
M (1931)
Alternatieve titel: M - Eine Stadt Sucht einen Mörder
Duitsland
Misdaad / Thriller
117 minuten / 110 minuten (dvd)
geregisseerd door Fritz Lang
met Peter Lorre, Gustaf Gründgens en Otto Wernicke
Het onderzoek van de politie naar een kindermoordenaar is zo grondig, dat het voor de rest van de georganiseerde misdaad ook onmogelijk wordt om nog te functioneren. Ze besluiten de politie een handje te helpen door de moordenaar zelf te vangen.
- nummer 153 in de top 250
TRAILER
https://www.youtube.com/watch?v=OYEc7ZpHcdQ
Wanneer je deze, als ook andere ingevoegde media op de site wilt zien, dan moet je hier even toestemming voor geven.
Met het tonen hiervan wordt er mogelijk door een andere partij cookies geplaatst en/of wordt je ip-adres geregistreerd, zonder dat MovieMeter hier invloed op heeft. Lees ons privacybeleid voor meer informatie over hoe MovieMeter met je privacy omgaat.

Ah, hier zit dus die opa club.
Van de weeromstuit gaat déze opa nu D.W. Griffith's Intolerance uit 1917 kijken.

Schitterend (en wat cynisch grappig) hoe in opeenvolgende en afwisselende scènes enerzijds politie, anderzijds de straatcriminelen, druk vergaderend, zich buigen over hetzelfde probleem.
Het verhaal is knap, duidelijk en spannend opgebouwd, het camerawerk expressievol en de hele setting ademt realisme, mysterie en misdaad uit en een figuur als Peter Lorre kan alleen maar schitteren in deze rol.
Met M schreef Fritz Lang een stukje filmgeschiedenis. De film mag dan ruim 80 jaar oud zijn, de zoektocht naar de moordenaar is op uiterst moderne manier behandelt. Op zeer filmische wijze is het onderzoek in beeld gebracht. De vingerafdrukken, de vele huiszoekingen, de impact op de maatschappij die de moorden hebben en natuurlijk de moordenaar die uit de handen van de wet en de misdaad tracht te blijven.
Peter Lorre maakt in M zijn grote doorbraak. Op briljante wijze weet hij de geestenzieke kindermoordenaar neer te zetten, met name in de officieuze rechtszaak was een hoogtepunt. Enkele jaren later zou Lorre in Engeland met Hitchcock werken, waarna hij naar Hollywood vertrok. Fritz Lang staat erom bekend dat hij niet bepaald zachtzinnig is met zijn acteurs. Lorre kreeg het dan ook zwaar te verduren, zo werd hij tientalen keren van een trap af geknikkerd en lomp in het rond gesleurd.
M werd gemaakt in een tijd dat men nog niet helemaal gewend was aan filmen met geluid. Zodoende spelen veel figuranten nog behoorlijk expressief en zijn er veel scènes zonder geluidseffecten. Dat was ook om de kosten te drukken, toen moest je namelijk betalen voor een licentie voor het geluid per lengte film. M is een van de allereerste films met een voice-over. Door de voice-over en het feit dat het geluid van het ene naar het andere shot overloopt maakt de film een moderne indruk. De absentie van een soundtrack zorgde, net als later bij Hitchcock's The Birds voor een beklemmende sfeer.
Twee jaar na het verschijnen van de film grepen de Nazis de macht in Duitsland. Tijdens de productie van M probeerden Nazi leden de film te dwarsbomen omdat ze dachten dat het een politieke film betrof (de originele titel was Moordenaars zijn onder ons). Toen bleek dat dat niet het geval was werd de film (net als Lang's eerdere werk) gewaardeerd in Nazi-kringen. Jozef Goebbels zou de film hebben geprezen voor het gebrek aan humanitair sentiment. Toen Lang twee jaar later echter alsnog kritiek op de Nazis verwerkte in Das Testament des Dr. Mabuse en een aanbod van Goebbels om propaganda films te maken afwees, moest hij vluchten.
Met name het einde haakt in op maatschappelijke vraagstukken rond geestenzieke moordenaars. Is het beter om ze preventief uit te roeien of kun je ze niet verantwoordelijk houden voor hun daden omdat ze ziek zijn. Uiteindelijk brengt het de kinderen niet terug en moeten we beter op ze letten... allemaal...
Meesterlijke film met een heerlijke Hitchcockiaanse beeldtaal en tijdloze uitwerking.
Een film die al een tijdje op mijn watchlist stond. En M is zeker een intrigerende film met een verhaal dat nu nog steeds relevant is. Knap voor een film uit 1931. Want het laatste gedeelte met het volkstribunaal en het verhaal van Hans Beckert (de fantastisch spelende Peter Lorre) geeft genoeg materiaal voor discussie. In Nederland kennen we TBS, maar in andere landen worden criminelen met zware psychische problemen nog steeds normaal berecht.
Na een sterk begin had ik wel wat moeite om mijn aandacht erbij te houden, en de vele subplotjes en verschillende personages die worden geïntroduceerd zorgen ervoor dat het verhaal wat rommelig wordt. Maar nadat Beckert word ingesloten in een groot gebouw neemt de spanning toe. Met het volkstribunaal als erg sterk einde. Prima klassieker.
De absentie van een soundtrack zorgde, net als later bij Hitchcock's The Birds voor een beklemmende sfeer.
Ergens aan het begin is een shot te zien van een wel heel karakteristieke elektriciteitspaal - volgens mij heeft Hitch die rechtstreeks naar zijn The Birds geïmporteerd.

Er hangt iets onheilspellends in M, de nadering van het nazisme? De huizen en gebouwen van de stad lijken doortrokken van angst, schaduwen, overal schaduwen, de lege straten, de enorme overweldigende decors... Wanneer de moeder van Elsie zich zorgen begint te maken omdat haar dochtertje nog niet terug is van school, roept ze haar naam en zie je van bovenaf een leeg trappenhuis, waar je echt duizelig van wordt. Het verbeeldt de wanhoop van de moeder. Later weer, in een etalage, een draaikolk die hypnotiserend werkt. Het Duits Expressionisme is onmiskenbaar in M, maar de film vertoont ook al raakvlakken met de Film Noir. Ik ben wel een liefhebber van het Expressionisme in de film , alles lijkt schots en scheef te staan. M verbindt de stomme film met de geluidsfilm: hier en daar is het wat onbeholpen maar ik hou wel van die lange stiltes tussendoor. Verder oogt de film fris en fruitig (misschien niet zo'n heel handige uitdrukking bij een film over kindermoorden), niet alleen in visuele, maar voornamelijk in narratieve zin. Zoals Metropolis met haar futuristische stadspanorama's belangrijk is gebleken voor het sciencefiction-genre, is M de voorbeeldfilm geweest voor psychologische thrillers als Se7en en The Silence of The Lambs. Daarbij wil ik wel even vermelden dat The Lodger van Hitchcock uit 1927 er eerder was, maar Hitchcock richt zich met The Lodger meer op de vraag: did he do it or not? (er zit in The Lodger een scène waarde schaduw van een kruis over het gezicht van Ivor Novello valt, de geheimzinnige huurder, wat voor tweeërlei uitleg vatbaar is natuurlijk), terwijl M, de titel zegt het al: Eine Stadt Sucht eine Mörder, over de jacht op een (kinder)moordenaar gaat, maar met een einde dat tegen het thema van de vrije wil aanschurkt: "Maar ik kan er toch niets aan doen?"
Seriemoord is niet een verschijnsel van de afgelopen 200 jaar. Het bestaat eigenlijk al sinds er leefgemeenschappen bestaan. Berichtgeving van misdaad in kranten is daarentegen wel iets van de laatste 2 eeuwen. Vlak na de Eerste Wereldoorlog raakte Duitsland overspoeld door seriemoordenaars: Karl Denke, Peter Kürten, Carl Grossmann, Friedrich Shumann en wellicht de beruchtste van dit vijftal: Fritz Haarmann, de Slager van Hannover). Haarmann, slager van beroep, pleegde tussen 1918 en 1924 minstens 24 moorden, en misschien nog wel veel meer. Zijn slachtoffers waren jonge zwervers die hij oppikte van treinstations en mee naar huis nam. Hij vermoordde zijn slachtoffers door hen tijdens de seks hun keel door te bijten. Het gerucht ging dat hij hun vlees verkocht als varkensvlees op de markt, maar dat is nooit bewezen. Haarmann kreeg uiteindelijk de doodstraf en werd in 1925 onthoofd. Het voorkomen van Haarmann had iets tegenstrijdigs. Hij was weliswaar grofgebouwd, maar hij had ook vrouwelijke trekjes en sprak met de klagerige stem van een oude vrouw. Maar zo héél eigenaardig is dat niet, Haarmann was immers homoseksueel. Volgens de politie in Hannover kwam hij over als iemand die geen vlieg kwaad doet, maar tegelijkertijd staat Haarmann te boek als één van de vruchtbaarste seriemoordenaars ooit. Tijdens zijn proces had hij overigens meermaals de lachers op zijn hand: "Hou het kort. Ik wil graag nog de Kerst vieren met moeder in de hemel."
En zo kom ik bij Peter Lorre uit als de kindermoordenaar Hans Beckert. Want wat een briljante zet van Fritz Lang om deze vriendelijk ogende Peter Lorre de rol van kindermoordenaar te laten spelen, met zijn haast kinderlijke voorkomen en zijn grote babyhoofd. Als Lorre in de spiegel kijkt en met twee vingers zijn mondhoeken omlaag trekt, zie je hem denken: Ben ik echt een monster? Ik oog niet als een monster. Beckert is geen monster natuurlijk, hij is een mens van vlees en bloed met net zo'n onopvallend uiterlijk als wie dan ook. En die laatste scènes in een oude jeneverfabriek. Schitterende locatie trouwens om zoiets daar te filmen (Welke jeneverfabriek? De jeneverfabriek van Kunz & Lewy, die op de fles is gegaan...


Een ellipsis is wanneer iets niet getoond wordt maar gesuggereerd. De moord op Elsie komt niet in beeld, maar wel de schaduw van de dader en haar achtergebleven bal en ballon. Sommige scènes zijn nog stom, zoals wanneer het geluid van voetstappen ontbreekt. Dankzij het melodietje van Grieg kan de blinde de dader herkennen. Dit laatste hoogtepunt uit de Weimarrepubliek werd gemaakt door Fritz Lang. In tegenstelling tot Gründgens zou hij een paar jaar later z'n geboorteland zou ontvluchten.
Als het goed is heeft deze film iets te maken met Fritz Haarman , de kinder moordenaar.
Prachtig tijdsbeelds document, volop spanning die me geen minuut verveelde.
Mooi om te zien welke middelen ze destijds hadden om een moord op te lossen, en hoeveel er gerookt werd. Film zou blauw moeten zijn ipv zwart/wit.