La Belle et la Bête (1946)

Ik zie die menselijkheid van het monster ook niet zo... Hij verzucht de hele tijd Belle en brengt ontbijt op bed bij wijze van. Dat is het wel zon beetje. Maar wel een aantal prachtige beelden.

Over drie weken draait een nieuwe Franse variant van deze film in de Nederlandse bioscopen: Belle et la Bête (2014), met Vincent Cassel als beest en Léa Seydoux (La Vie d'Adéle) als Belle.

Toch iets meer van verwacht.

Gekeken nadat ik Gans' "versie" eerder dit jaar in de bioscoop zag. De film volgt hetzelfde originele verhaal, alleen dan een beetje ingekort zo lijkt het. Moest wel even zuchten in het begin toen ik het introductietekstje van Cocteau voorgeschoteld kreeg, dit soort handleidingen van de regisseur hoeven voor mij niet echt.

Het verhaal stelt nog steeds niet zo heel veel voor, ook het acteerwerk was iets te theatraal. Ik begrijp verder dat sommige mensen een broertje dood hebben aan CG, maar het beestenpak dat doorheen deze film hobbelt is toch ook niet meteen het hoogtepunt van maquillage en special effects.

Het was vooral uitkijken naar het fantasy gedeelte van deze film en dat had wisselend succes. Het is bij momenten sfeervol genoeg, maar toch had ik het nog iets weelderiger verwacht. De poster doet misschien ook op iets teveel hopen, dat soort visuele rijkdom komt jammer genoeg niet echt terug in de film zelf. Wel wat leuke en geslaagde effecten, maar dat komt allicht ook omdat het vaak erg donker oogt, dat maskeert toch net iets makkelijker.

Maar voor een oudje vond ik het nog best te doen. Vlot tempo en een sfeervol middenstuk, maar alles buiten het kasteel was iets teveel behang en niet echt van hoge kwaliteit.

2.0*

Maandag 9 februari te zien in Kriterion (Amsterdam)

Als kind was Disney’s Beauty and the Beast één van mijn favorieten films, en tot vandaag de dag is het één van de weinige jeugdfilms die ik nog steeds goed kan waarderen. Ik was pas achttien toen ik te weten kreeg dat het originele verhaal heel anders verloopt, daarom ben ik jarenlang nieuwsgierig geweest naar een adaptatie die dichter bij het originele verhaal zit. Het verhaal, zoals het hier verteld word, sloeg echter niet aan. Laat ik beginnen met de positieve dingen voordat ik inga op wat me niet bevallen is aan de film:

De zijpersonages zijn aardige personages. Deze kregen voldoende uitwerking waardoor ik het idee had ze te kennen, en wanneer ze zich bemoeien met het plot voelt het natuurlijk ipv geforceerd of geromantiseerd. Daarnaast komt de film komt uit de jaren veertig en om de sets & kostuums te waarderen is het belangrijk je te kunnen verplaatsen in het tijdperk. Hoewel sommige stukken wat nep aanvoelen en ik letterlijk de theaterstukken kon zien hangen is grotendeels van de film goed gemaakt voor zijn tijd. Het beest ziet er monsterlijk genoeg uit om serieus te nemen en ik vond met name de bos scenes mooi gefilmd. Voor mij houden echter de sterke punten vanaf hier op.

Het grootste probleem wat ik heb met de film zijn Belle en het Beest zelf. Deze twee personages gedragen zich meer als theaterpersonen die op zweverige manieren het hebben over wat ze voelen ipv daadwerkelijk hun emotie uitten. Hun performance komt daarom, voor mij, heel nep en houterig over. Geen van beide personages lijkt echt diepgang te hebben en hun liefde lijkt eerder te ontstaan uit eenzaamheid & verveling dan daadwerkelijk interactie met elkaar. Met name Belle lijkt zelden verrast te zijn door de bovennatuurlijke dingen die ze ziet, alsof het alledaagse bezigheden zijn.

Voor mij zit het verhaal technisch vol met plot-holes of onlogische aspecten. Om degene die me het meest stoorde te benoemen:
- De deal die Belle’s vader sluit met het beest voelt zwak. Het beest dreigt hem te doden indien hij zich niet aan zijn woord houdt, maar wat houd Belle’s vader tegen om niet terug te komen naar het kasteel? Het beest weet niet waar hij woont, hij achtervolgt Belle’s vader ook niet. Belle’s vader had niet perse terug hoeven gaan. Zelfs als hij bang was dat het beest hem zou komen opzoeken dan heeft hij, samen met zijn zoon & de vriend van zijn zoon, genoeg mankracht het beest te overwinnen. Een aanval op het kasteel was wat dat betreft geen verkeerd idee geweest.
- In Belle’s eerste nacht bij het beest beweert het beest lelijk te zijn maar een goed hart te hebben. Eh.. nee: als je een voorbijganger om het leven wilt brengen omdat hij één van je tientallen rozen uit de tuin plukt dan heb je geen goed hart. In de Disney versie hebben ze dit veranderd: daar is het binnendringen in het huis en zonder toestemming gebruik maken van zijn spullen hetgeen wat het beest boos maakt, wat logischer aanvoelt.
- Wanneer Belle één week naar huis gaat waarschuwt het beest dat hij zal sterven aan eenzaamheid als Belle niet op tijd terugkomt. Ik vind dit een zwakke en ongeloofwaardig plot element. Het zou beter werken als het beest zelfmoord zou plegen uit depressie, maar een spontane hartaanval krijgen als Belle één dag later is dan ze heeft gezegd voelt gewoon absurd. Niet alleen dat maar vlak nadat het beest ‘sterft’ kom Belle's broer eraan om het beest te vermoorden. Zou het niet dramatischer en logischer zijn als de broer verantwoordelijk was voor het beest zijn leed?
- Ik vind meerdere dingen mis het met einde. De reden dat de prins in een beest is veranderd is omdat “zijn ouders niet geloofden in magie en ze via hem de ouders wouden straffen”, wat als een zwak excuus overkomt als je kijkt naar hoeveel mensen er niet geloven in magie.
Het beest neemt de gedaante aan van de vriend van Belle’s broer, maar wanneer het beest vraagt “hield je van hem?” zegt Belle ja, terwijl in het begin duidelijk werd gezegd dat er geen spraken was van liefde vanaf haar kant. Ook zegt het beest “we gaan naar mijn koninkrijk”, wat de vraag doet opduiken: waar speelde het verhaal zich af en waarom zit hij niet gewoon in zijn koninkrijk? Je zou kunnen zeggen dat het onderdeel was van de vloek maar de film neemt nooit de tijd het uit te leggen.

Dit is niet de film die ik hoopte dat het zou zijn. Als je een groot liefhebber bent van ouderwetse sprookjesfilms is dit misschien iets om je in te verdiepen, maar voor mij heeft het niet gewerkt.

2*

Bij hoge uitzondering is dit een film waarvan ik het jammer vind dat ie zwart-wit is opgenomen. Ik vermoed dat deze poëtische creatie van Cocteau beter tot zijn recht zou zijn gekomen met kleurrijke settings. Het is nu visueel best fraai, maar toch…

Door velen beschouwd als een meesterwerk, maar dat heb ik er eerlijk gezegd niet aan af gezien. Dat kan echter evengoed aan mij liggen.

Mooie stijlvolle adaptatie van het bekende sprookje.
Cast is prima, met koele schoonheid Josette Day als Belle. Ik kwam er pas later achter dat Marais een dubbelrol speelde als Beest en Avenant, en hij weet voldoende dreiging mee te geven aan het Beest, dat tegelijk een tragisch figuur is. Als Avenant zou hij dan, in tegenstelling tot het Beest, een slecht hart moeten hebben, maar dat vond ik wel meevallen. Hij was hooguit een beetje een flierefluiter. Verder mogen de valse zussen genoemd worden, geweldige krengen, die tegen het einde nog suggereren Belle aan te geven bij de Kerk als zijnde heks.

De scenes op het betoverde kasteel zijn mooi. er was kennelijk weinig budget, maar dat wordt prima opgelost door de bewegende standbeelden en armen als kandelaars- simpel maar effectief. Een enkele scene was prachtig: als Belle in slow motion onder stemmige muziek het kasteel binnenstormt- schitterende scene, jammer dat er te weinig van dat soort momenten waren. Muziek viel verder op in positieve zin, vaak worden oudere films ontsierd door een erg aanwezige soundtrack, dat viel hier alleszins mee.

Het einde is wat plotseling en vereist enige affiniteit met de sprookjeslogica, echt duidelijk hoe de vork nou in de spreekwoordelijke steel zit werd het me niet.

Naar deze film was ik erg benieuwd, zeker in vergelijking met de versie Panna a Netvor van Juraj Herz, die ik erg goed vind.

Ook deze versie is fraai, zeker voor zijn leeftijd. Ik ben het wel met Fonzzz002 een dat het verhaal wel wat krakkemikkig is en de handelingen van de hoofdpersonen niet erg logisch overkomen. Een ander minpunt vond ik toch wel de af en toe erg aanwezige muzikale score. (Edit: grappig. Ik lees hieronder Flavio's totaal afwijkende mening hierover!).

Zelf had ik ook nog wel graag een wat betere afwikkeling van het plot willen zien zoals: wat gebeurt er met die nesten van zussen? Ook waren de rollen van sommige bijfiguren (de broer en zijn vriend?) onduidelijk en die hadden wat mij betreft wel mogen worden weggelaten. Maar wellicht zaten die ook in het originele sprookje?

Een meer dan behoorlijke adaptatie van het bekende sprookje en een duidelijke inspiratiebron voor de vele remakes die zouden volgen. Cocteau begint met een aanmaning tot 'suspension of disbelief' en vraagt het publiek om onze kinderlijke naïviteit op te diepen, al was het maar voor anderhalf uur. De meest interessante scènes spelen zich af in het magische kasteel, alwaar het beest als een kluizenaar wacht op de ware liefde. Er heerst een dromerige sfeer die via verschillende originele technieken tot stand wordt gebracht. Reverse motion, slow motion, dempen van geluid, enzovoort. Er wordt getracht om de realiteit te vervormen en een contrast te creëren tussen het afgezonderde domein en de buitenwereld. Opvallend is de afwezigheid van sprekend meubilair of enige verbale interactie met de antropomorfe objecten. Hierdoor wordt het gevoel van isolatie versterkt. Aan fantasie nochtans geen gebrek, aangezien het kasteel wordt bekleed met levende standbeelden en allerlei magische voorwerpen. Het beest zelf komt verrassend overtuigend over en de acteur Jean Marais weet zijn performance een zekere melancholie mee te geven. Zijn make-up en kostuum zijn indrukwekkend voor die tijd en het komt een pak overtuigender over vergeleken met bijvoorbeeld The Wolf Man. Het is jammer dat er op een bepaald moment ruimte wordt gemaakt voor een nogal vervelend zijplotje. Het complot van de broer, minnaar en zussen vond ik slecht uitgewerkt en jaagt de opgebouwde magie abrupt weg. Ik geloof dat we dezelfde resolutie konden bereiken zonder de invoering van dit conflict. Maar goed, Cocteau respecteert slechts het bronmateriaal en dat kan hem niet verweten worden.

Inmiddels de derde verfilming van 'Beauty and the Beast' die ik heb gezien, na de Disney klassieker en de versie met Emma Watson. Het is echter niet mijn favoriete verhaal. Wellicht dat deze film mij daarom niet veel deed. Deze klassieke (Franstalige) versie van het bekende verhaal is voor die tijd weliswaar knap gemaakt, met mooie decors en kostuums, maar het acteerwerk is niet echt van hoog niveau en het verhaal en deze uitwerking daarvan deden mij – zoals eerder gezegd – weinig.

In de achttiende eeuw werd dit sprookje gebruikt om meisjes voor te bereiden op een gearrangeerd huwelijk. Ze moesten hun eigen verlangens opofferen voor het gezin. Het gaat over het verschil tussen uiterlijke en innerlijke schoonheid, en over het verschil tussen materiële en spirituele rijkdom. De roos, het dierbaarste bezit van het Beest, staat symbool voor liefde.

Het Beest zou geïnspireerd zijn door Petrus Gonsalvus, een Spanjaard die aan hypertrichose of buitensporige haargroei leed, maar toch met een Parijse edelvrouw trouwde. Jean Marais werd volgeplakt met nephaar. Naar het schijnt was het zeer pijnlijk om dat er nadien terug af te trekken. Het Beest is melancholisch en schaamt zich over z'n uiterlijk.

In het begin schrijft Jean Cocteau op een schoolbord de namen van cast en crew, waaronder z’n minnaar Jean Marais. De toevoeging van Avenant was een manier om zijn adonisgezicht niet slechts in de laatste vijf minuten te tonen. Van de drie broers in het sprookje blijft er slechts één over. De oudste twee zussen doen denken aan de stiefzussen van Assepoester. De schuldeiser is een stereotiepe inhalige jood.

De regisseur haalde inspiratie uit de gravures die Gustave Doré tachtig jaar eerder maakte bij La Belle au Bois Dormant (De Schone Slaapster). De binnenopnamen vonden plaats in de studio’s van Saint-Maurice. Het platteland nabij Tours diende als thuisstreek. Van het classicistische kasteel van Raray werd de verwilderde natuur gebruikt en de lange tuinmuur met bogen en beelden van de hertenjacht. Toen Cocteau in het ziekenhuis lag, liet hij zich vervangen door René Clement.

Mist, schaduwen en reflecties worden gebruikt om de juiste stemming op te roepen. Wanneer de kaarsen vanzelf aangaan in het kasteel, is dat een achterwaarts afgespeelde opname van kaarsen die uitgeblazen worden. Het kasteel heeft magische eigenschappen. De magische spiegel, in de achttiende eeuw verzonnen, was een voorspelling van de televisie. De kostuums passen meer bij de zeventiende eeuw.

De muziek is van Georges Auric, lid van Les Six, een groep componisten die met Jean Cocteau samenwerkten en Parijse cafés frequenteerden. Het koorgezang en de orkestrale klanken verhogen de mysterieuze, dromerige sfeer. Er zitten mooie woordeloze scènes in. Deze bewerking is niet zozeer op kinderen gericht, maar ligt meer in de lijn van symbolistische en surrealistische poëzie.

Het verhaal was me al bekend van de Disney versie die ik tijden geleden een keer zag. Die was niet mis, maar staat zeker een trap lager dan deze wondermooie film.

Magie is het sleutelwoord hier. De magie hangt voortdurend uitgesproken en minder uitgesproken in de lucht. Onvergetelijk zijn wat mij betreft de entree van Marc André in het slot, de uitbeelding van het beest door Jean Marais, de special effects en de aandacht voor kostumering en decor in het algemeen. Anderhalf uur was ik min of meer verrukt door dit visuele festijn dat nog onderstreept werd door een passende score. Zo goed had ik het niet verwacht, en ik heb al zin hem opnieuw te bekijken. Ben ik nu betoverd?

Toch wel nieuwsgierig naar deze klassieker en nu eindelijk eens gezien. Beauty and the beast (2017) met Emma Watson vond ik maar gewoontjes. De tekenfilm van 1991 blijft nog steeds leuk, maar ben vooral gecharmeerd door La belle et la bête (2014) met Vincent Cassel en Léa Seydoux. Deze laatste sluit ook meer aan bij dit verhaal uit 1946. Het heeft een wat andere invalshoek dat die twee opgenoemde films van Disney. Hier in deze film wordt vooral aandacht besteed aan sfeer, dramatiek en kostuums. De opzwepende muziek is niet altijd even geslaagd. De locatie, decors, effecten en het beest zijn echt wel geslaagd voor die tijd. De uitbeelding van het beest door Jean Marais met al dat nephaar komt nu misschien minder overtuigend over, maar moet blijkbaar wel pijn hebben gedaan. De chemie tussen Belle en het beest is niet zo sterk aanwezig ondanks dat beide hun rollen wel degelijk neerzetten. Het slot heeft een makke uitwerking die niet echt bevredigend werkt. 6,5/10

Het oogt nu allemaal natuurlijk nogal gedateerd maar op zich is derze vroege versie best goed .

De chemie tussen belle en het beest is een stuk minder geromantiseerd en daardoor minder geslaagd dan de disney animatie versie .

Verder valt op tov van de disney versie de aanwezigheid hier van 2 nare zussen die disney er dus uitgelaten heeft .