Casablanca (1942)

De dialogen zijn heerlijk inderdaad, maar ik vind dit nu juist een film waarvan me veel en veel meer bijblijft dan alleen het einde.



Dat is puur de leeftijd. Dit is de film met de meeste stemmen van alle films van voor 1950. En er zijn er maar acht van voor 1970 met meer stemmen.

Het einde is mij juist het minst bijgebleven aangezien alle scènes ervoor niet goed genoeg zijn om je in de film te laten komen.

starbright boy, dat heb ik dus ook met deze film. Zoals ik al in mijn recensie heb aangegeven bevat de film veel meer dan alleen dat prachtige einde.



Dat zou best eens kunnen wat je zegt. Ik denk dat er nogal wat mensen zijn die zich door de ouderdom van de film laten afschrikken. De cijfers die jij noemt zijn werkelijk verbazingwekkend. Waarschijnlijk hebben we hier te maken met het sterke vooroordeel dat veel mensen hebben tegen zwart-/witfilms.

De belangstelling is er gewoon niet. Ik heb hem 2x gezien. In mijn herinnering was hij beter. Vroeger werden dit soort films vaak op tv uitgezonden. (Zie statistieken zaterdag 29 december 2007, dat betekent dat hij in al die tijd dat ik op de site ben geen één keer is uitgezonden. Ook zit er geen stijging in. Hij daalt steeds meer, wel een beetje).

(Het verbaast me wel dat bij IMDb Casablanca (1942) - User ratings - imdb.com 45+ de minste kijkers heeft. (En onder de 18, maar dat is begrijpelijk). Je zou toch zeggen dat vooral oude mensen deze films kijken).

“Of all the gin joints, in all the towns, in all the world, she walks into mine.”

Wat een waanzinnig mooie film. Casablanca mag terecht een klassieker worden genoemd met een heerlijke combinatie van romantiek, drama, humor en met de constante dreiging van de oorlog die in iedere scene voelbaar is. Casablanca speelt zich af en is gefilmd tijdens de Tweede Wereldoorlog en het is erg knap dat Michael Curtiz in 1941 al zo'n goed beeld kon neerzetten van de oorlog en wat voor invloed het had op de mensen. Een beeld dat 75 jaar later nog steeds recht overeind staat.

Maar Casablanca is natuurlijk het bekendst om het tijdloze liefdesverhaal van Rick Blaine en Ilsa Lund en Humphrey Bogart en Ingrid Bergman hebben een chemie die bijna niet meer geëvenaard is. Wanneer Ilsa luistert naar het nummer "As Times Goes By" en Rick komt zijn bar binnengelopen en ziet haar voor het eerst sinds jaren... Het is alsof er een elektrische shock door het scherm gaat want de gezichtuitdrukkingen van Bogart en Bergman zeggen meer dan duizend woorden. Bogart vind ik sowieso fantastisch als de cynische, charismatische en stoïcijnse Rick die steeds meer een sentimentele kant laat zien. Ontelbare onvergetelijke oneliners komen er over zijn lippen en Bogart weet er met zijn monotone stemgeluid wel raad mee. Maar ook Bergman is sterk en wat een prachtige en charismatische vrouw. Die pistoolscene op het laatst is een sterk staaltje acteren van Bergman en je voelt de pijn en liefde. Gelukkig wordt het door de setting, het acteren en de dialogen nooit te klef of zoetsappig, maar voelt alles oprecht en levensecht aan. Ik krijg nog steeds kippenvel bij de memorabele volksliedscene. Claude Rains is geweldig als geniepige Louis Renault waarvan je steeds twijfelt waar zijn loyaliteit ligt en ook Paul Henreid was geweldig als Victor Laszlo. Casablanca mag met recht een tijdloze klassieker worden genoemd.

Mooi gezegd IH88.



Heeft dat niet meer te maken met het simpele feit dat die leeftijdsgroep simpelweg relatief minder sterk vertegenwoordigd is op het internet, en meer specifiek, een site als IMDb? Ik zou zeggen dat de leeftijdsgroep 15-40 nogal wat meer traffic (maar vooral en meer specifiek: meer stemmen op een site als IMDb) genereert dan het segment 40-65.

Ik zag overigens van de week dit artikel voorbij komen: Read This: IMDB?s rating system is ?completely and irrevocably rigged? · Great Job, Internet! · The A.V. Club - avclub.com

Ik heb me in het verleden meermaals verdiept in dat stemsysteem in hoeverre die top 1000 users (waarvan er aantal vermoedelijk bots zijn) de boel lopen te verstieren. Maar de waarde die ik ooit hechtte aan IMDb ratings (mijn account daar is 14 jaar oud, in tegenstelling tot mijn account hier op MovieMeter), is behoorlijk geslonken in al die jaren.

Maar ik blijf die statistiekjes toch ook interessant vinden 🙂

Wat Casablanca betreft, denk ik dat je gelijk hebt dat die film relatief door meer ouderen gezien is en niet persé een film bij uitstek is die steevast zijn weg vindt naar nieuwe, jongere kijkers. Zijn klassiekerstatus en positie in bepaalde lijstjes helpen daar wel bij, maar ik betwijfel of ik tot de tien vrienden op Facebook kom, die Casablanca hebben gezien. En daar zitten nogal wat voormalige film-, geschiedenis- en KCM studenten bij. Ik denk alleen dat je dat niet persé weerspiegeld ziet in de opbouw van de ratings op IMDb.

Daar heeft het inderdaad ook mee te maken. Die leeftijdsgroep is in grotere aantal aanwezig dan 45+. Dat is hier niet anders.
Wat mij ook opviel (toen ik veel van Duitse/Oostenrijkse 50's keek) dat jongere users vaak enorm hoog kunnen stemmen. De eerste kijkervaring is overigens de meest immense filmbelevenis. Maar dan..... (dus als je de film nog wat vaker gaat bekijken).

Ik hecht bij beide sites weinig waarde aan het stemsysteem. Alles blijft meetellen. Mensen die allang niet meer op de site zijn en misschien nu een heel andere mening hebben over de film (en dat uitdrukken in stemmen) dat is er niet. Alleen actieve users zijn daar mee bezig.

Everybody Comes to Rick's heette het ongeproduceerde toneelstuk dat, na onder handen genomen te zijn door meerdere schrijfteams, het meest geciteerde en fout geciteerde scenario aller tijden opleverde. De camera zwerft van het ene naar het andere tafeltje in het Café Américain om anekdotes mee te pikken van de Europese emigranten die de bar frequenteren.

Rick Blaine (Humphrey Bogart) wordt geïntroduceerd als een cynische dipsomaan, maar dit is slechts een façade. In het verleden toonde hij zich een idealist en een romanticus. In de Parijse flashback draagt hij een anjer als corsage. Hij zal moeten kiezen tussen liefde en loyaliteit - een tegenstelling die weerspiegeld wordt door de twee muzikale thema's: As Time Goes By en de Marseillaise. Uiteindelijk zal Rick z'n persoonlijke verlangens opofferen voor het hogere ideaal.

Ilsa Lund (Ingrid Bergman) staat voor een gelijkaardig dilemma. Met Viktor Laszlo (Paul Henreid) heeft ze een verstandshuwelijk, haar bewondering voor hem is rationeel. Voor Rick heeft ze passionele gevoelens; ondanks z'n gebreken is hij een zielsverwant. In close-up door een gaasfilter krijgen we haar mooiste kant te zien: de linkse. Haar zachtheid contrasteert met de hardheid van het regime; haar sierspeld met de eretekens op de uniformen.

Politiebaas Renault (Claude Rains) is een corrupte opportunist die draait met de wind. Er wordt geïmpliceerd dat hij uitreisvisa verstrekte in ruil voor seks. Toch blijkt ook in hem een kern van idealisme schuil te gaan.

Casablanca viel onder het gezag van de Vichyrepubliek. Dit onbezette, Duitsgezinde deel van Frankrijk krijgt tweemaal een veeg uit de pan: in het begin, wanneer iemand neergeschoten wordt voor een affiche van maarschalk Pétain, en op het einde, wanneer Renault een flesje Vichywater in de vuilnisbak gooit.

Ten dele was dit propaganda voor de Amerikaanse deelname aan de Tweede Wereldoorlog. Het echtpaar Burnett, dat het toneelstuk schreef, had joodse familieleden geholpen om geld Europa uit te smokkelen. Verschillende acteurs waren Europa ontvlucht voor het Naziregime, een paar waren joods. Helmut Dantine, te zien als de "gelukkige" Bulgaarse roulettespeler, had in een Oostenrijks concentratiekamp gezeten.

Mist, rook en schaduwen worden aangewend om een troebele, schimmige sfeer te creëren. We zien Ricks silhouet op de muur, net als de schaduwen van vazen en planten. Wanneer Ilsa horizontale strepen draagt, wordt dit versterkt door schaduwstrepen over haar gezicht, latten van jaloezieën en strepen op Ricks das. De naam van het Parijse café, La Belle Aurore, wordt in een schaduw op de grond getoond. Aan het plafond van dat café hangt een discobal - blijkbaar bestonden deze al. Om het kartonnen vliegtuig in de apotheose groter te doen lijken, moesten dwergen eromheen paraderen.

De uitreisvisa zijn een macguffin. Het valt te betwijfelen of een verzetsheld in het bezit hiervan zomaar had kunnen vertrekken. Je kunt vragen stellen over de geloofwaardigheid. Je kunt wijzen op fouten tegen de continuïteit: de regenjas die plots droog is, het binnenmuurtje in Ricks bureel dat uit het niets opdoemt... Je kunt daar ook doorheen kijken en meeleven met de Bulgaarse echtgenote (Joy Page) die zegt: "Perhaps tomorrow we'll be on that plane!"

Zagen we wel dezelfde film? Hepburn speelde hier niet mee.

Naar aanleiding van het recente overlijden van Madeleine Lebeau (Yvonne), het laatste nog levende cast-lid (?) deze weer eens opgezet. Een klassieker die ik hoog heb zitten herzien is altijd wat risicovol, omdat ik na zoveel jaar de film wellicht minder beoordeel, maar gelukkig is daar geen sprake van- ik vraag me zelfs af of 4 * niet te weinig is.

Want Casablanca zit verhaaltechnisch goed in elkaar, is uitermate sfeervol, de film heeft oneindig veel scherpe dialogen en klassieke oneliners, en zoals terecht genoemd heeft de film een mooie en geloofwaardige romance- zonder dat het ook maar een moment zoetsappig wordt.

Bogart is enorm op dreef als de cynische Rick, Bergman doet nauwelijks voor hem onder, Claude Rains had misschien wel de leukste rol, Paul Henreid weet de juiste toon te treffen als rechtschapen held, en ook kleine rolletjes zoals Carl en Ugarte zijn memorabel. En Yvonne dus, die met tranen in de ogen de Marseillaise zingt.

Het einde is natuurlijk beroemd, met de mooie laatste zin van Bogey- Billy Wilder maakte er een kunst van om zijn films te eindigen met een pakkende uitspraak, maar Curtiz kon dat dus ook. Moet ook maar eens meer van hem zien.

Een film die verassend sterk uit de hoek komt na herziening.
Jaren geleden al gezien, en toen vond ik er weinig aan, wellicht omdat ik toen een ander soort film verwacht had.


Maar nu zie ik er de grootsheid van in. De film speelt zich grotendeels af in een etablissement zoals er vandaag geen meer zijn: Strak geklede mensen, een jazz-pianist in het midden van de kamer, enkel sterkedrank op de kaart, en geen rookverbod maar een rookplicht 😛
(Heeft iemand trouwens geteld hoeveel liter cogncac Bogart naar binnen werkt? En hoeveel tabak?)
Na de film krijg je overigens spontaan zin om zelf een cognacje te nemen en een sigaar op te steken…. spijtig dat ik geen Cognac in huis heb en niet rook.

Een tweede belangrijk punt van sfeerschepping is natuurlijk de oorlogsdreiging die in 1942 nooit ver weg was. Hoewel Vichy-Frankrijk neutraal was proberen zowel de geallieerden als de axis het laken naar zich toe te trekken. Ook in de film komt dat duidelijk in beeld, en worden de Franse personages voor de keuze gesteld: Trouw aan de legitieme Franse regering in Vichy, of aan de vrije Fransen van De Gaulle? Leuk weetje: Op het moment dat de film uit kwam waren de Amerikanen net geland in Casablanca. Binnen de filmmaatschappij gingen stemmen op om nog enkele scenes te schieten over deze gebeurtenis.

Kortweg samengevat overheerst de hele tijd het gevoel “neem nog een brandy, het kan je laatste zijn”.

Zet in die sfeer een aantal karakters die wel tegenpolen van mekaar lijken te zijn en laat die in interactie gaan met mekaar. Nazi’s, verzetsstrijders, louche zakenmannen, idealisten, corrupte politiemannen, … allemaal passeren ze de revue, en allemaal gaan ze in dialoog met mekaar.

En het zijn die dialogen die - naast de sfeer - de film zo roemrijk maak. Ze staan vol spreekwoordelijke steken onder de gordel, en de spanning spat er soms van af. Heerlijk gewoon.



En da’s net een groot voordeel: Geen suffe romantische film. Men kon natuurlijk de 2 nog wat langer met mekaar laten flirten, maar zou dat een meerwaarde betekent hebben voor de film?

Ohja, en wat ik bovenal belangrijk vind in dit soort films is dat de propagandistische boodschap er niet te dik op ligt. En dat zit bij deze wel snor: De filmmakers hadden niet de intentie om de kijker ideologisch te beïnvloeden, maar wel om een prima film af te leveren. Bij veel films uit die tijd is dat net omgekeerd.

Nog een weetje over de Marseillaise-scene: De Duitsers zouden in eerste instantie het Horst Wessel zingen, maar daar stonden in 1942 nog auteursrechten op! Vandaar dat men koos voor een soldatenlied van meer dan 100 jaar oud: Die Wacht am Rhein

Het enige wat ik niet begrijp: Waarom verkoopt Rick z’n café, als hij toch niet mee op het vliegtuig stapt? Of dacht hij in eerste instantie om het vliegtuig wel te nemen en heeft hij zich pas in laatste instantie bedacht?



Alles gezegd zijnde lijkt een 4,5* wel op z’n plaats.

Cpt. Renault raadde Rick aan om de Vrije Fransen te vervoegen in Brazzaville. Wellicht werd het hem in Casablanca toch te heet onder de voeten.

Mooie recensie overigens.

Dat was toch maar op het laatste? We zagen hem veel eerder z'n café reeds verkopen.

AGE-411, Rick heeft al eerder besloten om Victor Laszlo en Ilsa Lund te helpen na het incident met het Bulgaarse koppeltje. Hij heeft ook al lang besloten om hen beide op het vliegtuig te zetten, maar hij moet Renault en Strasser wel op het verkeerde been zetten natuurlijk. Hij wist dat als hij Laszlo zou laten ontsnappen majoor Strasser de jacht op hem zou gaan openen en hij dus niet meer veilig zou zijn in Casablanca. Kortom als Victor en Ilsa op het vliegtuig worden gezet kan hij niet meer in Casablanca blijven. Het is dus geen beslissing van het allerlaatste moment geweest.

Ja, he he, Casablanca, wat een inkopper zeg. Maar potztausend: wie de film opnieuw kijkt zal weer worden gegrepen door de manier waarop dit banale verhaaltje naar grote hoogten wordt getild. Nee, ze kregen elkaar niet (tenzij Bogey na de eindscene een homosexuele relatie is begonnen met Claude Rains). En natuurlijk de film met de meest beroemde filmzin aller tijden die helemaal niet in de film zit: "Play It Again Sam". Hoe komen dat soort misverstanden toch in de wereld?

Heb de moeite genomen om een paar pagina's te lezen, wat kan ik verder nog toevoegen aan alle commentaren die op deze film wordt gegeven. Ik probeer het niet eens, maar Casablanca is een film die ik meerdere keren per jaar wil zien.