Viskningar och Rop (1972)

Haast letterlijk ten hemel schreiende, naar de keel grijpende film over menselijke onmacht, lafheid, (verlangen naar) liefde en verlatenheid in het aangezicht van de dood.

Bergman zit hier dichter dan ooit op de huid en het hart van de mens in zijn naakte existentie. Opvallend hoe vaak hier handen gezichten aanraken. Een intiem gebaar, maar er zijn ook andere intenties. Viskningar och Rop toont zijn personages enerzijds in al hun lichamelijkheid en verlangen naar intimiteit, en anderzijds koud en emotioneel afgesloten: Verlangend naar liefde, en angstig daarvoor. Doods- en levensangst.

Het spel van aarzelende aantrekking en resolute afstoting tussen de emotioneel afgestompte zusters is van een intensiteit en een beklemming die ik zelden heb gezien. De wanhopige toenadering van de één leidt tot de koude afwijzing en ontkenning van de ander, en andersom.

Het deed me denken aan wat Kierkegaard het 'demonische' noemde: dat is niet het slechte, maar: 'angst voor het goede'. Het is onvermogen. En die angst, en dat onvermogen, leidt ertoe dat zij hun stervende zuster alleen laten. Zij die zich al te pletter hebben gelopen op hun versteende echtgenoten, kunnen niet anders dan zich verschuilen, zichzelf opsluiten, achter een muur van onverschilligheid.

Die opgeslotenheid is ook de opgeslotenheid van de vrouw in dat tijdsgewricht: in een huwelijk, en in een leven waarin zij haast niets te doen heeft.

En een tijdsgewricht inderdaad waarin stervenden nog niet sufgespoten in een ziekenhuisbed lagen. De scène met de allereerste close-up van Agnes, wakker wordend, waana het een paar seconden duurt voordat zij zich weer bewust wordt van de pijn, is van intense klasse; zoals eigenlijk alle scènes met Anderson. Als je ooit volwassen mensen hebt horen huilen van verdriet, of schreeuwen van pijn, of happend naar adem op hun doodsbed, dan voel je de onmacht en paniek die ook Maria en Karin in deze film voelen.

De opgetekende herinnering van Agnes, aan het einde van de film, kan misschien troostend zijn, maar ik neig ertoe om het te zien als een extra mokerslag van Bergman: er was geen liefde en geluk; alleen de illusie ervan, of het verlangen ernaar.

Maar zo donker is het dan allemaal toch niet, gezien de figuur van huishoudster Anna, die wél in staat is echte liefde en troost te geven. Misschien ook omdat zij al weet hoe het is om iemand te verliezen, en hoe dat te aanvaarden. De scène waarin zij het al verkleurende, met doodsvlekken overdekte lichaam van Agnes (dat op dat moment voor haar misschien ook haar overleden dochtertje vertegenwoordigt) koestert, is huiveringwekkend en onvergetelijk.

In schril contrast daarmee staat de echtgenoot van Karin, die blij is dat de begrafenis kort en zakelijk was, zonder emotioneel gesnotter, en die de eenvoud en waardigheid van Anna kwalificeert als 'interessant-doenerij'.

Dit is een zeer geconcentreerde, tegelijkertijd ontroerend en ijzingwekkend realistische film over de menselijke conditie, waarbij de enkele scène die blijkbaar alleen mentaal of emotioneel 'werkelijk' is, dat realisme nog een extra huiveringwekkende dimensie geeft.

Met deze film toont Bergman zich weer op de toppen van zijn kunnen, net zoals, en misschien zelfs nog wel meer dan, met de Gods Zwijgen-trilogie en Persona.

Mijn tweede poging om door te dringen tot het werk van Ingmar Bergman, maar het is wederom niet helemaal aan mij besteed. Het is me allemaal teveel theatraliteit, teveel expressie, teveel symboliek, te bombastisch. Waarschijnlijk doe ik de grootmeester hier ernstig geweld aan, want ik zie tegelijk ook waar de legendarische status van de regisseur aan te danken is.

Een meedogenloze, onstuimige en emotionele vrouwenfilm, opmerkelijk genoeg gemaakt door een man. Een film over hun lijden, hun diepste gedachtes, hun ziel en hun lijven; een duister en pijnlijk psychologisch drama over een disfunctionerende familie en hun (vele) geheimen. Een verhaal over de levens van drie zusters, over hun liefde voor elkaar en hun onderlinge rivaliteit en afgunst; over de dood, egoïsme en huwelijksproblematiek. Zowel op visueel gebied als qua acteren ijzersterk.

Erg sterke film van Bergman, die me benieuwd maakt naar zijn zogenaamde meesterwerken zoals the Seventh Seal en Persona.

Je moet er misschien voor in de stemming zijn maar ik vond het mooi en aangrijpend, ongemakkelijk ook, deze lijdensweg van drie zussen en de bediende.

Prachtig gefilmd en geweldig geacteerd- dikke 4 sterren.

Mijn zesde Bergman en ik geef de regisseur op. Van geen één van zijn films genoten.

Dit is vooral een erg vervelende zit waarbij je het geschreeuw en gejank je op den duur het bloed onder de nagels haalt. De setting is behoorlijk duf en kent weinig variatie. Ook mede om zeep geholpen door de rode kleuren die je op het laatst niet meer kan aanzien. Maar vooral op emotioneel vlak kon de film mij niet omkrijgen. Ik voelde totaal niets voor de personages, het verhaal of de manier waarop alles geschoten is. Dat is nu juist het probleem dat ik met Bergman heb. Zijn films doen mij helemaal niets. Toch is er telkens iets te vinden wat toch enige waardering waard is in zijn films.

Tja, stuk of 10 Bergmans verder. Fantastisch regisseur natuurlijk. Heeft een aantal meesterwerken gemaakt en bepaalde films krijg ik niet uit m'n hoofd. Zo goed. Dit is de 3e Bergman die ik niet zo goed vind. Ik had niet zoveel met de personages en hoewel ik de thema's wel intrigerend vind, kon deze prent maar niet tot me doordringen, ondanks een paar zeer sterke scénes. Vond 't best een redelijk zware zit.

Het ís een zware zit, en meer dan 'best redelijk' als je het mij vraagt.

Ook voor mij de zwaarste Bergman die ik zag (mijn teller staat hiermee op zeven: de vijf bekendste, Jungfrukällan en Vargtimmen). Het is er eentje die je ziel raakt, maar op een directe, en niet altijd even prettige manier. Dit zou op zich los moeten staan van de kwaliteit van de film, maar anderzijds kan ik me uitstekend voorstellen dat Cries and Whispers voor sommigen een stapje te ver gaat. Ik heb de fout gemaakt alvorens mijn eigen gedachten op papier te zetten, de uitstekende recensie van Ferdydurke hierboven te lezen en die van Ebert. Na die twee schrijfsels heb ik op het moment weinig meer toe te voegen.

Het maakt je ongemakkelijk, grijpt je naar de strot, laat je peinzen over donkere kanten van de menselijke natuur, leven, sterven en disfunctionele familiebanden. Bergman is hier bepaald niet lichtvoetig, maar naast het inhoudelijke wat hij wil zeggen en de manier waarop hij dat doet, maken Nykvists cinematografie en het uitstekende acteerwerk Cries and Whispers tot een ontzettend indrukwekkend onderdeel van een toch al imposant oeuvre.

Voorlopig een 4*, maar ophoging bij herziening is heel denkbaar. Hangt nu op 8.4/10.

Ik kan me goed vinden in hetgeen Donkerwoud aangeeft. De film is soms bloedmooi gefilmd en de decors zijn ook erg fijn, ik zie ook wel wat Bergman wil filmen, maar uiteindelijk is het een film die me ook vrij koud laat waarbij ideeën en hetgeen gezegd moet worden belangrijker lijken dan doorleefd acteerwerk en de manier hoe het gezegd moet worden. De 90 minuten blijven wel boeien dus wel een ruime voldoende nog. 3,5*.

En daar kan ik me ook wel in vinden. De kwaliteit straalt van Viskningar och Rop af, de film is schitterend opgenomen, er worden op fraaie wijze bijzonder lastige en pijnlijke zusterrelaties ontleed, en ook de actrices doen het uitstekend. Maar om nou te zeggen dat ik met veel plezier danwel geintrigeerd deze film heb gekeken, nou nee. Natuurlijk zijn de zware thema's en het trage tempo daar deels debet aan, en de pijnlijke doodsstrijd van een van de zussen is ook niet bepaald easy watching. Maar ondanks dat ik zeker wel zie dat Bergman wel weet waar hij mij bezig is en de film me op momenten wel raakte, toch ebde mijn interesse meerdere malen weg en kostte het me toch aanzienlijke moeite om door de film heen te komen. Cinematografisch zag het er fraai uit, al gingen de rood-wit-zwarte thema's me op een gegeven moment wel wat tegenstaan - ik waande me bijna in een White Stripes albumhoes van anderhalf uur lang. Maar goed, ongetwijfeld zal dit niet mijn laatste Bergman worden (dit is nummer zeven of acht, volgens mij); zelfs als het zoals hier niet echt mijn soort film is, is het alsnog wel op een bepaalde manier interessant.

Cries and Whispers, de Nederlandse titel Schreeuw zonder Antwoord dekt de lading misschien nog wel beter.

Drie zussen verblijven in een 19e eeuws herenhuis. Een van de zussen is zeer ziek en licht op sterven. Haar pijnlijke kreten roepen alleen maar walging op in haar twee zusters. Door middel van versneden terugblikken volgen we de drie zusters en hun dienstmeisje.

Opnieuw weer geen heel erg toegankelijke film van Bergman. Lange stiltes, gruwelijk gekrijs van de pijn, onenigheden tussen de zusters en een bizarre zelfverminking (de vraag blijft ook of die nou echt was of 'gedroomd'). Dat vind ik ergens teleurstellend, want ik had gehoopt dat het net zoals Fanny och Alexander weer een wat meer verhalende Bergman zou worden. In feite speelt op de scène op de poster en één flashback na, alles zich af in het verstikkende rode herenhuis.

Wat Bergman hiermee voor ogen had is duidelijk. Een analyse van een moeizame band tussen zusters. Naar eigen zeggen is de film ook een verkenning van de ziel en rood is volgens hem de kleur van de ziel. Vandaar de alom aanwezigheid van de rode kleur en verdere symboliek met wit en zwart gedurende de film (de stervende is voortdurend wit gekleed en de verbitterde zuster zwart). De film herinnerde me op een of andere manier heel erg aan Fauvistische kunstwerk Harmonie in Rood van Henri Matisse. In dit schilderij komen letterlijk alle kleuren terug die in de film zitten. Het voornaamste is natuurlijk het rode interieur, maar ook de vrouw op het doek is in wit en zwart gekleed en heeft dezelfde haarstijl als Liv Ullmann in de film.

Goede cinematografie weer van Sven Nykvist. De spaarzame shots die zich buiten afspeelden waren werkelijk schitterend geschoten. De vele close-ups binnen vond ik echter nergens echt heel bijzonder worden en de belichting in het huis was ook niet heel erg bijzonder.

Al met al dus opnieuw een film met zeer sterk acteerwerk en een interessante diepere laag, maar niet heel erg veel verhaal en de plaats van handeling is ook wel erg beperkt.

Dit psychologisch drama dat gisteravond weer eenmalig in Lux te zien was maar waar ik i.v.m. werk niet bij kon zijn vanmorgen alsnog herzien. Moet zeker wel zo'n 20 jaar geleden zijn toen ik deze Bergman voor de eerste keer gezien had want op enkele scènes na kon ik er niets meer van herinneren. Mijn waardering voor deze film was destijds wel erg hoog. Waarom is mij nu toch niet helemaal duidelijk. Ik denk dat ik toen in een behoorlijk depressieve bui gezeten heb want nu bij herziening is deze uiterst zwaarmoedige film - tsjonge wat een bak ellende - bij mij behoorlijk in waardering achteruit gegaan. Ik slaagde er maar niet in om mij in de hoofdpersonen in te leven. Zij lieten mij tamelijk onverschillig. Tsja het kan verkeren. Mijn filmsmaak is de laatste tijd sowieso behoorlijk veranderd. Ik houd nu eenmaal meer van films met een doorgaans vrolijke ondertoon m.u.v. oorlogsfilms dan. Wat wel in positieve zin in deze film overblijft is het acteren van de hoofdrolspelers. Dat was zonder meer goed, maar dat zijn we wel gewend in de films van Bergman. Het begin en het einde van deze film - dat wat zich buiten afspeelde - vond ik trouwens erg mooi. Dat had gelukkig nog iets vrolijks. Verder staan enkele Bergman films die - hoewel niet vrolijk van toon - bij mij nog altijd als een huis. Dan heb ik het over Tystnaden en Det Sjunde Inseglet. Aan een herziening van Fanny Och Aleksander zal ik mij verder maar niet wagen. Grote kans dat die ook flink bij mij in waardering achteruit zal gaan.

3,0

Ondanks de vele scènes waaruit de ontgoocheling, wanhoop en pijn van de vrouwen blijkt is dit een poëtisch werk vol licht en kleur, zeker in het eerste gedeelte waar het ongeluk en verdriet nog niet in alle onbehaaglijke scherpte zijn weergegeven.

Knappe openingscène met de klokken. De tijd tikte verder en bracht niet het leven dat werd verhoopt, wat verder in de film meer dan eens tot uiting komt.

Knappe cinema en sterke, intimiderende vertolkingen.

Opvallend hoe dik aangezet het allemaal is. Dit soort schreeuwerig en geposeerd drama is echt niet aan mij besteed, al moet ik wel toegeven dat Bergman het in een kleur beter doet dan in zwart/wit.

Een vrij ongemakkelijke film van Bergman waar de stiltes werden doorbroken door het het geschreeuw van de aan pijn lijdende en stervende Agnes. Ze wordt bewaakt door haar zussen en dienstmeisje, maar al snel wordt duidelijk dat het verleden bepaalde wrevel tussen hen heeft doen ontstaan.

Fijn regiewerk van Bergman met mooie shots. Een film die me een mistroostig gevoel gaf niet goed wetende hoe ik om moest met de familiesituatie, een situatie waarop ik als kijker uiteraard geen vat of invloed op had.

Het is toch wat zoeken in de films van Bergman. Dat de man zijn invloed had op andere regisseurs kan ik zeker begrijpen. Hij heeft ook een aparte stijl die visueel soms hard kan zijn en vol symboliek zit. Ook in deze Cries and Whispers zie ik een visueel interessante film. Maar genieten is het toch niet. Het blijft allemaal nogal afstandelijk. Zelfs voor een kijker als ik die wel houdt van de wat oudere Europese films en theatraal acteerwerk, is dit geen eenvoudige film. Het is bij deze film dan ook eerder een lichte bewondering voor de unieke aanpak, maar als kijker van een film die je aangrijpt is het eerder een moeilijke rit.