Das Cabinet des Dr. Caligari (1920)

Weer bedankt voor het aanraden

Faust heb ik al, zal die binnenkort eens kijken. Ook Die Niebelungen (1 & 2) heb ik nog liggen. Expressionisme vind ik stiekem toch erg leuk. Zet die films zeker op mijn lijstje.

Deze film bewijst maar weer eens hoe vernieuwend de eerste paar film-decennia zijn geweest. Met zo weinig middelen zo een verbluffend hypermodern horrorverhaal vertellen getuigt van enorme klasse! En dan heb ik me nog niet eens verdiept in de verschillende theorieën die er bestaan over de interpretatie, meerdere lagen etc.

De legendarische expressionistische decors maken deze film een ware must-see voor kunstliefhebbers.

Qua horror is het wat mij betreft niet verontrustend genoeg, maar wel origineel vanwege het verhaal en de uiteindelijke twist.

De poster is trouwens ook prachtig.

Binnenkort op groot scherm én met live-muziek op Imagine Film Festival, te Eye in Amsterdam! :

Monomyth plays Caligari

Leuk nieuws, Flat Eric! Alleen de gekozen muziekstijl trekt me weer minder bij deze film.

Das Cabinet des Dr. Caligari is een bijzondere film, die door de tweedimensionale decors wel wat wegheeft van een kijkdoos, oneerbiedig gezegd. Die decors zijn evenwel schitterend, ze zullen de Tweede Wereldoorlog wel niet hebben overleefd anders had ik ze graag eens in het echt gezien. Verder ook een leuke film. Een horror is het naar huidige maatstaven niet echt meer, eerder een mysterie, met een aardige twist nog.

Overigens klopt de omschrijving niet helemaal want Alan bezoekt de kermis niet met Jane maar met Francis.

En Conrad Veidt- ik dacht al dat ik die naam ergens van kende, en Cesare is dus Major Strasser uit Casablanca. Ik had hem niet herkend.

Mijn derde en misschien wel belangrijkste film uit de Duitse Expressionisme. En wat was de voortreffelijk mooi. De decors zijn echt een lust voor het oog. Die overdreven vormen van gebouwen, bomen en landschappen zijn echt heerlijk en fantasierijk. De acteerstijl is natuurlijk totaal anders dan dat we nu gewend zijn. Maar dat hoort nu eenmaal bij een stomme film. En dan het verhaal met zijn plottwisten, wat geniaal dat ze toen al dat konden verzinnen. Verder viel mij op dat Cesare erg op het monster van Frankenstein leek. Waarschijnlijk heeft deze film dus als voorbeeld gefungeerd.

Een oude film die het aanzien wel waard is. Met name de bijzondere vormgeving van de decors springt in het oog, alsmede het kleurgebruik. Het plot is net interessant genoeg om niet af te haken, maar heel erg boeien doet het niet. Het tempo ligt ook wat aan de lage kant. Op zich nog wel een aardige twist op het einde. Het acteerwerk is niet al te bijzonder, alleen de vertolking van dr. Caligari springt er enigszins bovenuit.

Das Cabinet des Dr. Caligari

Het Duitse expressionisme in de filmwereld kan me steeds meer bekoren. Ik blijf het fascinerend vinden hoe regisseurs iets concreets als beeld naar een abstractere ervaring kunnen omzetten. Ik hoopte dat Robert Wiene mij eenzelfde positieve ervaring kon geven.

Dat is ten dele zeker gelukt. Met Das Cabinet des Dr. Caligari laat Wiene zien dat hij zijn eigen stempel op de filmwereld heeft kunnen drukken. Door een mengelmoes van horror en romance weet hij een fijne mix te creëren. In combinatie met de korte speelduur kijkt de film heel soepel weg. Het fijne vond ik om de twijfel in de film te zien of het nu voor een volledige horror of meer een romantische thriller moest zijn. Daarmee schemert ook de tijdsgeest uit de filmwereld van de jaren '20 door in dit werk. Het einde heeft een verrassende wending, dat na wat nader onderzoek een logische verklaring bleek te hebben: de productiemaatschappij wilde een minder macaber einde. Toch heeft de film de tand des tijds niet geheel ongeschonden doorstaan. Als horror is de film naar huidige maatstaven zeer matig en ook het romantische deel van het verhaal is tegenwoordig gedateerd.

Werner Krauss is een opvallend personage als Doktor Caligari. Hij heeft een natuurlijke, verrückte uitstraling die bijzonder goed bij zijn karakter past. Daardoor is hij ook een beetje vermakelijk om te aanschouwen. In combinatie met zijn expressieve gezichtsuitdrukkingen en acteerstijl die bij silents hoort heeft het iets komisch. Hopelijk werd zijn personage in 1920 niet zo geïnterpreteerd.
Conrad Veidt speelt tevens een zeer interessant personage. Hierboven is het ook al genoemd: zijn karakter en speelstijl hebben heel wat weg van Boris Karloffs vertolking van het monster van Frankenstein. Een inspiratiebron?

Das Cabinet des Dr. Caligari staat vooral bekend om de schitterende decors. Die zijn dan ook hoogstaand en uniek. Het is prachtig hoe Wiene met het tweedimensionale perspectief weet te werken en te spelen. Ook zijn licht-donkercontrast en filtergebruik zijn zeer uitgekiend en op hoog niveau. Wiene is zich volledig bewust van wat hij doet en past verschillende trucjes zeer goed toe.

Zoals ik al eerder zei is de film in zijn genre wat gedateerd, maar vanuit filmhistorisch oogpunt is het een zeer vakkundig werk dat zeker het aanschouwen waard is. Met het simpele, vermakelijke verhaal en een prachtige cinematografie moet je deze film wel gezien hebben.

3.5*

Met dank aan dezen die de film in de Moviemeter Top 1000 hielpen...
Meer nog dan het verhaal in flashback dat uiteindelijk op fantasie berust is deze film heel bijzonder omwille van zijn onrealistische, grillig vervormde, bijna futuristische decors.
Heel expressief acteerwerk in een film die heden ten dage inzake horror niets voorstelt maar dan toch wellicht, precies omwille van de decors, lichteffecten en sfeerschepping als inspiratiebron voor latere films nuttig was.
Ge moet ze niet elke dag zien, maar af en toe zo'n pionier is wel interessant en leerrijk.

Het einde maakt de film net dat beetje beter.

Prachtige decors en gebruik van de sepia en blauwe kleuren en het einde is erg sterk. Daarnaast is het erg fijn om naar de performance van Krauss en Veidt te kijken die zich helemaal uitleven hier. Buiten dat kon ik er vrij weinig mee. Het tempo ging er soms behoorlijk uit en de muziek, de jazzy score, werkt meer op de zenuwen dan dat het iets aan sfeer toevoegt aan de film. En sfeer is alles bij dit soort films. Het verhaal deed me verder ook niet zo heel veel. Blijft een beetje een hit or miss bij mij, die stille films.

ik snap de historische waarde van deze film en de invloed die het heeft gehad op de moderne cinema. Veel kon ik er echter niet mee en werd het eerder een vervelende zit dan dat ik er echt van genoten heb. Maar toch credits naar de expressionistische decors het einde en de fantastische Krauss als Caligari.

Interessante en visueel mooie film.
Ik kwam deze beschrijving tegen over de film en die vond ik wel passend;

Best sterk expressionistisch werk met goede sfeerschepping en mooie decors. Echter is het niet zo m'n ding, kan ik me moeilijk inleven in het (horror)verhaal en lopen die stills me meestal veel te langzaam. Vanwege de korte speelduur viel dat echter nogal mee.

2,5*

Blijft erg leuk. Die zenuwenmuziek op de dvd is vreselijk , alleen piano was passender geweest bij de sfeer van de film.

Heerlijk!

Ik had het eigenlijk totaal niet verwacht, maar van deze ontzettend oude film (ondertussen de oudste die ik heb gezien) heb ik kunnen genieten en tegelijkertijd ben ik er ook nog best onder de indruk van. Deze "eerste" horrorfilm was best goed gelukt.

Het verhaal hebben we nu vaker gezien, maar wat ontzettend opvalt zijn natuurlijk de legendarische decors en sterke rollen van de acteurs. Dat ze met simpelweg gezichtsuitdrukkingen je zo geboeid kunnen laten kijken is een ontzettend groot compliment waard.

Het verhaal neigt heel soms naar het saaie, maar in het algemeen kom je er erg goed doorheen. Ik ben de gehele speelduur eigenlijk geboeid gebleven en voor zo'n oude film is dat natuurlijk een ontzettend groot compliment.

Goede twist ook. Zeer aangeraden aan horrorfans die niet alleen maar de recente titels vreten. Ik hou er ook niet zo van, maar hier stond ik toch wel eventjes van te kijken.

De decors doen denken aan schilderijen van Kandinsky, met grillige vormen en geschilderde schaduwen. De acteurs overdrijven hun bewegingen en expressie. De personages zijn sjablonen: de krankzinnige professor die onrechtstreeks een moord pleegt via een gehypnotiseerde slaapwandelaar. Het is niet de realiteit die weergegeven wordt, maar de vertekende waarneming van een geesteszieke. De twist op het einde is dan ook verantwoord: als toeschouwer heb je de hele tijd naar een waanbeeld zitten te kijken.

Zwart-wit was niet uitsluitend zwart, wit en tinten grijs. Er wordt afgewisseld tussen beelden met een gele en met een blauwe schijn, zoals in oude stripalbums. De jazzmuziek op de dvd is boeiend maar anachronistisch. Ik vraag me af welke muziek er destijds live bij gespeeld werd. Met z'n exuberante stijl en z'n zonderlinge inhoud spreekt dit drama nog steeds tot de verbeelding.

Door de decors heeft deze film een welverdiende klassieker status en het is ook duidelijk dat onder meer Tim Burton en Wes Anderson hier hun mosterd hebben staan.

Helaas wist de film mij niet heel erg te boeien, het was visueel mij verder te saai en staccato. Maar het eind maakte wel weer het nodige goed.

3*

Begin jaren negentig van de vorige eeuw had ik een ticket voor een voorstelling van deze film met live piano improvisatie gekocht. Helaas ben ik er toen niet geraakt door onvoorziene omstandigheden. In die tijd wel vele andere klassiekers gezien met live piano; Nosferatu, Faust, Mabuse-cyclus, etc. Zalig.

Maar Das Cabinet is nooit uit mijn gedachten verdwenen. Enkele jaren geleden dan een dvd-versie op de kop getikt in een uitgave van Living Colour Entertainment. Met muziek van Rainer ViertlBöck. Vandaag uiteindelijk de film bekeken, zelfs de moeite gedaan om hem met laptop en beamer te projecteren op groot scherm in huis (op een prima IKEA-rolgordijn).

De film kwam mij over als een serie opeenvolgende expressionistische schilderijen. Knap. De Schreeuw van Münch popt op in het achterhoofd. Verder is het duidelijk dat deze film van grote invloed geweest is op Tim Burton, zoals die zelf ook al heeft aangegeven in interviews, en zoals op het forum ook reeds vermeld.

Maar terug naar Das Cabinet. Uiteraard een film met historische verdienste, maar ik vind hem zeker niet beter dan de reeks Duitse silents die hierna volgde. Qua spankracht geef ik toch wel de voorkeur aan een Nosferatu, anytime, die ook dikwijls als eerste horror wordt beschouwd.

Over de politieke achtergrond van Das Cabinet zijn reeds ettelijke essays volgeschreven en deze zijn te vinden op het internet. Het valt dan ook niet te ontkennen dat deze film een aanklacht is tegen het blindelings volgen van autoriteit. In die zin uiterst actueel. Dat het einde van de film met een twist het verhaal op zijn kop zet, doet m.i. niets af aan de boodschap.

Ben ik nu blij deze film gezien te hebben na een jaar of 25 wachten? Toch wel, als historisch en artistiek baanbrekend curiosum. Als filmliefhebber zou ik echter andere - in mijn ogen sterkere - expressionistische films aanraden van de heren F.W. Murnau en F. Lange.

Een fraai gestileerde klassieker, die tegelijkertijd ook een mijlpaal in de filmgeschiedenis is. Een gruwelijk theaterstuk op film dat er enorm kunstzinnig uitziet en tevens een maatschappelijke bood-schap verkondigt. Een film die zeker zijn bijdrage heeft geleverd aan de geboorte en groei van de moderne horrorfilm.

Het medium film stond nog in de kinderschoenen, toen regisseur Robert Wiene met ‘Das Cabinet des Dr. Caligari’ op de proppen kwam. In eerdere films werden de elementen licht, donker en scha-duw niet zo expressief en doelbewust als stijlmiddel ingezet. Hetzelfde geldt voor het decor. De abstracte en groteske wereld die Wiene tevoorschijn tovert, werd op film nog niet eerder vertoond.

Een wereld met een bizar uiterlijk. Een wereld waarin schijnbaar normale gebeurtenissen worden bekleed met een dikke jas van koortsdromen zodat de weergave op beeld allesbehalve alledaags is, maar juist een monsterlijke illustratie van het alledaagse. Het expressieve element in de film heeft een onrustbarend uitstraling.

De echte horror komt wat mij betreft niet zozeer van de demonische Dr. Caligari of van zijn slaap-wandelende protegé Cesare, die met zijn doemvoorspellingen de burgers doodsangst aanjaagt .De ware horror is de premisse van de film die met expressionistische middelen en een scherpe blik men-selijke gebreken, missers en kleinzieligheid blootlegt. Het zijn niet de uitwassen die de monsters zijn. Het zijn juist de normale mensen met hun kleinburgerlijke beslommeringen die de ware monsters zijn.

Dat wil overigens niet zeggen dat de personages Cesare en Dr. Caligari geen gruwelijke eigenschap-pen hebben. Die hebben zij zeker. Beide personages worden echter dermate nadrukkelijk theatraal als fout neergezet dat hun slechte intenties eerder als hilarisch dan als ernstig boosaardig overkomen. Bovendien worden de kunsten van de voorspellende slaapwandelaar slechts één keer horrorwaardig uitgespeeld. Te weinig om veel indruk te maken.

De alledaagse horror neemt in deze film verontrustende tirannieke vormen aan. Zo zie je de autoriteiten letterlijk hoog verheven zittend op absurd hoge stoelen zich laatdunkend onderhouden met de burgers aan wie ze uiteindelijk dienstbaar zouden moeten zijn. Hun kantoren veelal uit zicht en moeilijk bereikbaar. De afstand is tekenend. Arrogantie en bureaucratie op de hak genomen.

De personages zijn karikaturaal en prettig herkenbaar in hun eendimensionale sociale rol. Autoritaire politieagenten. In razernij verkerend gepeupel. De bureaucratische gemeentesecretaris. De onschuldige en teergevoelige love interest. Enzovoort. Gemakkelijk herkenbaar en voor de kijker is het gemakkelijk om over de personages een schampere mening te ontwikkelen.

Slechts Dr. Caligari en Cesare voldoen niet aan een stereotiep beeld. Zij zijn dan ook de interessantste figuren uit de film. Zij zijn de elementen die door de autoriteiten worden gevreesd en waartegen de burgerij in opstand komt. In die zin vertegenwoordigen Caligari en Cesare dus toch het angstaanjagende aspect in de film.

Das Cabinet des Dr. Caligari is een fijne film. Een fijne expressionistische beleving is het.

Een klassieker die een belletje deed rinkelen, maar dat ik nooit eerder zag. Sowieso een sterke stomme film die één van de grondleggers was van de verdere Duitse filmindustrie. De film is één grote theateropstelling waarbij de verschillende sets mooi in elkaar gezet zijn met expressionistische ideeën zoals de scheve ramen/deuren en huisjes. Ook de vloeren van het decor doen eerder aan als een set. Zowat het hele dorp met zijn kronkelende straten, lantaarns én begraafplaats is mooi in elkaar gezet en heeft een ideale sfeersetting voor het duistere kabinet van Dr. Caligari. Het dient wellicht ook als een metafoor voor de zieke geest van Caligari.

De film is opgebouwd uit 6 bedrijven en verloopt vrij vlot. Cesare is vrij creepy en past in hetzelfde rijtje als onder meer Frankenstein of zelfs Dracula. Het is een fascinerend figuur. Ook de moord afgebeeld als schaduwen op een muur was visueel sterk, deed me zelfs denken aan de film Nosferatu die dezelfde techniek hanteert.

Tot slot een sterke plottwist, eentje die ik niet zag aankomen, maar absoluut eigen aan een gewiekst figuur als Caligari. Leuk!

Een klassieker , bekende titel en nog nooit gezien. Inmiddels 100 jaar oud en ik begrijp wel de terechte positieve kritieken op deze filmprent en dat de film in het rijtje van belangrijke films hoort. Maar helaas ik kan er echt weinig mee. Heel de uitleg rond expressionistische decors, metaforen, technieken zal wel waar zijn, maar dat maakt de film nog niet. Toegegeven, visueel ziet het er wel goed, zeker voor een film van 1920. Maar het verhaal boeide mij niet echt en ook de verrassende plottwist zorgde niet dat ik op het puntje van mijn stoel zat. Maar ik moet wel zeggen knap gevonden voor die tijd. Het acteerwerk, tja...kan ik weinig op zeggen....gevoel van vaak te gemaakt kwam naar boven. Alé voor die tijd en gezien het hele concept van de film wil ik nog wel een degelijk cijfer geven, maar nogmaals ik zal de film geen tweede keer meer bekijken. 6/10

Shutter Island, maar dan tien keer zo goed.

Tof.

Bijzonder filmpje. Horror uit de oude doos. Eng is het niet echt, maar er is wel over nagedacht. Anno 1920 moet dit inhoudelijk toch z'n tijd vooruit geweest zijn? Maar ook visueel valt er toch e.e.a. te ontdekken. Toffe decors, die vooral ook tof vormgegeven zijn en waarbij de sepiakleur z'n werk doet. Erg creatief en het werkt bijzonder in sfeerschepping. Het is ook een film waar latere regisseurs overduidelijk inspiratie uit gehaald hebben.

De film kent enkele zeer geslaagde momenten, bijvoorbeeld het 'ontwaken' van Cesare. Sowieso vind ik die Cesare uitermate geslaagd - toffe make-up ook. Het enige waar ik geen liefhebber van ben is dat olijke riedeltje dat nogal enerverend is. Iets nihilistischer of desnoods het tegenovergestelde - iets gotisch of zo - had m.i. beter gewerkt. Ook de tussentitels in potsierlijk font zijn storend. Verder zeer genietbaar.

3

Een psycchiatrische patient vertelt het verhaal over de geschiedenis van Dr Caligari (Krauss) die vermomd als kermisexploitant en samen met de gehypnotiseerde Cesar een kleine stad met moorden terroriseert .
Uiteindelijk word hij ontmaskerd als schyzofrene directeur van een krankzinnigen gesticht .
Vervolgens blijkt dat de verteller zelf aan waanvoorstellingen lijd en het hele verhaal een hersenspinsel is , of toch niet ???
Dit is wellicht de oudste film die ik ooit heb gezien , dat is ook aan de decors te zien die volledig uit boordkartonnen achtergronden lijkt te bestaan , Kraus als de enge Dr heeft echt een kop die voor dit soort rol geknipt is en hij speelt zijn rol overtuigend .

Dit was een heel bijzondere belevenis. Heel knap hoe zo'n verhaal met deze beperkte middelen zo'n impact kan hebben. Das Cabinet des Dr. Caligari zo even verklaren is nog niet eens zo eenvoudig. Daarvoor wordt de kijker voor teveel raadsels gezet. Dat maakte het er alleen maar beter op.

Review Moviemeter horror challenge 2023: Erg knap voor de periode waar het uit stamt, zoals eerder opgemerkt, prachtige decors. Ik merkte wel dat ik gaandeweg de film toch een beetje afgeleid werd richting mijn werk, vanwege het ontbreken van audio (op wat instrumenten na), hierdoor mogelijk wat leeswerk tussen de bedrijven door gemist (van de film, niet van werk, haha). Nu was er al wel een paar jaartjes film toen deze uit kwam, maar toch vind ik het altijd interessant om mij te proberen te verplaatsen in de mensen die leefden toen dit allemaal net nieuw was. Waar kunnen we het mee vergelijken met onze tijd? Ik vind het lastig, misschien AI? In ieder geval, knappe prent, uiteraard behoorlijk gedateerd, maar wel betekenisvol voor de geschiedenis van film! Goed om een keer gezien te hebben.

The Cabinet of Dr. Caligari (4K Restoration) - Kino Lorber

Tja, deze kom je dus overal steevast tegen ergens bovenaan een horror-lijst. Verplicht kijkvoer dus. Historisch van onschatbare waarde. Doch niet mijn dada, zulke stomme films. Deze film heeft wel een originele vormgeving voor zijn tijd. De sepia kleuren, de abstracte en avant-gardistische vormgeving van de decors. Het heeft wel iets.

2.5*

Ik ben deze film gaan kijken omdat het verhaal van een van mijn lievelingsfilms, Scorsese’s Shutter Island, op dat van deze film zou lijken en ik werd niet teleurgesteld: de films lijken zelfs bijzonder veel op elkaar zodat ook Das Cabinet des Dr. Caligari een geweldige film en bovendien het ‘origineel’ is. Uiteraard is de film uit 1920 primitiever in z’n uitvoering maar daardoor niet minder sterk: het maakt juist gebruik van de beperkte middelen door een expressionistische stijl te hanteren – de personages lopen in primitief geschilderde decors, de hoofdpersonages zijn expressionistisch geschminkt en gebaren expressionistisch – die de film niet alleen bijzonder expressief maakt maar die, zoals veel expressionistische werken beogen, door z’n vervormde, schots en scheve alsmede fantastische (nonrealistische) stijl effectief een hallucinatoire wereld uitdrukken. Behalve de stijl viel ook meteen de in 2014 bij de kleurenreconstructie toegevoegde muziekscore op – een experimentele free jazz met onder meer synthesizers en electrische gitaren – omdat die duidelijk niet uit 1920 stamt maar evengoed de erbij passende dreigende en hysterische sferen goed uitdrukt. Het is me niet duidelijk of de film oorspronkelijk muziek had, alleen dat er destijds is gezocht naar muziek die past bij de nachtmerrie-achtige wereld die de film wil oproepen (de film wordt wel beschouwd als de eerste echte horrorfilm).

Het verhaal is bekend bij degenen die Shutter Island kennen: een man onderzoekt een (dubbele) moord en ontdekt dat de directeur van een psychiatrische instelling de dader is in de zin dat die een ‘somnanbule’ in zijn macht heeft en laat moorden. Een ‘somnanbule’ betekent ‘slaapwandelaar’ maar staat ook voor een persoon onder hypnose met voorspellende gave. De makers van de film zouden hiermee kritiek hebben willen uiten op autoritair gezag – dat de mensen als het ware gehypnotiseerd tot willige moordenaars maakt in een oorlog – maar zouden zijn gedwongen om dit politiek aspect weg te nemen door dit alles tot waan van de hoofdpersoon te maken die bij wijze van plotwending zelf psychiaterisch patiënt blijkt en welke waan de psychiater bewust tot uiting laat komen om hem te kunnen behandelen. Het maakt de film denk ik nog beter doordat het (stiekem) beide interpretaties open laat: of de psychiater is inderdaad de moordenaar en heeft de persoon die hem heeft ontmaskerd laten opsluiten als krankzinnige (de hele wereld is krankzinnig en de onderzoekende hoofdpersoon is de enige die rationeel is) of de hoofdpersoon (alleen) is echt gek en leeft in een psychose. Me dunkt dat Shutter Island het politieke motief bewust heeft meegenomen: waar je in dr. Caligari een dr. Faust op zoek naar het geheim van de geest maar ook de latere Hitler die de psychologische kennis toepast om de massa in hypnose te brengen kunt herkennen, heeft Scorsese het misbruik door nazi-artsen tot achtergrond van zijn versie van het verhaal gemaakt.