Dekalog, Osiem (1988)

Een eerder theoretische aflevering over ethische problemen (in feite wordt hier de hele idee van de dekaloog in duidelijk gemaakt) Dit heeft tot gevolg dat er veel wordt gepraat en er minder plaats overblijft voor het verhaal van deze aflevering zelf, maar dat is in zijn eenvoud des te fascinerend, bovendien blijft er zo nog wat plaats over voor eigen interpretatie. Deze film bevat ook de mooiste muziek die Preisner voor de dekaloog geschreven heeft, reden temeer om hem 4 sterren te geven.

Wat teleurstellend deel dit.

Veel gepraat. Veel verhaaltjes die verteld worden, tegen een slakkengangetje. Boeiend was het allemaal niet. Weer zo'n stationsroman verhaaltje, wat makkelijke emotie en de 50 minuten zijn weer bijna gevuld. Spaarse knappe shots helpen weinig.

Nee, dit zat er totaal naast vond ik. Echt weinig interessant, en zelfs voor een filmpje van amper een uur best saai te noemen. 1.5* voor dit vertelseltje.

“Gij zult tegen uw naaste niet vals getuigen” luidt het achtste gebod. Het voorzetsel ‘tegen’ in dit gebod zou beter vervangen kunnen worden door het voorzetsel ‘over’.
Bij jezelf kun je een voorstelling opgebouwd hebben en uitdragen over het gedrag van een ander zonder je echt te willen verdiepen in de werkelijk achterliggende motieven voor dat gedrag van die ander. Dat jouw persoon tekort gedaan is, zeker als het in de kindertijd plaats gevonden heeft, wordt sentimenteel bekeken altijd als het belangrijkste gezien wat in het hart telt.

Voor sommigen is en blijft dit overheersend sentiment als in een goed stationsromannetje het enige wat bij een verstokte onvolwassenheid blijft tellen. Een beetje interesse in een eigen volwassen hoofd naar wat relativerende wederhoor van de persoon die in de eigen belevingswereld in een kwaad daglicht gesteld wordt, zou misschien ergens nog wat goed nachtlicht kunnen opleveren. Met dit laatste licht zou soms ietsie pietsie meer ruimte in het hart kunnen ontstaan voor toch ook een positief gevoel over die 'slechte' ander.

Dit is de strekking die ik uit het verhaal over gebod nummer acht van Kieslowski haal. Jammer is het dat de hele setting in de film van dit op zich zeer boeiende gegeven grotendeels zo door en door tragisch verbeeld is. Zelfs de soms als contrast aanwezige positieve levenslust in kleine bijrollen op de achtergrond krijgt steeds een lelijke trieste draai als een schilderij dat maar niet recht wil blijven hangen. Bij al deze tragiek zou de vraag gesteld kunnen worden of tranen zonder een enkele lach met iets van relativering op zich geen valse getuigenissen vormen.

Huh? "Gij zult niet stelen" is nummer 8, "gij zult geen vals getuigenis spreken tegen uw naaste" het negende (zie Deut. 5 en Ex. 20 bijvoorbeeld hier). Hanteert Kieslowski een andere volgorde?

Op de site is iemand zo vriendelijk geweest om eventjes bij Dekalog nummer 1 de tien geboden op een rijtje te zetten. Bij een van die geboden in de reeks van Kieslowski kreeg ik een gevoel dat het daar aangegeven gebod niet helemaal goed klopte met de behandelde thematiek in dat deel.

Even gegoogled en kwam op wikipedia inderdaad tegen dat er allerlei andere volgordes bestaan in de tien geboden in een paar verschillende vertalingen en tradities.
De nummer 8 over laster op de lijst van de katholieke kerk voelt bij mij wel juist aan voor Dekalog 8 van Kieslowski. Het gebod over stelen staat bij dit religieus genootschap aangegeven als nummer 7.

Als je Kieslowski een beetje kent, moet je de sarcastische ondertonen niet onderkennen bij deze reeks.

Bijtende spot heeft volgens mij altijd wat afstand tot het onderwerp. Bij Kieslowski proef ik in deze serie wel steeds een sterke betrokkenheid bij de personages en hun getoonde ongemakkelijkheden met de voorgeschreven regels uit de tien geboden.

In het ene deel gaat hij met het uitdiepen van deze aspecten wat meer gemakzuchtig om dan in het andere. Sommige delen doen me wel denken aan een vluchtig soort lopende band format waarin ik niet echt veel sarcasme in de ondertonen kan ontdekken.
Soms is het een schilderij, soms een autodashboardkastje dat heel nadrukkelijk op de achtergrond door een (on)grijpbaar lot mag klinken als een wat sarcastisch toontje.

Maar vertel ...

Poolse TV destijds. Need I say more ? Waarom heeft ie daar verder nooit meer mee gewerkt ?

H'm, merkwaardig. Als je puur naar de bijbeltekst kijkt klopt het niet bepaald. Daar is maar één volgorde. Het lijkt erop dat de Katholieke kerk een van de geboden (de tweede, geen afbeelding maken om die te aanbidden) heeft geschrapt. Nu staat het verbod op onkuisheid er feitelijk twee keer in.
Kieslowski zal naar alle waarschijnlijkheid Katholiek zijn (Polen), dus dan heb je gelijk in je verbinding tussen het gebod en de film.

“Poolse TV destijds” zegt mij zeer weinig. Om niet te liegen, zegt het me eigenlijk helemaal niets over het sarcasme in de films van Kieslowski. Bij een beetje cryptische opmerkingen loert trouwens altijd het risico van een valse getuigenis ook mee om het hoekje. Zo’n hinkelend zeer vaag vuurtje op krukken wekt echter wel nieuwsgierigheid op. Dus maar weer even googlen met als resultaat in de Filmkrant:

OP ZOEK NAAR HET INNERLIJK

...

Artistieke vlucht
Met de Dekaloog beleefde Kieslowski aan het eind van de jaren tachtig zijn grote internationale doorbraak. Volgens Gijzel (zijn vaste vertaler en tolk in Nederland (BW)) was dat tot verbazing van Kieslowski zelf. "Hij heeft nooit gedacht dat deze serie zo zou aanslaan. De films waren gemaakt voor Polen en daar werden ze helemaal niet goed ontvangen. Ik heb daar indertijd een stukje in de VPRO gids over geschreven."
Na enig zoeken komt het artikel boven water en citeert Gijzel er een stukje uit: "Ronduit vernietigend was de recensie van een toonaangevend criticus, Zygmunt Kaluzynski, in Polens bekendste weekblad 'Polityka'. Hij vindt de meeste science fiction films veel geloofwaardiger en de daarin voorkomende problematiek belangwekkender dan die van deze onzinnige verhalen." Met een zucht: "Vind je het vreemd dat hij het in Polen voor gezien hield? Ik denk dat hij op het juiste moment is vertrokken. Hij had de ambities om hetzelfde spel met meer geld en meer esthetische mogelijkheden op een hoger niveau te spelen en westers geld stelde hem daartoe in staat. Ongetwijfeld heeft hij ervan genoten om in Rouge een grote kraan, van het soort dat gebruikt wordt in grote televisieshows en voetbalstadions, te gebruiken voor opnamen van een glaasje water."
De kritiek dat de verlokkingen van het geld in de trilogie Bleu, Blanc en Rouge tot een esthetisering leidde die ten koste ging van de inhoud, deelt Gijzel niet. "Mooifilmerij? Wat had hij dan moeten doen? Lelijke films maken?" Toch bekent hij dat Kieslowski's westerse films, met uitzondering van Rouge, hem emotioneel minder raken dan zijn Dekaloog ...

Had je bij gelovigen in Nederland al heel vroeger niet steeds een conflict tussen de ‘rekkelijken’ en de ‘preciezen’?
Zelf hou ik er wel van om de dingen altijd een beetje ruim te bekijken.

That's the spirit

Neemt ie met Trois Couleurs Blanc niet een beetje wraak op Polen, althans op die recensent ?

Bij Kieslowski proef ik nooit kleinzieligheden met wraak of spot die enkel maar dient om een ander te kwetsen, ook al gaat het maar om een recensent. Daarvoor komt hij bij mij te groot menselijk, zeer fantasierijk en heel beheerst gevoelig over.
Wel proef ik in zijn werk ontzettend veel bitterheid over het leven in het algemeen met veel zelfspot daarover. Blijkbaar een persoonlijke teleurstelling over de altijd aanwezige onmacht om dat te kunnen doen en erkenning te krijgen voor dat wat hij diep van binnen werkelijk verlangt.

Kleinzieligheden bespeur ik ook niet, vandaar mijn benamingen van een klein beetje wraak. Jij verwoordt het beter.

Ik ga mee in de interpretatie van je eerste post, BASWAS.

Heeft iemand trouwens enig idee wat de functie is van
- De man op het einde, en zijn houding?
- Die atleet met zijn benen in zijn nek?

De saaiste tot nu toe volgens mij. Deze episode kon me maar weinig bekoren. Wèl weer de ‘engel’gezien, dit keer in de collegebanken!

Ik sluit me bij jou aan. Ik vind juist dat Kieslowski in de Dekaloog barmhartig is jegens zijn personages. Het is wel somber allemaal, dat moet ook Kieslowski's levenhouding zijn. Nergens proef ik echter een cynisische ondertoon of zo. Als er spot is dan is dan inderdaad een vorm van zelfspot denk ik.

Veel symboliek in deze Dekaloog.
Niets mis mee, maar vind dat een regisseur toch wel enige uitleg verschuldigd is.
Verder raakte de film me net niet.
3 sterren

Hoewel ik hem een sterke toevoeging vind aan de Dekalogserie, vond ik hem hier verkeerd gebruikt. Midden in de belangrijkste speech ineens een lang shot starten die eindigt bij dit personage leidde teveel af van wat er gezegd werd.

Freud zegt hierboven al dat dit deel vooral lijkt uit te leggen waar deze serie over gaat en dat was ook mijn gedachte. Eigenlijk had dit deel 10 moeten zijn, als afronding van het geheel, als een nadiscussie. Dekalog 2 wordt hier zelfs in besproken. Het is bijna geheel een praatfilm. Gelukkig zijn de dialogen boeiend en werkt het goed als de Dekalog over Dekalog, want verder mist de film een sterk dramatisch centrum. Ja, dat die oude vrouw in de oorlog niet de jongere vrouw als kind geholpen had is geen prettig verhaal, maar niemand lijkt iemand iets kwalijk te nemen, wellicht omdat het verhaal uiteindelijk ook gewoon goed af liep. Het gebrek aan drama zorgt ervoor dat de film een beetje voortkabbelt, maar het is verder absoluut niet slecht.
3*

Deel acht in de Dekalog reeks is wat mij betreft de minste van de serie. Het acteerwerk van de hoofdrolspelers is niet onaardig, maar de personages konden mij deze keer niet zo boeien. Als Kieslowski deze film dan ook nog eens boordenvol dialoog stopt, dat ook niet altijd even boeiend is, blijft er in 55 minuten niet zo heel veel over.

Het enige waar ik dan nog wel iedere keer benieuwd naar ben is de afloop, dat de ene keer erger is dan de andere keer.

Een krappe 2,0*

Eerste Teleurstelling voor mij in de dekalog-reeks. De personages waren niet altijd even interessant genoeg en de boodschap kwam niet echt over. Maar verder is het wel goed en het typische dekalog-sfeertje mocht er toch wel weer wezen. Nipte 3,0*

Volgens mij dé aflevering waarin Kieslowski bekent dat hij een soort van 'mysticus' is. Iemand die gelooft in God, het hiernamaals en de ziel maar verder niet direct naar de kerk gaat. Dus niet praktiserend. Zie bijvoorbeeld de dialoog tussen de oude professor ( ! ) en de jonge wetenschapster ( ! ) op driekwart van de film. Verder ook opvallend hoe hij hier de 'Beschermengel' portretteert. Eerst de tracking shot naar links waar hij niet te vinden is en anderhalve minuut later dezelfde tracking shot naar links waar hij wel opeens aanwezig is. Zegt ook genoeg. Bijzondere aflevering.