La Pianiste (2001)

Waaraan denk je, cucciolo?

In zijn algemeenheid. Ik ben niet een erg belezen persoon (kijk liever films), maar van wat ik tot nu toe heb gelezen, vind ik vrouwelijke personages beter tot hun recht komen in verhalen van vrouwelijke auteurs. Overigens vind ik dat dit ook geldt voor films, al hebben actrices daar vaak natuurlijk wel meer eigen inbreng. Hoe dan ook, moet je mijn opmerking met een knipoog nemen hoor. Heb zelf een hekel aan generaliseren, en betrap mij er nu op dat ik zelf toch die kant op ga..!

Dit leek een erg boeiende film te gaan worden. Een portret van een zeer interessante kille vrouw, die geen emoties lijkt te kennen maar in haar eigen tijd vreemde dingen doet om zich te kunnen uiten.

Dat iemand gestoord is is allemaal prima, graag zelfs, maar persoonlijk hou ik dan toch van wat meer achtergrond waarom iemand zo is (geworden). Boeiende materie vind ik het zeker, maar deze film is voor mij iets teveel een aaneenschakeling van bizarre gedragingen, zowel van Erica als van Walter. Het jammere is namelijk dat ik ronduit een hekel aan haar kreeg, terwijl dat volgens mij, als je haar hele geschiedenis zou kennen, absoluut niet terecht zou zijn. Als we er even vanuit gaan dat Erica een slachtoffer is van iets (of dat nu misbruik, mishandeling, onderdrukking, of wat dan ook is), vind ik het nogal 'oneerlijk' (ook voor slachtoffers die zich wellicht herkennen in haar beschadigde natuur) dat we alleen haar gemankeerde gedrag zien, en nooit echt hoe dit te verklaren is. De band met haar moeder en de zijdelingse opmerkingen over haar vader zijn natuurlijk hints, maar niet voldoende wat mij betreft. Doet een beetje afbreuk aan het onderwerp, en aan de betekenis die het zou kunnen hebben.

Ik heb me er, ondanks de schokkende scenes, toch best mee verveeld. Iets te 'abstract' uitgewerkt naar mijn smaak. Vraag me af of het boek meer vragen beantwoordt.

2,5*

Je moet als regisseur, mijns inziens, één focus hebben. Dus: óf, in dit geval, een karakterstudie over de curieuze, soms morbide gedragingen van iemand met een borderlinestoornis (Is Haneke met La Pianiste glansrijk in geslaagd). Ofwel: een meer duidende film, waar de voedingsbodem wordt belicht die tot deze stoornis heeft geleid. Wat, als ik het goed begrijp, jij liever had gezien. Echter beiden genuanceerd verwerken kom je minstens tot een miniserie.

Een interessant psychisch drama is geen als-dan-verhaal, Ste*, en nog minder een soort who-done-it...

Daarbij is het maar de vraag in hoeverre een film er echt beter op wordt als alles op zijn plek valt. Ook met karakterfilms. Persoonlijk heeft het op mij vaak meer impact als ik (gedeeltelijk) mijn eigen invulling kan geven aan bepaalde zaken. Bovendien hangt er rondom dit personage een uiterst fascinerende en mysterieuze walm. En dat zou denk ik helemaal teniet worden gedaan als er teveel gerelativeerd zou worden.

Simpel gezegd een film over een vrouw die geluk in de liefde zoekt maar daarin faalt omdat ze duidelijk issues heeft (ze woont nog bij haar tirannieke moeder en zit met emotionele problemen en seksuele frustraties, uitend in hardvochtigheid en SM-perversies) en geen connectie met de ander kan maken. De film geeft een interessant contrast tussen fantasie en werkelijkheid (zoals bij het mislukken van de SM-experimenten) en tussen het hoge ideaal van de romantische muziek van Schubert en het ‘banale’ van de liefde in het echte leven.

Het sterke van de film is vooral het realisme waarmee de zwakheden en onzekerheden van de mens en het gekluns dat het leven is worden uitgebeeld (dat zo opvallend contrasteert met de geïdealiseerde Hollywoodfilms), het zwakke dat de film net iets te lang duurt en een zwakke spanningsboog heeft.

compleet geschift deze film

Criterion does the trick !!

Masochisme tussen twee hoofdrolspelers, ik word er maar zelden heel warm van. Heel gek is dat in het geval van La Pianiste ook niet; veel klinischer en koeler ga je het niet krijgen, maar juist psychologisch is één en ander sterk uitgewerkt. In de montage, de close-ups van Hupperts gezicht, het beschouwende perspectief van de camera. Huppert schittert in een rol die veel van haar gevraagd moet hebben, al lijkt deze Franse krachtvrouw de seksueel getormenteerde personages gewoonweg ook op te zoeken. Magimel vond ik (zeker als ijshockeyspeler, was dat nodig?) minder op z'n plaats. Een gebrek aan overtuiging en chemie in de scènes met Huppert breekt de film wat op. Het einde is dan weer van een zeldzame klasse.

Misschien wel de meest goede acteerprestatie die ik ooit gezien heb van een acteur/actrice. Huppert is geweldig in dit bijzondere drama.

Wat ik wel raar vind is dat iedereen Frans spreekt terwijl de film zich afspeelt in Wenen.

Raar ook dat op de hoes van mijn DVD staat dat het een Duitse film is.

En dan staat de film hier in de top lijst van Oostenrijk....

Draait 06 December in Filmhuis O42 Nijmegen !!

Michael Haneke on Long Takes

Zou Wim Kieft deze film weleens gezien hebben?

Haha, treffend evenbeeld inderdaad.

De kleur rood is constant aanwezig in La Pianiste, alsof Haneke de kleur aan ons opdringt. In vele nuances trekt de kleur aan je voorbij; de zalmroze bloes van Huppert, de kastanjebruine violen, de rode sjaal waar Huppert het glas in stuk trapt, de sproeten op haar gezicht.... De kleur verleidt en stoot af, net als Huppert zelf die star overkomt, maar om wie desalniettemin een seksuele aura hangt. Behalve wanneer ze haar minnaar smeekt haar te vergeven, dan opeens staat ze voor een blauwe deur. Volgens mij de enige keer in de film dat de kleur blauw voorkomt.

De stijl van La Pianiste is streng en eenvoudig, toch oogt de film ook comfortabel. Bijvoorbeeld wanneer Huppert haar bruinleren handschoenen aantrekt, dat ziet er erg aangenaam uit. Deed me trouwens denken aan scènes uit Jackie Brown en Psycho; Pam Grier die in het pashokje de stapeltjes bankbiljetten netjes in de tas stopt, Janet Leigh die het gestolen geld op haar hotelkamer in een krant wikkelt.

De thematiek is echter allesbehalve comfortabel; de verstoorde moeder-dochter relatie is mijns inziens waar het hoofdzakelijk om draait in de film. Huppert gedraagt zich eerder als een opstandige tiener dan als een onafhankelijke vrouw die toevallig bij haar moeder inwoont. Ze wil maar niet losraken van haar dominante, bemoeizieke moeder, subliem gespeeld door Annie Girardot overigens, die zich op haar beurt van geen kwaad bewust lijkt te zijn. De dochter slaapt zelfs in de slaapkamer van haar moeder, nota bene in het bed van haar vader! Haar vader die, zo wordt terloops opgemerkt, is overleden in een psychiatrische inrichting.

In een fantastische scène zien we Huppert en haar moeder een lift in stappen, zo'n ouderwetse met een hek eromheen, dan verschijnt de student die ook met de lift mee wil, maar Huppert schuift doodleuk de deur voor zijn neus dicht. De lift gaat omhoog, de moeder kijkt haar dochter een beetje onderzoekend aan en de student rent de trap op en cirkelt om de lift heen als het ware. Alsof het een sprookje van Perrault betreft; de prins op het witte paard dartelt om het maagdelijke meisje heen, maar zij moet eerst nog van haar boosaardige moeder af zien te komen, de heks.

De vader(figuur) is in dit soort verhalen doorgaans afwezig. Moeder en dochter klampen zich aan elkaar vast; de moeder wil niet dat haar dochter opgroeit, de dochter weet zich niet los te rukken van haar moeder. In zo'n verstikkende symbiose is het niet zo vreemd dat de dochter pervers gedrag vertoont; ze bezoekt in het geheim pornotheaters, begluurt neukende stelletjes en verminkt zich door met een scheermesje haar geslacht te bewerken.

Onderdrukking van seksuele gevoelens. De muziek staat voor de seks. Wat opvalt is hoe Huppert in diepe concentratie achter haar piano zit, verkrampt lijkt het wel, alsof ze zich niet kan overgeven aan de muziek. Voortreffelijk gespeeld door Isabelle Huppert, haar spel/rol deed me meermaals denken aan Piper Laurie in Carrie. Ze riep ook een zeker medelijden bij me op. Zo alleen en in zichzelf gekeerd, de soms haast droevige blikken. Aan het einde, met de close-up van haar gezicht, lijkt ze wel een Heilige. Zo zal Haneke het waarschijnlijk niet bedoeld hebben, maar voor mij voelde het zo wel.

Zometeen naar O42 voor La Pianiste op het grote doek!

Een aparte, intrigerende film. Het liet mij achter met vraagtekens en ik vind het open eind abrupt, maar het past wel bij de mysterieuze, spannende en duistere sfeer. Goed acteerwerk en erg interessante personages. Ik houd hiervan. 4*

Krijgt re-release in de bioscoop via EYE!

Vanaf 11 juli in de bioscoop.

Aparte en hele goede dramafilm. Erika woont op 40-jarige leeftijd nog bij haar tiranieke moeder. Een ongezonde moeder-dochterrelatie, waarbij moeder dominant is. Erika legt haar gevoel in muziek, maar toont emoties niet in haar persoonlijk leven. Wel is ze op zoek en dit uit zich in perverse seksuele gedragingen en automutilatie. Walter is onder de indruk van haar pianospel en wordt haar leerling. Zij doet hem een voorstel waar hij niets van wil weten. Uiteindelijk drijft ze hem tot wanhoop waarbij Walter zijn zelfbeheersing verliest. Ik denk dat daarbij haar fantasie en de werkelijkheid niet helemaal overeenstemden. Tevens denk ik dat Walter dit deed omdat hij zo getergd was. Het einde is open en je moet gissen naar hoe het afgelopen is.......

Blurp doet een avondje pianofilms.

En ja, deze lag al een hele tijd op de plank - want Huppert, en indertijd op een of andere manier nooit gezien. Dat voelt dan toch als een verplichting.

En jawel, dat bleek uit te komen. Nou heb ik van mezelf altijd het gevoel dat ik best ruimdenkend ben over hoe dingen anders kunnen dan gewoon - zo gewoon voel ik mezelf eigenlijk ook al niet, tenslotte. En films over andere en vreemdere soorten liefde en relatie worden ook zeker gewaardeerd. Maar bij dit ietwat arty-farty gedoe van Hanecke beroept me vooral toch de vraag of zijn doel toch niet vooral is om te shockeren, meer dan om een verhaal te vertellen, een film te maken. En tsja, dat waardeer ik nou een keer niet zo. Knap en met veel zelfopoffering geacteerd door Huppert - maar dat is ook wel een beetje een rode draad in haar wat opmerkelijke carriere misschien, en daarmee wil ik er niet aan afdoen, maar meer het bijzondere in een kader plaatsen (ahem, dat klinkt eigenlijk als afdoen, maar toch).

Het grootste probleem wellicht in de hele maffe vertelling is dat het karakter van Huppert nergens erg geloofwaardig overkomt. Een over the top autoritaire pianolerares die een ander kantje als submissive heeft, zeker. Maar krassen, dat past dan weer niet zo, voor mijn gevoel. Maar misschien dat ik dat mis heb. En de wat onderbelichte bijrol van Magimel dan - wat doet hij met zo'n moeilijk mens, als de ijsdanseresjes hem om de oren vliegen. Daar zou ik waarschijnlijk wel wat op kunnen zeggen, maar de film doet dat dus niet.

Hoe dan ook, ik ben niet zo heel erg onder de indruk eigenlijk. Shockeren als manier om in de publiciteit te komen, om een hoge score te halen. Kennelijk lukt dat. Maar niet bij mij.

Wie van pianomuziek, Bach en Schubert houdt, zit hier wel op zijn plaats. De film La pianiste van Haneke is doordrongen van klassieke muziek en kent fijne intermezzo's. Omgekeerd evenredig aan deze hemelse noten staat het personage Erika Kohut, professor en pianolerares. Een vrouw waarvan ik maar geen hoogte kreeg, maar vooral waarvoor ik nauwelijks sympathie kon voor opbrengen. Erg kil en afstandelijk, meedogenloos en weinig empathisch. Ze bespeelt mensen en laat niet na zich te laten gelden. Ook haar relatie met haar moeder is er eentje met tegenstrijdige, maar vooral hoog emotionele, emoties.

Achter de starre façade van deze harde tante gaat evenwel een zekere onzekerheid uit. Ze doet aan zelfmutulatie en houdt er bepaalde seksuele fantasieën op na. Het klopt wel wat ik hierboven ook al las. Ik ben ondanks het prima acteren van Huppert niet geheel mee in de geloofwaardigheid van het personage. Maar er waren wel meerdere personages die mijn wenkbrauwen deden fronsen. Neem nu die moeder van het meisje Anna Schober dat gepusht wordt om een pianovirtuose te worden, maar emotioneel weinig aanmoedigen of schouderklopjes krijgt.

Het einde was inderdaad erg open en zag ik ook niet aankomen. Alsof zelfzekere buitenkant het openbaar voor het eerst volledig moest afleggen van haar getergde binnenkant. Een Haneke is als ik naar mijn stemmen zie vaak een hit or miss, deze bevindt zich ergens in het midden denk ik.

Ik kan gelijk lekker mijn nest in duiken en vrij snel in slaap zakken gok ik, want deze film heeft me echt slaperig gemaakt.

Ik kan een slow burn best waarderen, maar dit niet. Uitermate saai. En qua schokkende scènes viel het allemaal reuze mee. Nee, dit is absoluut helemaal niets voor mij gebleken.