Sombre (1998)

Goed nieuws inderdaad! La Vie Nouvelle ook toevallig, dat je weet?

Die helaas niet, had ik begrepen.

Nee die helaas niet, wel Un Lac.

Dat is dan weer wel klote. Waarom geven ze dan niet gelijk al de 3 films uit?

Ik ben vorige maand begonnen met de Brakhage box en de schaamteloze eerbetonen vliegen me om de oren. Afgelopen week The Jacket gezien en wat was dat een nutteloze ode aan onder andere Mothlight. Nu zag ik gisteren Sombre en Grandrieux weet juist met zijn Brakhage-invloeden er een prachtig geheel van te maken. Het voegt iets toe. Het heeft een betekenis. Want net als in de Cinema van Brakhage dwingt ook Grandrieux ons om dieper te kijken. Naar het doek/beeld. Naar onszelf.

Het is een tijdgenoot van Gaspar Noé. Maar staat wat meer in zijn schaduw omdat hij nauwelijks de publiciteit opzoekt. Verder is net als het werk van Noé behoorlijk pessimistisch waar je zeker even voor moet gaan zitten en vervolgens moet laten bezinken. Want het slaat behoorlijk in.

Als ik moet kiezen tussen Seul contre tous (1998) of Sombre (1998). Dan ga ik zonder twijfel voor de laatste.

Nee dit is totaal niet mijn ding. De omschrijving van de film zag er veelbelovend uit maar beter dan de omschrijving van een paar regels wordt Sombre niet. Nergens uitnodigend, nergens boeiend en nergens interessant genoeg, althans voor mij. Een verhaal is ver te zoeken, visueel is het zwak door de veelal te donkere beelden waardoor sommige scenes niet te volgen waren maar dat was vast de bedoeling en ook de acteerprestaties vind ik alles behalve sterk.

Ik heb de film afgekeken maar achteraf vraag ik me af waarom, want dit was een erg lange zit zonder ook maar enigszins genoten te hebben. 1* en verder nooit meer aan denken.

Een beetje een Jack the Ripper achtig verhaal over een psycho die de Tour de France route volgt en daar elke vrouw van de weg plukt om te verleiden en uiteindelijk te vermoorden, tot twee dames... Ik moet eerlijk zeggen dat Sombre niet echt makkelijk te volgen is en ook een beetje alle kanten opgaat. Helaas ook niet echt spannend of eng zoals de trailer doet vermelden, de montage daarintegen is wel perfect en oogt lekker donker en schokkerig op zijn tijd. Maar verder is het meer een soort van psychologische thriller, maar echt spannend word het nergens. Wel weer hier en daar enkele typische schokkende scenes ala France. Beetje wisselvallig als je het mij vraagt. Niet zoals ik het verwachte.

3,0*

Bij herziening meer gewaardeerd. Grandrieux is een eigenzinnig talent. Het gebrek aan plot is hier een grote plus. De kijker wordt gedwongen zelf de gaten in te vullen.

Daarbij: in Sombre wordt meer gezwegen dan gezegd - het beeld spreekt voor zich en provoceert de toeschouwer. De getoonde emoties zijn rauw, de emoties die de kijker ondergaat ook.

Sombre gaat diep.

woensdag 11 april in Worm Rotterdam op 35mm!

http://www.worm.org

Thanks, moet ik maar heen gaan.

Teleurstellend.

Maar uitleggen waarom wordt geen eenvoudige taak. Ik kan wel snel wat kritieken opdreunen: zo ziet alles er vreselijk lelijk uit, zitten er louter onsympathieke personages in, is de film veel te donker en zijn scenes regelmatig niet vooruit te branden.

Maar kijkende naar andere Grandrieux films kan ik die commentaren ook op z'n andere films loslaten. Het zit dus iets complexer. Ik denk dat het vooral te maken heeft met de invulling van z'n typische kenmerken. Doordat het daar wat misloopt komt de sfeer van de film compleet niet over, het resultaat laat zich raden.

Ik hoor veel mensen de vergelijking trekken met Noé, mij deed het vooral denken aan Haneke's Le Temps du Loup. Lelijkheid op z'n lelijkst. Niet die groezelig gestileerde vuiligheid, maar eerder de Russische armoede-variant. Een film als Un Lac was verder ook (veel) te donker, maar daar laat Grandrieux nét genoeg zien om alles aan elkaar te knopen, hier had ik de indruk vaak naar wat zwart met minder zwart te kijken. Nochthans heb ik de film in een compleet verduisterde kamer gekeken.

De soundtrack laat ook genoeg steken vallen. In het begin zijn er nog wel wat scenes waar een goeie muziekkeuze de sfeer weet op te vangen, maar naar verloop van tijd verdwijnen de goeie trackkeuzes en blijft er veel rommel over. Door het uitblijven van de sfeer zijn de personages niet veel meer dan wat oninteressante, ongezellige aanstellers en wordt het bij momenten zelfs wat lachwekkend. Zo ook die dansscene op dat feestje (dat deed Grandrieux toch echt zoveel beter in La Vie Nouvelle), plaatsvervangende schaamte.

Een ramp is deze film niet geworden, daarvoor is Grandrieux niet goed genoeg in het verstoppen van z'n talent, maar hij had na deze film nog een aardige weg af te leggen. Gelukkig is het uiteindelijk wel goedgekomen met hem, maar dit is een pover en matig begin van z'n carriere. Had er veel meer van verwacht.

2.0*

Wat zijn precies de Brakhage invloeden op Grandrieux?

Dit is me net wat te algemeen. Dat geldt namelijk voor alle kunst eigenlijk: het biedt door afwijkende vorm, het vervreemden van wat bekend is, mogelijkheid tot nieuwe percepties en tot reflectie op normale percepties.

Heel letterijk is er een 'abstracte' sequentie te vinden in een scene waarin de protagonist in de auto zit en een shot van zijn wapperend haar verwordt tot een 'mothlight'-achtige abstractie.

Bedankt danuz, ik zal de film binnenkort eens gaan herzien.

Sombre (en ook Grandrieux' Un Lac) kun je dan ook met recht beeldende kunst noemen. Net als de cinema van Sokurov bijvoorbeeld - ik noem maar wat...

Mooie scene is dat, het is overigens voorbijtrekkende bosschage en gras, overgaand in een shot van het haar van de passagier. Het leek mij echter meer een geanimeerde Pollock toe, vanwege het diagonale lijnenspel.

De tweede kijkbeurt heeft de film bij mij toch in een ander licht gezet. Ik had van de eerste keer bijna alleen de ijzingwekkende openingsscene (met de auto die door het landschap rijdt, gevolgd door gillende kinderen) echt goed onthouden. Die scene is nog steeds subliem en angstaanjagend.

Helaas is Sombre voor mij in zijn geheel te onevenwichtig, de twee volgende films van Grandrieux worden echter steeds beter (de docu moet ik nog zien), waardoor ik uitkijk naar een toekomstig project van deze filmmaker. Er zijn een aantal hoogtepunten van subjectieve filmstijl in Sombre te benoemen waarin het concrete vervaagd tot abstractie, ritme, sfeer, textuur. Hierbij spelen de geluidsband en de muziek een belangrijke ondersteunende rol, door enerzijds de emoties te versterken(muziek) en anderzijds de tactiliteit en smerigheid van het getoonde tot intensiveren(diegetisch geluid).

Overigens denk ik dat ik er een traditie van ga maken, rond de kersttijd een Grandrieux film te kijken. Door de overdaad aan zoete kitsch op televisie en in de winkels raak ik altijd enigszins zwartgallig, dit soort films zijn dan goed te verteren.

Qua vorm zo hier en daar erg bijzonder, eigenzinnig en uniek. Veel gespeel met focus, (onder)belichting, shacky cameravoering. Maar buiten dat kon ik maar weinig met Sombre (te afstandelijk en bewust vaag gehouden, vond het enorm vermoeiend)..

En dan te bedenken dat hij tijden in mijn top 10 heeft gestaan! Wat een paar jaren met je filmbeleving kunnen doen, ik ben een veranderd mens !

De extreme (liever zeg ik radicale) vormgeving neigt inderdaad naar overkill hier, voornamelijk vanwege het 'vage', stuurloze script.

Blijft voor mij echter een knap staaltje abstracte filmkunst met de schijn van een verhaal. Het is dan ook per definitie een film waar je voor of over valt.

Vooralsnog 4 *** voor lef en eigenzinnigheid. (Maar wie weet wat de komende jaren met mijn filmbeleving gaan doen...)

Hoe heet dat nummer op het einde?

Licht teleurstellend, deze film over een seriemoordenaar. Er hangt een naargeestig en donker sfeertje, met camera die dicht op de huid zit tijdens seks/ geweldscenes, en veel onduidelijke shots. Hoofdpersoon is een vrij oninteressant figuur, Claire is een wat boeiender personage maar het hangt te veel als los zand aan elkaar.

Paar aardige scenes o.a. gillende kinderen tijdens een poppenkast voorstelling, Claire die losgaat op housemuzek wat later jaren 50 muziek blijkt te zijn, feestje met Bela Lugosi is Dead.

Mort; petit et grand.

De verbinding van liefde, seks en dood is in de kunst natuurlijk welhaast een cliché, en de veronderstelde drijfveren van de seriemoordenaar bevinden zich doorgaans op dat vlak. Het vervagende onderscheid tussen de liefdesdaad en de moord is niet bepaald terra incognita.

Maar het cliché is altijd een afdruk van het originele, het oorspronkelijke, l’ Origine du Monde zogezegd, waar de obsessie van Jean op gericht is. Met een seriemoordenaar als protagonist schept Grandrieux bewust afstand, maar in de ontmoeting met Claire (die zich nota bene op zeker moment zelfs tooit met het wolvenpak van de poppenspeler) wordt dit een tot de kern doordringend, universeel relatiedrama, waarbij – gezien ook de als wezenlijk geponeerde gewelddadigheid daarvan - ik niet uitsluit dat iemand als Ki-Duk Kim hier wat mosterd vandaan heeft gehaald. Naderhand fabuleert Claire zich zelfs een burgerlijke staat met de getormenteerde Jean...

Maar dat is theorie. De klasse is hier toch de associatieve kracht van de naar het abstracte neigende beelden van lucht en water, en van de instabiele, dicht op de huid zittende camera tijdens de ‘daden’ van Jean; en tezamen met de suggestieve fragmenten van kennelijk traumatische jeugdherinneringen, en de gretig griezelende koppies van de gillende kinderen bij een poppenkast-voorstelling, tovert Grandrieux het universum als een fysiek en psychisch schemergebied tevoorschijn, dat somtijds doet denken aan Sokurov.

(Te) donker? Welnee. Dat vond men vroeger ook van De compagnie van kapitein Frans Banning Cocq en luitenant Willem van Ruytenburgh maakt zich gereed om uit te marcheren, en een Zwart Vierkant is dit nu ook weer niet. De spaarzame belichting en de daaruit resulterende ‘duisterheid’ is hier essentieel, zoals ook al mag blijken uit de titel. Een titel waarmee Grandrieux, anders dan Rembrandt, eventuele ‘kritiek’, tot uiting komend in spottend bedoelde bijnamen, vóór is.

Wat onevenwichtig, maar zeker indrukwekkend.

In tegenstelling tot sommigen hier vond ik juist de eerste helft de beste. De openingsscene is meteen ijzingwekkend, net zoals de scene waarin Jean rondscharrelt in die club (L'Olympe dacht ik) en de stripster benadert. De manier waarop de soundtrack daar op het gegeven moment intensiveert is geweldig.

Diezelfde verontrustende sfeer werd echter niet helemaal doorgetrokken tot aan de eindstreep, naar mijn belevenis. Vooral het op ten duur bijna chronische gebrek aan soundtrack is uitermate zonde, nogal een contrast met La Vie Nouvelle eigenlijk, waarin de soundtrack gedurende zowat de hele film primeerde. De visuele stijl vond ik daarentegen wel werken, zorgde bij momenten voor een unheimliche ervaring. Misschien had het met mijn verwachtingen te maken, maar ik vond die hele onderbelichting zowaar nog wel meevallen. Legio scenes speelde zich gewoon in (bijna) helder daglicht af.

Verder was Sombre voor mij voornamelijk een film van hollen of stilstaan. Waar sommige scenes grandioos zijn en nog steeds kraakhelder op m'n netvlies gebrand staan, wisten andere me weer bijna in een slaapje te doen sukkelen. Ondanks dat alles krijgt de film toch een kleine 4* van me, aangezien het een volkomen uniek stukje cinema is, dat me na afloop toch nog even met open mond achterliet. Verrassend ook wel, na de deceptie die Un Lac was.

Hoofdpijn van gekregen. Ik vraag me nog steeds af waarom ik deze film heb afgekeken.

Mijn keuze gaat met volle overtuiging uit naar de eerste film die van mij toch zeker een *4 verdient.

Ik ben een groot fan van serial killer movies. zowat 30 jaar geleden begonnen na het bekijken van "Henry, portrait of a serial killer movie", een 5 sterren film die na al die tijd nog steeds staat als een huis.

Naar mijn ervaring werkt de arty benadering van dit genre niet. Het debacle van de netflix film met Jake Gyllenhall was hier ook een perfecte illustratie van net als het Lars Van Tries misbaksel met Matt Dilon

Sombre is letterlijk nauwelijks te bekijken. Eerst dacht ik nog dat het aan mijn TV lag of de DVD. Er gebeurt ook te weinig en het tempo is ligt wel erg laag. Een interessante invalshoek en een intrigerend scenario maken nog geen goede film.