Mr. Smith Goes to Washington (1939)

Herpakkende held.

Frank Capra's filmklassieker bulkt van het patriottisme in prachtig zwart-wit. Het is een van de 6 films die deel uitmaken van de Columbia Classics Collection die een 4K restauratie onderging. Niet onterecht gezien zijn status, maar persoonlijk had ik liever diens andere samenwerking met James Stewart in de box gezien; de kerstkraker It's a Wonderful Life. Qua thematiek van de 'zichzelf herpakkende held' past Mr. Smith Goes to Washington echter goed tussen de andere titels. Stewart is aardig als de verdwaalde senator, maar de controversiële smaak die men destijds na het bioscoopbezoek moet hebben geproefd is volledig weggespoeld heden ten dage in Trumpland. Corruptie was nog nooit zo inzichtelijk en schrijnend.

Met name Claude Rains weet hier de show stiekem te stelen als de getergde opponent en ook is er een prima rol weggelegd voor Jean Arthur als Stewarts late love interest. Naïviteit contra slinksheid bezorgen de held een lastig parket maar de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat de film dus hard is gebeten door de tand des tijds. Hoe hard de wereld ook is veranderd, je voelt gelukkig nog steeds de warmte die de film uitstraalt. Een van de vele kwaliteiten van de ingenieuze Frank Capra. Destijds werd de film echter door het grote publiek verguisd, enkel de filmcritici waren lyrisch. Zelfs de vader van John F. Kennedy liet duidelijk merken dat hij de film verafschuwde. De film is echter hard gebeten door de tand des tijds.

Als je een film uit 1939 bekijkt weet je dat je terug in te tijd gaat, iets wat het bekijken van de zwart-witte klassiekers vaak zo aantrekkelijk maakt. Je kunt de makers moeilijk verwijten dat hun film na 80 jaar gedateerd overkomt, het zou gek zijn als dit niet het geval was. Toch kun je moeilijk ontkennen dat zelfs als je met een rooskleurige bril op de wereld om je heen kunt vergeten, de humor van deze politieke satire slecht meekomt heden ten dage. Al moet gezegd dat Stewarts grimassen nog steeds doen grinniken en humor een behoorlijk persoonlijke zaak is. Wat sowieso blijft staan is het vakmanschap van Capra; een scène met handen en een hoed is bijvoorbeeld geniaal.

De waarschuwing die de filmmaker probeert te geven mocht dan destijds in het verkeerde keelgat zijn geschoten van menig politicus, we weten inmiddels wel beter. Capra had een heldere blik. Dat de sullige plattelandsjongen als een jonge Lincoln in opstand komt tegen het systeem ligt er dik bovenop, maar in de juiste tijdsgeest gezien was dit minder braaf. In die tijd liepen filmmakers de nodige risico's. Voor wie dit alles niet in het achterhoofd wil opslaan en gewoon een avondje wil genieten van de film, blijft er nipt voldoende over. Stewart schmiert er lustig op los, maar zelfs nu weet de spanning in het slotstuk nog te werken. Nog steeds interessant en relevant, ondanks de ferme tandafdrukken.

**½

Met dank aan Columbia Pictures voor het recensie-exemplaar.

In de Columbia reeks was dit helaas de enige film die niet Nederlands is ondertiteld en dat is juist bij deze film een groot gemis. Kon het her en der wel wat volgen maar waar het nou precies over ging helaas niet. Daarbij zien we bijna 2 uur lang een soort van rechtbank strijd die best misschien kan boeien maar mij helaas niet. Eenmalige kijkbeurt of hij moet ooit nog een keer in het Nederlands komen maar ook dan vrees ik geen hoog punt.

Film 2,5

Beeld (4K) 3,5

Geluid 3,5

Erg goed hoor. Politieke satire waarin een naieve slungel tot senator wordt benoemd en voor de leeuwen wordt gegooid. Hij komt in het centrum te staan van een schandaal die hem persoonlijk viseert wanneer hij corruptie probeert aan te klagen. Stewart en Arthur vormen een super duo, maar ook de dialogen zijn leuk om te volgen. De angst en onhandigheid van Smith zijn het mikpunt van spot in een instelling die gedomineerd wordt door arrogante senatoren die zich bezighouden met machtsspelletjes. Misschien lijkt de film in veel opzichten gedateerd, maar de boodschap dat een goede en sterke democratie meer nood heeft aan mensen die bereid zijn om ervoor te vechten klinkt me als muziek in de oren. Jammer dat deze film toen slechts één award heeft kunnen verzilveren. Verdiende beter.

Frank Capra wilde eigenlijk van het korte verhaal “A Gentleman from Montana” van Lewis R. Foster een vervolgfilm maken op zijn eerdere film Mr. Deeds Goes to Town (1936). Omdat Gary Cooper die daarin de hoofdrol had, niet beschikbaar was, ging de rol naar James Stewart en werd de naam Deeds veranderd in Smith. De overeenkomsten tussen beide films zijn echter overduidelijk. Behalve in de titel zijn de overeenkomsten ook zichtbaar in het verhaal. Beide personages zijn afkomstig van het platteland met zijn traditionele normen en waarden en vertrekken naar de grote stad alwaar zij worden geconfronteerd met het snelle en gecorrumpeerde leven dat men daar leidt. Een leven dat met gerechtigheid en vrijheid voor het individu weinig van doen heeft.

In Mr. Smith Goes to Washington wordt de grondrechtelijke hang naar gerechtigheid en vrijheid in een aantal scènes gedemonstreerd waarin Mr. Smith vol bewondering symbolen van Amerikaanse verworvenheden als het Lincoln Memorial en het Capitool bezoekt. Smith is een naïeve idealist die de strijd aanbindt met de corrupte Washingtonse wereld van hebzucht, jaloezie en machtsmisbruik. Hij doet dat in een feel good film bij uitstek.

De film heeft een optimistische en hoopvolle toon, maar verzuimt niet om de bittere en cynische realiteit weer te geven. Dat Capra daarmee een gevoelige snaar trof werd snel na de première duidelijk toen politici en journalisten die in de film niet bepaald flatteus worden afgeschilderd, zich onaangenaam geraakt voelden. Dat zegt wel iets over hun mate van kleingeestigheid, denk ik dan maar.

Het optimisme en de hoop zijn vertegenwoordigd in James Stewart. De oprechte en moedige Amerikaan,. De goedheid in persoon. Het voorbeeld van deugdzaamheid. De man die niet opgeeft en ‘onvermoeibaar’ blijft strijden voor zijn eerzame idealen. Het optimisme en het goede gevoel beginnen bij hem maar stoppen daar niet. In zijn kielzog zien we lichtelijk geïrriteerde personages veranderen in geamuseerde observanten en zelfs in meelevende sympathisanten. Capra schuwt de feelgood niet.

Mr. Smith Goes to Washinton vertelt een serieus verhaal, maar bevat op de juiste momenten voldoende luchtigheid om de zinnen even te verzetten. Mr. Smith Goes to Washington is een heerlijk feel good drama met fantastisch acteerwerk. Maar eigenlijk is de film wel iets meer dan dat. Het is ook een controversiële film die nauw bij Capra’s eigen idealen aansluit. Een film die gestalte geeft aan zijn patriottische gevoelens. Een film waarin hij laat zien dat het individu binnen de grenzen van de democratie de woekerende politieke corruptie tegenstand kan bieden.

Dat klinkt misschien wat zwaar, maar valt bij het kijken erg mee. Ik zag vooral amusante feel good met drama en milde komedie. Het was heerlijk.

Deze stond al jaren stof te vergaren. Het kwam er nooit van, maar met de huidige black & white challenge moest ik er toch werk van maken. En daar heb ik geen spijt van gehad. Een ultrasofte versie van House of cards zo je wil waarbij macht en corruptie deel uitmaken van het politieke gestel in Washington.

Daartegenover staat de kersverse senator Jefferson Smith, een jonge en vooral naïeve idealist die zich als een scoutsjongen of toerist in Washington waant. Hij is zeer onder de indruk van de politieke instellingen en monumenten aldaar. Weet ik ook meteen wat Mount Vernon betekent. Best leuk en schattig openingsuur op dat vlak.

Tot hij ontdekt dat het leven in politiek Washington uit meer bestaat dan roze olifanten en het waarmaken van dromen en ideeën voor de burger. Heerlijke rol van James Stewart die ik best hoog heb zitten als één van mijn favoriete old actors. Al bij al een feel good film en een onderhoudend gebrei van hoe het er in een senaat aan toe kan gaan.

Echt een must-see, ik had niet verwacht dat ik me hiermee zo erg zou vermaken. Het verbaasde me hoe modern de film aanvoelde, knap werk van Capra. Mr. Smith Goes to Washington slaat een serieus thema aan maar ik heb de gehele film met een grote glimlach bekeken. De film zit vol humor en slimmigheidjes, zoals wanneer er een close-up is op de handen van Mr. Smith om zijn onwennigheid te benadrukken. James Stewart is echt gemaakt voor de rol als naïeve en idealistische senator die in een intimiderende setting terecht komt. Ook de rest van de cast deed het erg goed. Jean Arthur was geweldig als de secretaresse die Mr. Smith krachtig motiveert om niet op te geven en hem letterlijk staande houdt in de senaat. Ik was zelf nog niet bekend met het fenomeen filibuster en heb direct maar uit interesse een paar filibusters uit de geschiedenis opgezocht, best wel bizar en hilarisch af en toe.

De 20e en laatste film uit de Capra at Columbia box en z’n beste.

De box was min of meer een blinde aanschaf. Ik kende slechts drie films van hem, waarvan er twee in deze box zaten. Zijn romcoms en sociaal geëngangeerde drama’s zijn ook niet direct mijn favoriete genres, maar omdat het wel een mooie kijk geeft op de ontwikkeling van de film en Capra tussen 1928 en 1938 leek het me wel een interessante box. En dat was het ook.

Het begin met een aantal stomme films waarbij gefaseerd geluid z’n intrede deed. Gevolgd door een drietal avontuurlijke films die de marine flink promootten. Een marine die eind jaren 20 al veel moderner was dan ik had gedacht.

Vanaf daar ontwikkelt Capra zich verder als vakkundig verteller waarbij sociale tegenstellingen vaak op een vrolijke en geestige manier getoond worden.

Maar wat me het meest opviel is hoezeer de kwesties van toen ook nu (nog) relevant zijn. Uitbuiting, hebzucht, foute bankiers, utopische ideeen en uiteindelijk ook de macht van de media over de politiek en zelf het manipuleren van de publieke opinie middels nepnieuws….. Toen en nu.

Ik kan me vergissen, maar die zaken die toen en nu speelden waren toch minder on top of mind in de jaren 70-2010. De verschillen tussen rijk en arm zijn de laatste jaren ook exponentieel toegenomen, vertrouwen in de politiek is op z’n laagst en er is op veel plekken onrust in de wereld.

Wie deze films van Capra ziet kan zonder al te veel moeite bedenken waar het heengaat. Dat stemt me toch wel somber. Vooral om dat Capra een haarscherp oog heeft voor menselijk gedrag en de onderlinge communicatie. Maar wij hebben er kennelijk niks van opgestoken.

4,5 voor deze meesterlijke en ook nu weer urgente film.

Blijft een erg fijne klassieker

James Stewart steelt hier echt wel de show als Jeff Smith. In al zijn naïviteit komt hij erg sympathiek over. Vooral het contrast met de andere cynische politiekers kan niet groter zijn. Alleen de scène waarin hij de journalisten neerslaat, vond ik een nogal vreemd moment in de film. Eerst dacht ik dat het een soort droom was van Smith, maar het bleek dat dit dus wel degelijk de realiteit was. Het klopte toch niet helemaal met het beeld dat geschetst wordt van de sympathieke Mr. Smith. Soit, het is maar een klein minpuntje, want voor de rest valt er weinig aan te merken op deze film. Zelfs met het patriottisch sausje dat over de film gegoten wordt, heb ik geen enkel probleem. Misschien komt het ook omdat ik enkele jaren geleden zelf in Washington geweest ben en net zoals Mr. Smith vol bewondering naar alle monumenten gekeken heb. ook zeker en vast het vermelden waard: de geweldige rol van Jean Arthur. In het begin kwam ze niet erg sympathiek over, want net zoals de rest had ze geen hoge pet op van Mr. Smith, maar na verloop van tijd kiest ze wel zijn kant en was het heerlijk om te zien hoe zij hem steeds wist te helpen.

Leuk om deze feel-good film nog eens gezien te hebben en een verhoging naar 4*.

4*