonnen, blijkt John een zachtaardige, intelligente jongen die erg lijdt onder zijn mismaaktheid.

The Elephant Man is een uitstekende film, prachtig geschoten in sfeervol zwart-wit en er wordt een mooi beeld neergezet van het 19de-eeuwse Engeland. John Merrick wordt goed gespeeld door John Hurt, die hiervoor een oscarnominatie in de wacht sleepte. Je kan je afvragen of dat terecht is, want door de vele kilo's make-up wordt elke gezichtsuitdrukking hem vrijwel onmogelijk gemaakt. 4*

Een film die ik al eens zag toen ik een jaar of vijftien a zestien was, en het staat me nog goed bij hoe vreselijk droevig ik was na afloop over deze prent, en het vreselijke lijden van deze man. Eens kijken of deze vlieger 25 jaar later nog steeds opgaat.

Lynch zet in eerste instantie een mooi en morsig beeld van de Londense straten neer. De zwart wit stijl werkt prima met de grauwe realiteit van die tijd. Het is een mooi en authentiek beeld van een smerige stad vol harde mensen die ternauwernood het hoofd boven water kunnen houden om te overleven. Voor een geval als Joseph Merrick is dan ook geen plaats, zijn enige redding tot opvang en wellicht eten is, hoe wreed ook, het rariteitenkabinet.

Wanneer eenmaal ontdekt wordt John subtiel in beeld gebracht. Schaduwrijke opnames, alleen een silhouet zoals op de universiteit, en de stem van Treves die alle kwalen opdreunt. De verschijning van Merrick lijkt dan voor de kijker ook niet gebracht als schokeffect zoals in een griezelfilm, de toon ligt op de reactie van de mensen. Wij zijn de toeschouwers van de toeschouwers in hun 'oeh' en 'ah', hun afgrijzen, en onuitgesproken vooroordelen over dit monster. Daarmee slaagt Lynch er ook subiet in empathie en gevoel te kweken bij de kijker voor de ongelukkige Merrick. Een ongelukkige, opgesloten in een kapot lichaam, waarvan we willen weten hoe het met hem gaat, daarentegen kijken de toeschouwers als ramptoeristen naar het voorgeschotelde, om lachend of geschokt naar huis en eigen sores terug te keren. Schokkend is het om vervolgens te zien hoe de portier, een 'monster in menselijk gedaante' wat mij betreft, een slaatje uit Merrick's aanwezigheid slaat. Hoewel ik moet zeggen dat de beweegredenen van Treves in eerste instantie ook nogal dubbel zijn, en de high society die vervolgens bij Joseph op de thee komt, bij mij ook een wat bittere smaak achter laat. Een moreel dilemma die zuster Motherhead terecht aanstipt, is hij dan toch nog een bezienswaardigheid geworden, alleen dan voor het hoger echelon?

De sfeer is wel bijzonder goed gedaan door Lynch, met muziek en reacties van mensen wordt er constant een ragfijne ongemakkelijke sfeer in stand gehouden, een sfeer van waaruit van alles kan gebeuren. Toch word er zo nu en dan ook met een prettig soort empathie gewerkt vanuit het personeel dat steeds meer voor hem open staat. Sommigen zeggen overigens dat ze weinig Lynch in de film zien, maar ik zie toch wel bepaalde dingetjes, bepaalde shots en close ups, het komt heel conventioneel over maar breekt toch regelmatig met kleine details. Dan de muziek, een fijne soundtrack van John Morris. Muziek die heel fijn is, maar toch ook mysterieus en een beetje circusachtige aandoet. Erg spitsvondig wat dat betreft. Dan nog niet te vergeten de acteerprestaties van John Hurt die een glansrol neerzet, begrijpelijk dat deze rol hem een Oscar opleverde.

Wat verder vooral beklijft aan de film is de schrijnende nachtmerrie die een angstaanjagend tipje van de sluier oplicht hoe zijn leven tot dan was. Verder blijft vooral de moraal hangen, hoe er gereageerd wordt op een dergelijke geval. Hoe hij bijvoorbeeld door het treinstation opgejaagd wordt, het is allemaal bijzonder pijnlijk. En het erge in die zin aan de situatie is nog wel dat er niets zal veranderen. John wordt niet anders en de reactie op hem zal nooit anders worden. Slechts de dood kan een verlossing zijn en onder de melancholische en droeve noten van het Barber's Adagio neemt John de keuze te willen sterven/ zijn leven te beëindigen door als een normaal mens te willen slapen. De man wil de zo graag normaal zijn, wat maar al te begrijpelijk is. En verdomd nog aan toe...Lynch slaagt er zelfs na 25 jaar weer in me van mijn stuk te krijgen.

Prachtige film die veel indruk op mij heeft gemaakt! Erg sfeervol in zwart/wit en Anthony Hopkins doet het erg goed! Interessant onderwerp!

Dat ‘The Elephant Man’ echt geleefd heeft erg bijzonder! Denk dat als hij in een generatie als deze geleefd had er wel beter onderzoek naar hem gedaan zou kunnen worden met alles computers.

Vind het de beste film van David Lynch!

4,5 *

First Look at New Restoration of David Lynch's The Elephant Man

Vind de 'gritty' look juist wel goed bij de tijd en authenticiteit passen eigenlijk.

Vanmiddag nog maar weer een keer gezien en andermaal diep onder de indruk van de aangrijpende en emotionele film die toch vooral draait rond het gebrek aan acceptatie richting alles dat anders is, kracht bij gezet door het beklijvende en aangrijpende einde.

Opwaardering naar 5 sterren wat mij betreft.

Een betoverende en zeer krachtige film van Lynch waar ik altijd heel erg onder de indruk van geweest ben. Zwart-wit is hier een prima keuze. Niet alleen omwille van het verpauperde Victoriaanse Engeland, maar ook omdat het drama substantie krijgt. Sommige scènes zijn bij mij levenslang blijven hangen. Het is een heel emotionele film, en het is gelukkig geen tearjerker geworden.

Het is zielig dat zo iemand bestaan heeft in zo'n ongelukkige tijd, maar zo mooi om te zien hoe dokter Treves hem terug een plaats als mens onder de mensen geeft. Anderzijds krijg je als kijker zelf de spiegel voorgeschoteld : zou jij in staat zijn om door de fysieke lelijkheid te prikken om er toch een mooi mens in de zien? Een ongeëvenaard meesterwerk van Lynch. Ik zit toch ook wel aan een 5* te denken.

gisteren voor het eerst gezien. absolute meesterwerk. pluspuntje was de 4K dolby vision format. prachtige kwaliteit.

Goede Lynch.

Maar daarbij ook de film waarbij ik tot nu toe Lynch het minst in herken. Hier kreeg hij ook een dosis oscars voor, dus ik neem aan dat er ook wat bij is geschreven in zijn script. Maar hier en daar is de voet van Lynch toch wel weer goed te herkennen door de film heen.

Vreesde van tevoren een beetje, want Lynch is een beetje een on-and-off regisseur voor mij, ondanks ik er nu pas 4 heb gezien. Soms vind ik hem erg goed, soms vind ik hem niet echt mijn ding. Deze film is gelukkig meer van het eerste en wist me heel degelijk te charmeren.

Zwart-wit werkt hier erg goed. Ik denk dat de hier ook expres voor gekozen hebben, want 1980 was een tijdperk waarin zwart-wit niet echt meer van toepassing was. Hierdoor krijgen we soms goede momenten van sfeerschepping maar geeft ook vooral een uniek randje aan de film hier en daar.

Sterk acteerwerk. Vooral van Hopkins en Hurt. Vooral Hurt deed het erg goed, schrok er bijna van. Normaal speelt hij altijd een beetje afgedankte rolletjes, maar hier komt hij echt goed tot z'n recht. Weet deze rol in ieder geval vol in de roos te schieten.

Ook met genoeg tempo en gebeurtenissen gebracht waardoor het niet snel verveeld. Ik zag weinig minpuntjes, op een paar mindere stukken van sceneovergangen na dan. Slechts de laatste minuten slaat Lynch te veel het pad op van sentiment die eigenlijk te zoet was. Zo'n theater dat voor Hurt klapt. Ik kan er maar moeilijk in meegaan.

Maar wel een goede film, geslaagd resultaat. Wil nog wel meer van Lynch zien, maar ik denk echter dat hij nooit volledig mijn regisseur zal gaan worden.

Verhoogd naar 5* en Se7en moet wijken in de top 10

Oh, he's an imbecile, probably from birth. Man's a complete idiot... Pray to God he's an idiot

The Elephant Man was één van de laatste volwaardige David Lynch films die ik nog moest zien en eerlijk gezegd: ik had de DVD al erg lang liggen, maar ik heb het altijd wat uitgesteld. Nu moet ik voor een Lynch film sowieso wel wat in een juiste mindset zijn maar het verhaal leek me eigenlijk helemaal niet te trekken. De flarden die ik in het verleden al had gezien waren ook niet echt hetgeen ik van Lynch verwachtte maar na recentelijk een biografie over Anthony Hopkins te hebben gelezen, wou ik het nu toch op de valreep van 2020 eens kijken. En jawel, ik heb me weer voor het hoofd geslagen dat ik niet eerder heb opgezet.

Want The Elephant Man is op zich een ietwat atypische Lynch film - al is dat misschien nog net wel hetgeen je altijd over hem kan zeggen - maar je voelt en ziet toch al wel een aantal van de dingen die hem zo typeren. De scène waarin de kamer van John wordt binnengestormd door een aantal op sensatie beluste mensen en ze hem bijna misbruiken is Lynch ten voeten uit (wat een combinatie ook met die carouselmuziek! Het was geleden van het "In heaven everything is fine" uit Eraserhead dat ik nog zo'n ambetant gevoel had bij combinatie van beeld en geluid) maar hij toont ook een aantal interessante droomsequenties, al vallen die misschien net een beetje teveel uit de toon. Volgens mij is dit dan ook de perfecte instapper voor eenieder die eens iets van de regisseur wilt kijken maar dat neemt niet weg dat hij wel een aantal steken laat vallen. Sommige overgangen in de scènes zijn te gekunsteld (en bovenal lelijk en gewoon soms voluit amateuristisch) maar wat maakt het uit als je de kijker met zo'n krop in de keel achterlaat.

Anthony Hopkins heeft in zijn carrière 2x een dokter gespeeld. De meest bekende van de twee is ongetwijfeld Hannibal Lecter uit de Silence of the Lambs (en de vele vervolgen) maar jaren eerder had je dus de rol van Frederick Treves. Twee personages die erg ver uit elkaar staan maar ik ben van beide onder de indruk van de manier waarop Hopkins ze neerzet. Het is echter niet Hopkins die de show steelt, dat is toch vooral John Hurt. Het moet een hels werk zijn geweest om al die make-up te torsen en dan ook nog is geloofwaardig te acteren maar dan nog is Hurt van de eerste tot de laatste seconde indrukwekkend. Hij en Hopkins vormen de ruggengraat van de film en daardoor komen de bijrollen er wat bekaaid af. Anne Bancroft heeft niet zo heel veel te doen als Mrs. Kendal maar het is wel fijn om een piepjonge Dexter Fletcher te zien als het hulpje van Bytes.

Vreemd eigenlijk. Er loopt best veel mis in deze Elephant Man (schijnt ook verre van een correcte weergave te zijn maar dat ligt natuurlijk aan het boek van Treves) maar Lynch weet op de juiste momenten te overtuigen. Ik heb lang getwijfeld tussen 3.5* en 4* maar die zwartwit cinematografie en het einde waar John alle kussens weglegt en besluit om op zijn rug te slapen.. Het was toch even slikken.

4*

Heel mooie, ontroerende film, die evenwel nooit vervalt in vals sentiment. De emoties die de personages tonen voelen puur en echt aan, en dat maakt The Elephant Man des te specialer. Dit merkte ik overigens ook al in Lynch's andere 'atypische' film 'The Straight Story'. Het sentiment ligt er nooit vingerdik op, waardoor het effect op mij als kijker juist groter is. Anthony Hopkins acteert subtiel en ingetogen, maar het is vooral John Hurt als de titulaire Elephant Man die de show steelt. Zijn stem, zijn mimiek en bewegingen: briljant. De geweldige make-up verdient ook alle lof. Al snel leef je ontzettend mee met John Merrick. Zijn mishandeling en misbruik is schrijnend om te aanzien. Het einde, waarin John beslist om op zijn rug te gaan slapen, gevolgd door die emotionele droombeelden van zijn moeder, liet me met een brok in de keel achter. Zo mooi, zo puur. De film toont zowel het beste als het slechtste dat huist in de mens, maar het is uiteindelijk toch het goede dat op de een of andere manier overwint.
Niet alleen op thematisch en emotioneel vlak, maar ook op visueel vlak is het een erg mooie film. Het zwart-wit gebruik is helemaal op zijn plek hier, en de hele aankleding en beelden van de sets en decors van het Victoriaanse Londen zijn een streling voor het oog. De sfeer straalt er van af. En hoewel het een erg conventionele film is op vlak van stijl, zitten er toch ook enkele geweldige typische Lynch-momentjes in. De scène waarin de nachtwaker een resem mensen in John's kamer binnenlaat om hem belachelijk te maken is op en top Lynch bijvoorbeeld, maar ook het begin met de olifant of de occasionele droomsequentie maakt het geheel toch af en toe iets specialer en poëtischer. Niettemin getuigt het juist van Lynch's kracht als regisseur om zo ver af te wijken van je comfort zone, en evengoed een heel mooie film weten af te leveren. De eerste veertig minuten, tot dat Merrick begint te spreken, kwamen wat traag op gang, en daarom hou ik het vooralsnog op een mooie 4*, maar het was echt een fijne filmervaring.

Hartverscheurend steampunk drama.

Op het eerste gezicht lijkt het een sentimenteel drama dat niet direct in het oeuvre van Lynch past. Wel laat hij daarmee zien dat hij ook een voortreffelijk drama en acteurs regisseur is. Maar geregeld pakt hij uit met stomende visioenen begeleid door industriële noise. Een soort cyberpunk montages die je naast zijn eigen werk vooral terug ziet in het werk van Tsukamoto en Ishii. Maar het contrast met het verfijnde drama pakt hier erg mooi uit. Het waren ook duistere tijden.

Dat het verhaal van de Elephant Man zich tijdens de industriële revolutie afspeelt moet Lynch dan ook hebben aangesproken. Hij houdt wel van contrasterende werelden. Zo positioneert hij hier upperclass vs working class, high culture (theater) vs low culture (kermis), uitbating vs barmhartigheid en sentiment vs het machinale. Dat komt in een van de openingsscenes aan bod als de arts (Hopkins) een slachtoffer van een fabrieksongeval opereert. Maar ook het zwart wit past daarom goed.

Het is natuurlijk ook een typisch Lynchiaanse freakshow en veel elementen van zijn latere en eerdere werk komen aan bod. Dus al met al past het bij nader inzien goed, al zou hij nooit meer zo’n lineaire film maken. Op straight Story na dan.

De 4k uhd is schitterend.

4,5

Ik vond het juist één van de beste momenten uit de film. Omdat zelfs op deze mooie plek, waar John geaccepteerd lijkt te worden, hij wederom tot iets bijzonders gemaakt wordt. Weliswaar door keurig geklede mensen uit de bovenlaag van de samenleving, maar ook zij behandelen John als iemand die anders is, enkel vanwege zijn uiterlijk. Daarin zijn ze niet zo barbaars als het publiek uit de kroeg, maar ondanks de goede intenties drukken ze hem weer met de neus op het feit dat hij niet zoals zij is.
Niet voor niets is de volgende scene John’s zelfmoord, waarin hij voor één keer wil zijn zoals alle andere mensen.

Dat was althans mijn gedachte erbij.

Dit is in ieder geval een film die ik nooit meer zal vergeten en de kern van dit verhaal is natuurlijk tijdloos.

Knappe film, met geweldige Hopkins en Hurt.

Ondanks de redelijk normale uitwerking (zeker voor Lynch' doen maar überhaupt is dit vrij conventioneel) en het menselijke verhaal was dit een film die me redelijk koud liet. En aangezien het middenstuk van bijna een uur vooral draait om de persoon John Merrick wist de film mij daar vaak niet te boeien. Jammer, zeker het begin is sterk. De contrastrijke zwart-witfotografie werkt hier ook en Lynch creërt in een normale wereld een soort van nachtmerrie (maar net niet helemaal). Ook sterk om John Merrick eerst tijdenlang niet volledig te tonen. Maar eens hij begint te praten wordt zijn persoon voor mij minder boeiend. De overgang ging me ook te snel. Hurt is prima maar wist me dus simpelweg niet te raken. Ook Hopkins is fijn onderkoeld, maar allicht weer te onderkoeld. De film eindigt nog wel mooi, maar voor mijn gevoel had er zeker uit dat middenstuk een deel uit gekund. Naar boven afgerond 3,0*.