Der Blaue Engel (1930)

Vanavond op Canvas

Hoe laat? Ik zie niets staan noch op televisieoverzicht noch op teletekst.

Waarschijnlijk tijdens de 'virus' uitzending.

Goed van jou, Limelou. Inderdaad.

CANVAS - Virus - virus.canvas.be

Yes! Mooi hoe een film van 'erg fijn' naar 'geweldig' gaat door middel van het laatste half uur. Een nuchtere, beschaafde professor wordt een manisch depressieve clown. Overtuigend qua gebeurtenissen is Der Blaue Engel zeker niet en sommige scènes zijn wat verouderd en het gebrek aan geluid in een aantal scènes draagt zeker niet bij aan de kwaliteit, maar daar stoppen mijn klachten voorlopig want deze film is toch een zeer krachtig sociaal drama. De cinematografie gebruikt nog steeds de expressionistische stijl van de stomme films uit Duitsland en Emil Jannings is een briljante acteur, iets waar ik na het kijken van onder andere deze film en Der Letzte Mann alleen maar meer van overtuigd ben.

Uiteindelijk is deze film minder toegankelijker dan ik had verwacht, omdat ik niet veel vergelijkingsmateriaal heb, maar desalniettemin is deze film flink geslaagd

Dit was eigenlijk een goede verrassing. Ik heb me nog niet zo verdiept in de echte vroege films, maar filmisch gezien is dit allemaal best in orde. En ook het verhaal is interessant. Wellicht is het omkeerpunt een beetje plots om vandaag de dag nog helemaal te overtuigen, maar door de goede uitwerking stoort dat eigenlijk niet. Het is in ieder geval een uitnodiging om vooral de Duitse en andere Europese films uit deze tijd eens de aandacht te geven.

De eerste film die ik zie van Josef von Sternberg en gelijk eentje, die een behoorlijk sterke indruk weet te maken. Der Blaue Engel blijft namelijk goed hangen.

Het verhaal is van begin tot einde boeiend en daarnaast vullen de acteurs het op een sterke manier in. Ik ben niet zo heel bekend met Marlene Dietrich, maar hier speelt ze op geweldige wijze een verleidelijke vrouw, voor wie iedereen valt. Ze danst in der Blaue Engel, een nachtclub, die door von Sternberg soms op erg fraaie wijze in beeld wordt gebracht. Het barst van de sfeer daarbinnen en je hebt echt het idee, dat het daarbinnen wel supergezellig moet zijn. Daarnaast is er Emil Jannings, die ik wel van de stomme film ken, maar nog niet eerder in een film met geluid had gezien. Hoewel hij zich soms een klein beetje schuldig maakt aan overacting, is vooral zijn transformatie zeer overtuigend neergezet.

Dat een nette leraar Engels veranderd in een depressieve clown verwacht je niet al te snel, maar uiteindelijk klopt het wel en wordt het geloofwaardig en uitermate sterk gebracht. Het is uiteindelijk een vrij rechtlijnig verhaal, maar wel ontzettend meeslepend. Ik zat er vrij snel in, maar ben het wel met iedereen eens dat het hoogtepunt absoluut in het laatste half uur naar voren komt. Ook de eindscène mag er zijn en is buitengewoon sterk.

Een fijne kennismaking dus met het werk van von Sternberg. De regie is meer dan goed, evenals het acteerwerk van de twee hoofdrolspelers. Het zijn namen om in de gaten te houden. Der Blaue Engel zal me waarschijnlijk ook nog wel even bijblijven.

4,0*

Een geremasterde Blu-ray release staat gepland voor 4 dec. a.s.

(Bron: Amazon.com)

De Duitse Blu-ray release was in aug.2012.

Zeer goed naar te kijken. De transformatie is uitstekend weergegeven.

Sfeervolle film, heeft niet aan kracht ingeboet.

Mooi artikel over de film.

Wat de film zelf betreft, zeker interessant als stukje filmgeschiedenis, maar ik werd er niet écht door gegrepen. Ik prefereer de silents boven de early talkies. Het is vaak erg stil en er is geen muziek als er niet gezongen wordt. Visueel duidelijk een kind van het expressionisme inderdaad.

Wellicht de meest iconische film van zowel Emil Jannings als Marlene Dietrich. Dit was op de eerste plaats bedoelt als een vehikel voor hem, al zag Von Sternberg meteen potentie in Dietrich (en ja, potentie is een understatement als je bekend bent met Von Sternbergs adoratie voor Dietrich). Het contrast tussen de twee is boeiend. Jannings gelooft echt in het grote gebaar. Iedere emotie wordt zo groots mogelijk uitgebeeld. Het is duidelijk dat hij prominent geworden was in het stomme tijdperk, maar zelfs met dat in het achterhoofd speelt hij de rol vrij breed. Zet daar Dietrich tegenover, die niet zozeer naturel is, maar bijna een kunst maakt van zo min mogelijk emoties tonen. Haar rol is wellicht meer gelaagd dan die van hem (ondanks dat het een bijrol is), maar ze lijkt zich er niet druk om te maken. Von Sternberg wist wat hij deed. Hij had kennelijk weinig met het overdreven acteerwerk van Jannings en des te meer met de wat mysterieuze aanpak van Dietrich. Hij vermoedde dat het contrast in het voordeel zou werken.

In historisch opzicht kreeg hij gelijk. Dit was haar grote doorbraak, terwijl het voor Jannings de laatste belangrijke rol zou blijken, ondanks dat hij een prominente functie kreeg bij de UFA-studio in Duitsland onder de nazi's. Hier winnen ze echter beiden. Het zijn twee enorm boeiende acteerprestaties en net als Marlon Brando en Vivien Leigh in A Streetcar Named Desire is het verschil in acteren een essentieel onderdeel van de film. Bijna een stijlelement die de spanning versterkt.

Daarbij is het gewoon een fijn, donker drama, met een even goede komische kwinkslag. Het wordt vaak een tragedie genoemd, wat begrijpelijk is, maar ik vond professor Rath een enorm onsympathiek figuur, waardoor het meer aanvoelde als iemand die krijgt wat hij verdient, al gaat de uiteindelijke vernedering toch wel erg ver. Von Sternberg was ook echt een meester van sfeer en dat helpt hier ook weer. Ja, het lijkt nog erg op de stomme film qua beelden, maar wel op de mooiste stomme films. Het gebrek aan geluid op veel momenten is nu wel wat jammer, al is dat vooral een nadeel van de periode waarin het gefilmd is. Rond 1930 klonken alle films slecht.
4*

Vermaarde film, die toentertijd Marlene Dietrich in de voetsporen van Josef von Sternberg op de Hollywood kaart zette. Dat moet dan toch vooral te wijten zijn aan haar befaamde benen, want aan het veel te melodramatische verhaal over de teloorgang van een deftige professor kan het niet liggen, althans niet volgens mij.

Aan deze film is goed te merken dat de overgang van stomme film naar geluid bij de filmstudio UFA destijds nog in de kinderschoenen stond en dat geldt al evenzeer voor het acteren van Emil Jannings en voor de settings. Daardoor maakt deze film nu een zeer gedateerde indruk, veel meer dan de voornaamste Hollywood producties uit die tijd. Hoewel het historisch gezien een belangrijke film is, kan ik hem helaas maar matig waarderen.

Uhm ja.. Revolutionair, maar ongelooflijk saai. Het verschil met films uit de jaren twintig is ongelooflijk. Der Blaue Engel laat duidelijk zien hoezeer cinema gegroeid is in die jaren, maar het verhaal is helaas niet erg interessant. Zeg maar gerust ronduit saai. Toch houd ik wel van Duitse vooroorlogse films, omdat er een fijn soort drama in zit en de decors prachtig zijn. Het expressionisme is hier wel zo goed als weg. Doordat het geen stomme film meer is, zijn alle overdreven gebaren en gezichtsuitdrukkingen overbodig geworden en worden we nu opgescheept met een vervelende en bovenal domme vent. Er ontstond bij mij geen enkele behoefte om de hoofdpersoon vanaf de bank te waarschuwen. De dansscenes vind ik wel geinig, omdat ze me aan Cabaret doen denken. Die film draait natuurlijk om de wereld van Der Blaue Engel en dan is het leuk om de echte danseressen te zien. Voor de rest is het verhaal langdradig en totaal niet meer relevant. Als je dan toch een toffe film wilt zien die draait om misleiding, kijk dan Freaks uit hetzelfde decennium.

Ik zou zelf inderdaad ook andere films aanraden uit dit decennium. M, All Quiet on the Western Front, King Kong, of City Lights. Dat zijn toch wel mijn favoriete early talkies. En breed genomen ook allemaal over een zekere vorm van misleiding. Freaks heb ik niet meer gezien sinds midden jaren '90, dus die kan ik niet meer helemaal plaatsen tussen die later ontdekte films.

Freaks is dreigend en heeft een ijzersterke ontknoping. Ik heb de andere films die je noemt ook gezien. Alleen City Lights vind ik niet erg sterk, maar de anderen zeker wel.

Beroemd maar niet helemaal overtuigend drama begint erg luchtig met schmierende Jannings als correcte maar sociaal onhandige professor. Het deel waarin hij steeds meer in de ban raakt van Dietrich duurt helaas vrij lang en is bij vlagen saai. Daar tegenover staan de soms prachtige shots, met name in de steegjes met schaduwen en scheve daken en muurtjes- zo uitzinnig als in bv Dr Caligari wordt het niet maar er is duidelijk veel aandacht aan de art direction besteed. En over stomme klassiekers gesproken, er zit ook een duidelijke verwijzing naar Nosferatu in.

Dietrich, die ik eigenlijk alleen kende als wat oudere vrouw in Amerikaanse films, is wel een genot om naar te kijken. Ze spat van het scherm ondanks haar onderkoelde acteren- en haar benen zijn niet voor niets legendarisch. Ook de zangnummers zijn leuk, met name het overbekende "Ich bin von Kopf bis Fuss". Lijkt me best leuk uitgaan trouwens, zoals ze dat deden in de jaren 20 en vroege jaren 30.

Jannings is ondanks zijn neiging tot overacting ook wel goed, met name in het laatste deel als de bitterheid vat op hem krijgt en hij steeds kwader wordt, wat leidt tot de onvermijdelijke uitbarsting.

Geen idee waarom uitgerekend deze film zo befaamd is geworden.

Moet wel te maken hebben met de wat losse moraal en het shooting to stardom van Marlene, want erg imponerend is het allemaal bepaald niet.

"Der Untergang" zou natuurlijk ook hier een prima titel zijn, want daar draait de film om: de neergang van Professor Rath en diens trieste einde. Sfeervolle film met passende, soms nog expressionistisch aandoende decors. En wat betreft het acteren: het was één van de eerste geluidsfilms, dus wellicht wordt daarom e.e.a. wat theatraler aangezet dan we nu gewend zijn, maar ik vond het wel passend bij dat bonte ensemble. Een mooi kijkvenstertje naar een tijd die nooit meer terugkomt.

Prachtige film, het heeft me ontroerd als weinig dat doen. Vooral de scène waarin Dietrich haar bekende nummer 'Ich bin von Kopf...' zingt, en dr. Rath die dronken is van de liefde (en van de absynth?). Het enige wat ik vervelend vond was dat al het externe geluid verdween als deuren en ramen werden dichtgeslagen, maar ik las hier net dat het een van de eerste geluidsfilms is.

Marlene Dietrich is een legende in Hollywood, maar in deze film is het vooral Emil Jannings als Professor Immanuel Rath die een sterke vertolking neerzet. Vooral naar het einde toe weet hij zijn emoties perfect naar het witte doek te brengen waarbij je enige sympathie voor deze arme verliefde man kan opbrengen. Dit kan je niet zeggen over het personage die Dietrich hier neerzet. Het bekende nummer 'Ich bin von Kopf...' van Marlene Dietrich komt een paar keer voor en kadert het thema van de film. Let ook op de prachtige, spottende tekeningen over Prof Rath op het krijtbord in de klas. De directeur van het toneelgezelschap toont op het einde van het verhaal medelijden met Prof Rath en begrijpt niet dat een vrouw zijn leven helemaal om zeep kan helpen. Vond dit wel een mooi gebaar. Nadien volgt er een treffend gevoelig slot ! 7/10

Emil Jannings speelt een ouderwetse schoolmeester met hoogstaande normen en waarden. Z’n leerlingen plagen hem met een spottende bijnaam en karikaturen, maar hij is een gerespecteerd lid van de samenleving. Onder dat keurige voorkomen gaan echter verdrongen verlangens schuil. Z’n verdriet om het dode vogeltje in het begin verraadt al dat hij een zwak heeft voor zoetgevooisde zang. Hij zal ten prooi vallen aan de decadentie van de burgerlijke moraal.

Marlene Dietrich zien we eerst op een wulpse affiche en op schunnige plaatjes. Zittend op een biervat komt ze dominant over. Ze heeft een mengeling van vrouwelijke en mannelijke eigenschappen: blote billen in combinatie met een hoge hoed. Ze zingt dat ze een kaarsvlam is, en mannen de motten die op haar afkomen. Ze weet de camera te bespelen en is fel belicht, terwijl Professor Rath met z’n wijde overjas inderdaad op een mot lijkt.

De treurige, zwart-witte clown, een variant van Pierrot, is een voorafspiegeling van wat Rath zelf zal worden. Onder invloed van alcohol raakt hij in een benevelde toestand. De kelder waarin hij zich verbergt, symboliseert z’n onderbewustzijn. Hij wordt naar beneden gezogen door de nachtclubzangeres, met een extra zetje van de schooldirecteur die hem ontslaat.

Wegens technische beperkingen beweegt de camera slechts tweemaal, bij geluidloze scènes in de klas. Binnen het kader is de enscenering krachtig, met veel snuisterijen en een maritiem thema op het podium. De vervormde daken en het nachtelijke intermezzo met de griezelige schaduw zijn nog in expressionistische stijl. Josef von Sternberg, een Oostenrijkse jood die meteen hierna naar Hollywood zou trekken, legde een veelzeggend tijdsbeeld vast.

Duister

Ik had vooraf geen idee waar het over zou gaan. Ja, een nachtclub met Marlene Dietrich op het podium. Had een soort misdaadthriller of komedie verwacht, maar het bleek een best wel duister verhaal te zijn dat ergens wel past in het rijtje Freaks en The Elephant Man.

Gefilmd in prachtig zwartwit en zoals met de meeste films uit de begintijd gebeurt er visueel een hoop. Het hele canvas wordt gebruikt en er is altijd wat te zien op de voor- en achtergrond. Wat dat betreft zijn door de toevoeging en ontwikkeling van steeds beter geluid, de filmmakers lui geworden.

Maar goed, dit was dus wederom een fijne verrassing uit de oude filmdoos.

4*

De eerste geluidsfilm van Marlene Dietrich die ik vooral kende van veel latere films eind jaren '50, begin jaren '60. Der Blaue Engels is veel meer dan enkel 'een film van Marlene Dietrich'. De grote ster van de film is eigenlijk Emil Jannings als de professor. Dietrich is niet slecht natuurlijk. Ze weet de kijker te betoveren als femme fatale met haar rol als Lola Lola.

De film zelf is even wennen. Bijna 100 jaar oud en gemaakt in de beginperiode van de stille film. Dat merk je ook wel aan de acteerstijl, waar niet alleen wij maar ook de acteurs ongetwijfeld aan moesten wennen. Daarin heeft Dietrich al snel haar weg gevonden. Emil Jannings is een man van de oude cinema. Het past wel wat bij zijn rol. En vooral in de 2e helft speelt hij Dietrich helemaal naar huis en werd ik zelf toch even stil van zijn karakter die zoveel pijn uitstraalt. Daar heeft hij helemaal geen dialogen voor nodig. Jannings is trouwens de 1e acteur ooit die een Oscar won en dan nog voor 2 films. Hij had voor deze rol van mij ook een nominatie mogen krijgen.