Tesnota (2017)

Beest van een film!

Laat dat beest maar los in De Spiegel.

Ergens in 2018 krijgt de film een release in Nederland maar wanneer precies laat de distributeur nog niet weten. Misschien dat die over twee maanden al op het IFFR te zien is? Ik houd je op de hoogte.

Een release in Nederland?

Ja dus, IFFR. Lijkt me boeiend deze, maar overlap met een andere film. Nog twee dagen om te beslissen.

Dicht op de huid en benauwend is deze film waarbij de spanningen tussen Russen, joden en moslims doordreunen in persoonlijke verhoudingen. Veelzeggend is het krantenbericht uit 1992 over de Noord Kaukasus. Wellicht dat de verdeling van de stad in wijken voor elke minderheid in begin 19e eeuw er ook niet aan bijgedragen heeft.

Muffe Russische kneuterigheid wordt afgewisseld met de grauwe aanblik van armoede en naar alcohol hunkerende jeugd housend in trainingspakjes in Naltsjik 1992 totdat plots broerlief wordt ontvoerd, dat verandert de zaken aanzienlijk: er moet kleur bekend worden. "Je bent een Jood, je blijft een Jood", zo lijkt de mama te menen, al wordt dit niet uitgesproken. Wat wel wordt gezegd:
"we moeten weg". De hoofdpersoon is een dame met een eigen wil, die papa helpt in de garage. Uiteindelijk -na flink tegenstribblelen- zal ook zij de afstand tot haar joodse familie niet vergroten omwille van de relatie met een Rus (een Kabaard), althans niets is zeker...want de narrator zorgt voor een open einde. De opmerking "ik weet niet wat er verder met deze mensen gebeurde" is gelijk het enige komische aan de film. Een eigenaardige insteek om met een soort grap te eindigen: ter ontspanning wellicht? Waarmee Tesnota Cannes shockeerde was de snuffmovie van de islamisten/ Tjetsjenen . "Het was mijn eerste confrontatie met de dood", zei Balagov. Zo geeft Balagov een intiem en persoonlijk beeld van het Rusland van zijn jeugd, toen de stemming in het land werd beheerst door de Tsjetsjeense oorlogen.

Erg indringende film, en het Joodse vluchten en gedrag zijn me duidelijker geworden, werd overtuigend gebracht en deed me ook mn vroegere kennissen met die achtergrond beter begrijpen.

Ondanks de kracht en kwaliteit van de film krijg ik m niet naar 4.5*. Twee dingen.

1.Die gruwelscene. Onnodig. Die was niet nodig om de etnische kloof, de achtergrond of genocide te verhelderen. Alles mag van mij in een film gestopt, want ieder kan als ik zn ogen dichtdoen (al hoor je het dan nog). Maar je vuurt dat enkel op je kijker af als het hoofstnoodzakelijk is voor een hoofdthema en dat vond ìk persoonlijk hier niet zo. En het duurde lang. Ik vind het rieken naar shockeren en scoren.

2. Het einde. Abrupt, laconiek. Ik heb recensies gelezen waar ze er een betekenis aan hechten, mij lukt dat niet. En daarbij vond ik het 50% overtuigend duidelijk. Ik kreeg niet 100% duidelijk of de dochter nou definitief wél meeging of de ouders enkel wegreed. Dit kan aan mij en mijn begripsvermogen liggen. Maar m.i. verdiende een sterke film als dit om beter afgerond te worden.

Niettemin toch heel indrukwekkende, duistere en beklemmende film met diepe betekenis. Sterke regie en een heel sterke hoofdactrice. Een beest van een film inderdaad.

Film is vrees ik een beetje langs me heen gegaan.

De sfeer is goed, de setting is somber, de familie overtuigend, en de liefdesscenes met dat meisje zorgen ook voor een mooi tintje. Ook is het hele verhaal rond die executiebeelden een erg interessant gegeven. De regisseur (althans, dat had hij voor de programmering duidelijk willen maken met vele archiefbeelden van oa. de Praagse lente... en de uiteindelijke daadwerkelijke executiebeelden) heeft overduidelijk jaren rondgelopen met die beelden op zijn netvlies... en nou wou hij daar wat mee gaan doen.

Maar het is allemaal zo traag en afstandelijk dat ik het verhaal verder niet kon volgen... en de aansluitingen niet kon maken. Je krijgt, voordat je er erg in hebt, al meteen met een hele lading personages te maken, en valt alles een beetje in de tragie-gehalte. Die executiebeelden worden hierdoor ook net iets teveel bijzaak.

Nee... Te afstandelijk.

2,5*

Rauwe film over het leven in de Kaukasus met zijn veelzijdige etnische spanningen. Rommelig en confronterend zoals het leven daar. Bij het snuff-gedeelte heb ik de ogen regelmatig gesloten, want aan dit soort schokkende beelden wens ik mezelf niet bloot te stellen. Afgezien daarvan wel een boeiende film met uitstekend naturel acteerwerk, vooral van protagoniste Darya Zhovnar.

Vanaf 27 september in de bioscoop (Contact Film)

Het is een typische langzame filmhuisfilm die een ander misschien als oersaai kan ervaren maar om een of andere reden wist de film mij meteen te pakken en te intrigeren, waarschijnlijk door zijn rauwheid en het getoonde leven in de jaren ’90 van vóór internet dat nostalgische gevoelens bij me opwekte. Maar het verhaal is ook boeiend: de sfeer is aldoor dreigend – de hoofdpersonages worden als Joden duidelijk niet door iedereen gewenst en tot overmaat van ramp is de dochter des huizes opstandig hetgeen ook grote spanningen in de familie en de Joodse gemeenschap opwekt – met sterke scenes en een interessante thematiek omtrent gaan of blijven c.q. het kwijtraken wat je liefhebt c.q. nabijheid vs. verwijdering (waar ook de titel naar verwijst), welke thematiek op verschillende niveaus speelt zowel voor de familie als voor de band tussen ouder en kind. Het verhaal wordt niet uitgespeld maar laat veel over aan de invulling van de kijker waarbij de empathische kijker zich bewust wordt van de complexe emoties en beslissingen die de personages ondergaan en moeten nemen.

De film is aldus in elk opzicht geslaagd en een indrukwekkend debuut. De film heeft zelfs een speciaal plekje in mijn hart gekregen. Tussen vier en vier-en-een-halve sterren.

Fraai rauw-realistisch drama dat misschien ietwat traag was, maar mij voortdurend bleef boeien. Je krijg voldoende handvatten om je aan vast te houden, maar je weet nooit helemaal zeker hoe het zit. Die hele gezinssituatie is bijvoorbeeld onduidelijk. Die moeder lijkt een trauma te hebben; waarvan? Het gezin is al meerdere keren verhuisd; waarom? Vul het zelf maar in.

De veelbesproken 'schokkende beelden' (bij de kassa van Rialto in Amsterdam hing zelfs een bordje met een waarschuwing) vond ik op het moment dat ik ze zag nogal misplaatst. Wat mij betreft voegde het niets toe en hield het de boel zelfs onnodig op, maar het is interessant en verhelderend wat Mr Thee en De filosoof hierboven vertellen, waarvoor dank.

Die lui van Contact brengen toch maar fraaie films naar de theaters. Wat zouden we zonder ze moeten?

Een beklemmende maar vooral ook interessante film over hechte familiebanden tegen de achtergrond van een sluimerend complex etnisch en politiek conflict. In Tesnota staat Ilana (Darya Zhovnar) centraal, een eigenzinnige en zelfbewuste jonge Joodse vrouw die samen met haar broer bij haar ouders woont in Naltsjik, de hoofdstad van de autonome Russische deelrepubliek Kabardië-Balkarië. De familie wordt op de proef gesteld en dreigt verscheurd te raken als de broer van Ilana wordt ontvoerd en er losgeld moet worden betaald, maar ook door de relatie van Ilana met een jongen die Kabard is.

Darya Zhovnar is wat mij betreft echt een vondst: de wijze waarop zij Ilana neerzet als een uiterlijk wat nonchalante en jongensachtige vrouw (ook in haar doen en laten) die weinig om haar uiterlijk geeft, maar die innerlijk worstelt met bijvoorbeeld haar rol in de familie, is van bijzondere kwaliteit. Haar voorkomen had op de een of andere manier ook een magnetische uitwerking op mij.

Los van het thema draagt de manier van filmen (de belichting, het kleurgebruik, de 'ruwe' omgeving) bij aan het beklemmende gevoel dat de film oproept. Dat wordt nog versterkt door de (veelbesproken) onthoofdingsvideo die tussendoor is ingelast en waarvoor hier en daar van tevoren wordt gewaarschuwd. Een gewaagde keuze van de regisseur, die wat mij betreft goed uitpakt, omdat het de film nog meer op scherp zet.

Al met al een rauwe film die door de manier van filmen toch ook een sluier van schoonheid kent.

Onnodig onsmakelijk