J'Accuse (2019)

Wel eens interessant om te zien. Ik herinner me dat we dit verhaal ooit eens gelezen hebben in de Franse les, maar de details waren intussen wel vervaagd. Ik vond het een prima film, er mist misschien wat emotie, maar denk inderdaad dat dit juist het opzet is van de film. Een kolonel als Picquart moet wel een dik vel hebben gehad om het zo op te nemen voor een Jood waar hij eigenlijk niets van moest weten. Gerechtigheid vond hij dan wel weer belangrijk. Echt sensationeel wordt deze film nergens, maar het lijkt me erg waarheidsgetrouw verfilmd en dus is volgens mij zo goed als het beste eruit gehaald.

Jean Dujardin ken ik eigenlijk niet als acteur. The Artist heb ik nooit gezien en ik betwijfel of ik hem al eerder heb zien spelen. Wel een goede acteur dat zie je zo. Polanski zijn geschiedenis ken ik eigenlijk niet en ik hoef het ook allemaal niet te weten. Ik beoordeel puur de film (zoals altijd overigens) en niet vanuit enig vooroordeel dat ondertussen veel mensen in de filmwereld over hem hebben. Ik neig naar 4* omdat er weinig meer inzit voor dit verhaal denk ik.

In 1894 wordt de Frans-Joodse officier Alfred Dreyfus [Louis Garrell] publiekelijk vernederd nadat hij door een militair tribunaal is veroordeeld wegens hoogverraad omdat hij militaire staatsgeheimen met buitenlandse spionnen zou hebben gedeeld. Kort daarna wordt Georges Picquart [Jean Dujardin] gepromoveerd tot hoofd van de binnenlandse veiligheidsdienst. Al snel ontdekt Picquart dat iemand anders nog steeds staatsgeheimen steelt en dat doet hem besluiten om her bewijsmateriaal tegen Dreyfus nog eens goed te bekijken. Hij concludeert dat de legertop Dreyfus als zondebok heeft gekozen, ook al om zo het toch al heersende antisemitisme verder te voeden. Ondanks alle weerstand bijt Picquart zich vast in de zaak, maar het feit dat hij zelf een Joodse achtergrond heeft blijkt keer op keer tegen hem te werken.

Bittere veroordeling van antisemitisme door een man wiens half-Joodse moeder stierf in Auschwitz en wiens Joodse vader een overlevende was van de Holocaust. Het gemakzucht waarmee de legertop hier antisemitisme gebruikt om hun eigen falen te verhullen is ronduit stuitend en de nauwkeurig gereconstrueerde rechtszaak een enorme farce. Militaire discipline en eergevoel verklaren het vaak emotieloze spel en aangezien het verhaal vooral bestaat uit gesprekken en verhoren is het vrij statisch gefilmd, maar de inhoud is boeiend genoeg om de aandacht vast te houden. De uitstekende kostuums, de fraaie sets en de fraai belichte beelden doen de rest.

Ik hou wel van historische films, zeker wanneer ze zich afspelen voor, tijdens of na de Eerste Wereldoorlog. Hij wordt niet vernoemd in de film, maar de pacifistische socialist Jean Jaurès was een grote voorstander van Alfred Dreyfus en geloofde rotsvast in zijn onschuld. Jean Jaurès werd jaren later, aan de vooravond van WOI, vermoord door een nationalistische gek. Emile Zola was ook zo’n voorstander van Dreyfus. Zijn artikel, pamflet in L’Aurore is wereldberoemd. De film dankt dan ook de titel aan deze publicatie uit 1898.

J’accuse is een vakkundig gemaakte film. Ongeacht de omstreden beschuldigingen aan het adres van Polanksi is en blijft hij een groot regisseur. De openingsscène alleen in de Militaire School te Parijs straalt één en al historie uit. De scène is beroemd waarbij Dreyfus werd gedegradeerd tot gewoon soldaat en waarbij hij later werd veroordeeld tot verbanning naar het Duivelseiland.

Sterke film met sterke personages. Dujardin bvb doet het voortreffelijk. Er zijn er weinigen die uit de toon vallen. De film straalt degelijkheid en geloofwaardigheid uit. De sfeer en setting zitten erg goed. Ook de algemene opinie over joden en antisemitisme komt goed naar voren. Sterke film, zonder meer. Knap!

De film die vooral in de kijker (bij mij toch) kwam door protest tegen regisseur Polanski. Maar het onderwerp zal ook wel meespelen denk ik. Als ik het achtergrondverhaal van de zaak eens lees, zinderde deze zaak nog vele jaren later door. Ik kende het verhaal niet echt, dus wel benieuwd naar de film.

Jean Dujardin is geknipt in dit soort rollen. Het verhaal is een gewone weergave van de feiten, al zie je meteen welk oordeel Polanski heeft bij deze zaak. Op zich niets verkeerd mee natuurlijk. Het geheel is mooi aangekleed. Maar helaas maakt het nooit echt indruk. Denk aan andere films rond schandalen zoals All the President's Man, waarbij we een enorm spannende film krijgen en uiteindelijk ook maar een koppel journalisten volgen. Die spanning miste ik toch wel wat bij J'Accuse. Maar misschien heeft de zaak in Frankrijk (ook nu nog) een grotere bekendheid en ligt de zaak er veel gevoeliger.

Wel een mooie film, beter dan verwacht.

Film nog niet gezien, maar dat zal ik spoedig doen. Robert Harris heeft een fraai boek over de zaak geschreven. Zeker een aanrader.

Een interessante film met fraaie sfeerbeelden, die de ontwikkelingen binnen de 'nieuwe' burgerlijke maatschappij schetsen. Die film van Polanski is een persoonlijke bewerking van de Dreyfus affaire. in de film J'accuse belicht Roman Polanski de affaire Dreyfus door de ogen van majoor/kolonel/generaal Georges Picquart, die na de Dreyfus affaire benoemd wordt tot hoofd van het Statistisch Bureau van het 2de Bureau (Deuxieme Bureau), de Militaire Inlichtingendienst). Hij is de opvolger van de Elzasser Kolonel Sandherr die in 1895 wordt 'overgeplaatst' naar Montauban en 1897 aan syfilis bezwijkt. Met brede streken schetst Polanski de moraal van de Haute Bourgeois in dit tijdsgewricht, waarin lust, passie en gekwetste eer een grote rol spelen. In de film wordt de Duitse diplomaat Von Schwartzkoppen neergezet als homoseksueel, maar in werkelijkheid was Von Schwartzkoppen biseksueel en had hij jarenlang een intieme verhouding met Hermance de Weede, echtgenote van de Eerste secretaris van de Nederlandse ambassade, Jhr. Mr. Hendrick van Weede (te vinden in het Nederlandse boek van adel).

De film neemt niet alleen hier enige vrijheid met de historie, ook t.a.v. het briefje van Alexandrine over de duivelse D. (Dubois). Die krijgt in de film niet terstond de cruciale verwijzing dat Alexandrine de naam is waarmee de Italiaanse attaché Alessandro Pannizardi zijn brieven aan Von Schwartzkoppen ondertekend. Schwartzkoppen ondertekende overigens zelf met het feminiene Maximilienne..

Terwijl de film het antisemitisme aankaart, wordt nergens in de film getoond dat de virulentie van de affaire weleens verband kan houden met de Panama-kanaal-affaire en het rumoer rond het bankroet van de Union générale in 1882.

Ja, dit is een boeiend historisch drama met aandacht voor de zeitgeist, het laissez-faire van corrupte politici en het verkruimelende bastion van de oude garde, het Franse leger, maar geen historie.

In de film wordt nergens duidelijk gemaakt dat Dreyfus de man is van de nieuwe republikeinse orde. Hij is een seculiere Jood, afgestudeerd aan een Grande Ecole, een 'Polytechnicien', die behoort tot de top van nieuwe academische elite, 'een van de twaalf', waarmee de derde republiek het leger wilde moderniseren na de verloren Frans-Duitse oorlog. Kortom deze film heeft een complexe historische achtergrond, die overwoekerd wordt door de affaire Dreyfus en het wel en wee van Georges Picquart. En de echte Picquart overleed in 1914, nadat hij van zijn paard viel. Een fraai verfilm verhaal over het laffe burgermans milieu in de fin-de siecle. Boeiend om naar te kijken, met fraaie beelden die verwijzen naar schilderijen uit de 19de eeuw.

Mooie film, naar een waargebeurd verhaal dat zo'n 125 jaar geleden plaatsvond..

De Joodse soldaat Alfred Dreyfus wordt door de antisemitische legerleiding onterecht verdacht van spionage. Hij wordt zonder bewijs schuldig bevonden en afgevoerd naar een strafkolonie. Een insider ontdekt de waarheid, maar wordt vervolgens uit alle macht tegengewerkt. Hij wordt op een zijspoor geplaatst en belandt uiteindelijk zelfs in de gevangenis. Als de waarheid toch dreigt uit te komen proberen de verantwoordelijken hun eer te redden door te liegen, bedriegen en zelfs bewijsmateriaal te vervalsen.

Het valt me op dat de Dreyfusaffaire veel parallellen heeft met de toeslagenaffaire. 125 jaar later worden mensen nog steeds valselijk beschuldigd en onbehoorlijk aangepakt vanwege hun afkomst, en klokkenluiders worden tegengewerkt of dreigen een functie elders te krijgen. Verantwoordelijken proberen ermee weg te komen door liegen, weglachen en toedekken van de waarheid. Eigenlijk schokkend dat er in al die jaren zo weinig is veranderd.

Knap gemaakt. Het lijkt allemaal zo echt, als een teletijdmachine naar die tijd.

Het eerste uur vind ik het sterkst. De geweldige zoektocht van Dujardin is leuk om te zien, op het manische af.

Het laatste half uur wordt de toon ineens een stuk serieuzer. Dan komt ook het politieke goed aan bod, maar dat vond ik allemaal wat minder boeiend. Toch een ruime 3*

Niet al te lang geleden zag ik ook al een film over deze affaire, The Life of Emile Zola (1937), die logischerwijs vooral inzoomt op de rol van de schrijver, dus het verhaal was inmiddels wel genoegzaam bekend. Toch blijft het wel moeilijk te verteren, een dergelijk onrecht. Dujardin is prima in de hoofdrol, gewaagd dat ze hem een kind van zijn tijd hebben gelaten want hij laat al snel blijken niet gevrijwaard te zijn van antisemitische denkbeelden. Garrel, bij mij vooral bekend als eeuwige student in de films van zijn vader, is nauwelijks te herkennen als de ongelukkige Dreyfus.

Polanski's film valt vooral op door de verzorgde beelden, waarin de Lichtstad grauw en kil over komt, en de mensen zijn niet veel beter. Met veel vakmanschap gemaakt, een beetje afstandelijk en stijfjes, maar dat past wel bij het militaire wereldje waarin het zich afspeelt. De tweedeling in de samenleving die de affaire veroorzaakte komt niet echt aan bod, het lijkt in de film alsof iedereen tegen Dreyfus was op een handjevol intellectuelen na. Maar hij genoot ook steun bij het progressieve, anti-klerikale deel van de bevolking, zeker na de open brief van Zola.

Onder de fantasieloze Engelse titel (toegegeven, zo heet het boek waarop de film is gebaseerd) te vinden op HBO Max.