Body Double (1984)

Hitchcock passeerde hier al de revue, maar ik moest bijvoorbeeld ook denken aan Altman’s The Player (Film, 1992). Het einde was bizar. Sommigen zagen hem als een soort droom, weg van de realiteit. Ik zag het nog anders en ga er vanuit dat het een film in de film was waarbij het plot met de twee vrouwen gewoon een filmscript was met Jake, de acteur, in de hoofdrol. Geen droom dus, maar ook niet reëel.

De film in de film kende voorts maar een eigenaardig plot die zich meer leende tot een b-filmpje met een matig acteur die weinig aan de bak komt. Achter de grote schermen heb je dan een sterke De Palma die met deze soft erotische thriller, typisch eighties denk ik, hoge ogen gooit met montage, sfeer en decor. Dat winkelcentrum bvb was erg knap en ook de daaropvolgende scène in de tunnel had wel iets.

Dat de b-film in de film goedkoop en erg voorspelbaar was, was net het opzet van deze film voor De Palma waardoor deze film toch net dat tikkeltje meer is dan anders. Althans zo zag ik het toch.

Eigenaardige film van De Palma. Een lofbuiging naar de Master of Suspense, dat is overduidelijk wanneer je al snel merkt dat elementen uit Rear Window en Vertigo verwerkt worden, maar dan met sleazy accenten en zwarte humor die het wat eigentijdser maken. De eerste ontmoeting met Holly Body op "Relax" van Frankie goes to Hollywood is één van de beste scènes in de film. Het einde is vrij abrupt en de film sluit niet op een conventionele manier af. Vond dit trouwens maar een flauwe afsluiter. Toch een 3,5* omdat dit een amusante film is met enkele spannende scènes. Het was ook heel goed gekozen om de moord halverwege te laten plaats vinden na een lange aanloop. Een keuze die zonder meer betere thrillers afgeeft. Hitchcock deed hem dat ook al voor in Psycho waar het wel beter werkte dan hier.

Ach, de zomer van 85. Het staat me nog scherp voor de geest. Het moment dat ik Body Double voor het eerst zag. Een warme namiddag. Op zoek naar onze eerste studentenkamer slenterden we rond in de grote stad. Opeens rees voor ons in de verte een imposant gebouw op. Het bleek te gaan om het nieuwe bioscoop complex, de Decascoop. Dit moesten we ontdekken. We kochten een ticket voor BD (die poster deed het hem !) en gingen binnen in die donkere gangen. We duwden die grote klapdeuren van zaal 4 open en namen plaats op de derde rij. Het zou een constante worden in de komende jaren. Eenmaal plaats genomen, begon de betovering. De flitsende introductie van Dolby Stereo (waw surround geluid) en de film startte (De Palma presents, die camerabeweging van een volle maan naar een graf, het gehuil, die muziek) en we waren direkt overweldigd door de magie van Body Double. Toen besefte ik dat film meer was dan een verhaaltje. Film kon ook kunst zijn in vertellen met beeld en geluid want wie zweert bij een verhaal met drama en geloofwaardigheid heeft hier niks te zoeken. Body Double is een uiterst geraffineerde bouwkit van de cinematografie. Als een volleerd 'master of suspense' houdt De Palma ons in de ban. Hoogtepunt is de lange achtervolging in het winkelcentrum dat nog verder loopt op het strand. Daarin zit één van zijn befaamde long takes met een perfect choreografie van acteurs die in en uit beeld lopen. De camera opstelling is een straf staaltje cinema kunde. Er is de score van Donnagio met 3 thema’s (de melodramatische, de verleiding en de suspense). Een interessante casting met Deborah Shelton die indertijd furore maakte bij Dallas. Hier is zij perfect gecast als de mysterieuze vamp/droomvrouw Gloria. Dan is er de onbekende Craig Wasson als de held Scully die in feite een loser is. Melanie Griffith zet haar Holy Body perfect neer, het is dan ook niet verwonderlijk dat ze dan verschillende comedies heeft gedaan. Door Griffith te casten wou De Palma zijn link met Hitchkock nog dikker in de verf wil zetten. Immers, in de periode van 76 tot 84 heeft hij vooral inspiratie geput uit het oeuvre van Hitchkock. Niet alleen dus bij BD waar hij kwistig rond strooit met hints aan Rear window, Dial M for murder en Vertigo maar ook Obsession (Vertigo), Carrie (Psycho), Dressed to kill (Psycho) en het superieure Blow out (alweer Psycho). Waarom kiezen we echter voor BD ? Het moet één van de grappigste films van De Palma zijn, we hebben ons kostelijk geamuseerd (iets wat we te weinig in zijn werk zien). Als een echte kwajongen steekt hij de draak met de filmindustrie in het algemeen en naar de porno wereld in het bijzonder. Hoe kun je anders de scene met Frankie goes to Hollywood interpreteren ? Een rock clip porno film wordt het genoemd. In elk geval : lachen. Een muzikaal moment in een thriller, MTV begon aan zijn opmars en dat was De Palma niet ontgaan. Maar de vele knipogen zijn niet alleen ironisch bedoeld. Het is ook zijn stijlkenmerk. Wat we zien is niet wat we denken te zien. Daarom gebruikt De Palma af en toe het procédé : film in een film. Het begint al meteen met die vampier scene. Pas na een tijdje hebben we door dat dit een film in een film is, we zijn op het verkeerde been gezet (overigens ook Blow out start zo). Daarna (tijdens de generiek) krijgen we overgoten zonsondergang te zien ... dat in feite een billboard is. Niets is wat het lijkt. Het zal gans de film (en de carrière van De Palma) domineren nl wat ze in Frankrijk noemen een ‘trompe d’oeil’. Ook inhoudelijk want ook onze held wordt gemanipuleerd in zijn observaties. In het scenario van De Palma en de illustere onbekende Robert J Avrich (die nog slechts enkele tv films daarna deed) wordt de dubbelzinnigheid van het woordje 'To act' centraal gesteld. Handelen en/of doen alsof. Scully is medeplichtig aan moord omdat hij niet handelde (Not to act). De man is echter een acteur en moet acteren (to act). Zijn claustrofobie kan hij enkel overwinnen als hij handelt (to act). Als pion van een complot bestaat zijn deel als getuige (his act) maar hij hield zich niet aan het script. Het einde is nogmaals een uitleg over de titel dat eveneens een term in de filmwereld is (wat op zich ook een trompe d’oeil is). Hoe men de kijker manipuleert met stand-ins. De waarheid verbergen via een body double ; dat is de clou van de film én van Hollywood ! Tevens een verwijzing naar zijn vorige film Dressed to kill waar de begeerlijke Angie Dickison (of althans voor een stuk) in de douche stond. De film kreeg veel kritiek bij de release. Het porno gedeelte zorgde voor laatdunkend commentaar. Gratuit sex, sleezy, trash. De film kreeg zelfs een Golden raspberry nominatie. Nu ja, De Palma had wel affiniteit met het genre, schuwde geen naakt in vorige films. Er werd zelf eerst aan een heuse porno actrice gedacht om Holly te vertolken, dan wou men Silvia Kristel voor de rol van Gloria en naar verluidt wou De Palma met sex scenes nog verder gaan maar werd door de studio ingebonden. Het toonde een rebelse attitude tegenover de industrie die hem jaren later nog last zou bezorgen. BD staat bol van referenties zodat de film wat speels en lichtvoetig overkomt maar De Palma zet hier wel een meesterlijke vertelling neer. O ja, we hebben dan toch nog een studentenkamer gevonden; Het was vlakbij de Decascoop cinema.

Een uittreksel uit mijn boek 'mijn 100 favoriete films' met op nr 60 : Body double

Half.

Body Double moest blijkbaar de film vormen waarin De Palma reageert op wat kritiek die hij destijds te verduren kreeg. Van wat ik gelezen heb werd hij van vrouwonvriendelijke films beschuldigd en besloot hij daarop een film te maken waarin er door middel van grafische momenten vrouwen worden omgelegd. Eigenlijk heel leuk, tegenwoordig zal het je namelijk niet vergeven worden.

Jammer genoeg is het eindresultaat een nogal half werkje. Degelijke liefhebbers van De Palma zullen vast wel weten dat zijn films meerdere kanten op kunnen gaan. Soms gaan ze vooral het gekke, absurde pad op, maar ook weleens een wat subtieler pad. Body Double behoort waarschijnlijk tot één van zijn kalmere werkjes, want de film moet het eerder hebben van spanning en opbouw, dat af en toe wordt onderbroken door wat moorden.

Acteerwerk vond ik serieus brak. Wasson is kleurloos in de hoofdrol en kan weinig doen om de film ergens op te laten leven. Shelton draaft ook nogal ver door in haar rol. Een nogal overdreven geacteerde aanwezigheid die de geloofwaardigheid van het verhaal geen eer aan doet. Toch hebben de twee verrassend genoeg een degelijke scene op het strand, maar daar blijft het wel bij. De rol van Griffith voelt eerder overbodig aan, terwijl deze wel degelijk deel uitmaakt van het verhaal. Het blijven allemaal wat verschijningen zonder charme of eigenzinnigheid buiten een fobie die wordt toegevoegd.

Qua visuele invulling soms aardig. Rustig en gecontroleerd in beeld gebrachte scenes tijdens de nachturen en een knap staaltje decoratie binnen de huizen. De peepingtomscenes intrigeren zonder moeite. De eerste helft is dan ook nooit echt een probleem om uit te zitten. Het wat mysterieuzere en erotisch getinte tweede gedeelte helaas wel. Vooral omdat het mysteriegehalte nooit een vorm aanneemt dat verrassend is. Daarnaast merk ik ook weinig betrekking. De kijker wordt nooit echt uitgenodigd om samen met Wasson de zaak op te lossen.

De Palma is een nogal halve regisseur voor mij. Soms in staat tot sterke projecten. Ik zie hem echter liever wat gekkere films maken die goed kunnen winnen qua tempo. Enkele klassiekers zijn met deze mindset in elkaar gezet. Zolang hij het niet te sterk aanzet zijn z'n films geweldig. Body Double is eerder een wat rustiger werkje, maar dat zorgt er ook voor dat vooral de tweede helft zelden onderscheidend is en alleen kan steunen op wat onheilspellende thrillerscenes. That's where it ends.

Een film waarbij het veel leuker is om er hier over te lezen, dan ‘m werkelijk te kijken. Vind het idee en alle dubbele bodems prachtig, maar de uitvoering veel minder. Niet spannend door te trage tempo en vooral matige acteerwerk echt storend. Zo’n film waarvan ik zou willen dat ik ‘m heel goed vond, maar helaas…

Indrukwekkend. Brian De Palma kon ik tot nu toe niet meteen een favoriet regisseur van mezelf noemen (ik maakte kennis met zijn oeuvre via The Black Dahlia, een film die achteraf gezien niet echt zijn kwaliteiten als regisseur tentoonstelde), maar deze Body Double was werkelijk genieten geblazen. Qua plot, maar vooral ook qua camerawerk en -standpunten, is Hitchcock ontegenzeggelijk de grootste invloed. Het voelt echter nergens als een goedkope imitatie aan; De Palma is hier op technisch vlak misschien wel even sterk bezig als de grootmeester op de toppen van z'n kunnen. Body Double is misschien zelfs één van de beste en kundigst gefilmde films die ik ooit zag; de subjectieve en constant wisselende cameraperspectieven zuigen je als het ware de film in (de hele lange scène waarin Jake Scully Gloria achtervolgt van hot naar her, eindigend met de spurt op het strand en het moment in de tunnel is op dit vlak een absoluut hoogtepunt). Zelden zo interessant en virtuoos camerawerk gezien. De Palma is zelf ook een grootmeester, is het enige wat je dan kan concluderen. De donkerblauwe lichtgloed die in veel scènes hangt is visueel strelend voor het oog, en creëert een zwoel en broeierig sfeertje. Deborah Shelton is als de 'mysterieuze vrouw aan de overkant' betoverend en innemend, en neemt daardoor perfect een plaats in naast dit zwoele sfeertje. Toch is het vooral Craig Wasson die indruk maakt. In principe, of op papier, is Jake Scully een moeilijk personage om je als kijker mee te identificeren. Zijn handelingen worden geleid door onbewuste, onderdrukte en nooit expliciet verklaarde gevoelens en lusten. Toch weet hij zijn rol sympathiek in te vullen, wat een best interessant en dubbelzinnig personage oplevert. Er zitten veel fascinerende thema's in de film verwerkt; seksualiteit en lust, obsessie, het motief van claustrofobie, en vooral de tegenstelling tussen initiatief nemen/iets doen oftewel 'to act' en de onkunde om dat te doen. Vooral dat laatste aspect, en het claustrofobische, wordt ook de hele tijd op een visuele manier geweldig verwerkt in de film.

Het is jammer genoeg op inhoudelijk vlak dat ik enkele puntjes van kritiek heb, voornamelijk in de slotakte. Het motief en de denkwijzen van de dader zijn vrij onlogisch en vergezocht, en ook Jake maakt in het laatste gedeelte van de film gedachtesprongen die moeilijk geloofwaardig overkomen. De laatste tien minuten gaat het dan nog een beetje verder overboord, en weet De Palma verhaaltechnisch gezien de film niet helemaal bevredigend af te sluiten. Ook de laatste stukjes met zijn rol als vampier in de film, die zich afspelen in zijn eigen hoofd, vond ik niet meteen ontzettend passend of geslaagd. Al moet het kwartje daar misschien nog vallen bij een eventuele herziening. Dit zijn echter puntjes die niet al te zwaar doorwegen, omdat de rest van de film zo ontzettend goed in elkaar steekt. Een dikke 4* is hier absoluut op zijn plaats.

Daar twijfel ik ook niet meer aan. Andere adembenemende regie/camerawerk van hem vind je ook terug in Carlito's Way, The Untouchables en Scarface.

Typische jaren 80 film qua decor, muziek, Hoofdrolspeler Craig Wasson heeft naar mijn weten verder nooit opzien gebaard als acteur. De film heeft een zekere cult-status verkregen ongetwijfeld door regisseur Brian De Palma. Heb me niet verveeld maar opzienbarend is de film ook niet.

Na deze inmiddels classic eightie thriller na vele jaren weer, opnieuw te hebben gezien.

Is dit nog steeds een prima en best spannende thriller film en naarmate de film volgt,wordt het een beetje een smoezelige film.

Vanwege waar de hoofdrol speler in beland.

De muziek is passend bij de film.

Een film in de Hitchcock stijl.

Hmm. Depalma citeert het halve ouevre van Hitchcock (Rear Window nog het meest natuurlijk, maar dat is zeker niet de enige) ook speelt hij met elementen uit film noir, giallo, sevemties horror en 80's videoclips en dat alles leidt tot een film die van begin af aan een constructie is en dat op sommige momenten subtiel benadrukt. Tegen het einde als de regisseur ingrijpt benadrukte de film dat teveel vond ik. Maar deze trashy thriller speelt wel leuk met het medium film.

En maar weer eens aan de De Palma, een regisseur die vaker mis dan raak schiet in mijn beleving want mijn laatste De Palma betrof Dressed To Kill die degelijk was en niet zozeer tegenviel als dat ik er gewoon iets meer van verwacht had. De vraag was wat deze Body Double ging brengen.

Apart sowieso het kijkje achter de schermen van de industrie met Scully als acteur te midden van opnames, een blik waar later ook weer een vervolgen gegeven wordt. Toch valt Jake Scully die eerste fase op als een anti held, een sul die alles om de handen afbreekt. Wat een toeval dat Scully tijdelijk op dit aparte penthouse mag passen die een bijzonder uitzicht heeft iedere avond. Toch blijft het die eerste instantie de vraag waar de film nu eigenlijk heen wil met het niet aansprekende karakter Scully en blijft het raden wat er gaat gebeuren. Gelukkig wordt vrij snel daarna de sfeer mysterieus met de stripshow, een andere voyeur en een dubbele achtervolging als gevolg.

Toch vind ik het wel uitermate voorspelbaar dat de verschijning in het begin met de hoed, en later de indiaan, in beide gevallen gewoon Sam is die zich op deze wijze van een alibi voorziet Hetzelfde geldt voor de spanning en spannende momenten die soms even goed worden opgebouwd als knullig gebeuren. Neem nu de moord, wat Scully ziet en zijn run om het te voorkomen is best aardig opgebouwd, net als momenten gedurende de achtervolging eerder in de film, maar hoe de moord dan plaats vind en Gloria dat eigenlijk maar gewoon laat gebeuren zonder op cruciale momenten weg te vluchten is eigenlijk te slecht voor woorden. Zo vond ik de dommige en maar door rattelende Holly ook een bron van ergernis vooral gedurende de finale waar de spanning toch afgebroken wordt naar een soort absurdisme. Om nog maar te zwijgen van het Frankie Goes To Hollywood moment met de daarop volgende ontmoeting met Holly Body, is dat scherts, fantasie van Scully of zit hij inderdaad in een porno? Het laatste waarschijnlijk, toch kan ik dat moeilijk plaatsen mede door zijn rare verschijning daar vlak na.

En zo doet Body Double meer de wenkbrauwen fronsen dan dat de film een hele sterke indruk achterlaat. Voor het gevoel schiet de film alle kanten op met absurdistische momenten en vind ik het moeilijk er echt suspense in de zien, iets dat me ook al tegenviel in het geval van Dressed To Kill. Buiten dat ervaarde ik het plot toch als redelijk voorspelbaar, ook net als Dressed To Kill, en kan het niet anders dan dat Scully zelf verdacht is op een gegeven moment. Afijn, het mag duidelijk zijn dat deze film mij best wel een beetje tegenviel.