Rio Bravo (1959)

De eerste helft vond ik erg goed, mooie openingsscène en daarna een erg onderhoudend tempo met dikke voldoendes op alle gebieden. Ergens rond het zingen van de liedjes begint het wel erg conventioneel 50s werk te worden. Die Stumpy wordt ook steeds vervelender en Angie Dickinson heeft ondanks haar leuke présence toch een vrij suf karakter. Anyway, heel erg is dat allemaal ook weer niet, blijft gewoon een leuke film.

Naar ik lees was dit een antwoord van Howard Hawks en John Wayne op High Noon dat bij hen (en nog andere critici) niet in goede aarde viel wegens ‘unamerican’. Met Rio Bravo wilden ze eens tonen hoe een echte sheriff (in de rol van John Wayne) zich dient te gedragen. Rio Bravo levert in elk geval een prima geschoten film op. Hoewel gefilmd in technicolor heb ik daarbij het gevoel gekeken te hebben naar een film met heel veel donkere scenes. Bijna alle scenes spelen zich binnen af en meestal ‘s avonds. In zwartwit had dit best ook iets moois kunnen opleveren.

De verhaallijn is gemaakt volgens de regels van de Hollywoodkunst. John Wayne doet daarin wat je van hem verwacht en hij wordt als sheriff bijgestaan door Dean Martin en Ricky Nelson. Respectievelijk afkomstig uit de jazz/entertainment en de vroege rock ‘n roll smelten hier enkele werelden samen. Ze doen het verre van slecht, en met name Dean Martin heeft de meest uitdagende rol als dronkelap die zijn leven een andere wending wil geven. Ik was dan ook blij dat er een duet van de 2 heren verwerkt was in de film, voor mij zelfs een hoogtepuntje (als muziekliefhebber). Daarnaast is er ook nog de inbreng van Walter Brennan als ‘old cripple’. Voor mij is zijn bijdrage onmisbaar om van de film een genietbaar geheel te maken. Dankzij hem valt er regelmatig te lachen, en dat compenseert voor het gebrek aan spankracht. Al zou het ook wel kunnen dat zijn bijdrage nu net de spankracht vermindert, zoals aangehaald op het forum. Het kabbelt allemaal wat voort, bijna op het gemoedelijke af, ondanks de shoot-out in de finale. Vraagtekens had ik bij de onwaarschijnlijke romance tussen John Wayne - die zich vooral laat kennen als een knorpot - en Angie Dickinson. Dat heeft voor mij niet met het leeftijdsverschil te maken maar met de gekunstelde manier van hoe ze mekaar via dialoog ‘vinden’.

Als antwoord op het spannende High Noon moet deze Rio Bravo zonder enige twijfel de duimen leggen (niet dat we die films per se moeten vergelijken maar ik trek even de lijn van Hawks en Wayne door). Niettemin heb ik er een leuke kijkbeurt aan overgehouden. Heb ook genoten van de subtiele score van Dimitri Tiomkin. Het stukje met de trompet deed me daarbij Morriconiaans aan, maar het is zoals geweten wel degelijk Morricone die zich (op vraag van Sergio Leone) door Tiomkin heeft laten inspireren.

Western waarvan ik bij aanvang wel van verwachtte dat deze me zou liggen, wat hij tot op zekere hoogte ook deed, maar uiteindelijk viel hij toch een beetje tegen.

Aan de opening zal niet liggen met zijn vlotte aanpak en goede spel tussen Dude en Chance om Burdette achter de tralies te krijgen. Sowieso valt Martin in die beginfase al goed op met zijn rol als de getroubleerde en haveloze Dude. Het wachten is daarna op de te komen problemen, en in dat wachten zit hem juist dat tegenvallende aspect. Fraai daarentegen is de sfeer die goed genoeg over komt en tegelijk luchtig is, het gekibbel met Stumpy is in eerste instantie leuk maar kent daarna zijn ups en downes, om als laatste de eind schietpartij aan te halen als fraai opgebouwd, iets dat nog meer gezegd kan worden over de scene waar het duo halverwege de film een schutter de saloon ingevolgd is en het volk aanwezig het vuur aan de schenen leggen.

Wat er dan mis is met Rio Bravo? Zoals gezegd het zogenaamde wachten op het volgende incident en de Marschall. Wat vooral ontzettend sleept en totaal niet interessant is betreft het kat en muis spel met Feathers. Fraaie dame hoor die Dickinson maar waarom de dame een oogje heeft op John T is me een raadsel. De Wayne is een lompe boer waar ieder vorm van charme aan ontbreekt en daar bovendien al boven de vijftig. Het is niet interessant, voegt niets toe, er is geen chemie en eigenlijk met Wayne's charmes ongeloofwaardig. Had dan nog iets uit de hoed getoverd rondom Colorado of de opgeknapte Dude. Dit gedraai om de hete brei kost wat mij betreft de film al snel een halve ster qua waardering, en maakt de film bij tijd en wijlen ontzettend traag en met dat gevoel duurt de film wel erg lang. Had die zogenaamde romance eruit gelaten en de film met een half uur ingekort.

Desondanks valt er nog wel wat te genieten in Rio Bravo. Chance en Dude zijn een uitstekend duo en worden prima bijgestaan door de erg jong overleden Ricky Nelson. Het moet bijna wel benoemd worden dat het gebrek aan hulp en de uitzichtloze situatie doet denken aan High Noon, iets dat geen afbreuk doet. Zoals gezegd voldoet Rio Bravo prima en ga ik de film met mogelijk al weer een iets andere mening.

Westerns is een genre wat ik echt graag zie. Deze film is voor mij echt wel jeugdsentiment. Maar om nou te zeggen dat ik het anno 2021 nog steeds een goeie western vind, nee dat kan ik niet zeggen. En John Wayne stond op een gegeven moment garant om een film te verzieken vond ik toen. Het is nooit een favorieten acteur van mij geweest. Ik denk ook wel dat er veel meer betere westerns gemaakt zijn. Howard Hawks was toen wel een grote naam, maar de spaghetti westerns van bijvoorbeeld Sergio Leone vind ik dan vele malen beter, en die zagen er ook meteen een stuk realistischer uit. Maar ik zou ook weer liegen als ik zeg dat ik vroeger niet genoten heb van de Howard Hawks westerns. Maar we waren destijds ook niet zo verwend qua films als vandaag de dag. Ik weet nog wel dat eind 60 en begin jaren 70 niet heel veel films te zien waren op tv zoals nu. En als er al eens een film kwam dan was dat meestal op de Duitse zenders, want daar keken we toen de meeste films. Ook nog allemaal nagesynchroniseerd. Zo heb ik Duits geleerd, van films kijken op ARD en ZDF, dat waren toen de zenders waar we films konden kijken, en een enkele keer op de Nederlandse kanalen Ned 1 en Ned 2 meer hadden we niet. Ja oke BRT 1 en 2 dacht ik, maar BRT 1 zeker. Ja dat waren andere tijden, en als je toen een nieuwe film wou zien dan moest je echt naar de bioscoop. Ik weet nog wel toen Jaws uitkwam zijn we die met de hele familie gaan kijken in de bios, en eigenlijk mocht ik er toen nog niet in want ik was 12 jaar en was toen een film voor 16 jaar en ouder. Maar ik was samen met m'n ouders en mocht gewoon naar binnen. Maar dat was toen echt een hele gebeurtenis om naar Jaws te gaan kijken. En in 73 The Exorcist die heb ik een paar jaar later toen gezien in de bios want in 73 was ik nog maar 10 jaar, maar zoiets had ik toen nog nooit gezien, wat een impact had dat toen op me. Het was in ieder geval iets wat je niet iedere dag deed. Je kunt het je nu bijna niet meer voorstellen, maar tegenwoordig zijn we echt verwend wat film keus betreft. Ik weet wel dat er de laatste 40 jaar echt ontzettend veel is veranderd wat dat betreft, de mensen hier die ook in de jaren 60 geboren zijn zullen dat met me eens zijn.

Rio Bravo - het eerste deel in het drieluik Rio Bravo - El Dorado - Rio Lobo, en wellicht meteen het beste van de drie, al moet ik daarbij zeggen dat ik de andere twee nog moet herzien. Voor wat ik me herinner toch in ieder geval het dunste verhaal van de drie, maar ook een schoolvoorbeeld van hoe weinig verhaal een western nodig heeft om 141 minuten vol te krijgen zonder dat dat lang lijkt. Halverwege nog een stukje musical zonder dat dat irriteert, Angie Dickinson die er met haar mooie haar bijgesleept wordt voor een volstrekt ongeloofwaardige romance, en vanzelf het grootste westerncliché van al: de bad guys raken nog geen schuur op een pas afstand, maar worden zelf als blikken eendjes op de kermis omgelegd. En de kar met dynamiet staat ook wel wat erg makkelijk voor de hand, met dank aan de dochter van Howard Hawks die het script schreef. Hawks en Wayne maakten de film als antwoord op High Noon, omdat ze het niet eens waren met het in hun ogen on-Amerikaanse verhaal in die film. Toch wat de vraag of dat in deze variant er dan echt anders uitgekomen is - goedbeschouwd is de kracht van de sterke arm der wet vooral gebaseerd op de pen waarmee het script geschreven is, en niet op de realiteit.

Toch is het wel echt een stuk vakwerk. De timing waarmee het geheel zonder al te veel uitschieters doorrolt, de soundtrack met het geniale gebruik van El Deguello, het irritante gehinnik van Stumpy en de trillende handen van Dean Martin, en de bloempot bij de interventie van Colorado. En natuurlijk Angie Dickinson. Hoe je met een handjevol loze elementen toch een sterke film kunt maken.