Klute (1971)

Traag. Maar Jane Fonda is het helemaal waard

Jane Fonda en Donald Sutherland zitten erg goed in hun rol, voor de rest komt het niet helemaal uit de verf. Af en toe wordt het dan beklemmend, maar naar een climax werken is er niet bij. Het lage tempo past wel goed in het geheel, al is de ontknoping het ook niet helemaal. Zo hou ik toch geen heel beste indruk over, al kan ik geen film noemen die hier op lijkt.

Film die zich voorstelt als onderzoeksthriller, maar zich stilaan toelegt op de psyche van een call girl in de grote appel. Pakula mikt meer op een smeulende ambiance rondom Bree dan op het oplossen van de verdwijning en doet dat met een schim, een prikkelende piano score, veel schaduwen en haar paranoia, controle en verborgen verlangens.

Om dat vorm te geven zijn bezoekjes aan een psychiater iets te gemakkelijk, maar Fonda doet het verder met verve. Donald Sutherland krijgt iets minder om handen als observerend, vastberaden ijskonijn van het platteland die kennis maakt met de stadse losbandigheid. De klemtoon van de film wordt nog eens onderstreept door de twijfel in het slot.

Aardige film waarin een prive-detective de hulp van een call-girl inschakelt als hij op zoek is naar een verdwenen vriend. De voortgang van het plot is erg traag hier waardoor de film nogal langdradig is. Gelukkig wordt het personage van de call-girl beter neergezet (niet in de laatste plaats door de overtuigende en oscarwinnende rol van Jane Fonda).

Deze film ken ik nog vanuit de begin-jaren-80, toen de Vara het eens in hun hoofd hadden gehaald om een avondje 'echt Amerikaanse' televisie uit te zenden. Met voor de begrippen van toen bespottelijk veel reclame er tussendoor, en, jawel, een 'echte' film als piece-de-resistance.

Toen was ik wellicht wat te jong om de film echt goed te snappen, de diepte er in te zien. Maar ook nu nog heb ik moeite om te herkennen wat er dan kennelijk zo goed aan is. Veel verder dan wat nostalgie bij de nog erg jonge Sutherland en Fonda kom ik eigenlijk niet. Het verhaal is wel erg langdradig, moet het meer van de sfeer hebben dan van wat er gebeurt. Maar door de langdradigheid raak je ook makkelijk afgeleid, en daarmee verliest de sfeer aan kracht.

Wellicht zit een deel van de faam van de film er gewoon in dat de onthullingen van Fonda bij de psychiater voor die tijd wat gewaagd waren. Hoewel, de scene met de bandrecorder aan het einde is wel erg sterk.

Nu vier keer gezien, met steeds lange tussenpozen, en nog altijd is het meer een film waarvoor ik bewondering heb dan dat ik erdoor word gegrepen, misschien wel omdat ik Jane Fonda hier zo duidelijk vind actéren. En goed ook, daar niet van, maar het is ook wel een beetje bedácht, zodat ik me niet aan de film kan overgeven maar me eigenlijk zit af te vragen hoe het komt dat Fonda hiervoor haar eerste Oscar won terwijl Donald Sutherland in de eerste helft van de jaren zeventig M*A*S*H, Klute, Don't look now, The day of the locust, 1900 en Fellini's Casanova maakte zonder daarvoor ooit zelfs ook maar een nominátie te hebben ontvangen. (Pluim overigens voor camerawerk en muziek.)
         Misschien een beetje een heikele vraag, maar toch ook wel een redelijke: is Jane Fonda hier sexy genoeg om haar populariteit als call-girl aannemelijk te maken? En zo nee, doet dat iets af aan haar geloofwaardigheid?

Ik denk niet dat je sexy genoeg moet zijn om rol als call girl aannemelijk te maken, die ze m.i. goed neerzette. Daar haar partner iedere keer call girls mee naar huis nam (zie haar boek) zal dit ongetwijfeld hebben meegespeeld om haar rol als call girl heel geloofwaardig neer te zetten.

Prima film met veel diepgang en een verdiende Oscar voor Jane Fonda die haar rol als call girl heel goed neerzet. Achteraf lees ik in boek van Jane Fonda dat haar man (Vadim) regelmatig call girls mee naar huis nam in bijzijn van Jane Fonda. Ik kan me goed voorstellen dat deze ervaring al dan niet bewust heeft meegespeeld om haar rol zo geloofwaardig neer te zetten.

De bijna apathisch rol van Sutherland staat in schril contrast met de rol van Fonda, die hierdoor alle ruimte krijgt om te schitteren. Het verhaal is niet echt sprankelend of origineel, het karakter van Fonda is wel interessant en maakt deze film de moeite waard. De climax is niet zo sterk terwijl dit de film net naar een hoger plan had kunnen helpen.

Klute wordt vaak een onderdeel genoemd van de Paranoia-trilogie (samen met Parrallex View en All The President's Men). De seksuele revolutie en de kleurrijke flower power hadden plaats gemaakt voor een permanent gevoel van onbehagen. "All You Need is Love" werd niet meer gezongen voor de doorgeslagen Vietnamveteranen, Watergate moest nog ontdekt worden, en de Club van Rome had zowat het einde van de wereld voorspeld. Dat gevoel van een zekere misère, Camus-achtige vervreemdheid schuilt in elk donker appartementgebouw in Klute. In elke klant die het hoertje Bree over de vloer krijgt. Bij de man die haar een delicate seksuele fantasie in het oor fluistert, tot de grijsaard die vanachter z'n bureau een gefantaseerd gesprekje voert met z'n overleden vrouw. Alan J. Pakula heeft een unieke stijl. Zonder dat ik er maar ook de vinger op kan leggen wat dat nu precies inhoudt, maar hij heeft nooit het gerinkel van een telefoon zo onheilspellend doen klinken.

Jane Fonda. Schiet me niet neer, maar ik heb blijkbaar grote gaten in mijn filmgeschiedenis. Ik had haar altijd voorgesteld als een wat blonde bimbo, die wat lieflijk kon lachen (fijn rolletje in Cat Ballou), maar ik had geen idee dat ze ook nog eens kon acteren. 2x Oscarwinnaar zelfs. Blijkbaar leeft ze ook nog. Ik weet dat dat vloeken in de kerk is, maar ik had hier absoluut geen idee van. Ter vergiffenis: haar rol in Klute is fantastisch. Net zoals Deneuve in Belle de Jour, neemt ze de rol van prostituee zeer serieus op. Bijzonder pijnlijk als ze bij de psychiater haar verhaal ligt te doen. De tranen en de hoop snottebellen in de eindscene waren overigens niet gescript.

Veel beter dan ik me herinnerde.

Wat werden er toch geweldige films gemaakt in Amerika begin jaren zeventig !

Eind jaren zestig en begin jaren zeventig stond In Amerika een generatie nieuwe filmmakers op die met inhoud en vorm durfden te experimenteren. In 1971 kwamen kort na elkaar twee films uit waarvan het de moeite loont deze vlak na elkaar te bekijken. Alan J. Pakula's 'Klute' en William Friedkin's 'The French Connection' delen zowel onderwerp (de zelfkant van New York) als decors (de, laten we zeggen, niet echt toeristische trekpleisters van The Big Apple). New York is een moderne versie van de hel, waarin pooiers, hoeren, junkies, dealers, agenten en detectives ieder hun eigen rol spelen zonder dat er veel vooruitzicht is dat er aan die rollen ooit een einde zal komen. De verhaallijnen in beide films zijn flinterdun: 'The French Connection' is in feite één lange achtervolging en 'Klute' een who-dun-it met in feite maar één verdachte. De uitvoering is in beide gevallen echter geweldig: veel hand-held camera-beelden en (zeker in 'Klute') veel donkere naargeestige scenes.

Is deze nog ergens te koop voor een redelijke prijs, ik zie alleen maar dure exemplaren op ebay en amazon? Ben wel benieuwd naar deze.

Criterion release!
Klute Blu-ray - Jane Fonda - dvdbeaver.com

Jane Fonda on: Klute

Is deze nog verkrijgbaar op dvd? Importversie eventueel?

VS en UK oa (Criterion)

Ramon K: bedankt voor de tip. VS zal een regio 1 dvd zijn, dus kan deze hier niet afspelen. Mits Europa regio 2 is. UK? Criterion? Ken ik niet. Zal het eens opzoeken. Nogmaals bedankt voor de tip.

Criterion is een label gespecialiseerd in classics die zowel in VS als in de United Kingdom actief zijn. Als jij Klute besteld via Engeland, dan moet jij zowel Blu-ray als dvd kunnen afspelen: zelfde regiocodes als in Nederland.

Begrijpelijk dat Jane Fonda een oscar heeft gewonnen voor haar acteerprestatie in deze film. Ze speelt de pannen van het dak, het moet zijn dat deze rol haar als gegoten zat. Net als haar kledij overigens want je kan er moeilijk naast kijken dat ze de hele film lang geen b.h. heeft gedragen. Ja, 1971 was nog een uitloper van de sxities, en dat waren echt nog andere tijden. Ik kan me namelijk niet voorstellen dat het lag aan een gebrek aan budget .

Klute zou moeten draaien - zoals de titel aangeeft - om privé-detective John Klute, in een rol van Donald Sutherland. Hij viel me toch wat tegen eigenlijk, vond hem redelijk flets spelen, met het charisma van een stijve hark. Of lag het toch aan het soort rol? Wat anderzijds Jane Fonda nog meer de gelegenheid gaf om te schitteren.
Naar hedendaagse normen heeft deze film een redelijk traag script, waarbij de nadruk veeleer ligt op het opwekken van suspense dan het volgen van bijzondere gebeurtenissen. Het gaat natuurlijk om de zoektocht van Klute naar een verdwenen man, maar het neemt allemaal zijn tijd.
Qua sfeer en Morricone gelijkende soundtrack doet deze film me nog het meest denken aan de giallo die toen opgang maakte. Het lijkt erop dat men inspiratie heeft gehaald bij de jonge Dario Argento & co, al vind ik zeker niet dat deze Klute de Italiaanse originelen overtreft. Daardoor heeft deze film voor mij een Europese feel, ondanks dat hij mooi op locatie in New York geschoten is.
Alan J. Pakula en cameraman Gordon Willis (heeft ook meegewerkt aan The Godfather saga) kennen duidelijk hun vak. Eén van de visuele hoogtepunten vond ik de finale waarin Jane Fonda belaagd wordt in old school noir stijl. Wat het film noir gegeven nog betreft, vond ik de dialoog tussen Fonda en haar psychiater, als draad doorheen de film en als alternatief voor de klassieke bariton voice-over, een heel geslaagde vondst. En misschien ook wel tekenend voor het vrouwelijk overwicht in deze film, ondanks de aanwezigheid van Klute.

Al met al een degelijk gemaakte film al vind ik in dit genre de Italiaanse giallo een heel stuk intenser.

Het eerste beeld dat we te zien krijgen is een bandopnemertje. Dan een 'cut to' een etentje met vrienden. Op het eerste zicht totaal geen verband. Maar eens de eindgeneriek over het scherm rolt weten we : de bandopnemer is het icoon van deze film en natuurlijk een referentie naar het thema. Pakula is vooral een visuele verteller. Bandopnemer benadrukt paranoia. Want paranoia daar gaat het om in deze film. Met behulp van DOP Gordon Willis die met magistrale beelden gefilmd in het duister, tegenlicht, omring door immense gebouwen of machines de personages als silhouetten tekent. Ook de uiterst efficiënte score van Michael Small verhoogt het gevoel van een dreiging. Neem nu bv die knappe scene waar Fonda binnenkomt in het atelier om een rol te spelen voor haar vaste klant. Sterk. Klute is dus geen vlot entertainment maar eerder een psychologisch drama. Lange scenes, weinig plot en veel vertellen over character/personages. Komt daarbij dat de film verwarrend doet over het hoofdpersonage. Titel is KLUTE zoals tv detective reeksen in die tijd als Cannon, McMillan & wife, Mike Hammer, etc maar een echt mysterie is het niet (dader is al lang op voorhand bekend) en niet de detective Klute maar vooral het personage van Fonda dat wordt gevolgd in haar evolutie van een call girl dat probeert uit haar oud leven te stappen, dat probeert om opnieuw gevoelens te krijgen. Ontroerend toch die scene waar Fonda en Sutherland winkelen op de fruitmarkt. Let op hoe de connectie als koppel wordt gemaakt. Kiezen van fruit, die goedkeurende blik van Fonda naar Sutherland, Fonda dicht bij Sutherland, dromerig, dan lachend ontwaken en dan het vasthouden aan de rug van het jasje van Sutherland terwijl ze wegwandelen in het halfduister met verlichting van de winkeltjes dat ze passeren. Prachtige cinema !

Ik kende Jane Fonda vooral van luchtige rollen als Barbarella of Cat Ballou waar ze toch een tegenhanger speelde van Europese sexsymbolen als Brigitte Bardot, Anna Karina of Claudia Cardinale. Dat is ze nog wel grotendeels in Klute, maar ze toont dat ze ook goed kan acteren. Ze draagt de film zo goed, dat ik me afvroeg waarom de film genoemd werd naar haar tegenspeler en niet naar haar.

Klute is een neo-film noir die voor een goeie sfeer kan zorgen en een boeiend verhaal vertelt. En naar begin jaren '70 gebracht, het is geen parodie op de film noirs van de 50's. Nog maar de 2e film van regisseur Alan J. Pakula die eerder producer was van films als To Kill a Mockingbird. Als regisseur zou hij het zeker zo goed doen met titels als All the President's Men en Sophie's Choice. De film is vooral mooi om zien met enkele heerlijke shots, gehuld in de typische 70's kleuren met een warme gloed erover. Cinematograaf Gordon Willis werkte een jaar later aan The Godfather (hij werkte aan de hele trilogie), maar ook de Woody Allen films Annie en Manhattan. Toptalent dus achter deze Klute wat er duidelijk aan te zien is. De combinatie van een boeiende film, goed gemaakt en vooral een sterke en aantrekkelijke Jane Fonda, maken deze film tot een klein pareltje.