Jour de Fête (1949)

Ik doelde eerder op films zoals Ladri di Biciclette en Umberto D. , daar kunnen we niet van komische momenten spreken.

Maar dan zie ik ook de vergelijking niet.

Een film vergelijken of ergens op vinden lijken kunnen twee verschillende dingen zijn.

Rerelease Jour de fête (zwart/wit, 87 min.): “...een feest...” (**** NRC), “Feestelijke, vertederend warme komedie...” (**** VPRO/Cinema.nl), “Onweerstaanbare klassieker.” (Filmkrant), “…adembenemende hoofdrol… geniale aanzet voor latere satires…Allen daarheen dus!” (**** Filmmagie), “…voortreffelijk staaltje van visuele humor en perfecte timing…” (**** Veronica), “'Jour de fête' kan zich meten met films van Chaplin en verdient een breed publiek.” (**** TV-Krant), 7,5/10 (Filmlounge), “… grandioze debuutfilm…Tati brengt het dorpsleven op een meesterlijke manier in beeld, en je blijft hopen dat het einde nog ver af is. Een overheerlijk meesterwerk.” (**** K.U.T.site), “…visuele klasse…” (**** In de bioscoop), “…belangrijk filmhistorisch en maatschappijkritisch document.” (***1/2 FilmTotaal).

Recent uitgebracht op DVD bij Lumière Cinema Selection. Gekocht voor 7€ bij MM. Zwart-Wit, gerestaureerd. Beeldkwaliteit opvallend goed. Er staat ook nog een lange documentaire over de film op (77 min).

Voorloper van de monsieur Hulot films, waarbij de postbode de rol speelt die later Monsieur Hulot zou worden. Maar hier is het allemaal nog niet zo mooi doorontwikkeld en ook het verhaal zit nog niet zo ingenieus in elkaar. Al zijn er al wel bekende Tati elementen te zien en zitten er ook al hier en daar leuke grappen in. De film geeft vooral een leuk tijdsbeeld en observatie van het leven op het Franse platteland in de jaren na de tweede wereldoorlog. Ik heb overigens de gekleurde versie bekeken.

Wisselvallige film van Tati die door het einde toch net een voldoende scoort. Men maakt kennis met de lokale postbode François, Jacques Tati zelf, die door diverse dorpsbewoners de hele tijd in de maling genomen wordt. Zelf is François een kluns en zou die niet misstaan bij Buurman en Buurman met al zijn spitsvondigheden. Na het zien van een Amerikaanse stuntfilm met een postbode in de hoofdrol, raakt ie geïnspireerd om de post efficiënter te bezorgen per fiets!

Eerst blijft de film nog hangen in uitgekauwde slapstick. Volgens mij was het lopen tegen harken op alle mogelijke manieren ook al in de jaren '40 totaal niet grappig meer. Maar in het laatste half uur trekt Tati met zijn fiets alles uit de kast. We zien een paar grappige vondsten en een enkele stunt. En daarbij is er nog altijd de onbegrepenheid tussen hem en de dorpelingen. Enfin, achteraf vond ik dit toch nog een ongepolijste film, die de potentie had om veel beter om te zijn.

De heerlijke warmte van de Franse zon, van het kleine dorpsleven en van de goedbedoelende postbode die zichzelf voorbijrijdt, met meer grappen, grapjes en knipogen dan ik kan tellen. Het koebelletje, de rondzwaaiende tas, hoe je een schele man de juiste pin in een plank moet laten slaan (ja, die postbode is zo dom nog niet, boerenslimheid kunnen we dat noemen), hardop lachen wanneer François op een boerenerf plotseling in een put stapt, een nachtelijke dronkemansrit van een bijna surrealistische sereniteit (hoewel dat nog niets is vergeleken met de eenzame fiets)... "Goed nieuws komt nooit te laat!" De eerste lange film van dit unieke talent is meteen al een meesterwerk, en het idee dat de film langzaam op stoom komt heb ik nooit gehad: het gaat juist om de kleine momenten, en dat het in het begin nog niet helemaal duidelijk is waar de plot naartoe moet gaan is voor mij geen bezwaar. Hoe de vlaggemast omhoog moet komen is toch al een aparte two-reeler op zichzelf? En een uiterst gràppige two-reeler bovendien... behalve voor François wanneer hij die mast op zijn hoofd dreigt te krijgen en hij dan maar zijn fiets stuurt richting – afijn, ik bedoel enfin...

Na de prachtige Nederlandse Blu-ray-zwart-wit-versie (de eerste, dus zonder de ingekleurde vlaggetjes) nu nog eens de kleurenversie uit 1995 op de BFI-DVD bekeken. Valt me niet mee moet ik zeggen; daar kan Tati zelf ook niets aan doen natuurlijk, maar het ziet er allemaal flets en verlept uit. Laat deze film voor mij maar gewoon in zonnig zwart-wit blijven...

Zojuist op Street View even rondgelopen in Sainte-Sévère-sur-Indre - hartje Frankrijk - en daar staat hij op de Place du Marché, onze François. Het Googlekarretje reed er in april 2013 en ik zie allerlei Jour de Fête-posters op winkelruiten. Een herberg heet er Le Relais du Facteur, een apotheek heeft zich naar de film genoemd, een bloemenwinkel heet Jour de Fleurs, een kledingatelier Le Fil en Fête.
(Dat internet bespaart je toch een hoop reiskosten.)
Gisteren zag ik, omdat dit voor mij een Tati-kerst moest worden, dan eindelijk de gerestaureerde versie op dvd. Het werd met recht een feestdag. Wat schitterend gedaan, alsof het allemaal gisteren is opgenomen.
Jour de Fête blijft een heerlijke dorpskroniek, waarin Tati meteen zijn handtekening zette. Je moet je ogen overal hebben om alles mee te krijgen. Wat een geniale visuele artiest was hij. Iemand die mijn leven heeft verrijkt. Zoiets zeg ik niet gauw... En daarom: een halfje erbij.

Een mooie uitspraak waar in mij graag bij aansluit

Geinig filmpje, maar deze moest wel even op gang komen en zeker de slapstick is echt heel oubollig. Omgekeerd is het sfeertje in dat stadje heel goed getroffen en dat leeft ook echt. Leuke personages, fijne running gags en het einde is best oké. Maar het niveau dat een Buster Keaton toonde wordt hier nergens ook maar enigszins gehaald. Maar zeker met de korte lengte prima als tussendoortje. 3,0*.