Still Alice (2014)

Gut, wat een gezeik van heel wat stuurlui aan wal hierboven over dat het verhaal voorspelbaar is... Misschien is dat wel omdat de ziekte zich zo voorspelbaar ontwikkelt.

Vind het het een mooie en ontroerende film.

Veel dingen zijn wel voorspelbaar, maar heb me daar zeker niet aan geërgerd.

Waar ik me wel heel even aan heb geërgerd, dat dit weer zo'n een 'perfect' gezin was: geld genoeg, ideale kinderen.

Hierdoor staat het wel iets verder van mij af.

Hoe julianne Moore omgaat met de ziekte, doen me dit grotendeels vergeten. Ik vind haar het erg goed doen!

Mooie film, maar had veel meer uitgehaald kunnen worden. Heeft me ook niet echt ontroerd. Normaal zou ik wel een traantje laten bij zulke onderwerpen.

Zal wel aan het script en verhaal liggen denk ik, want Julianne Moore is zoals altijd een prima actrice en zet hier ook weer een prachtige stuk neer.

Goed thema die een beter lot verdient dan dit script.

Er zijn betere films over dit onderwerp. Beetje erg voorspelbaar dit allemaal. Het gezin vond ik vaak wel erg perfect. Het einde vond ik helemaal bedroevend. Het verhaal stopt gewoon. We willen natuurlijk niet zien hoe ze verder aftakelt. Julianne Moore doet het dan nog aardig. Had er echt meer van verwacht. Gemiste kans wat mij betreft.

Zoals?

Ik zou zeggen zoek even op Google ....

Kapsalon Romy

Exact, precies wat ik ook had.

Wat mij ook zo tegenstond was een opmerking van de dokter tegen Alice, die zoiets zegt als "De ziekte is in uw geval misschien nog wel erger, omdat ook alle kennis verloren gaat."

Van een film met een onderwerp als Alzheimer verwacht je dat hij je behoorlijk aangrijpt. Dat is hier echter niet het geval. Julianne Moore acteert goed en draagt deze film nagenoeg in haar eentje. Dat is ook wel het probleem. De overige rollen zijn niet boeiend of diepgaand genoeg en datzelfde geldt voor hun relaties met Alice en elkaar. Het blijft allemaal heel erg binnen de lijntjes. Niet verkeerd, maar ook niks bijzonders.

Dat is niet wat hij zegt. Hij zegt dat het sneller kan gaan bij hoogopgeleide mensen omdat die in de beginfase vaak nog innovatief zijn om de alzheimer te omzeilen. Als dat wegvalt is de weg naar beneden sneller omdat de diagnose pas laat komt. Nergens zegt ie dat t voor hoogopgeleide mensen erger is. Geen dingen gaan verzinnen.

Dank je wel voor je oplettendheid B2, maar blijft hoe dan ook een sentimentele draak van een film.

Voor hoog én laagopgeleiden.

Tal van films en documentaire over dementie gezien, vaak helaas vooral Alzheimer. En die zijn vrijwel altijd een mengelmoes van zeer rake momenten, maar soms ook feitelijk onjuistheden, vervlochten met een traditioneel dramatisch narratief. Vaak negeer ik dit soort kritische punten, aangezien een beeld schetsen van een vorm van dementie uiterst moeilijk is in een korte speelduur, mede omdat alle vormen per persoon nog zeer verschillend kunnen lopen en de makers, hopelijk, bewuste keuzes maken om momentopnames waarin wel duidelijke signalen zich openbaren af te wisselen met die momenten waarop, ook in het echte leven, het minder zichtbaar is.

Wat ik mij kan herinneren van deze film is dat ik best wat moeite had met bepaalde weergaven, informatie en vooral de diagnose Alzheimer. Vanuit vogelperspectief is Still Alice in de essentie van het drama gelieerd aan dementie aangrijpend, maar als kwalitatieve goede film, waardeer ik deze misschien te hoog, en is het iets te gelikt.

Dan de woorden van de arts als deze daadwerkelijk zo zijn uitgesproken in de film (ik weet het zelf niet meer exact)....

" Hij zegt dat het sneller kan gaan bij hoogopgeleide mensen omdat die in de beginfase vaak nog innovatief zijn om de alzheimer te omzeilen. Als dat wegvalt is de weg naar beneden sneller omdat de diagnose pas laat komt. Nergens zegt ie dat t voor hoogopgeleide mensen erger is."

Ik denk dat de makers zich baseren op het boek, waarover later mee. In de onderzoeken waarin hoog- en laagopgeleiden zijn vergelijken met betrekking tot Alzheimer lijken bij hogeropgeleiden de eiwitophoping in de hersenen, die zorgen voor het versneld afsterven van de hersencellen, meer te kunnen doorstaan door een zeker reservecapaciteit, en daardoor de echte problemen en openbaring later plaatsvinden. Het klinkt oneerbiedig, maar bij mensen met een hoger denkniveau zijn de hersenen dus waarschijnlijk meer ontwikkeld en kunnen meer aan. Mensen met een lager ontwikkeld brein zullen waarschijnlijk dus eerder klachten krijgen. Echter, bij hoger ontwikkelde breinen zullen in relatie tot Alzheimer de klachten ineens gigantisch zijn, waar dat bij minder ontwikkelde breinen veel eerder en gestaag zich zal openbaren.Uiteraard is het onmogelijk om te duiden wat erger is. Bij minder ontwikkelde breinen is de traditionele weg dat eerst de geheugenproblematiek leidend is, waar bij meer ontwikkelde breinen eerst gedrag wordt beïnvloed. Maar daarbij is de diagnose nu veel meer frontotemporale dementie en niet Alzheimer, die zich pas op latere leeftijd pas openbaart.

Nogmaals, als dit werkelijk de woorden zijn van de arts is het mensonterend om te zeggen dat mensen met een meer ontwikkeld brein meer innovatief zijn. Ja, ze hebben dankzij hun meer ontwikkelde brein meer weerstand tegen de progressie, al uit het bij 'hun' zich enkel op een andere manier. Geen enkel mens heeft vanwege zijn hogere denkniveau en meer ontwikkelend brein, bewuste middelen om meer 'innovatief ermee om te kunnen gaan; het is een 'technisch' proces in het brein. Ook het proberen te verbloemen is tussen de twee totaal niet verschillend. Ik sluit niet uit dat onderzoeken hier in de toekomst verandering in gaan brengen, maar dat is nu, en op het moment van deze film en het boek waarop het gebaseerd is, niet aan de orde. In de praktijk heb ik in vele jaren ook zelf nog geen onderscheid kunnen waarnemen.

Als dramaturgisch middel voor de film zijn deze woorden van de arts, hoe fout ook, wel zeer interessant. Als ze bewust deze arts incorrecte woorden hebben laten uitspreken ben ik zeer blij, maar ik vrees dat de makers geprobeerd hebben serieus onderzoek te verrichten, of zich enkel op het boek hebben gebaseerd.

Het hoofdkarakter is rond 50 jaar en de diagnose Alzheimer lijkt gebaseerd te zijn op een haast prehistorisch beeld van dementie. Frontotemporale dementie is voor deze leeftijd al jaren leidend. Ik vermoed dat Alzheimer, helaas, nog steeds enkel tot de verbeelding spreekt. Laat staan dat mensen met Lewis Body die al jaren in opmars zijn en nu gestaag de diagnose Alzheimer steeds meer aan het 'vernietigen' zijn, nog lang geen podium zullen krijgen. Nog gekker is dat de film is gebaseerd op een boek van iemand die zeer geleerd is, maar zich vooral richt op Alzheimer, en ook in haar onderzoeken voor haar boek, heeft gericht op dit type dementie. Ik heb het boek van Lisa Genova niet gelezen, maar haar mengeling van fictie en wetenschap, klinkt op papier al curieus. Ik vermoed dat de makers veel van het boek letterlijk hebben gekopieerd.

Mooie film; zag hem nu pas.

Terwijl je nog bij je volle verstand bent, weten dat je de greep op je leven en de wereld kwijt zult raken. De wanhoop erover, het wegmoffelen ervan, het creeëren van strohalmen waarmee je denkt je te kunnen redden en dan , uiteindelijk, de totale apathie.

Inhoudelijk veel sterker dan 'The Father'.

goede film een keer gezien met lezing erbij.

Meesterlijke Julianne Moore en film maakt heel goed duidelijk hoe vernietigend de ziekte Alzheimer is op een intelligente, levenslustige vrouw, taalkundige ook nog... Dit weekend zag ik Maggie's plan en toen was haar rol irritant, zouteloos en niet overtuigend. Ach ja, hoe belangrijk zijn het script, de taal, de suggestie, want talent heeft deze actrice wel.

Sterke Moore inderdaad, zoals te verwachten. Toch ben ik niet geweldig onder de indruk. Op een of andere manier liep de film niet echt lekker en bleef het allemaal toch wat oppervlakkig ondanks een aantal indrukwekkende scènes. De soundtrack is ook erg matig met het If I Had a Boat als tenenkrommend dieptepunt op het einde, terwijl juist een soundtrack veel kan doen in een dergelijke film. Alles bij elkaar dus wat teleurstellend, maar dankzij Moore wel een nipte voldoende.

Mooie dramafilm met een glansrol voor Julianne Moore. Ze brengt de gestage aftakeling van haar personage met veel precisie en overtuiging, en met name enkele momenten waar bij haar personage ook de paniek toeslaat zijn ontzettend goed gespeeld. Overigens is Moore niet de enige die schittert. Ook Kristen Stewart vond ik heel sterk en het samenspel tussen haar en Moore levert enkele mooie momenten op. Alec Baldwin speelt wellicht een iets minder prominent personage, maar is evengoed degelijk in de rol van echtgenoot en is goed als boegbeeld om te laten zien dat de ziekte niet alleen een flinke impact heeft op de patiënt, maar ook op de naasten.

Had er nog iets meer uit de film gehaald kunnen worden? Wellicht wel. Van mij had het laatste stuk nog iets langer mogen zijn. Dat de film misschien hier en daar wat sentimenteel is vind ik niet zo erg. Het valt te verwachten dat het geheel ondersteund wordt door een soundtrack die op de emoties probeert te werken. Een echte tranentrekker is het echter wat mij betreft niet. Misschien dat daar dan toch iets te zeer het Hollywood-sausje voor eroverheen gegoten is; iets dat bijvoorbeeld duidelijk naar voren komt tijdens de niet erg geloofwaardige 'zelfmoord' scène. Tegelijkertijd voelt Still Alice nog steeds als een kleine, intieme film met het hart op de juiste plek. Het is geen vernieuwende film qua opzet, maar het geeft wel een unieke kijk in het leven van een relatief jong iemand die met de ziekte van Alzheimer te maken krijgt. Erg prettig om te aanschouwen is dat niet altijd, maar de film wist wel binnen te komen en - over het algemeen - authentiek te blijven.

3,5*

Prima drama - vooral door een heel sterke Moore - dat Alzheimer, en hoe de ziekte evolueert, in beeld brengt.

Van de eerste woorden die vergeten worden, over namen of situaties die (even) uit het geheugen zijn, over plaatsen en gezichten die niet meer herkend worden; en verder... Het is niet altijd makkelijk om in te schatten hoeveel tijd er tussen de verschillende momentopnames in de film zitten.

Geen overdosis aan emoties, geen tearjerker. Misschien/allicht zijn ook in het echte leven die emoties voor de mensen rondom de patiënt het grootst op het moment dat de diagnose gesteld worden. Daarna wordt het vooral een stijgende lijn of een curve, een evolutie over meerdere maanden - wat een heel ander rouwproces geeft, en misschien ook een automatisch groeiende aanvaarding, dan bij pakweg een ongeval. En als kijker zit je niet in het vel van Alice, maar in dat van de familie rond haar.

Voor de patiënt daarentegen zijn die emoties er wél. Die wordt elke dag, bijna elke minuut geconfronteerd met zijn/haar aftakeling.

Geen topper; maar zeker ook niet zomaar een cliché promotiefilmpje voor zakdoeken.

Een uitnodiging

Zo’n anderhalve week geleden kreeg ik plots een mooie uitnodiging in mijn mail van het VUmc Alzheimercentrum. Ze hadden de mogelijkheid gekregen een unieke voorpremière voor Still Alice te organiseren en ik mocht erbij zijn! De film werd ingeleid door prof. dr. Philip Scheltens en dr. Yolande Pijnenburg. Philip Scheltens gaf aan dat ze wat terug wilden doen voor iedereen die hen steunt, de zaal bestond dan ook vooral uit bijvoorbeeld patiënten, mantelzorgers en mensen die op een manier met alzheimer te maken hebben, bijvoorbeeld door hun werk of als donateur. Ook was Een Vandaag aanwezig, zij zonden afgelopen maandag een item uit over de film en jongdementerenden. Er kwam een alzheimerpatiënt aan woord die afgelopen donderdag ook aanwezig was bij de voorpremière. Het is een zeer indrukwekkend item.

Jongdementie

“Still Alice zet het thema ‘jongdementie’ op de kaart, een ziekte die zo’n 12.000 mensen, jonger dan 65 jaar, in Nederland treft. De ziekte van Alzheimer is de meest voorkomende vorm van dementie en wordt vaak, onterecht, als een ouderdomsziekte gezien. Deze mensen staan, net als de hoofdpersoon in de film (Julianne Moore), midden in het leven, hebben een carrière en een (jong) gezin. Zij hebben vaak een lange weg afgelegd voordat ze de juiste diagnose kregen. Het VUmc Alzheimercentrum is hét expertisecentrum in Nederland op het gebied van jongdementie. Er wordt baanbrekend onderzoek gedaan naar het ontstaan van de ziekte van Alzheimer en andere vormen van dementie. Bij jonge mensen openbaart de ziekte zich in de puurste vorm, waardoor beter onderzoek verricht kan worden. Onderzoekers van het VUmc Alzheimercentrum zijn hard op weg om een oplossing te vinden voor deze ingrijpende ziekte en werken hiervoor nauw samen met andere instituten in binnen- en buitenland. En er is al veel bereikt. Een oplossing ligt in het vooruitzicht, maar er is veel onderzoek nodig om successen te blijven boeken.”

– VUmc Alzheimercentrum

Realistisch

Ook gaf Philip Scheltens aan dat Still Alice een ingetogen en realistische film is. De film komt voor een groot deel overeen met hoe zij het bij het Alzheimercentrum doen en meemaken. Yolande gaf helaas ook aan dat dementie niet altijd snel gediagnosticeerd wordt. Vaak worden de symptomen eerder aangewezen aan overspannenheid en depressie. Ze gaf ook twee voorbeelden waaronder een lerares die huilerig was en namen van kinderen vergat. Inderdaad iets waarbij je direct denkt aan overspannenheid, maar het kan dus ook alzheimer zijn.

Alice

De film begint met de 50e verjaardag van Alice. Alice is een professor aan Columbia, gespecialiseerd in taalkunde. Ze is getrouwd en heeft drie kinderen. Ze staat nog vol in het leven, maar de eerste tekenen van Alzheimer worden zichtbaar. We worden niet echt ingeleid, wat je ziet zijn echt fragmenten die duidelijk maken wat er met haar aan de hand is. Het ene moment is haar verjaardag en zien we hoe ze per ongeluk denkt dat gesproken wordt over haar en haar zus, het andere moment zie je een fragment van een presentatie die ze geeft waar ze plots verstrikt raakt in haar verhaal. En opeens zit ze bij een neuroloog die testjes met haar doet. Ik vond het dus vrij snel en niet vloeiend in elkaar over gaan in het begin van de film. Dit in fragmenten door de film heen gaan blijft, maar waar het in het begin ervoor zorgt dat je je moeilijk bindt aan de personages lukt dit later in de film wel. Beelden van haar thuissituatie worden afgewisseld met afspraken bij de neuroloog en je begint enorm mee te leven.

Welverdiende Oscar

Julianne Moore heeft een Oscar gekregen voor haar rol in Still Alice en daar ben ik het zeker mee eens. Ze speelt de rol overtuigend en heeft ervoor gezorgd dat ik tranen in mijn ogen kreeg doordat ze duidelijk in beeld bracht door welke emoties Alice overspoeld werd. Ze laat echt zien wat de impact is van alzheimer en zorgt ervoor dat, ondanks dat ik natuurlijk niet echt zal weten hoe het is voor iemand met alzheimer, ik het gevoel kreeg te snappen wat iemand met alzheimer meemaakt. Lof dus voor Julianne Moore. Maar dat kan ik niet zeggen van Kristen Stewart die ik in de Twilight Saga al vervelende tics vond hebben. Die heeft ze helaas nog niet afgeleerd. Als je haar daar geen vervelende tics vond hebben dan vind je haar hier waarschijnlijk ook prima. De andere personages komen eigenlijk vrij weinig in beeld, ze hebben vooral een ondersteunende functie, maar vervullen deze wel goed.

Hartverscheurende film

De film doet zeker wat met je, want door de inleiding van het VUmc kwam het alleen maar harder binnen. De film maakte extra indruk. De vrouw in beeld zit in dezelfde leeftijdsgroep als mijn moeder. Het komt dichterbij omdat je beseft dat het ook jouw moeder zou kunnen zijn (of vader natuurlijk, maar in deze film is de hoofdrolspeler een vrouw).

Je ziet hoe Alice beseft dat het slechter met haar gaat, dat ze dingen vergeet maar dat ze op het puntje van haar tong liggen. Ze maakt er soms zelfs grapjes over, maar je ziet ook dat dat besef gepaard gaat met pijn. Je vergeet eerst kleine dingen, maar straks ook wie je kinderen zijn. Dat lijkt mij vreselijk om te beseffen. Als kijker weten we soms eerder dan haar dat het slechter gaat. Doordat ze zich bijvoorbeeld twee keer aan iemand voorstelt. Maar ook voor de familie is het niet makkelijk. Hoewel in Still Alice vooral de nadruk is gelegd op Alice zelf, zien we ook fragmenten van hoe het is voor de familie. Helemaal doordat Alice een zeldzame soort alzheimer heeft: een erfelijke vorm.

Conclusie

Still Alice is op momenten hartverscheurend en brengt tranen in je ogen. De film eindigt voor mij uiteindelijk vrij abrupt, maar ik denk dat als je de film hebt gezien wel aardig kunt raden hoe het ongeveer afloopt. Uiteindelijk past dit einde denk ik ook goed bij het onderwerp van deze film. Maar op dat specifieke moment was het voor mij wel abrupt. Desalniettemin vond ik deze film ontzettend sterk. Ik raad je zeker aan deze film te zien als je graag realistische films kijkt. Op mij heeft het in elk geval indruk gemaakt. Tot slot wil ik het VUmc Alzheimercentrum hartelijk danken dat ik aanwezig mocht zijn bij deze indrukwekkende en informatieve voorpremière.

Deze recensie verscheen eerst op mijn blog. Deze is offline sinds 1 november 2024. Daarom heb ik alle recensies hiernaartoe verplaatst (om ze te behouden).