Nosferatu, eine Symphonie des Grauens (1922)

Waar ik andere films uit het tijdperk van de stomme film kan waarderen voor hun grootse setpieces en actiescenes weet ook bij herziening deze film mij nauwelijks te boeien. Helaas.

The deadship has a new captain.

Wat een prachtige expressionistische film. Deze horrorfilm, gebaseerd op Bram Stoker's Dracula, moet het hebben van de vorm (het script is simpel). Dromerige beelden van een dorpje en een reis naar Transsylvanië worden begeleid met toepasselijke klassieke muziek. De film is bijna 100 jaar oud maar Graaf Orlok is bij vlagen zo anstaanjagend dat ik er kippenvel van krijg. Ook de schaduweffecten van de graaf zijn een lust voor het oog.

Op de enkele keer dat Nosferatu of zijn schaduw in beeld komt na kon deze mij niet bekoren. Komt denk ik vooral omdat de overige personages nogal oninteressant zijn. Ook is het visueel vrij pover. Geef mij maar de versie van Werner Herzog, of Shadow of the Vampire.

2*

Omdat de producenten de titel Dracula niet mochten gebruiken, werd het Nosferatu - een benaming uit de Roemeense folklore voor een mensachtige vampier. Bram Stoker gebruikte het woord in z'n griezelroman.

Bij Murnau wordt de vampierlegende een conflict tussen Licht en Duisternis. Het scherm wordt verlicht door een ellips die kan groeien en krimpen. Wanneer ze door het bos is Transsylvanië rijden, wordt een negatiefbeeld getoond, zodat de paarden witte ogen hebben. Soms zie je enkel het dreigende silhouet van de vampier - zeer herkenbaar met verlengde, kromme vingers, een bochel en een haviksneus. Een blauwe kleurfilter wordt gebruikt voor de nachtelijke buitenscènes; een roze voor het ochtendgloren. Zo'n zonsopgang wordt het wezen van de Duisternis fataal.

Vernieuwend was het gebruik van crosscutting tussen simultane gebeurtenissen. Er wordt heen en weer gesprongen van de schoener naar de koets en naar de mensen in Duitsland die telepathisch contact ervaren. Het kasteel stond in Slovakije, en er zitten beelden in van de Baltische Zee. Vermoedelijk hebben ze een miniatuurschip gebruikt. Door de verplaatsing van victoriaans Engeland naar Noord-Duitsland moet de graaf wel een enorme omweg maken over zee.

Afwijkingen van het boek zijn de pest, de ik-verteller en het einde. De reiziger is al getrouwd vóór z'n vertrek. Geslaagde toevoegingen zijn de klok met het skelet en de uitleg van de professor. Dat vleesetende plantje haalt leven uit een ander organisme, net als de ondode vampier uit z'n slachtoffers. Latere, gesproken versies hebben hierbij leentje-buur gespeeld. Dit visuele gedicht blijft het meest op het netvlies gebrand.

Het is een waar genoegen sommige reviews hier te lezen.

Die meest recente van Dievegge is er ook zo een.

Zo blijft MM voor mij waardevol.

Bedankt, Brix. Bij nader inzien heb ik er nog een halfje bij gedaan.

Doe ik ook Dievegge

De DVD van Nosferatu in de fully restored version aangeschaft, gewoon uit nieuwsgierigheid

niet omdat ik een liefhebber van het genre ben.

Ik moet zeggen dat het (in de tijdgeest geplaatst) een uitermate onheilspellende film met een griezelig

sfeertje is.

Maar dat zal waarschijnlijk mede gedragen zijn door de fantastisch muziek onder de film

en de schaduwen en verbeelding maken het een redelijke enge film.

Voorafgaande aan de uitzending van "Nosferatu, eine Symphonie des Grauens", vandaag op TV ARTE (23:25 uur) is op deze zender een uitvoerige docu te zien over deze film : "Nosferatu" - Ein Film wie ein Vampir (2022)

22:05 uur

Op 4 maart was het 100 jaar geleden dat film werd uitgebracht.

Hoe kon de cinefiele wereld dit missen: de 100ste verjaardag van de vertoning? Nota bene voor het eerst in Den Haag. Pas een maand later ging ie in premiere in Duitsland.

Iemand die Nosferatu al gekeken heeft met de nieuwe, voor het 100 bestaan bestelde score van Jozef van Wissem?

Ik heb die Score opgeduikeld, binnenkort wellicht eens tijd voor vrijmaken.

Jozef van Wissem: Nosferatu: The Call of the Deathbird - Spectrum Culture

Nogal mak.

En dus ook best teleurstellend. Het klassieke Bram Stoker-verhaal is de duidelijke leidraad, maar de film kan niet meer zijn dan een nogal toneelachtige presentatie van dat verhaal. Echt filmisch wil het m.i. niet worden, de goede intenties ten spijt. Het acteerwerk is bovendien érg theatraal - zelfs voor een stomme film - en het figuur Orlok vind ik geenszins griezelig. Daarvoor beweegt Max Shreck zich veel te houterig. Het schaduwspel is een leuk trucje, maar ook niet meer dan dat. Zoiets redt geen ganse film.

2

Weeer een film die nergens te kijken is op de 80,000 streaming services die ik heb en zelfs nergens re huur. Nederland houdt echt niet van films die voor de jaren 90 gemaakt zijn ofzo. Ik wil deze echt heel graag zien, denk dat ik gewoon maar een DVD speler aanschaf.

Verder: de docu Murnau: In the Shadow of Nosferatu (2023) is tot 30-12-2023 te zien op VRT MAX, mits je een Belg bent of met een VPN overweg kunt.

Ach, bedankt! Ik ga hem zeker kijken op Youtube, misschien wel vanavond al

Ehh, wel leuk.

Filmisch zijn er een paar vernieuwende trucs te bewonderen - bijvoorbeeld de manier waarop Dracula met een crossfade uit beeld verdwijnt. En nog zo wat editing trucjes waarvan ik even op mijn hoofd krab hoe ze dat eigenlijk gedaan hebben. Minder enthousiast word ik van het gebruik van een zwaar vignet, alsof je de film door een verrekijker moet zien.

Wat ook erg geslaagd is is het hele idee van een griezelfilm - Schreck is bij wijlen best eng, en dat komt behalve door zijn lange nagels, rare oren en grote neus ook bepaald door zijn mimiek. Murnau had ook al heel goed door dat wat je niet ziet vaak enger is dan wat vol in beeld is - en gebruikt de schaduw van Schreck om daar mee te spelen.

Verder is het wel armoe troef eigenlijk. Het verhaal is veel te dun voor de speelduur, er gebeurt veel te weinig. Daar moeten we misschien rekening houden met dat Murnau toch wel niet vermoed zal hebben dat er nog honderden, duizenden films over dit onderwerp gemaakt zouden gaan worden.

Als altijd is de vraag, beoordeel je een film als dit vanwege de leeftijd, of laat je dat buiten beschouwing. Maar in dit geval, als ik voor het gemak van die twee het gemiddelde neem kom ik nog niet zo heel hoog uit.

De waardering wordt zeker beïnvloed door de leeftijd van de film. Want Noferatu vertelt een eenvoudige versie van het inmiddels bekende Dracula verhaal, maar heeft visueel toch zeker het nodige te bieden. Mooie technieken zijn erg functioneel en helpen de duistere graaf neer te zetten als een regelrechte creep. Knap gemaakt!

Had er toch meer van verwacht. Visueel vond ik het niet zo interessant. Nochtans is er wel af en toe schaduwspel (de scenes in het kasteel zijn dan ook de meerwaarde van de film) maar het kan me niet de ganse filmduur boeien.. Murnau maakt wel gebruik van locaties om het dichter bij de reële wereld te laten aansluiten. Rechtlijnig simpel verhaal. Gelukkig is er Max Schreck die als personage de toegevoegde waarde is voor de film.

Honderd en twee jaar oud alweer deze griezelklassieker, niet te geloven! Mijn oma was 6 toen dit uitkwam.

De dagscènes zijn voorzien van een sepiafilter, terwijl over de nachtscénes een blauwe filter is gelegd, maar die zijn duidelijk gewoon overdag opgenomen. Mooi sprookjesachtig Grimm-stadje aan het begin.

De film kent wel een paar clichés: de deur die uit zichzelf achter iemand dichtvalt, de rumoerige herberg die plotseling stilvalt als de naam 'Orlock' valt... het moet zo ongeveer de eerste film zijn geweest waarin deze clichés voorkwamen.

Erg geestig als hij een brief schrijft naar zijn geliefde thuis en vertelt dat hij is gestoken door 2 muggen in zijn nek hahaha....

Vooraleer ik naar de zaal trok voor de film van Eggers deze old school van Murnau herzien. Blijft een goede film gezien de context en tijdgeest. Beetje allemaal opgevrolijkt met amusante deuntjes, maar Max Schreck doet het toch goed hoor als Nosferatu. De schaduwscènes van het individu blijven geweldig knap.

Deze klassieker is inmiddels ruim honderd jaar oud. Vanuit historisch oogpunt wel aardig om deze film eens gezien te hebben, maar het viel mij wel een beetje tegen. Spannend is het niet echt, gaandeweg wordt het zelfs wat langdradig en de speelduur had best korter gemogen. Qua acteerwerk veel overacting, hetgeen nog wel enigszins te verklaren valt omdat het een stomme film betreft. Op visueel gebied niet verkeerd voor een film van deze leeftijd.

Met de film van Eggers in de bios nu ook maar eens deze oerversie uit het stille tijdperk gezien. Voor de kijker anno 2025 heeft deze film wel de gebreken die een stille film heeft met vooral grootste gebaren en theatraal acteerwerk. Er zijn wel zulke films die me zeer smaken (zie mijn avatar) maar meestal zijn het geen films die me echt meeslepen door het gebrek aan geluid en alle gebreken die dit medium meebrengen. Dat had deze film ook. Ondanks zekere kwaliteiten loet de film me verder behoorlijk koud. Deze film kijkt wel aardig weg. Af en toe mooi spel met schaduwen (al had het nog veel gestileerder gemogen) en het tempo is ook wel redelijk. 3,0*.

"Einen schöne hals hat eure frau....."

Na afgelopen zaterdagavond de remake uit 2024 in de bioscoop te hebben gezien, heb ik me gisteren gewaagd aan het origineel uit 1922, welke bijna verloren was gegaan vanwege een rechtenkwestie. De weduwe van Bram Stoker, auteur van het boek "Dracula", deed in de jaren twintig namelijk regisseur F.W. Murnau een proces aan omdat de producent fan de film had verzuimd om de rechten te kopen. Met als gevolg dat alle kopieën van de film vernietigd moesten worden. Maar gelukkig werd er een exemplaar in Frankrijk over het hoofd gezien en dat werd in 2006 gerestaureerd, en in 2013 gedigitaliseerd en van een nieuwe soundtrack voorzien.

Normaal gesproken kijk ik eigenlijk geen films meer waarin niet wordt gesproken (in Nosferatu hoor je alleen muziek en krijg je teksten in beeld te zien), ik vooral films t/m de jaren 70, maar omdat ik de remake schitterend vond, heb ik gisteren dus deze gerestaureerde / gedigitaliseerde "Nosferatu" gepindakaasd en hem gisteravond bekeken. In de bioscoop had ik er een drankje en hapje bij en nu natuurlijk ook, namelijk een biertje (een gerijpte herfstbok) en en een stuk pizza.

De film speelt zich af in 1838 in het stadje Wisborg in Duitsland, als huizenmakelaar Knock (Alexander Granach) zijn gezant Hutter (Gustav von Wangenheim) naar Transylvanië in Roemenië stuurt om een, naar het schijnt, simpele onroerend goed transactie af te sluiten met de zekere graaf Orlok (Max Schreck). Ellen (Greta Schröder), de jonge vrouw van Hutter, wil niet dat haar man gaat, want ze is bang dat er iets gebeurt. Maar Hutter wuift haar onrust weg en gaat op reis. De graaf woont in een donker en afgelegen kasteel, waar de plaatselijke bevolking ver van wegblijft. Niemand wil Hutter tot aan het kasteel brengen, zodat hij het laatste deel in z’n eentje moet afleggen. In het kasteel maakt hij al snel kennis met graaf Orlok, die Hutter uitnodigt voor een maaltijd. Graaf Orlok ziet een foto van Ellen en raakt zeer gecharmeerd van haar en dan vooral haar mooie hals (je ziet dan ook mijn openingszin in beeld). Pas als graaf Orlok het koopcontract reeds heeft getekend, merkt Hutter dat er iets niet helemaal in de haak is, maar dan is de graaf al onderweg naar zijn nieuwe huis. Voordat hij op zijn nieuwe bestemming arriveert werpt hij zijn ziekelijke schaduwen reeds vooruit.

Na het zien van dit origineel (die circa 30 minuten korter is dan de remake), moet ik constateren dat regisseur Robert Eggers deze klassieke horrorfilm goed gekopieerd heeft. Hier en daar heeft hij wat aanpassingen gedaan, zo komt professor Albin Eberhart von Franz niet voor in het origineel en hebben de Harding's geen kinderen en zijn ze broer (Georg H. Schnell) en zus (Ruth Landshoff), maar grotendeels volgt hij het originele verhaal en een aantal beelden / shots zijn zelfs identiek (bijvoorbeeld als Hutter aankomt in het kasteel en hij dan in de verte graaf Orlok ziet).

Hoewel ik dit origineel iets minder vond (o.a. omdat er niet in gesproken wordt) dan de remake, bezit deze Fantasy / Horror film nog steeds een lugubere schoonheid en een angstaanjagende precisie in enscenering en cameravoering, met Max Schreck als onvergetelijke vampier in een benauwende sfeer met veel buitenopnames en met een echt slot als decor.

De beelden in de film zijn allemaal voorzien van gele, blauwe en rode tinten en het verhaal is opgebouwd uit vijf actes:
1e Acte (na 4 minuten): De introductie van Hutter, Ellen en Knock en de reis van Hutter naar het kasteel van graaf Orlok en zijn aankomst;
2e Acte (na 27 minuten): De kennismaking met graaf Orlok en het vertrek uit het kasteel;
3e Acte (na 44 minuten): De reis van graaf Orlok per boot naar het stadje Wisborg;
4e Acte (na 63 minuten): De aankomst van graaf Orlok in het stadje Wisborg en het uitbreken van de pest;
5e Acte (na 77 minuten): Dood en verderf door de pest en de ontknoping met graaf Orlok, Ellen en Hutter.

Waarna de film na 93 minuten is afgelopen en graaf Orlok en Ellen (de eigenlijke heldin van het verhaal die uiteindelijk een manier ontdekt om graaf Orlok te verslaan met gevaar voor eigen leven) dan beiden dood zijn na hanengekraai (je ziet dan ook even een kraaiende haan in beeld) en zonsopkomst (hierdoor lost graaf Orlok op) in de ochtend en Hutter om haar treurt.

Omdat de remake natuurlijk nog vers in mijn hoofd zit, bood dit origineel natuurlijk geen verrassing voor mij, maar desondanks wist ook dit origineel me te boeien en te vermaken en met Max Schreck als graaf / vampier Orlok heeft men minstens zo'n enge graaf / vampier als Bill Skarsgård in de remake en Max Schreck moet het zelfs doen zonder stem (het blijft tenslotte een geluidloze film) Maar dat compenseert hij ruimschoots met zijn mimiek en bizarre uiterlijk, waarmee hij angst en ontzag inboezemt. Met zijn kale kop, griezelige make-up, dunne lichaam en holle ogen komt hij in een soort van zombie-achtige trance naar je toe geslopen en dat met de spinnige vingers (inclusief gekromde nagels) gespreid en de rat- achtige tanden ontbloot.

Graaf Orlok is in deze film ook de bewuste drager van de pest, want op het moment dat hij per boot (zijn verrijzenis uit zijn doodskist aan boord op de boot is best griezelig) vertrekt naar het stadje Wisborg en daar aankomt (fraai in beeld gebracht), zaait hij dood en verderf. En net zoals in de remake wordt ook in dit origineel fraai gebruik gemaakt van de schaduw van de graaf / vampier, wanneer hij op de trap naar Ellens slaapkamer sluipt, en dit keer dus op Ellen i.p.v. de daken in het stadje Wisborg bij de remake.

Max Schreck is steeds het hoogtepunt in de film en hij is ook de absolute uitblinker van de cast. Alexander Granach als Knock deed het overigens ook verdienstelijk en hij zag er eigenlijk ook wat eng uit en in dit origineel gaat hij niet dood maar wordt hij weer opgepakt nadat hij gevlucht is uit de inrichting. Gustav von Wangenheim als Hutter vond ik helaas vooral overacterend spelen en kon me niet overtuigen.

Verder verdient Greta Schröder een dikke pluim. Ze speelt namelijk de rol van Ellen, de verloofde van Hutter, erg goed en overtuigend en ze heeft ook vele gezichten. In het begin van de film is ze het toonbeeld van onschuld. Ze treurt zelfs om de dood van voor haar geplukte bloemen en wanneer ze in de greep van de graaf / vampier komt, drukt haar gelaat zowel angst als lust uit. Greta Schröder brengt het scala van emoties en transformaties dat haar personage ondergaat moeiteloos over. En ook vond ik het leuk en zelfs ietwat sexy toen ze op een gegeven moment 's avonds wakker wordt en uit haar bed stapt en dan slaapwandelend op haar tenen (i.p.v. op de voeten) naar het balkon loopt en daar dan gevaarlijk op de railing van het balkon gaat lopen (overigens ook op haar tenen) met de armen naar voren gericht.

Ondanks dat de film ruim 100 jaar oud is maakt "Nosferatu, eine Symphonie des Grauens" nog steeds indruk (o.a. met fraai shots) en regisseur F.W. Murnau weet met zijn creativiteit ook extra spanning te creëren door voor die tijd revolutionaire technische ingrepen. Zo had niemand eerder ooit negatiefbeelden gebruikt in zijn film, welke goed te zien zijn bij de scène met de rijdende koets (de koets die uiteindelijk Hutter bij het kasteel van graaf Orlok afzet) na circa 24 / 25 minuten en waarvoor de koets met paarden zijn aangepast.

Hoewel er niet gesproken wordt in de film en je alleen maar muziek (van Hans Erdmann) hoort, was dat gelukkig niet echt heel storend en soms was de muziek ook passend. Want op een gegeven moment zie je na circa 76 minuten een aankondiger (een man) op straat in het stadje Wisborg een aankondiging (i.v.m. de uitgebroken pest) doen met een trommel en daarbij hoor je dan trommelgeroffel alla Pete Sandoval

Ondanks dat er niet gesproken wordt, zijn sommige dialogen die je in beeld te zien krijgt wel leuk en grappig, zoals het moment dat Hutter zich in de avond in het kasteel in zijn vinger snijdt met een mes bij het snijden van brood en graaf Orlok dan naar hem toeloopt en zegt:

"Ihr habt euch weh getan.... Das kostbare blut!"

En als hij daarna uiteindelijk gebeten wordt (wat je wel niet te zien krijgt) door de graaf / vampier en hij de ochtend erna wakker wordt, denkt hij dat hij door twee muggen is gebeten in zijn hals vlak naast elkaar en dat schrijft hij ook in een brief (die je te zien krijgt) aan zijn vrouw Ellen.

"Nosferatu, eine Symphonie des Grauens" is om meerdere redenen een mijlpaal. De film zit vol prachtig geschoten scènes en shots en het was deze film die de regel introduceerde dat zonlicht fataal is voor vampiers. Ondanks dat film inmiddels ruim 100 uur oud is, blijft het gewoon verplichte kost voor de horrorliefhebber (en ook voor de liefhebbers van 'stomme' films) en ik ben dan ook blij dat ik hem nu ook gezien heb. Het is nu ook mijn oudste film waarop ik gestemd heb op MovieMeter.

Theunissen

Zeer mooie review, die ik met plezier gelezen heb.

Ik krijg zelf ook weer zin in een kijkbeurt (gerestaureerde versie in huis)

Er is wel een drempel...de beeltenis van Orlok/Max Schreck, jaagt mij telkens weer de stuipen op het lijf, en dat blijft onaangenaam lang hangen.

Resultaat: slecht slapen.

Nog even wat moed verzamelen dan maar, en een luchtigere film meteen na "Nosferatu" in de speler stoppen

Helaas hebben mijn dromen nooit enige relevantie op films welke ik gezien heb, maar die graaf / vampier Orlok / Max Schreck zag er inderdaad angstaanjagend uit en zeker in 1922. Het is dat vrijwel niemand de film destijds heeft mogen zien, want anders waren er veel bange mensen geweest (hoewel ze net de Eerste Wereldoorlog achter de rug hadden, die nog verschrikkelijker was). Max Schreck is helaas niet al te oud geworden met 56 jaar.

Eind van de week wordt de dvd en Blu-Ray release van Eggers Nosferatu verwacht en dus dacht ik laat ik eens in de Dracula films duiken. En met welke kan je nu beter beginnen dan deze Nosferatu uit 1922 die dus inmiddels is 100 jaar oud is.

En bij voorbaat kan je veel raken dingen en tevens vooroordelen op tafel gooien. Oud? Ja natuurlijk. Traag? Wellicht. Gedateerd? Het is niet meer van deze tijd. Saai? Vast wel. Ik ken dan ook tal van mensen die nooit aan deze film zouden willen beginnen wegens dergelijke vooroordelen. Maar uiteraard missen ze niet alleen héél véél, tevens gaan ze aan heel veel andere zaken voorbij. Maar ja, wie dom vermaakt wil worden interesseert zich niet voor de tijdsgeest en dat dit wellicht erg gewaagd was voor die tijd en ga ik er vanuit dat er heel wat afgegild werd in het theater. Ik zie zo voor me dat de verschijning van deze Nosferatu in 1922 next level was in combinatie met de vertelling van Bram Stokers verhaal. En dan heb ik het nog niet eens echt over de film gehad, slechts over de reputatie en wat de film destijds teweeg gebracht zal hebben.

Want Nosferatu 'gesel der mensheid', waar je natuurlijk even aan het 'stomme' gedeelte moet wennen met het overdadige orkest, blijkt alleszins een lesje sfeerschepping 2.0 te zijn van regisseur Murnau die met Sunrise: A song of two humans een heuse top 250 maakte en helaas te vroeg overleed. Want wat een bij tijd en wijlen fantastische sfeer en opbouw die natuurlijk dubbel zo lekker is met dat morsige zwart wit. Dan natuurlijk de opgebouwde dreiging die zich subtiel toont met de muziek, onrustig vee of een schaduw, het is allemaal precies spot on en niet teveel maar ook niet te weinig, het zijn prachtige momenten van dreiging. Om als laatste voorbeeld op dat vlak het gevaar aanboord van het schip te benoemen die fenomenaal is met de kapitein die zichzelf aan het stuurwiel bindt en natuurlijk his creepiness zelf die overeind komt in het ruim van het schip. Ik zie de flauw vallende dames medio 1920 al voor me.

Prachtig is daarnaast ook het camerawerk waar op mooie wijze met schaduw, lichtval en framing gespeeld wordt en is Nosferatu op alle vlakken een technisch en vakkundig cinematic hoogtepunt te noemen die geheel gezien in de tijdsgeest van 1920 hoge ogen gooit. Lekker en vier sterren wat mij betreft.