Twelve Monkeys (1995)

Wat een vaag gedoe. Nee niet mijn ding.

Uitstekende film waarin een gevangene terug in de tijd wordt gestuurd om de oorsprong van een dodelijk virus te achterhalen. Een goed (tijdreis) verhaal dat simpelweg goed in elkaar zit. Een prachtige en vaak ook originele en creatieve aankleding. Van de cast springt de heerlijk krankzinnige Brad Pitt er uit. Wat mij betreft de beste film van Terry Gilliam.

“There's no right, there's no wrong, there's only popular opinion.”

Hele interessante film waar ik me eigenlijk nauwelijks mee heb verveeld. Eigenlijk is het denk ik wel duidelijk waarom ik deze film had gekozen op dit moment, op een manier (vrij logisch overigens) slaan deze films zeker rond deze tijd erg goed aan, een apocalyptische wereld maar meer actueel: een (dodelijk) virus. Ik moet zeggen dat ik daardoor ook wel meer interesse kreeg omdat ik me wat beter kon plaatsen in de tijd waarin we nu leven, en die is verschrikkelijk. Gelukkig is het overigens nog niet zo erg zoals deze film het heeft, het blijft van toepassing. Daarnaast moet je wel toegeven dat ‘Twelve Monkeys’ een erg goede en vooral spannende film is, waarvan ik in het begin hele andere verwachtingen had. Positieve zit was dit dus.

Ook de cast is heel fijn. Ik zelf vond ‘Bruce Willis’ samen met ‘Madeleine Stowe’ een waanzinnig leuk duo die erg leuk op elkaar in speelden. De film werd daardoor leuk om te kijken, ‘Willis’ toch wel in zijn gouden tijd daar en kwam heel leuk over. ‘Stowe’ deed het overigens ook niet slecht, gelukkig een keer niet constant gekrijs. Voor de rest kende de film een leuke cast met onder andere een hele leuke (wel wat kleinere) rol van ‘Brad Pitt’ die zorgde voor een leuke aanvulling. Voor de rest een prima cast, niet echt nog meer uitblinkers.

Het verhaal pakte me het meeste, ook wel door het gene wat ik hierboven al eens uitlegde, dat komt ook door de hele coronacrisis waar wij nu in leven. Dat maakte het verhaal toch wel realistischer en dat vond ik fijner om te kijken, we beginnen in het heden waar ‘James Cole’ gevangen zit onder de grond waar men schuilt om te overleven omdat bovengronds een gevaarlijk virus rond dwarrelt die de mensheid vermoord. Hij wordt eigenlijk vrij snel in de film opgeroepen om de buiten wereld in te gaan voor onderzoek als hij stuit op ‘Twelve Monkeys’ met een bord ‘We Did It’. Ze onderzoeken wie het heeft gedaan om zo mensen terug in de tijd te sturen en er zo voor te zorgen dat er nooit een uitbraak van het virus was. ‘James’ wordt vervolgens terug gestuurd maar komt in het jaar ‘1990’ terecht terwijl hij in het jaar ‘1996’ moest komen. Dit klopte uiteraard niet en gaat dan ook fout aangezien hij hier in een gesticht komt, wel de plek waar hij ‘Kathryn Railly’ leert kennen.

Daarna begint voor mij de film pas echt wanneer ‘James Cole’ terug wordt gestuurd wederom maar nu wel in het jaar ‘1996’ terecht komt en hier ‘Kathryn Railly’ ontvoerd om naar een stad (wiens naam ik even kwijt ben) te gaan en daar de ‘Twelve Monkeys’ te zoeken. Hij neemt ‘Kathryn Railly’ volledig mee in zijn onderzoek en ze begint hem langzamerhand wat meer te geloven en zo doende dat ze samen opzoek zijn naar de oorzaak. Het eindigt vrij mooi op het vliegveld waar de film ook constant naar terug gaat, en daar tussen in zien we veel leuke tussenscenes waar voornamelijk onderzoek gedaan word.

Zelf had ik toch meer gehoopt om wat meer van de apocalyptische wereld te zien, iets waar ze vrij snel mee zijn maar wel héél kort, de kapotte wereld van het gevaarlijke virus had ik wat meer in beeld willen zien, nu blijft de film daar voornamelijk bij weg en richten we meer op het verleden, uiteraard waar de film ook omdraait.

Zelf vond ik toch wel het stuk in de inrichting het leukste van de film, prima acteerwerk daar binnen en het was gewoon een deel komedie gemengd met serieuze problemen. Vooral hoe ‘Brad Pitt’ hier tewerk gaat is erg leuk om te zien en dat kon ik wel waarderen.

Dus ja, deze film heeft mij heel erg vermaakt en ik heb me eigenlijk nauwelijks verveeld. Het enige waar ik op stuitte was het gene wat ik hierboven even had aangehaald maar voor de rest blijft de film ontzettend leuk om gezien te hebben. Fantastische film, die nog steeds staat als een huis ondanks zijn leeftijd.

4.5*

Ik zie veel hoge waarderingen, maar het is een bizarre film. Logica ontbreekt en dat kan ook niet anders als het over tijdreizen gaat. Waarom dan die hoge score ? Een verlangen dat zoiets mogelijk is ? Ik heb de film wel helemaal gezien, maar bleef met een onbevredigend gevoel zitten. Het is te bizar, maar dat is misschien wel het probleem met alle sciencefiction. Misschien ben ik wel de nuchter en verstandelijk voor dit soort films.

Ik denk dat je te veel science en te weinig fiction verwacht maar die fictie betekent niet dat zo’n science fiction-film als 12 Monkeys dom is: het is wel degelijk bewust van bv. de beroemde paradox dat terugreizen in de tijd zou betekenen dat je je vader zou kunnen vermoorden zodat jij niet eens kunt bestaan en dus ook niet kunt terugreizen in de tijd. Sterker, deze paradox speelt een belangrijke rol in 12 Monkeys. Fictie betekent hier niet dat onzin of iets onwetenschappelijks wordt gepresenteerd maar dat er een beroep wordt gedaan op je literaire verbeelding die betekenis (waarde) toevoegt aan de wetenschap (feit).

Zoals je misschien weet is 12 Monkeys gebaseerd op de korte Franse film La Jetée uit 1962 welke film wat dubbelzinniger is dan 12 Monkeys en die je misschien beter zou kunnen waarderen, al wijkt 12 Monkeys niet echt af van het idee van La Jetée. In La Jetée is de Aarde onbewoonbaar geworden als gevolg van een kernoorlog met slechts enkele overlevenden die ondergronds leven. Wetenschappers doen er een ’experiment met Tijd’ als poging de Aarde weer leefbaar te maken (want slechts na verloop van tijd zal de Aarde weer leefbaar worden): het idee van tijdreizen is er wat minder expliciet fysiek en het experiment heeft wel wat weg van psychoanalytische sessies waarin herinneringen uit het verleden worden opgehaald en dromen worden gemaakt waarmee de mogelijkheid open wordt gehouden dat het ‘tijdreizen’ in werkelijkheid slechts herinnering en droom is. Net als in 12 Monkeys speelt de herinnering van de hoofdpersoon aan een incident op een vliegveld van voor de vernietiging een centrale rol: het gestelde probleem is dat mensen niet in twee tijden tegelijk kunnen leven zonder gek te worden zodat deze man is gekozen voor het experiment omdat hij al in twee tijden leeft zonder gek te zijn geworden, namelijk die in het verleden van zijn herinnering van voor de oorlog en in het heden van na de oorlog. In het experiment keert hij telkens terug naar het verleden waar hij een relatie heeft met een vrouw die hij op het vliegveld zag (dat wellicht een fantasie in de vorm van een valse herinnering is). Vervolgens gaat hij naar de toekomst waar de Aarde weer leefbaar is (maar dat wellicht een droom is), maar als hij daar het voorstel krijgt om in die toekomst te blijven verzoekt hij juist om terug naar het verleden te gaan om bij de vrouw te kunnen zijn. In dat verleden keert hij terug naar het vliegveld waar hij wordt doodgeschoten door een onderzoeker van het Tijd-experiment omdat je ‘de Tijd niet kunt ontvluchten’: zijn aanwezigheid in het verleden wordt vernietigd (zoals psychoanalytici ook wel doen bij bv. traumaverwerking) en het kind dat toen de gebeurtenis zag groeit op tot de man van het experiment, zodat de paradox zich niet voordoet. De moraal van het verhaal is dat je niet in het verleden of toekomst maar in het nu moet leven, zoals dat met name in de liefde het geval is: twee geliefden ‘hebben geen herinneringen of plannen’ maar leven geheel in het heden om er van elkaars aanwezigheid te genieten.

12 Monkeys vervangt de kernoorlog door een virale pandemie maar verder is het verhaal in de kern en zeker de moraal van het verhaal hetzelfde. De film gaat dus niet over tijdreizen in letterlijke zin: dat is een metafoor om een belangrijke levensles te leren waarbij het tegelijk intelligent genoeg is om geen wetenschappelijke paradoxen voort te brengen dan wel bewust te spelen met die paradox en met de vraag wat werkelijkheid en wat fictie is en of iemand die meent tijd te reizen niet krankzinnig is. Omgekeerd kun je ook stellen dat bv. psychoanalyse de paradox waar maakt: de persoon keert terug naar z’n verleden om een trauma te verwerken, waarmee hij zijn oude persoon als het ware doodt zodat hij als een nieuw persoon in het heden terugkeert. En het is dit intelligente spel en diepere betekenissen die 12 Monkeys een geniale film maakt (of eigenlijk: het geniale idee is van La Jetée waarbij 12 Monkeys dat idee verpakt in een uitbundige Hollywood-stijl dat het ook voor de zintuigen een feestje maakt).

Ik vind dit een pareltje, echt een 90's film en lekker abstract zonder dat het al te arthouse achtig wordt. Ik vind hem erg lekker wegkijken. De film is op zich niet zo lastig te volgen, maar het einde houdt wel opties open.

In principe is de vuistregel dat je het verleden niet kunt veranderen om te zorgen dat er geen paradox ontstaat. De film houdt zich aan deze wet.

Dus alles wat gebeurt, dat moet zo zijn en gaat ook gebeuren. Bruce was gewoon in WW1 en op de foto gekomen, waardoor hij later in een artikel te zien is. Hij ziet als kind zijn volwassen versie op het vliegveld en Madeleine Stowe kijkt hem aan. Daardoor heeft hij als hij opgroeit die visioenen steeds, en dat drijft hem ook tot waanzin. Dit zorgt er eveneens voor dat hij als onderdaan gebruikt kan worden door de scientists.

Het doel is ook niet om het virus te stoppen. Zijn missie echter, mijns inziens, is simpelweg de scientists laten zien wie er vlucht en zelf gedood worden (er is een theorie dat zijn WW1? wapen niet eens geladen was). Dan weten de scientists van wie ze een ongemuteerde sample kunnen krijgen zodat zij ondergrond verder kunnen leven, als goden welteverstaan. Want zij zijn de autoriteit na de uitbraak, zij zijn niet uit op een genezing en herstel van de orde. Ze houden de dader ook niet tegen, dat zou ongetwijfeld voor een paradox zorgen.

Potentieel goed verhaal, Bruce Willis speelt hier zoals meestal wel sterk. Maar de vage cinematografie, zwakke Brad Pitt en teleurstellend einde zorgen dat het bij een magere voldoende blijft.

12 Monkeys is een sciencefiction film met goed verhaal wat prima is uitgewerkt. Bruce Willis blijkt goed gecast en doet het erg goed. James en de dr. hebben een sterkte chemie. Brad Pitt totaal overbodig wat een overacting.

de enige reden om te kijken is voor mij madeleine stowe*wat een draak van een film is dit*komt over als een grote monty python parodie*als ik een film kijk wil ik me lekker ontspannen*dit komt over als een vermoeiend fragmentarische sketch***ahaa alweer monty python*en de film zit ook vol met dezelfde over de top monty python types*spannend word het ook nergens*en het verhaal is ook geen touw aan vast te knopen*2 jaar geleden belande deze bij mij al in de vuilnisbak*nu vond ik hem om de rommelmarkt voor 75 cent*precies wat deze film waard is 75 cent*en de vuilnisbak is weer de gelukkige*weg ermee met deze bout film*halve ster puur alleen voor madeleine stowe

oooooo ehhhhhhhhhhh voor degene die het nog niet gelezen hebben...wat een verschrikkelijke film is dit,en kom nou niet met literaire studenten antwoorden dat de film zo diepzinnig is met verborgen items,dat geleuf toch niemand