Catch-22 (1970)

Opmerkelijk dat ie hier hoger scoort dan MASH

Cinema Egzotik - Oh! What a Lovely War Night! 8 November 2013 20:00 | EYE, het nieuwe filmmuseum - eyefilm.nl

Potver, wat een goede film. Het start weliswaar als oorlogskomedie maar ontwikkelt zich tot een indrukwekkend anti-oorlogspamflet in de traditie van MASH of Kubricks producten, verwijzend naar Kafka's Proces en Malapartes De Huid. En ook het latere Charlie Wilson's War van dezelfde Nichols valt nog beter op zijn plek. Oorlog als economische machinerie, en soldaten als willekeurige speelballen in het systeem - het is al eens gedaan, maar Catch-22 mag als markeerpunt in het genre worden beschouwd. Laat je dus vooral niet afschrikken door het begin, dat op slapstick-achtige wijze een stel idiote soldaten en bevelhebbers toont. Het wordt enkel beter.

3x Nichols, 3x 4 sterren. Dat smaakt naar meer.

Briljante film. In mijn jeugd was deze ooit op tv, maar na tien minuten weggegaan, vond er niets aan.

Nu, ongeveer vijfendertig jaar later, schade ingehaald door dvd te kopen en mijn conclusie: Dit was toch wel een grote jeugdzonde destijds . Catch 22 is een prachtige satire, zoals ze zelden gemaakt zijn. Van begin tot eind wrange, zwarte humor die op een vrij subtiele manier word gebracht. Deed me qua stijl denken aan MASH en met die vaak absurde grappen aan de betere films van Mel Brooks. Je moet een beetje van dit soort gein houden en het willen doorzien, maar kun je dat dan zie je een geweldige, intelligente film. Enig minpuntje: Jammer dat Nichols voor de centrale hoofdrol Jack Nicholson niet heeft gestrikt, alhoewel ze toch al vaker hadden samengewerkt. Arkin doet het zeker niet slecht, maar Nicholson had op zeker nog meer inhoud kunnen geven aan dit personage. Maar over het algemeen: Niet te missen, deze.

Bizarre film die zich in eerste instantie het meeste doet vergelijken met de spottende en humoristische invalshoek van Mash. Moet zeggen dat ik een paar weken geleden niet erg ver in het boek gekomen ben, kon me allemaal maar matig boeien, maar ik denk dat ik nu na het zien van de film toch weer een poging ga wagen en er wellicht een beter beeld bij heb.

Wat opvalt natuurlijk de spottende en soms trieste toon. Het is lachwekkend maar tegen een zeer dringende en serieus achtergrond. Die bommenwerpervluchten waren verre van een pretje en de beoogde 50 vluchten werden zelden gehaald door een bommenwerper of voltallige crew. Bijtend sarcasme in die zin wanneer Milo en Cathcart hun nieuwste handel bespreken terwijl er een toestel een noodlanding maakt. Achteloos lopen ze verder en gunnen het toestel nog de bemanning die geen teken van leven geeft een blik waardig. Kers op de taart is de geïrriteerde indruk die Milo maakt wanneer de explosie zijn baret afrukt. Een aparte scheidslijn is meteen getekend in verschillende opzichten, de oorlog is big business en aan alles kan geld verdiend worden. Zelfs de parachutes die de bemanning het leven moet redden, dat het geld belangrijker is dan de levens van de bemanning lijkt veel te zeggen. De zelfde soort tegenstelling is te vinden in dat men 'met elkaar' onder de wapenen is, een leger vormt en de vijand bestrijd. Toch is iedereen op zijn eigen manier met iets anders bezig, binnen de 'eenheid' is iedereen een individu. Yossarian, liegt en bedriegt om er weg te kunnen komen, Cathcart is aan het geld verdienen, Milo met zijn eigen bedrijf en Orr met zijn eigen ontsnappingsplan om maar eens wat te noemen. Dat bijna iedereen eigenlijk knettergek is behalve degene die juist gek verklaard wil worden is dan wel weer een grappig detail. Zoals het Catch 22 dilemma al zegt, het meest normale is niet in zo'n vliegtuig weer omhoog willen en naar huis dus dan moet je wel de normaalste zijn.

Veel bekende namen met Martin Sheen, Jon Voight, Charles Grodin. Erg verast met de aanwezigheid van Art Garfunkel, de bijzonder 'harige' Bob Balaban en een hele jonge professor Proton. Tevens vind ik die Alan Arkin zo bekend maar ik kan me maar niet bedenken waar ik die man van ken.

Een aparte, boeiende en humoristische film en iets om over na te denken, wat toch wel weer geleid heeft tot interesse in het boek, veraste met het vele echte materiaal dat voorbij komt, dat ze nog zoveel van die bommenwerpers konden opscharrelen en prima acteerprestaties.

Goeie film waarin een piloot uit het leger zichzelf voor gek wil laten verklaren om zo niet meer te hoeven vliegen. Deze anti-oorlogsfilm was destijds ongetwijfeld een stuk urgenter en de film is wat aan de lange kant. Maar wel een aantal grappige dialogen die vaak in het verlengde liggen van de titel. Een cast met aardig wat bekende namen en ook een paar redelijk spectaculaire shots.

Leuke film met een geweldige cast.. van Garfunkel tot Welles. 'Catch-22' ziet er mooi uit en kent lekker wat absurde, onnozele en grappige momenten, waarbij het geheel naar het einde toe overgaat in een apart sfeertje en ietwat verslapt wat mij betreft. Het scherpst was van het schrijfwerk af leek het. Althans voor mij.

Nee dit is niet mijn ding. Af en toe was het wel grappig, maar ik vond het allemaal maar veel te vaag.

‘Als je zelf weet dat je gek bent, dan ben je niet gek, want alleen iemand anders kan aangeven dat jij gek bent omdat diegene dat opmerkt,…’ maar wat als die ander gek is? En om je ongeschikt te laten verklaren moet hij eigenhandig een formulier invullen dat hij gek is, maar wie daartoe in staat is, beschikt nog over voldoende verstandelijke vermogens! Oftewel valstrik 22 Dat soort Alice-in-Wonderland-logica vormde de kern van het verhaal.

De film zag verrassend goed! Het grote budget straalt van het doek af. De effectscènes (gore, bombardement) waren zelfs nu nog overtuigend. Of wat te denken van de zeventien authentiek gerenoveerde bommenwerpers? Ook op het camerawerk, de montage en het geluid was niets aan te merken! Ook over het acteerwerk geen klachten. Een goede cast van bekende en aankomende sterren. Waaronder Alan Arkin, Martin Sheen, Jon Voight, Anthony Perkins, Orson Welles en zelfs Art Garfunkel. Ja de uitvoeringen zijn sterk maar het was moeilijk om met ze te verbinden. De film bevat ook een aantal bloederige scènes, alsmede enig naakt.

Daardoor denk ik dat regisseur Nichols een iets te grote fan van de roman van Joseph Heller was. Het lijkt erop alsof iemand vol enthousiasme onderdelen van het boek verteld maar uit zijn verband tilt. Zoiets als... ja je heb dan...maar wacht dit moet ik ook nog vertellen en oh ja toen... Dit maakte de film nogal fragmentarisch, afstandelijk en rommelig. Waardoor het minder werkte voor mij. De komedie werkte soms wel maar ook vaker gewoon niet! Potentie was er en er zijn zeker enkele fijne momenten maar op de een of andere manier lukt het mij niet om in de film te komen.

Het idee is wel leuk. Een piloot wil zich gek laten verklaren om niet te meer te moeten vliegen, maar je bent pas gek als je wel vliegt. Een Catch-22 waar hij dus onderuit moet geraken. Helaas wordt het al snel minder en zoekt de film een weg tussen antioorlogsfilm en komedie, zonder in beiden te slagen. Niet moeilijk dat deze film ondanks bekende acteurs, gaandeweg wat vergeten is geraakt tegenover andere gelijkaardige titels. Hier en daar volgt nog wel een glimlach en een mooie scène, maar meer niet.