Cimarron (1931)

Samen met 'Unforgiven' en 'Dances With Wolves' de enige western die ooit een Oscar voor best film won.

Nul stemmen voor deze Best Picture winnaar uit 1931? zal ik even veranderen...

Deze originele versie beviel mij beter dan zijn remake uit 1960 met Glenn Ford.

Richard Dix is nogal uitbundig in zijn manier van acteren, maar dat heeft ook te maken met het jaar waarin de film gemaakt werd. Dat uitbundige is in het begin even wennen en niet altijd even prettig. Later in de film wordt het aangenamer om naar te kijken, misschien ook wel doordat in het verdere verloop van de film wat sterkere stukken zitten. Richard Dix zet de hoofdfiguur, een rusteloze pionier, zeer goed neer.

Deze film wordt in het tweede gedeelte ook sterker, in tegenstelling tot de remake.

Ook hier verdwijnt de hoofdpersoon meer uit beeld, maar dat wordt uitstekend gecompenseerd door de anderen, waaronder Irene Dunne.

De film begint groots met een race van honderden mannen, paarden, huifkarren en zelfs een fiets om de rechten op een stuk grond te verkrijgen.

De remake doet dit iets beter qua spektakel, maar voor een film uit 1931 is dit al heel spectaculair te noemen.

Ook de verdere scènes zijn groots opgezet met vele figuranten en decors.

Het eerste uur heeft het meest weg van een western, maar gaandeweg is dit vooral een groots pioniersdrama, met als hoofdthema de vooruitgang van een stukje niemandsland naar een stad die van alle moderne gemakken voorzien moet worden en waarin een ieder zijn/haar rol wil spelen.

De laagst gewaardeerde Oscarwinnaar Beste Film op IMDB en misschien ook wel op MovieMeter. Hoewel ik Cimarron alles behalve een geweldige film vind is het ook weer niet zo erg met de film gesteld. Hij is misschien hopeloos veroudert en op sommige momenten zwak, er zitten nog stukken in die de moeite waard zijn.

Wel is het jammer dat het beste moment al na vijf minuten komt. Die run het nieuwe land is een meesterlijke actiescène, zijn tijd ver vooruit lijkt me, vol met schitterende details (die fiets alleen al). Na deze scène hoop je dat de rest van de film even meeslepend is, maar het mag niet zo zijn. Niettemin hou ik wel van films die draaien om het opzetten voor wat door moet gaan als een beschaving en het is duidelijk dat er goed nagedacht is (waarschijnlijk door de schrijfster van het toendertijd erg gewaardeerde boek) over wat er bij komt kijken. Helaas wordt geen van deze punten bijzonder goed uitgewerkt en blijft het dus bij prikkels. Dat is ook het grootste mankement van de film. Het gaat er niet zozeer om dat het allemaal slecht is, maar meer om dat het allemaal duidelijk veel beter had kunnen zijn. Denk je eens in dat John Ford dit geregisseerd zou hebben. Dat had misschien de beste film kunnen zijn van diens carrière en dat zegt wat. Maar het mocht niet zo zijn, al gebruikte Ford in met name My Darling Clementine en The Man Who Shot Liberty Valance wat uitgangspunten die hier ook te zien zijn, in mindere vorm.

Verder lijdt de film ook onder een zwakkere tweede helft waarin er ineens veel enorme tijdsprongen gemaakt worden en matig acteerwerk. Ik moet eerlijk zeggen dat ik nog nooit een acteur als Richard Dix gezien heb. Acteurs die op opgeblazen wijze een held neer zetten zijn niet zo zeldzaam, maar de manier waarop Dix het doet is... anders. En die deftige, diepe stem die hij dan ook nog heeft... Bizarre casting. Goed is het niet per se, maar wel boeiend. Irene Dunne zou later een geweldige actrice worden, maar heeft hier een irritant personage die pas tegen het einde aan interessant wordt. De rest van de cast is gewoon niet goed.

Alle negativiteit ten spijt blijft dit een aardige vertelling van How-the-West-Was-Won, of in ieder geval een versie van hoe de Amerikanen in 1931 zouden willen dat het westen gewonnen was.

3*

Nog zo’n oudje beeld is niet meer te repareren geluid valt mee.

Even laten afdraaien en hoeft niet in versneld beeld dat doet hij uit zichzelf/

De run op het open landschap is de actactie van de hele film, ik denk dat er een heel circus aan heeft meegewerkt en aan figuranten geen gebrek, daarna heeft het wat weg van een toneel stuk, en het overacteren ziet er oubollig uit, de verzie uit 1960 heb ik ook nog in bezit maar ga ik niet extra opzoeken

Een van de laagstgewaardeerde oscarwinnaars, maar wat mij betreft onterecht! Cimarron is een epische vertelling over de opkomst van een westernstadje in Oklahoma eind 19e eeuw. De beginscene is al meteen indrukwekkend: een massale landrun van huifkarren, heldhaftige cowboys op paarden en andersoortig pluimage rennen als gekken een onontgonnen gebied in, op zoek naar een stekje om daar hun nieuwe bestaan te starten.

Diezelfde weg bewandelt ook een koppel (Richard Dix & Irene Dunne). Ze komen terecht in zo'n westernstadje, waar het nogal een grote chaos is. Een stel outlaws begint al meteen met het terroriseren van onschuldige burgers en een gokpaleis doet eveneens dienst als kerk. De opbouw vond ik best aardig gedaan met leuke bijrollen. Zo is er een donkere bediende, die voor de comic relief zorgt. Eigenlijk heel fout en nu heel politiek incorrect, maar soit... Gedurende de film maakt de film een paar tijdsprongen en wordt per tijdsprong ook telkens ietsje minder interessant. Ook zijn er nog wat bijrollen die acteren, alsof ze nog in het stomme-film-tijdperk actief zijn. Maar een ruime voldoende verdient deze film alsnog met gemak!

En maar weer eens een Oscarwinnaar meegepakt. Nog twee en dan heb ik ze allemaal gezien.

Deze Cimarron had ik vooraf niet echt hoge verwachtingen van. Dat het een soort van western is, spreekt wel in zijn voordeel, maar op de één of andere manier blijken de westerns van voor 1940 me tot nu toe niet zo heel goed te liggen. Cimarron is ook verre van geweldig, maar in ieder geval iets amusanter dan ik verwacht had. Het expressionistische acteren is wel een tegenvaller. Het hoort bij het tijdperk vlak na de stomme film, maar is daarnaast ook een teken dat Cimarron de tand des tijds niet heeft doorstaan.

De eerste helft heeft echter een aantal leuke momenten en de scene, die The One Ring hier ook al aangehaald is zelfs buitengewoon goed. Helaas worden die momenten naarmate het verhaal vordert steeds zeldzamer, en daarnaast wordt het inhoudelijk ook steeds iets minder interessant naarmate de tijd vordert. Vooral de vele tijdssprongen in de tweede helft, zorgen ervoor dat de samenhang enigszins uit het verhaal verdwijnt. Daarnaast gaat het verhaal ook nooit echt de diepte in, maar blijft het ergens aan de oppervlakte drijven.

Ik ben er zeker niet ondersteboven van. Het verhaal is best aardig, en als geheel is het redelijk onderhoudend. Er zitten echter net iets teveel minpunten in, om Cimarron aan de goede kant van de score te kunnen laten eindigen. Het zeer matige acteerwerk is de grootste stoorzender.

2,5*

Bij de filmliefhebbers die het Oscar-lijstje afwerken komen Cavalcade (1933) en Cimarron (1931) standaard meestal ergens als laatste aan de beurt. Beide bungelen vrijwel zonder uitzondering ook onderaan de lijst van favorieten. In geval van Cimarron begrijpelijk. Het begint nog wel enigszins hoopvol met enkele massascenes en totalen die in een filmkroniek niet misstaan. Maar na een uurtje is de fut er wel uit. De rechtbankscène zou je de nekslag kunnen noemen, alhoewel… Richard Dix is gedurende de hele film onuitstaanbaar. The One Ring probeerde dergelijk acteerwerk al te duiden, maar daar is geen zinnig woord meer over te zeggen.

Voor wat het waard is: Samen met The Broadway Melody (1929) is deze Cimarron op ICM de enige film die alleen maar in het Oscar-toplijstje staat. Alle andere films, ook Cavalcade, hebben meer vermeldingen. Opvallend is dat na The Broadway Melody en Cimarron Crash (2004) de film is die op maar één enkel ander lijstje figureert. Dat is daarmee officieus de minst aansprekende Oscarwinaar sinds 1931. Ik geef ze geen ongelijk.

O ja, ik heb nu 86 van 87 Oscarwinnaars gezien. Alleen The Life of Emile Zola (1937) nog - ik wilde niet met de meest anonieme eindigen, hiervan heb ik nog wel verwachtingen.

Als er iets is waar de Academy Award jury geen verstand van heeft, is het westerns. Cimarron is dan wel geen slechte film, de echte westerns in de filmgeschiedenis mochten al blij zijn dat ze een nominatie binnen kregen. En het is misschien maar een award, het zegt toch wel iets over onze eisen van een western. Na Cimarron kwamen de films van Clint Eastwoord, John Wayne, Lee Van Cleef, Terence Hill, Henry Fonda, Charles Bronson, Gary Cooper en vele anderen.

Cimarron was voor die tijd al knap gemaakt. Amper enkele jaren na het begin van de geluidsfilm wordt hier uitgepakt met een epische film. Het begin doet me denken aan How the west was won. Maar daarna zakt het helemaal in en krijgen we een soms zelfs wat vervelende film te zien. Hier en daar is er nog een opflakkering, maar meer dan een doorsnee film is het ondertussen niet meer. Zijn tijd vooruit in 1931, maar anno 2015 al lang weer voorbijgestoken.

Peperdure productie, al lijkt het grootste deel van het budget te zijn uitgegeven aan de indrukwekkende 'Oklahoma landrush' waarmee de film begint. Het is het ook meteen het enige moment van spektakel in deze zogenaamde 'western' die veel meer weg heeft van een historisch melodrama. De film begint in 1889 en behandelt een periode uit de Amerikaanse geschiedenis die sindsdien zelden is belicht. Er is een pleidooi voor gelijke rechten voor indianen, maar ook een tenenkrommende bijdrage van Eugene Jackson als Isaiah, het slaafse negroïde hulpje van de familie Cravat. Ondanks het spektakel en de erkenning die de Academy gaf (Oscars voor Beste Film, Beste Scenario en Beste Art-Direction]) leed RKO flink verlies met deze film. Het acteerwerk is wisselvallig en het geheel is nu wel erg gedateerd.

De rol van Isaiah was wel heel pijnlijk, ook de ouderdom van de film in acht nemend is het bijna niet om aan te zien. Sowieso was elke poging tot humor mislukt, of je moet dubbel liggen om een stotterende man. Cimarron is verder erg onevenwichtig, waarbij de hoofdrol van Dix zeker de aandacht opeist. Hij is een man uit één stuk, en van alle markten thuis - kloek avonturier, onbevreesd revolverheld, rechtschapen advocaat- maar blijft toch de hele film vooral merkwaardig en onwennig. Irene Dunne zag ik onlangs in Show Boat -toevallig ook naar een roman van Edna Ferber- en daar was ik ook al niet kapot van haar spel. In Cimarron is ze iets beter maar nog altijd weinig overtuigend. Ook van Stanley Fields heb ik beter werk gezien- die hele subplot over de ontmaskering van de moordenaar van de vorige editor was sowieso erg matig, zoals ook de overige westernelementen, op de al genoemde land rush na, misplaatst voelden.

In elk geval kan ook deze Oscarwinnaar weggestreept worden. Of het de slechtste is durf ik niet te zeggen (ik moet o.a. The Broadway Melody nog zien), hij duurde in ieder geval wel minder lang dan een andere mispeer: Around the World in Eighty Days (1956)

Overigens komt als alles goed is volgend jaar Scorsese's film uit over de moorden op de Osage indianen, rijk geworden dankzij olie en slachtoffer van vuile politiek, iets dat ook heel even wordt aangestipt in de film in de persoon van Leary (uiteraard om de deugdzaamheid van Cravat weer eens te tonen): Killers of the Flower Moon (2021) - IMDb

Een van de laagst gewaardeerde Oscarwinnaars en dat is zonder meer terecht. Dit is echt helemaal niks. Door gedateerdheid valt doorgaans best heen te kijken, maar gedateerdheid is niet echt het probleem van deze film. Het begint nog enigszins redelijk, maar na tien minuten heb je het minst slechte gedeelte al gehad. Het verhaal is ronduit rommelig. Er worden meerdere keren grote tijdsprongen gemaakt en de hoofdpersoon lijkt ieder moment een andere rol te hebben. Het ene moment is hij uitgever van een krant, het andere moment voorganger in een kerk en dan weer advocaat. Hij verdwijnt ook te pas en te onpas uit het verhaal. Dat verhaal kan mede daardoor totaal niet boeien en het is een lange zit om deze film af te kijken. Ook de overige personages zijn namelijk totaal niet boeiend. Het acteerwerk is bovendien niet best en het acteren van hoofdrolspeler Richard Dix is ronduit vreemd. Zelden zo'n overdreven en vreemd acteerwerk gezien. Verder stoorde het mij dat de pogingen tot humor bestaan uit het bespotten van een jonge donkere bediende, die als een volstrekt onnozel figuur wordt neergezet, en een stotterende man. Totaal niet grappig. Op visueel gebied zit er, op een aardige scène in het begin na, ook niets sterks in. De enige reden om deze film te bekijken is om alle Oscarwinnaars te zien, want deze film is op geen enkel vlak de moeite waard.

Cimarron komt vaak terug bij lijstjes van 'Beste Film'-Oscarwinnaars, maar meestal niet in positieve zin - samen met Cavalcade en The Broadway Melody wordt het vaak genoemd als slechtste winnaar ooit. Maar goed, dat zal wel meevallen, want veel beroerder dan een Around the World in 80 Days of Out of Africa zal het wel niet snel worden. Om maar met de conclusie te eindigen, dat klopt, maar ik snap ook heel goed dat deze film niet bepaald een klassieker is geworden.

De film is, ten eerste, behoorlijk gedateerd. En vooral bij zo'n moralistische film als deze helpt dat niet echt. Het gaat eigenlijk de hele tijd om Yance Cravat, en Amerikaanser wordt het niet. Een dappere, eerlijke familieman die in het nieuw bewoonde Oklahoma de wet en moraal hooghoudt, Godvrezend is en preken in de kerk houdt, af en toe wat casual racism over het zwakzinnige zwarte jongetje of Indianen, niet alleen zijn familie beschermt maar ook schurken het stadje uit schiet, en vervolgens weigert om het beloningsgeld te innen. Kortom, een uiterst vermoeiende protagonist, zum kotzen.

Het is ook meer een moralistisch melodrama dat zich toevallig in het westen afspeelt, dan dat het een echte western is. Maar een die zo af en toe toch wel gaat vervelen, er gebeurt niet zo veel en Yance Cravat is dus vermoeiend rechtschapen. De typetjes die ter humor worden geïntroduceerd voegen ook niet heel veel toe; het simpele negerhulpje, de stotterende timmerman, de te hard zingende en hoog pratende dame. Maar ach, goed is het verre van, maar best kijkbaar was het wel. Misschien een lage drempel voor een Oscarwinnaar, maar het is wat het is.