A Streetcar Named Desire (1951)

Brando is electrifying, ik kan zo gauw even geen Nederlands woord bedenken dat de lading even goed dekt. Ik ben het met BBarbie eens dat het iets te makkelijk is om Vivien Leighs acteerprestatie af te doen als simpele overacting, al snap ik wel waar dat idee vandaan komt, aangezien het er ook wat theatraal uitziet. Ik vond haar erg goed in haar rol als Blanche, die langzaam aan haar grip verliest. Leigh was zelf ook depressief en gediagnosticeerd met een bipolaire stoornis. Het schijnt dat zij later moeite had haar eigen leven en dat van Blanche Dubois uit elkaar te houden. Een schrijnende realisatie als je haar hier bezig ziet.

Ik heb Tennessee Williams' toneelstuk in de kast staan, maar nog niet gelezen. Dat de film op een toneelstuk is gebaseerd is duidelijk in de film terug te zien, wat niet iedeen evenveel zal waarderen. Zelfs als je met het verhaal van de film weinig hebt, is alleen Brando al de moeite waard die met zijn performance van Stanley Kowalski een rol neerzet die de manier van acteren blijvend beinvloed heeft. Interessant dat hij geen oscar won (Bogart, The African Queen) en Vivien Leigh wel, wat als je de rollen naast elkaar legt ook iets zegt over de toenmalige maatstaven.

Het is in de eerste plaats de geweldige Brando als brute klootzak en ten tweede Leigh die het cijfer naar boven halen. Filmhistorisch gezien is A Streetcar Named Desire dan ook een must, wie echter niet bekend is met oudere films kan beter ergens anders beginnen, er zijn toegankelijkere films.

Vivien Leigh en Marlon Brando zijn zeker geen slechte acteurs. De verschillende stijlen komen hier samen en dat wil wel eens botsen. Het interessantste van de film zijn dan ook de momenten dat ze samen spelen. Qua verhaal is het immers niet zo boeiend en kan ik ook niet echt genieten van de film, alhoewel ik toch enigszins getriggerd wordt door de mooie acteerprestaties. Maar het geheel wil niet van de grond komen en is duidelijk mijn ding niet. Jammer, want gewoonlijk hou ik wel van dergelijke ouwe theatrale films. Deze zit er dus niet bij.

Sterke theatrale acts, vooral van Vivien Leigh, in deze filmklassieker.

Het theatrale heeft eenvoudig te maken met het feit dat het om verfilmd toneel gaat en met de neurotische en explosieve personages die moeten worden uitgebeeld en waarbij de hoofdacteurs perfect uitvoeren wat hen is opgelegd.

Wie echter iets duidelijker, geloofwaardiger en sappiger had verwacht blijft natuurlijk onvoldaan achter.

Een filmklassieker, geen blockbuster voor de grote massa.

A Streetcar Named Desire.

I've always depended on the kindness of strangers.

Een schitterende verfilming van een ophefmakend toneelstuk.

De cast is absoluut geweldig: Marlon Brando speelt de hoofdrol als Stanley Kowalski, en ja wat moet je zeggen van Brando? Een acteur die al gevestigd wordt als een van de beste filmacteurs aller tijden? Eigenlijk niks, behalve dat hij de rol natuurlijk geweldig speelt. Als een soort instinctief dier houdt hij alles in de gaten wat zijn mede-actrice Vivian Leigh doet, die rol speelt van Blanche DuBois, die de rol met een bepaalde kwetsbaarheid benadert.

Ja, het acteerwerk in deze film is de sterkste factor ervan. Vivian Leigh, Kim Hunter en Karl Malden werden, met hun acteerprestaties, beloond met Oscars. Belachelijk dat Brando niks won, want hij vond ik waarschijnlijk nog wel het meest indrukwekkendst. Maar ja, het zij zo. Buiten dat moet ik zeggen dat ik de film zelf ook wel heel erg indrukwekkend vind en zelfs aankwam als een mokerslag door bepaalde beelden die in de tijd van toen als lichtelijk schokkend werden gezien.

A Streetcar Named Desire laat zien dat acteurs werkelijk waar als enige soms het toppunt van een film kunnen vormen.

*4,5

Ik vergeet overigens iets. De opbouw van A Streetcar Named Desire is erg goed gedaan. Het verhaal is eigenlijk ook heel erg tragisch bij nader inzien.

Leigh's personage Blanche gaat naar haar zus nadat haar landgoed failliet is gegaan. Al de eerste ruzie hierover is erg ontroerend om naar te kijken als je in de gaten hebt dat Blanche eigenlijk opzoek is naar liefde. Ze wil er alleen maar bij zijn. Wanneer Stanley ook nog eens vermoedens heeft dat ze geld achterhoudt van hen ontstaat er veel wantrouwen en verontrustende scènes vol met razernij en woede. Het einde vond ik dan ook behoorlijk shockerend: Stanley verkracht Blanche terwijl Stella in het ziekenhuis ligt. Wanneer Stella weer thuiskomt is hierdoor Blanche geestelijk niet meer in orde en wordt ze in een inrichting geplaatst. Hoewel er geen bewijs is dat Stanley de oorzaak is hiervan, hebben beiden personages Stella en die van Karl Malden in de gaten dat hij het gedaan heeft.

Jezus Christus Marlon Brando straalt gewoon licht uit!

Brando acteert sterk, maar is slecht verstaanbaar. Te weinig actie, te veel praten. Je kunt duidelijk zien, dat dit op een toneelstuk gebaseerd is.

Wat heb ik 'Tramlijn Begeerte' al dikwijls gezien, zowel op dvd als Nederlands toneelstuk, omdat het toch in de eerste plaats onomstotelijk een theaterproductie is. Een typische vijftiger jaren productie: zwoel, theatraal en sterke mimiek. Het verhaal (hier briljant verfilmd) over de 'battle van de sexes', opgebouwd rondom barbaars instinct, jaloezie, begeerte, wraak en neurose, blijft me boeien. De cast speelde overtuigend en gepassioneerd. De rol van Stanley was de nog jonge charismatische Marlon Brando op het lijf geschreven.

Inderdaad wel erg theatraal opgezet deze film. Je moet wel echt van de een op een discussies en vetes houden die wat aan soaps deden denken. Ook met hetzelfde soort verbanden en verhoudingen etc. Nu wil ik dit niet een soap noemen, want het is veel dieper en subtieler. Desondanks is het mij toch iets te dik aangezet. Het deed me wat denken aan Whatever Happened to Baby Jane? , maar die werkt toch iets beter voor mij omdat het daar wat minder realistisch wordt gebracht.

Maar nu lijkt het alsof ik er heel weinig aan vond, en dat is ook niet het geval. Met de film raak ik meer en meer fan van Brando. Had ook al in zijn jonge jaren een geniale uitstraling, en verder vind ik het allemaal vermakelijk genoeg voor twee uur. 3* derhalve.

Toen Tennessee Williams dit toneelstuk schreef in 1947, brak hij met de traditie. Het vond niet plaats op een landgoed, maar in een flatgebouw in New Orleans. Het taalgebruik was natuurlijk en ruw. Sexuele taboes werden doorbroken: prostitutie, verkrachting, nymfomanie, een vrouw die puberjongens aantrekkelijk vindt.

Een toneelstuk voor het grote scherm bewerken is lastig. Een paar scènes zijn buiten het flatgebouw geplaatst: de bowlingbaan, de tramhalte... We vangen een glimp op van de veelkleurigheid van the Big Easy, maar het grootste deel bestaat toch uit de confrontaties tussen vier, vijf personages binnen een besloten ruimte. Dit werkt hier doordat de acteurs goed zijn en de personages onderbouwd. Ze streven elk hun eigen doel na en hebben een mengeling van goede en slechte eigenschappen. Soms sluiten ze een tijdelijke coalitie, dan botsen ze weer.

Er zijn wolven en er zijn schapen in deze wereld. Blanche DuBois (Vivien Leigh) is een schaap. Ze hunkert naar liefde, is bang om alleen gelaten te worden, klampt zich vast aan illusies. Stanley Kowalski (Marlon Brando) is een wolf, een aap, een zwijn, in elk geval iets dierlijks. Stella Kowalski (Kim Hunter) is de grote verzoener: ze voelt zich aangetrokken tot het dierlijke in Stanley, maar stelt zich beschermend op ten aanzien van Blanche. Mitch is ook een schaap, al zou hij graag een wolf zijn.

De censuur heeft ingegrepen. De gerestaureerde versie van 1983 bevat in totaal drie minuten die er door de censor uitgeknipt waren. Over de homoseksualiteit van Blanches echtgenoot krijgen we slechts een hint: hij was gevoelig, een dichter, niet mannelijk genoeg. De verkrachting wordt niet getoond, wel een gebroken spiegel als symbool. Omdat volgens de Code elke slechte daad bestraft moest worden, verlaat Stella Stanley op het einde. Dat is een spijtige en ongeloofwaardige ingreep; in het toneelstuk blijft ze bij hem.

Elia Kazan gebruikte de methode van Stanislawski, waarbij de acteurs in hun eigen emotionele herinneringen moeten graven om hun personage te kunnen beleven. Marlon Brando brengt een grofheid die niet eerder getoond was, al heeft zijn personage ook een zacht kantje. Vivien Leigh vind ik niet te theatraal. Sommige mensen gedragen zich theatraal in het echte leven, en Blanche DuBois is er zo een. Ze geeft prachtig weer hoe haar personage in een psychose glijdt. Wanneer ze iets hoort, twijfel je even: is dat geluid er echt of enkel in haar hoofd? Ook Kim Hunter en Karl Malden zetten een personage vol innerlijke conflicten neer.

De muziek van Alex North combineert een klassieke stijl met jazzelementen, om New Orleans op te roepen. Wanneer Stella de trap afdaalt, klinkt een suggestief deuntje, dat in de gecensureerde versie vervangen werd door strijkers.

Leigh en Hunter, die de twee zussen vertolken, passen qua verschijning en acteerstijl naar mijn gevoel gewoon niet in één film...

"Stella! STELLAAAAAA!". Het draait natuurlijk om de acteerprestaties (Brando, Vivien Leigh) in deze door Elia Kazan gemaakte bewerking van het toneelstuk van Tennessee Williams, maar de regisseur weet er toch meer van te maken dan verfilmd theater. Met name de close-ups voegen een extra dimensie toe. Brando introduceert het wiite T-shirt en de wife beater (dit laatste zo goed als letterlijk) als mode-item voor de unhappy many.

Gebaseerd op het gelijknamige toneelstuk van Tennessee Williams.

Williams schreef samen met Oscar Saul het scenario. Diverse filmstudio's waren echter niet direct te porren voor een verfilming. William Wyler wilde samen met Bette Davis dit project op zich nemen, maar moest zich later verantwoorden. Met name omdat Wyler gebruik maakte van controversiële onderwerpen zoals Homoseksualiteit, verkrachtingen en krankzinnigheid. Dit is eveneens de belangrijkste reden geweest waarom de verfilming zoveel afwijkt van het toneelstuk. In totaal moesten er 68 wijzigingen in het script worden aangebracht. Wijzigingen waar regisseur Kazan zelfs niet van op de hoogte was. De censuur was uitermate streng.

Onder leiding van regisseur Elia Kazan werd het toneelstuk 855 keer opgevoerd. Kazan had geen behoefte om een verfilming te regisseren, maar besloot op aandringen van Williams terug te komen op zijn besluit. Robert Mitchum werd benaderd voor de rol van Stanley Kowalski, maar RKO liet dit niet toe. John Garfield sloeg het aanbod af, omdat hij zijn personage niet wilde laten overschaduwen door de hoofdrolspeelster. Acteur Marlon Brando was destijds nog vrij onbekend, en had onder leiding van Kazan in de gelijknamige Broadwayproductie gespeeld. Ondanks dat hij vrij jong was, kreeg Brando de rol van Stanley in de film. Voor hoofdrolspeelster Blanche had men oorspronkelijk Jessica Tandy op het oog. Ook zij was te zien in de Broadwayproductie. De studio was echter van mening dat Tandy te onbekend was, en besloot om Olivia de Havilland te benaderen. Echter hing hier een flink prijskaartje aan vast, en koos men uiteindelijk voor Vivien Leigh. Zij was niet bepaald onbekend na haar rol in Gone with the Wind (1939). Voor de rol van Stella werden o.a. Anne Baxter, Joan Fontaine en Patricia Neal overwogen. Deze rol werd ingevuld door Kim Hunter.

De film werd binnen 36 dagen tijd opgenomen. Een groot deel werd opgenomen in de studio, en sommige buitenopnames in New Orleans. De meeste trams waren destijds al vervangen door bussen, maar speciaal voor deze film werd nog een Perley Thomas 922 beschikbaar gesteld. Het totale budget van de film kwam neer op 1.800.000,- dollar. Naar verluidt zou Brando 75,000,- dollar hebben ontvangen, en Vivien Leigh 100,000,- dollar. Regisseur Kazan werd gewaarschuwd voor Leigh. Ze stond erom bekend een lastige actrice te zijn, en te lijden aan depressies en een bipolaire stoornis. Dit maakte het voor haar lastig om fictie en werkelijkheid te onderscheiden. Desondanks vielen de problemen op de set mee. Het resulteerde zelfs in een hechte vriendschap tussen Brando en Leigh. Met haar 36 jaar was haar personage wel wat aan de jonge kant, en werd dit door middel van grime opgelost. Ook het strakke T-shirt van Brando was een obstakel. Dergelijke T-shirts waren nog lang niet in omloop, en de kostuumafdeling liet er eentje maken. Deze werd vervolgens meerdere keren gewassen, op de rug strakgetrokken en vastgenaaid. Ook moest Brando dagelijks trainen.

De film is vooral sterk op het gebied van acteerprestaties. Met name Vivien Leigh en Marlon Brando stelen de show. Daarnaast spelen de vele dialogen een belangrijke rol, en straalt de film een duidelijk theatraal sfeertje uit. Dit zal dus enkel en alleen voor de liefhebbers zijn weggelegd. De versie uit 1984 en 1995 heb ik nog niet gezien, maar ik ben ervan overtuigd dat deze lang niet kunnen tippen aan deze originele versie.

De film won 4 Oscars. Naast Network (1976) is dit een film die Oscars heeft gekregen voor vrijwel alle acteerprestaties. Tot slot won deze film 13 andere prijzen, en werd in totaal 15 keer genomineerd.

3,5 *

Na jaren tijd voor een herziening. En dat geeft toch wel een andere kijk. Dat de film een historische mijlpaal is in de filmgeschiedenis is één ding, maar is het ook een goeie film?

De prijzen zijn wel conservatief, maar dat is niet nieuw bij de Academy Awards. Altijd raar gevonden voor een sector die zichzelf progressief vindt... Terwijl het originele toneelstuk een Pullitzer won, blijft het hier bij een Oscarnominatie. Het ondertussen vergeten 'A place in the sun' ging met veel van de prijzen lopen. De beeldjes in 'A streetcar named desire' gingen vooral naar de acteurs, waar de oudere garde wel kon winnen en nieuweling Marlon Brando niet. De Academy moest nog iets goed maken voor Humphrey Bogart.

Waarom die focus op de acteerprijzen? De grote kracht van de film is dan ook niet het verhaal, maar wel de acteerprestaties. En ik heb het dan over zowel Marlon Brando als Vivien Leigh. Hun verschillende manier van acteren zorgt ook bij de personages voor de clash tussen beiden. Brando die naturel acteert, z'n emoties duidelijk toont (wat je soms wel ziet aan de reacties van de andere acteurs) en soms als enige ook die nuchtere kijk heeft op de theatrale Vivien Leigh.

Ik lees hier wel wat tegenkanting voor Vivien Leigh, die na Gone with the wind opnieuw een Oscar wint. Terecht trouwens. Dat theatrale is net de bedoeling en hoort bij haar personage Blanche, dat de hele tijd een façade optrekt naar de buitenwereld. Daartussen zie je de personages Stella en Mitch die onwennig geklemd zitten tussen beide werelden.

Het verklaart meteen waarom de latere verfilmingen van het toneelstuk (in 1984 met Ann-Margret en Treat Williams en in 1995 met Alec Baldwin en Jessica Lange) veel minder goed zijn. Nochtans hetzelfde verhaal.

Als film is dit vooral boeiend voor die stijl van acteren, maar het verhaal zelf is wat verouderd. Waarschijnlijk iets te hard geleden onder de Hollywood-zelfcensuur. Mooi opgebouwd, maar net iets te lang. En visueel is het ook weinig creatief. Er wordt wel wat 'gespeeld' met licht en donker, maar niet genoeg. Maar in z'n geheel is het wel een sterke film.

Kazan maakt een krachtige confrontatie tussen illusie en werkelijkheid. Blanche (voor mij past die gekunstelde fragiele vertolking van Leigh perfect bij het personage) leeft in de illusie van de high society wereld en Kowalski (Marlon Brando met een expressieve ruwe vertolking ) leeft in de realiteit van het arbeidersmilieu. De film is een mooie samensmelting van theater en cinema. De schaduwrijke fotografie om de ijdelheid van Blanche weer te geven, de jazzy score om de seksuele aantrekkingskracht van Stella en Stan te ondersteunen, de geluidsband om de verbeelding van Blanche te illustreren (muziek, het schot, de rinkelende tram). Gebaseerd op het theaterstuk van Tennessee Williams handelt het verhaal rond het thema verlangen. Verlangen is de ruggengraat van relatie tussen Stan en Stella (werkelijkheid), verlangen om begeerd te worden is de droomwereld waarin blanche zich krampachtig in vast klampt (illusie). Alles komt meesterlijk samen in de dramatische eind climax. Getraumatiseerd door een ongelukkige liefdesaffaire waant ze zich de koningin van de society wereld; uiteindelijk zal ze verstoten worden door haar omgeving en belanden - niet in de armen van haar droomprins - maar in de armen van een psychiater. Cinema in zwart wit fotografie van de bovenste plank.

Een dichterlijk, theatraal en sensationeel melodrama waarin Southern Belle Blanche DuBois een manische episode doorstaat in het huis van haar zus en schoonbroer. Het is niet onmiddellijk duidelijk wat er precies met haar aan de hand is. Aanvankelijk komt ze over als de typische verwaande aristocrate, schijnbaar geobsedeerd door haar voorbijgaande schoonheid. De sets zijn half in duisternis gehuld in een luttele poging haar rimpels te verbergen. Het is een opmerkelijk zwoele, broeierige en sfeervolle film die zich grotendeels afspeelt in een klein appartement in New Orleans. De drukkende stemming wordt versterkt door jazzy pianomuziek en de aanwezigheid van Marlon Brando, die hier een ongeziene prestatie aflevert. In geen van de voorbije vier decennia heb ik zo'n unieke acteur aan het werk gezien. Hij domineert elke scène met zijn dynamische, instinctmatige aanpak en komt al vanaf de eerste scène in schril contrast te staan met de rest van de cast. Hij is het eerste teken van een nieuwe generatie die wil afwijken van de bestaande normen en waarden. A Streetcar Named Desire voelt niet aan als een film die uitkwam onder de Hays Code. Denk aan de laatste scènes waarin Blanche's reflectie in de spiegel wordt gebroken, een aankondiging voor haar latere zenuwinzinking. Of Stanley haar al dan niet verkracht heeft is niet 100% zeker, al vormt het de meest logische verklaring. Deze film heeft me op dezelfde manier weten te overtuigen als The Heiress, meer bepaald via uitstekend acteerwerk en een duidelijk overdreven toon van begin tot eind. Kan zelfs groeien bij herzieningen.

Onvoorstelbaar dat dit pas de eerste film is die ik van regisseur Elia Kazan heb gezien. Als ik op de filmfragmenten in de op de dvd bijgevoegde documentaire kan afgaan is zijn hele oeuvre meer dan de moeite waard. Dit is in ieder geval een bijzonder sterk geregisseerd en knap gespeeld drama, met tour-de-force rollen van Vivien Leigh en Marlon Brando. Dat de film gebaseerd is op een theaterstuk is duidelijk te zien maar vormt eigenlijk geen bezwaar. De personages, dialogen en emoties zijn zo meeslepend dat je de beperkte setting en de wat eentonige visuele aanpak graag door de vingers ziet. Ik ga in ieder geval zeker op zoek naar de andere films van Kazan.

Na On the Waterfront en East of Eden mijn derde film van regisseur Elia Kazan. Deze film is met afstand de minste van die drie. Gebaseerd op een toneelstuk. Waarschijnlijk mede daardoor zijn de vertolkingen in deze film nogal theatraal. Dat werkt voor mij niet echt. Het boet daardoor in aan kracht en geloofwaardigheid. Maar ook het plot en de personages konden mij niet echt boeien, dus het ligt zeker niet alleen aan de wijze waarop ze worden neergezet. Een teleurstellende klassieker.

Eindelijk dan gezien, en hoewel ik wel een beetje wist wat ik kon verwachten -ik kende het stuk van Williams op grote lijnen- was ik toch aangenaam verrast. Zo'n beetje alle commentaren, de positieve dan, zijn het er over eens dat de acteerprestaties de film maken.

En dan met name Brando. Terecht, maar ik vond Leigh ook zeer sterk. Al is haar stijl fundamenteel anders dan Brando's, dat maakt de film niet minder, het is een botsing van karakters, van levens. Ze kwam als Britse trouwens geloofwaardig over als southern belle. Kennelijk is het voor Britten niet zo lastig een Amerikaans accent na te bootsen want je ziet het best vaak. Hoewel ze hier weinig genoemd worden waren ook Hunter en Malden goed op dreef. Ze wonnen op Brando na dan ook allemaal de Oscar. Ik ben fan van Bogart, maar dat die voor het zwakke The African Queen een Oscar ontving ten koste van Brando is natuurlijk lachwekkend. En dan won An American in Paris ook nog de best picture.

Naast de fijne soundtrack is ook het camerawerk belangrijk, een onderdeel waarbij het medium film zich kan onderscheiden van de beleving in het theater; het maakt de contrasten scherper, de machteloze Leigh lijkt soms te verschrompelen tegenover Brando.

Een van Kazan's betere films vooralsnog, na 9 films te hebben gezien, mogelijk zelfs zijn beste. Dikke 4 met kans op verhoging.

Een film waar ik benieuwd naar was, deels door de mooie titel deels door de hoge IMDB waardering. Helaas een teleurstelling. Ik neem de ouderdom van films in acht, maar het kon geen moment aan de verwachtingen voldoen. Los van de hoofdpersonage Blanche die in een fantasiewereld leeft, vertonen ook de andere personages vreemd gedrag van het ene moment op het andere. De film heeft alles behalve een fraaie setting (ok dat kan en mag), maar het verhaal opzich is ook leeg en zinloos.

Die wordt dan weer ruimschoots gecompenseerd door Marlon Brando

Een film die de naam heeft als een klok en ik heb me zeker vermaakt met deze klassieker. Toch had ik hem nog memorabeler of ingenieuzer voorgesteld. Toch kan je met een Kazan zelden fout zitten. De driehoeksrelatie tussen de twee zussen en Poolse immigrant Stanley wordt uitstekend uitgewerkt en tracht de kijker toch op het verkeerde been te plaatsen.

Blanche geeft de indruk het verder geschopt te hebben in het leven. Ze heeft een respectabele job, is netjes gekleed en schrok toen ze de bescheiden woonst van haar kleine zus betrad. Het feit dat haar zus aanhoudt met een dronkenlap, caféganger en licht ontvlambaar type, zint Blanche niet echt. Haar zusje heeft meer in haar mars vindt ze en ze vergooit met hem haar toekomst. Maar de afkeer is wederzijds, want Stanley vertrouwt Blanche niet die hij erg verwaand en onbetrouwbaar vindt.

Stella bevindt zich tussen twee vuren en Stanley ondervindt dat de bloedband tussen beide zussen ijzersterk is. De plotwending is knap en de perceptie wordt stilaan omgedraaid. Mondjesmaat zag je dit aankomen, maar het duurde toch even bij mij tot ik ervan overtuigd was.

Prima acteerwerk overigens van de hele cast. Ook cinematografisch knap met een prima camerawerk. Zeker een klassieker zijn naam waardig. Mooi!