La Passion de Jeanne d'Arc (1928)

De laatste tijd bevallen ze steeds beter, ja. Al ben ik wel picky in mijn keuzes. Ik kies alleen de films uit waarvan ik bijna zeker weet dat ze op de een of andere manier gaan bevallen. Zeker bij de silent cinema. Pakt soms ook nog wel eens verkeerd uit. Metropolis beviel me niet helemaal bijvoorbeeld en Birth of a Nation en The General laatst stop gezet. Daar kwam ik echt niet doorheen.

Geweldige close-up beelden in een Pan-Europese productie avant la lettre.

La Passion de Jeanne d'Arc gaat over de laatste uren van vrijheidsstrijdster Jeanne d'Arc voordat ze geëxecuteerd zal worden. In de film zie je vooral haar berechting, gevangenschap, marteling en terechtstelling. Dat verhaal is gebaseerd op de echte historische verslagen van de ondervraging en berechting. Wat bijzonder is aan deze film is dat het gefilmd is in bijna alleen maar close-ups en droegen geen van de acteurs make-up. Alles is vrij minimalistisch, met bijna geen decor en geen muziek. Maar ik heb de film wel gekeken met een muziekstuk eronder. Het ziet er allemaal prima uit maar laaiend enthousiast word ik niet echt van de film. Mijn filmsmaak staat gewoonweg te ver af van dit soort film. Historisch gezien is het misschien wel een film die invloed heeft gehad op latere films. En vanuit dat oogpunt wilde ik hem ook een kans geven. Echter is na het zien gebleken dat dit totaal niets voor mij was.

In vele intense close-ups verteld La Passion de Jeanne d'Arc over de ondervraging en berechting van Jeanne d'Arc door Bourgondische geestelijken die Engels-gezind zijn. De emoties zijn voortreffelijk uitgebeeld en het oog voor detail (tranen en harige puisten) is zeer indrukwekkend. Eigenlijk bizar om te bedenken dat het originele filmmateriaal voor de edit verloren is gegaan en wat we nu zien weggegooid materiaal is dat Dreyer monteerde tot een film.

Jammer is dat ruim de helft van de dialogen zonder title card is en we dus geen flauw idee hebben wat er allemaal wordt gezegd. Verder waren de locaties ook nogal sober en bewust simpel, wat dan weer niet past bij het realistische en gedetailleerde spel van de acteurs.

Het verhaal van Jeanne d'Arc speelt natuurlijk erg tot de verbeelding. Een vrouw die meent door god te zijn opgeroepen om Frankrijk te laten winnen in de oorlog tegen Engeland. Tegenwoordig is het een populaire theorie dat Jeanne mentaal niet in orde was en in deze film kijkt ze ook verdacht vaak glazig voor haar uit. Toch is daar geen bewijs voor in historische documenten. Ironisch dat de Engelse kerk haar tot de brand stapel veroordeelde en de Katholieke kerk haar in 1920 Heilig verklaarde om de relaties tussen het Vaticaan en Frankrijk te verbeteren.

Volledig terecht dat dit vandaag de dag nog steeds als een van de belangrijkste films uit de filmgeschiedenis wordt gezien. Carl Theodor Dreyer was zijn tijd zeer ver vooruit met zijn fotografie.

Ik zocht tussen de berichten naar negatieve ervaringen en kon er maar weinig vinden. Wel las ik veel complimenten over de esthetiek, de expressieve ogen en het hartverscheurende spel. Het is tien jaar geleden dat ik deze klassieker zag. Ik kan inmiddels met zekerheid zeggen dat het kijken van deze film een zwaardere beproeving was dan hetgeen Jeanne d'Arc onderging.

Uiteraard. Ik denk dat Jeanne haar eigen verbranding toch met minimaal 2,5 ster had gewaardeerd. Al is het maar voor de moeite die ze er voor gedaan hebben.

Wat een film. Zo beduidend anders dan zijn tijdgenoten. Zo buitengewoon expressief en meeslepend. Boordevol karakterkoppen die in close-up worden afgebeeld. Een camera die niet stil lijkt te staan en op een bepaald moment zelfs rond begint te tollen. Beelden die je ondanks het beperkte aantal locaties steeds een nieuwe invalshoek verschaffen. Uiterst afwisselende en vloeiende montage die focust op emotie en lichaamstaal. Koorgezangen uit de barokperiode, die de kijkervaring naar een hoger niveau tillen. En in het midden Jeanne d'Arc, bestookt door vragen waarvan elk antwoord haar dichter naar de brandstapel duwt. Prachtig vertolkt door Falconetti, die het onrecht met grote ogen aanstaart.

Komt hard binnen seg, zelden hebben ogen alleen zoveel emotie laten zien dan in deze film.

“Dear God, I accept my death gladly but do not let me suffer too long. Will I be with You tonight in Paradise?”

Huiveringwekkende en tragische klassieker. De close ups, de magistrale score, het ijzingwekkende verhaal, het acteerwerk van Falconetti etc. La Passion de Jeanne d’Arc is een film die je niet in de koude kleren gaat zitten. Dit soort oude films moeten je wel liggen, maar Jeanne d’Arc laat nogmaals zien hoeveel verbeeldingskracht en creativiteit de "stomme films" kunnen hebben. Net zoals de Charlie Chaplin films is alles tot in de perfectie uitgevoerd, en alleen met haar gezichtsexpressie weet Falconetti al ongelooflijk veel emotie over te brengen. Ontzettend knap geacteerd, en samen met de score zorgt het ervoor dat Jeanne d’Arc een film is die me nog wel even zal bijblijven.

Prachtige film over het proces tegen de jonge Franse vrouw Jeanne d'Arc. Het verhaal over een vrouw die vasthoudt aan haar overtuiging en geloof. De film bestaat grotendeels uit close-ups en regisseur Carl Theodor Dreyer zet hier dan ook een eigen beeldtaal neer. Subliem acteerwerk van Maria Falconetti die Jeanne d'Arc als mens neerzet. Haar expressieve ogen en haar gelaat vol emotie in de vele close-ups is een beeld dat je niet snel zult vergeten. Dit alles maakt dit een film die de tand des tijds niet doorstaat, maar juist weet te overstijgen.

Ik wou wat meer oude(re) en klassieke films kijken. Ik wou eigenlijk starten bij M omdat ik graag het tijdperk van de silent film wou overslaan. Maar ik had toch het gevoel dat ik deze film eens wou kijken. Ik had zoiets van als ik dan toch een silent wil zien in mijn leven, moet het deze film zijn. Tot nu toe was de oudste film ,die geen kortfilm of animatie is, die ik zag Los olvidados uit 1950. Met deze film gaan we dus 22 jaar verder terug in de tijd.

Uiteindelijk tot mijn verbazing was er wel dialoog maar dan in de vorm van title cards. Ook was er geluid maar in de vorm van begeleidende muziek dat erg passend was bij het thema. Samen met de korte speelduur, maakte het dit wel veel draaglijker dan verwacht. Anderzijds denk ik ook niet dat dit representatief is voor zijn tijdperk, maar eerder een experimentele film voor zijn tijd. Al heb ik natuurlijk totaal geen idee van wat film toen definieerde. Wel denk ik om enkele andere films een kans te geven, met name Nosferatu, Das Cabinet des dr. Caligari, Metropolis en Sunrise: A Song of Two Humans voorlopig. Als die me bevallen, kan ik dan weer verder kijken. Al denk ik ook dat Charlie Chaplin totaal niets voor mij is. Wat ik ook wil doen, is meer zien van Carl Theodor Dreyer. Al heeft hij ook niet zoveel films gemaakt, maar dit wakkert wel mijn interesse aan om meer te zien.

Nu, over de film zelf, ik denk dat filmtechnisch de film uitstekend was, zeker in het tijdsperspectief. Natuurlijk is er veel meer focus voor non-verbale communicatie in een silent, maar er wordt wel gesproken. Alleen horen we het niet. Maar de focus op het non-verbale legt wel meer nadruk op de lijdensweg van Jeanne en de barbaarse beulen uit die tijd. Ik denk niet dat ik ooit iemand in film zoveel oprechte emotie heb zien gebruiken als hier.

Alleen kon ik redelijk weinig met het thema. Ik heb gewoon weinig met de Middeleeuwen en religie in het algemeen. Het is het liefst een tijdperk dat ik vergeet, want dan was repressie onder het mom van "God heeft het zo gewild" op een all-time high met een vrome gehoorzame populatie en een barbaarse elite. Maar ik heb daarnaast ook weinig sympathie voor mensen met zo een sterk geloof dat ze zich bijna God wanen. Dat betekent natuurlijk niet dat je ze op de brandstapel moet gooien (al was haar lot - wat ze ook deed - toch al bezegeld).

Het is zeker geen favoriet van me, maar een interessant tijdsdocument dat er zeker mag zijn, en plaats in menig toplijsten verdient. Ik ben benieuwd of dat dit uitsluitend bij deze film het geval gaat zijn, of andere silents ook wat gaan meevallen.

Een klassieker die mij behoorlijk tegenviel. De kijker komt niet echt veel te weten over Jeanne d'Arc. De film focust zich volledig op haar proces en executie. De ondervragingen zijn zware kost en ik vond het niet al te boeiend. De overige scènes zijn wel wat meer de moeite waard. Van het acteerwerk was ik niet zo onder de indruk. Met name de steeds even theatrale gezichtsuitdrukkingen van de hoofdrolspeelster Falconetti gingen mij na verloop van tijd wat tegenstaan. Uit historisch perspectief wellicht een bijzondere film, maar mij deed het niks.

Over de stemmen van Jeanne D'Arc is inmiddels een hoop geschreven en beweerd, zo zou ze schizofreen zijn geweest. Paul Verhoeven komt in zijn filmboek 'Volgens Verhoeven' met een uiterst interessante theorie. Voor een meisje als Jeanne, van eenvoudige boerenkomaf, was het onmogelijk te bevatten dat ze al op haar zeventiende legeraanvoerder was en uitverkoren haar vaderland te bevrijden van de Engelsen. Maar haar eigen brein kwam met een geniale oplossing, de ingebeelde 'goddelijke' stemmen. In de psychologie een welbekend fenomeen. Omdat God het zo wilde, kon ze het zich opeens wel voorstellen.

Kort uitgelegd.

Carl Theodor Dreyer heeft de Maagd van Orléans niet geportretteerd als een heldhaftige mondige vrouw, die zij absoluut moet zijn geweest, dat bewijzen de processtukken die bewaard zijn gebleven, maar eerder als de lijdende Jezus zelf. Prachtig gespeeld door Maria Falconetti. De blikken die ze steeds naar de hemel werpt, alsof ze antwoorden zoekt bij God. Als het huilende zigeunerjongetje biggelt er voortdurend een traan over haar wang en af en toe is ze echt snikkend aan het huilen. Falconetti speelt een icoon, maar door haar legendarische vertolking is ze inmiddels zelf ook een icoon geworden.

De symboliek ligt er lekker dik bovenop. Het zonlicht dat door het venstergat met spijlen naar binnen valt en een kruis op de vloer vormt. Bij de toegang tot de martelkamer een muurtekening die zo snel voorbij schiet dat ik het beeld even stil moest zetten. Het is een graffiti van een of ander fabeldier en ik weet vrijwel zeker dat ik die tekening ergens eerder heb gezien, maar waar ook alweer? Het heeft iets Picasso-achtigs lijkt het wel. Het zou een harpij kunnen zijn, een fabeldier in de Griekse mythologie met het lichaam van een vogel en het hoofd en borsten van een vrouw, bekend om haar wreedheid en vraatzuchtige eetlust. In de Nederlandse taal een benaming voor een nare vrouw, een helleveeg, een heks..

Of een basilisk, zou ook nog kunnen, vanwege de hanenkop.

In een korte scène zien we dat Jeanne wordt kaalgeknipt. Kaalknippen is een straf die al eeuwenoud is. Tussen de 14de en 18de eeuw werd de straf toegepast op losbandige en overspelige vrouwen. Ook van hekserij verdachte vrouwen viel de straf in deze periode ten deel, om zo de kwade machten uit te drijven.

In de concentratiekampen werden de gevangenen kaalgeschoren , om luizen- en vlooienplagen tegen te gaan, was de smoes, maar was natuurlijk veel meer dan dat: het ontmenselijken en vernederen van gevangenen.

Vlak na de bezetting greep men opnieuw naar de schaar, nu om meisjes te straffen die het met Duitse soldaten hadden gedaan, de moffenmeiden/hoeren.

Indrukwekkendste scène vind ik het moment dat Jeanne naar de brandstapel wordt gevoerd. Op de achtergrond zien we iemand blij heen en weer schommelen terwijl een andere straatartiest een soort van slangenmens-act opvoert en zijn ledematen op onnatuurlijke wijze naar achteren buigt. Dit deed me denken aan het zogeheten New Way, een moderne geëvolueerde variant van het oude 'Vogue' waarbij dansers ook hun armen en benen in allerlei bizarre bochten wringen. Dat dit 80 jaar na deze film een hippe dans zou worden wist Dreyer natuurlijk niet haha...

Het verwijst ook mooi naar de eerdere martelscène waarin Jeannes arm bijna uit de kom wordt getrokken.

Zowat de volle lengte van de film wordt Jeanne omringd door mannen, zoals een Jodie Foster in The Silence of the Lambs of een Sharon Stone tijdens het politieverhoor in Basic Instinct. Pas aan het einde, wanneer ze op de brandstapel staat en de vlammen langzaam omhoog kruipen zien we een rijtje vrouwen, biddend.

Nog steeds een radicale film. Filmmakers als Pasolini en Leone hebben ook veel gedaan met close ups van gezichten, maar deze film vertelt er bijna de hele film mee. En het is ook nog een zwijgende film. Dus de film vertrouwt daarmee nog harder op die close ups. Dreyer vond het wonder Falconetti (haar enige filmrol) en haar blikken dragen deze film. Zelfs gezichten die eenmalig en heel even in beeld zijn (zoals de misdienaars) maken indruk en vertellen heel veel. Met een hoopgevend einde waar wellicht meer mensen dan in het echt door hadden wat wat er gebeurde betekende, het tilt de film naar eentje die universeler is dan puur de veroordeling van Jeanne.

Lange tijd alleen te zien in een verminkte versie (verminkt door onder meer de kerk!). Pas 13 jaar na Dreyers dood werd zijn cut teruggevonden in een Deens psychiatrisch ziekenhuis of all places. Dat en de ontdekking van 35 minuten extra Metropolis zijn wellicht de grootste herontdekkingen van verloren gewaand filmmateriaal ooit.

Ik zag het met de score van Yanashita en daar ben ik wat minder over te spreken dan de film zelf. Ik moet het dus vaker zien. Helemaal stil of met andere muziek.

Dit was denk ik de grootste klassieker die ik nog nooit had gezien.

Julia Holter heeft een filmscore geschreven voor deze film:

Julia Holter: The Passion of Joan of Arc review – strikingly contemporary, piercingly loud live score | Music | The Guardian - theguardian.com

Iemand deze al ergens kunnen beluisteren of gehoord of er een film release inc score zal uitkomen?

Beelden van een verwarde vrouw die in een existentiële crisis verkeerd en een pompeuze soundtrack. Ondanks de beperkte speelduur voelt de film toch vrij lang. Op een gegeven moment gingen die ogen van indringend naar leeg en hol. Halverwege verloor ik de sympathie voor haar en kon haar lot me niet meer schelen. Wel kan ik me voorstellen dat deze film vrij revolutionair voor die tijd was. Niettemin vooral voer voor cinéasten dan voor de doorsnee filmliefhebber.

Een klassieker uit de oude doos die nog vele malen verfilmd is. Een fascinerende haast mythische figuur ook, die Jeanne d’Arc. Het minderjarige boerenmeisje dat met de roep van God ten strijde trok tegen de Engelsen.

Een indringend portret voornamelijk door het feit dat er steevast met close-ups werd gewerkt. De mimieken van de gezichten van de acteurs worden zo haarscherp weergegeven. Emotie stond daarom erg centraal. Angst, weerzin, ongeloof, hoop, verdriet en verbazing, het stond allemaal af te lezen op het gezicht van hoofdrolspeelster Falconetti. Het maakt alvast indruk.

Een film die verder louter de ondervraging, het proces, de martelkamer en de terdoodveroordeling portretteert. Op dat vlak vrij statisch allemaal, hoewel de camera heel vaak van het ene gezicht naar het andere gaat. Geen portret van een heldhaftige vrouw alvast, maar wel van een bange gebroken vrouw die in haar overtuiging de brandstapel opvliegt. Sterk!

Wauw. Normaal hou ik helemaal niet van oude films, maar deze. Wauw.

Het acteerwerk was echt fenomenaal. Die blik in haar ogen. En ook van die engerds van de kerk. Brrr wat heb ik een hekel aan die lui. Enige waar ik nog bang van kan worden. Van die fanatieke gelovigen. Maakt niet uit van welk geloof. Ze hadden haar van tevoren al veroordeeld en dat wist ze zelf denk ik ook wel. En toch was er af en toe hoop in haar ogen. Meestal wanhoop trouwens.

2e film die ik van deze regisseur kijk en deze vind ik nog beter dan Vredens Dag. Topfilm !!