Playtime (1967)

Zo, filmjaar 2016 is ingezet, met als goede voornemens eens terug wat meer reviews te schrijven en essentiële klassiekers te kijken. Dat is ook één van de voornaamste redens ik vandaag voor Playtime gekozen heb. De volgens vele tijdloze en belangrijke klassieker van Tati ligt al een hele tijd tussen mijn dvd collectie.

Steeds als ik weer nieuwe klassiekers kijk ontdek ik dat het mij niet altijd wil liggen. Het grijpt mij maar bij enkele momenten. Maar toch kan ik de status begrijpen. Ik ben bij deze film vooral onder indruk van de regieaanpak van Tati. Deze manier van vertellen is absoluut uniek en het werkt ook. Maar bij mij bleef het niet altijd werken en dat kwam vooral door de chaotische sfeer. Het eerste uur vloog goed voorbij, met een paar zeer aanstekelijke momenten. Maar het 2de deel ging er dan weer net wat over, net te veel drukte. Het werd daarom voor mij even een vermoeiende zit. Ik kreeg het idee dat er in elk hoekje in het beeld wel iets anders gebeurde. Maar chapeau voor Tati om dit geregisseerd te krijgen. In het 2de deel ook wel aangenaam kunnen lachen, zelfs meer dan in het eerste.

Ik kan spreken over een interessante filmervaring. Maar denk dat ik deze ooit nog eens moet herzien om nog meer in de chaos te ontdekken. Maar voor nu hou ik het op 3.5*.

Verreweg mijn favoriete Tati en vooralsnog de enige waarvan ik snap waar de poehaa nu over gaat. Ebert legt het heel behoorlijk uit. En ook hij geeft het aan, misterwhite:

Wederom een fabuleuze Tati, maar dit zijn meesterwerk noemen gaat me te ver, ten eerste omdat dat het trio voorgangers tekort zou doen (en die zijn me alle drie dierbaarder), ten tweede omdat... moeilijk onder woorden te brengen... Playtime op mij meer overkomt als een film die vanuit het hoofd dan vanuit het hart is gemaakt. De scènes op de zes settings (het vliegveld, het kantoorgebouw, de huishoudbeurs, Schneiders appartement, het restaurant en de drugstore) zijn stuk voor stuk superbe gemaakt, de grappen zijn af en toe wederom hilarisch (de geluidjes van meneer Lacs terwijl Hulot hem observeert, de portier die een glazen deur simuleert door de deurknop in de hoogte te houden en daar later ook nog een fooi in ontvangt, de ober die de bloemhoedjes water lijkt te geven), maar soms komen de vondsten op mij meer ingenieus bedacht en clever dan werkelijk warmbloedig over, zoals de mensen in en naast Schneiders appartement die niet naar de televisie maar naar elkaar / de buren lijken te kijken. Nogmaals, een fantastische film, en Tati's citaat "Ik zou willen dat de film begint wanneer de kijker de zaal uitloopt” geeft aan hoe hoog hij hiermee inzette, maar ik prefereer toch de kleinschaligheid, de vriendelijkheid en de ontroering van Jour de fête, Les vacances de M. Hulot en Mon oncle, alle drie voor mij *****-films.

Een geweldig tijdsbeeld! Gekocht als onderdeel van de Jacques Tati collectie inclusief alle langspeel en korte films. Voor maar 31,95 gekocht op Blu-Ray.

In een ultramodern Parijs, dat Tati liet nabouwen omdat filmen op locatie teveel problemen op zou leveren, heeft Monsieur Hulot een afspraak met een Amerikaanse official. Maar door een combinatie van technologie en de zakelijke, symmetrische architectuur waardoor alles op elkaar lijkt, raakt hij de weg kwijt en/of raakt hij verstrikt in allerlei technische problemen waardoor zijn afspraak op niets uit lijkt te lopen. In de hoop zijn weg terug te kunnen vinden, sluit hij zich aan bij een groep Amerikaanse toeristen die hem echter niet dichter bij zijn doel lijken te brengen.

“Playtime” is meer dan een komische kijk op het moderne leven, zoals bijvoorbeeld blijkt uit de scène waarin Hulot per ongeluk in een lift belandt of bij de demonstratie van een aantal nieuwe gadgets met als slogans ‘Thro-out Greek Style’ en ‘Slam Your Doors in Golden Silence’. Tati toont ook hoe die technologie mensen van elkaar vervreemdt en isoleert. Onvergetelijk en herkenbaar is een shot waarin de bewoners van vier flats [twee op de 1e verdieping en twee daar recht boven op de 2e verdieping] één voor één hun televisie aanzetten om hetzelfde programma te kijken. Door middel van een combinatie van uitgekiende cameraposities en uitgekiend acteerwerk, wekt Tati de indruk dat de buren niet op het TV-scherm maar op elkaar reageren, alsof hij daarmee wil zeggen dat de TV voor een groot deel van ons leven de plaats heeft ingenomen van menselijk contact.

Er valt ook veel te genieten van details Let eens op hoe veel figuranten aan het begin van de film lange tijd op standbeelden lijken om dan opeens in beweging te komen! Het is bekend dat Tati in de loop van de productie gebruik maakte van kartonnen figuranten, maar probeer ze maar eens op te sporen! Fantastisch is het shot van de rotonde, waarin tientallen auto’s hun rondje draaien: Tati gebruikt kermismuziek op de soundtrack om de vergelijking te trekken met een draaimolen waar je alleen uit kunt komen als je uitstapt! Tati werkte elk idee tot in het kleinste detail uit, eiste perfectie – waarmee hij soms medewerkers tot wanhoop dreef – maar het resultaat is wel een unieke, grotendeels zwijgende satire die na 50 jaar nog niets van zijn zeggingskracht is verloren.

De films van Jacques Tati roepen bij mij steevast tegenstrijdige gevoelens op. De brille van de maker valt niet te ontkennen, maar de karakters in de film (Tati's zelf gespeelde karakters voorop) roepen ook enorme irritatie op. Het in 1967 verschenen 'Playtime' (dat een financiele ramp voor Tati betekende) schiet daarin het minste (of het meeste?) door. Het is een rechtlijnige film ; dat wil zeggen dat er nauwelijks ronde vormen in voorkomen. Gebouwen zijn kaarsrecht en symmetrisch, dat ramen zo vierkant zijn is nog nooit eerder gedemonstreerd en als er al iets rond is (zoals een rotonde) dan kun je er nooit meer van ontsnappen.
Daarnaast is de film dan wel in kleur maar die kleuren zijn een variant op zwart-wit, in de zin dat elke scene gedomineerd lijkt door één overheersende kleur.
'Playtime' is inmiddels vijftig jaar oud, maar het is best deprimerend (met een glimlach gelukkig) om te ontdekken dat veel van de dwaasheid in kantoren, huizen, restaurants en op vliegvelden er niet veel minder op is geworden.

Wat een gedoe.

Ik had nog niks van Tati gezien, dit is denk ik toch wel z'n meest bekende werk. Ik heb de ingekorte versie gekeken, maar dat lijkt tegenwoordig ook de standaard te zijn. Ergens ben ik er niet rouwig om, want na dik twee uur was het echt wel meer dan genoeg.

Je kan niet zeggen dat Tati een meelopertje is. Playtime is een film die een zekere eigenheid uitstraalt. Niet zozeer qua thematiek misschien, maar wel op de manier waarop het neergezet wordt. Het is zo'n film waarbij je vooral love it/hate it reacties verwacht.

De soundtrack is misschien nog wel het opvallendst. Zenuwachtige muziek en veel gespeel met omgevingsgeluid. Stemmen worden vaak gedempt en herleid tot gemompel, terwijl kleinere geluiden net uitvergroot worden. Het is dan ook twee uur lang een erg lawaaierige bedoening. Iets wat aansluit bij het acteerwerk en de thematiek.

Die is echter van het genre van dik hout zaagt men planken. Uitgekauwde toekomstvisie met het bekende geleuter over mensen die druk doen en regeltjes die alles moeilijker maken ipv zaken te stroomlijnen. Chaplin wist er al niks mee te doen, Kubrick struikelde erover en ook Tati weet niks aan te vangen met z'n toekomstbeeld.

Vond de humor verder ook niet bepaald grappig. Er mag misschien wel érg veel bewegen in beeld, er valt eigenlijk betrekkelijk weinig te zien. Grapjes zijn meestal flauw, personages nogal lomp. Er zitten een paar redelijke running gags in (zoals de ober buiten die er steeds verfromfraaider gaat uitzien), maar die zijn eerder uitzondering dan regel.

Het is dat de film een zekere eigenheid heeft, maar verder vond ik het vooral vervelend. Qua humor, qua lawaaierigheid en qua thematiek. Geen beste kennismaking met Tati.

1.5*

Soms zou je willen dat je ook op MM bij updates andere gebruikers niet meer in beeld hoeft te kunnen krijgen - zit er ergens een knop die ik nog niet ontdekt heb - alsjeblieft?
Ach, Onderhond.
Dat hij alle, maar dan ook echt alle films die ik hoog heb zitten onderwaardeert, daar ben ik intussen aan gewend. Heel af en toe is die geposeerde tegendraadsheid nog wel vermakelijk ook.
Maar nou-ie aan Tati komt...
Discussie ga ik niet aan - over de vraag of Tati überhaupt iets met het toekomstbeeld wilde of dat het enkel een schets van een verdwalende romanticus is. Of over de volheid van beelden en grappen waardoor één kijkbeurt echt niet voldoende is. Of over het feit dat Play Time werkelijk de slechtste keuze is om kennis te maken met Tati.
De ervaring leert dat discussie met Onderhond geen zin heeft.
En als hij bij een eerdere film, het liefst Jour de Fête, was begonnen had hij vast en zeker Play Time nooit gehaald. Blij toe dus: het is toch een film die je gezien moet hebben.

Sorry Onderhond, kon het niet laten…

"Het is dat hij een zekere eigenheid heeft, maar verder vind ik hem vooral vervelend. Qua humor, qua lawaaierigheid en qua thematiek. Geen beste kennismaking met Onderhond."

… Bon… en nu even nuanceren. Hij strijkt graag tegen de haren in en lijkt daarvan te genieten. Vaak belerend en betuttelend, maar nooit beledigend of persoonlijk. En raar, maar waar, we zijn het niet over àlle films oneens. Hij brengt tenminste wat leven in deze brouwerij.

Nee hoor, ik zeg gewoon graag ongecensureerd wat ik van iets vind. Ik begrijp dat sommigen het net iets geruststellender vinden om dat te kaderen als tegendraadsheid, maar daar heeft het werkelijk niks mee van doen.

Nu in EYE op 70 mm. Timing is ongelegen helaas, anders was ik 'em zeker gaan zien.