The Grapes of Wrath (1940)

Fijne, boeiende film met fijne, innemende personages. De setting, de Grote Depressie, maakt het allemaal wel neergeestig, ondanks de relatieve happy end. Het is geen standaardfilm waar het goede van het kwade wint, daarvoor wordt het vermoed ik te realistisch getoond. Wel jammer dat daardoor interessante personages relatief snel het veld moeten ruimen. Een goede en fraaie film over de Grote Depressie, maar waar je Drama met hoofdletters schrijft. Geen feelgood. 4*.

The grapes of wrath is een prachtige verfilming van het gelijknamige boek van John Steinbeck. We spreken over de periode net na de grote beurscrash in 1929. Op zoek naar een betere toekomst gaan grote hordes families op zoek naar werk naar in dit geval Californië. Mensen worden gelokt met flyers met beloftes die nooit voor iedereen voldaan kunnen worden. Maar iedereen denkt een job te kunnen hebben en zijn toekomst en die voor het gezin te kunnen veiligstellen.

Verpaupering en armoede worden knap weergegeven in de film en ondanks de zware neerslachtige thematiek is de film op één of andere manier nog steeds vervuld met luchtigheid. De hoop op geluk en welvaart is groot bij velen en is in schril contrast met de reëele werkelijkheid. De vaak optimistische noot daarentegen valt niet steeds te rijmen met de gebeurtenissen. Ok, van armoede hoef je niet perse ongelukkig te zijn, maar de dood van de pater en mater familias is toch een ingrijpende gebeurtenis waarmee te weinig emotioneel werd omgesprongen.

The grapes of wrath is een sfeervolle film met mooie landschappen. Henry Fonda is erg charismatisch en ook de andere acteurs/actrices als Carradine en Darwell doen het erg goed. De film duwt je met de neus op de werkelijkheid. De American dream is ver weg al biedt de filosofie wel steeds een uitweg. Misschien moet ik me toch ook eens aan het boek wagen.

Sterk drama over een familie en hun gevecht om te overleven .

De oudste zoon ( fonda ) keert terug , net ontslagen uit de bajes komt hij erachter dat het land van zijn familie is afgepakt door de bank .

Ze besluiten te vertrekken naar californië waar ze werk hopen te vinden een een beter bestaan maar dat valt bitter tegen .

Henry Fonda en Jane Darwell spelen sterk in dit sterke verhaal dat ten tijde van de grote depressie speelt .

Familiedrama en bijna soort roadmovie in één. Bijzonder. Laten zien hoe hard het leven kan zijn tijdens de grote depressie in Amerika. Vond het een bijzonder mooie film.

Aardig om te volgen. Het begint wat taai, het komt pas echt een beetje op gang als ze hun reis beginnen, maar vanaf dan heeft het ook een prima tempo en wordt het nooit meer echt saai. Een beetje fragmentarisch misschien, maar het zorgt wel voor een aardige pacing. Het schetst een interessant beeld van dat tijdperk en die omstandigheden. Tegen het einde komt de boodschap over ‘de gewone man’ en sociale hervormingen ook wel duidelijk naar voren, zeker met die mooie eindspeech van Fonda. Vraag me af hoe dat (zeker nu) gezien wordt in de VS, waar ze doodsbang zijn voor socialisme.

Weinig mis mee, maar echt een aangrijpend meesterwerk of episch vond ik het nu ook weer niet. Daarvoor heeft alles toch net een iets te kleinschalige feel, en raakt het je nooit echt ‘on a gut level’ omdat het allemaal wat jolig blijft.

3,5*

Een film die ik ooit wel eens zou moeten zien aangezien het boek van Steinbeck één van mijn favorieten is. En hoewel de film net niet helemaal het niveau van het boek aantikt, en zeker nog een uur had kunnen duren met wat er nog meer in het boek gebeurt, slaat deze oude prent in als een bom.

Zonder al te veel in te gaan op het droevige verhaal van de Joadses, blijkt dat het individu in de jaren '30 al ondergeschikt is aan industrialisatie. Dit mede of samen met de grote crisis. Dat de omgeving Oklahoma door zijn jarenlange droogte bekend stond als de 'dustbowl' helpt niet mee, dat de mensen in die tijd enorm volhardend blijkt vooral uit de scene met Muley die na zijn uitzettingsbevel gefrustreerd in de zanderige grond grijpt en uit dat familie gestorven is op deze grond, ze er alles voor gedaan hebben en dat de grond hun toebehoort.

De reis naar het beloofde land, alle positieve vooruitzichten ten spijt, blijkt een hele toer gebaseerd op wanhoop, en de realiteit akelig en wreed. De ellende die men treft is mensonterend, tussen alle hardheid zijn er kleine momentjes van goedheid te ontdekken. Droevige en hard blijft echter de strijd voor werk en een beter perspectief. Iets waar de film toch op een gegeven moment een keuze maakt en voor een iets beter einde met een positieve boodschap kiest. Een wending die niet in het boek voorkomt, daar sleept de ellende zich nog langer voort en worden de omstandigheden alleen maar slechter.

De zwart wit stijl is ronduit prachtig en er zijn een aantal prachtige shots. Komisch is de setting waar Tom en de predikant in het begin rond lopen, zondermeer een decor in een studio. Daarnaast zijn er een aantal prachtige shots van de omgeving. Daarnaast wordt er prima geacteerd door het grootste deel van de cast. Wat mij omtrent deze film en zijn stijl het meest aanspreekt en overtuigd is een soort tijdloosheid. De film is weliswaar oud, maar zoals er vaak in oudere films veel dialogen zijn die ronduit wollig zijn, over geacteerd en een omhaal van woorden, is The Grapes of Wrath ronduit direct.

The Grapes of Wrath is dan voor mij ook een tijdloos, stijlvol, boeiend en zelfs emotionerend geheel rond de schrijnende armoede. Wat een prachtige film.

Vandaag te zien op TV > ARTE > 20:15 uur

Ik wil voor de deadline van de Top 1000 graag nog een aantal films zien waarvan ik vermoed dat ze wel eens een plaatsje zouden kunnen bemachtigen in mijn toplijst, en deze stond ergens in de bovenste regionen van mijn watchlist. Ik verwachtte hier dus veel van: het boek vond ik indrukwekkend, Ford is niet mijn favoriete regisseur maar heeft toch een behoorlijk oeuvre op zijn naam, de film wordt hier als een van de weinige klassiekers alom hoog gewaardeerd, staat ook in zo'n beetje elke respectabele canon van beste films- what could go wrong?

Op zich niet zoveel, want slecht is The Grapes of Wrath allerminst, maar het legt het op alle vlakken toch ruim af tegen Steinbeck's boek en dat bleef me de hele film toch dwarszitten. Het begint goed, er wordt ruim de tijd genomen de omstandigheden te verklaren waardoor de grote volksverhuizing plaatsvond. Ook is Fonda best fijn in de hoofdrol. Eenmaal op weg wordt het wat minder, er wordt veel weggelaten. Verschillende personages zijn gereduceerd tot nietszeggende bijrollen- had Noah beter helemaal weggelaten als zijn verdwijning door zijn eigen familileleden niet eens wordt opgemerkt. Rose of Sharon en Connie hebben één scène samen, Al heeft nauwelijks iets te doen, alles draait om Tom en Ma. Maar goed, je kunt nou eenmaal niet een boek van dik 600 pagina's in twee uur film stoppen zonder concessies te doen dus daar kan ik begrip voor opbrengen. Wel opvallend, het boek is een grimmig verhaal over landarbeiders, en het werk wordt uitgebreid beschreven. In de film wordt vooral over werk gesproken maar je ziet niemand ook daadwerkelijk op het land de handen uit de mouwen steken.

Het einde is voor mij het grootste pijnpunt. Kennelijk zijn boekenlezers makkelijker op te zadelen met een open dan wel pessimistisch einde, want dat is wel het meest in het oog springende verschil met de film. Het is best voor te stellen dat, ook gezien het productiejaar, men de bioscoopgangers met een hoopvolle boodschap naar huis wilde sturen, maar dat is erg zonde want het oorspronkelijke einde was juist zo krachtig.

Als film prima, als boekverfilming degelijk. Geen topnotering van mij dus.

Schitterende film. Maar toch zijn er users die het niet zien. Nochtans is dit een film vol rijke visuele beelden die het thema van onderdrukking en armoede accentueren. Ik probeer het met een scene by scene analyse. Het eerste deel is sterk, zelfs meesterlijk. De economische depressie zit meteen vervat in woord en beeld. De film opent met een pancarte van de credits met als achtergrond een schaduw van een dorre boom. Dan het beeld van een desolate, troosteloze en eindeloze weg waarin Fonda komt aangewandeld. De verwijzing dat vrachtwagens geen lifters mogen meenemen is reeds een inleiding in de hoge werkloosheid dat heerst waarin de minderbedeelden gestigmatiseerd worden. Een dialoogscene russen Fonda en de chauffeur waarin blijkt dat Fonda een tweede kans op geluk zoekt (had dit een paar jaar later uitgekomen dan zou men spreken van een noir waarin doem en fatalisme door maatschappelijke factoren duidelijk het plot stuurt). Dan de ontmoeting van Fonda en Carradine voorafgegaan door een kort maar krachtig beeld van dat troosteloze landschap waarin we nu al wat gewoon aan het worden zijn. Een lange dialoog scene in 'two shot' (er zijn er wel meer waardoor het ritme van de film enigszins vertraagd en zeer theatraal aandoet) en dan volgt een eerste geniale scene dat begint bij de wandeling van Ford en Carradine (het verdorde landschap dat een surrealistisch aanblik heeft, alsof de achtergrond een schilderij is, wat wazig, mistig met een onheilspellende hemel, stoffige weg, verlaten weg) en ze komen aan bij het huis Joad. Een storm heeft zich aangekondigd dus het vervolg voorspelt weinig goeds. Het huis van Joad is verlaten en doods. Vooral de belichting in het huis springt eruit. Bijna volledig donker, enkel de kaars als bron van licht waar de fotografie zich aan vast houdt, een kleine middencirkel is belicht, de randen erom heen pikzwart dat met de ontmoeting van de zwerver in het huis wordt doorgetrokken. Opnieuw een dag scene (een flashback in feite) waarin de eerste dramatiek tot uiting komt. De bank komt de mensen uit hun huis zetten met bulldozers als een soort tanks op oorlogspad, met bestuurders die zelf landbouwer waren maar nu – de macht van het geld – de kant van de banken kiezen en het besef dat dit niet gestopt kan worden (zoals de bestuurder zegt : je kan me doodschieten maar dan komt er morgen iemand nieuw aan). Als slotbeeld de drie schaduwen op de grond, symbool dat de boeren verdreven worden van hun grond (de schaduwen als een grafzerk). Volgende scene is de aankomst van de politie (wantrouwen tegenover de overheid, een institutie is steeds aanwezig) tijdens de nacht waarin Fonda vooralsnog niet handelt, niet rebelleert tegen onrechtvaardigheid en machtsmisbruik.

Dit zijn al 23 minuten waarin woord en beeld harmonieus in elkaar vloeien dankzij de magnifieke fotografie van Greg Toland (die nadien direct door Welles werd opgemerkt en Citizen Kane aanbood) en het gevoel voor drama van Ford (moeder als gezinshoofd, eenheid gezin vs onrechtvaardige maatschappij, elk personage heeft een motivatie). Eens de familie in California aankomt (gefilmd als het beloofde land) draait de film meer richting melodrama waarin het gevecht van Fonda tegen de onderdrukking van armen centraal staat (bewustwording, actie en natuurlijk noodlot) en verliest de film een beetje die cinematografische kracht van het eerste deel. Er is nu meer classicisme in het visuele. Toch weer een meesterlijke scene van de nachtelijke bijeenkomst aan de rivier waar het protest groeit, een soort vakbond die wordt opgejaagd door de instanties (dictatuur zeg maar). Het inhoudelijke is belangrijker door met 2 grote monologen (door de moeder en door Fonda) te eindigen waarin gezin en solidariteit centraal staan. The grapes of wrath is vakmanschap drama als protest tegen de macht van overheid en financiële instanties. Daarin ontdekken we - toch atypisch voor Ford - met een vleugje auteurschap waardoor de film een persoonlijk karakter krijgt.