The Duellists (1977)

De debuutfilm (qua langspeelfilm toch) van Ridley Scott. Een regisseur vol missers en toppers. The Duellist is een misser. De verwijzing naar Barry Lyndon is al meermaals gevallen, bij deze nog maar een keer. Hij heeft een gelijkaardige film willen maken, maar mist toch wel de echte uitstraling van de film. Je hebt fotografen en je hebt mensen met een fototoestel... 2 jaar later doet hij echt zijn ding en is hij als regisseur zoveel creatiever met de horrorfilm Alien en de film daarop Blade Runner.

Scott wil in The Duellist zowel een verhaal vertellen als uitblinken met beeld. En mist daardoor in beide gevallen. Het is allemaal nogal afstandelijk en de beelden zijn vrij droog. Geen memorabele film. Jammer, want hier had misschien wel meer ingezeten.

Mooie film die het voor een groot deel moet hebben van de sfeer en mooie cinematografie. Wat dat betreft heeft de film (of ik) pech dat ik gister een gerestaureerde versie van Polanski’s Tess zag. Een film die op dat terrein toch echt de meerdere is

Kleine 4* voor nu. Een nieuwe restauratie op blu ray of 4k zou welkom zijn.

Totaal onverwacht steekt deze voor mij Blade Runner naar de kroon als beste van Ridley Scott. En vooral venwege zijn onversierde schoonheid en onnavolgbaar gebruik van natuuurlijk licht, zeker zo'n beetje in het midden van de film. Een eenvoudige, intelligente vertelling waarmee allerlei parallellen te trekken zijn zelfs naar het heden aan toe. Weet niet eens meer waarom ik dit ooit een eurootjesbak viste, op papier trejt het me niet eens een film van Scott die zich in het verleden afspeelt daar heb ik ook geen goede herinneringen aan, maar dit was veel fijner dan gehoopt.

Het is welhaast onvoorstelbaar hoezeer het eergevoel rond 1800 in Frankrijk een grote rol speelt tussen mannen uit de hogere klasse. Als op het scherm de degens weer eens worden gekruist of in de morgenstond twee mannen bloedserieus tegenover elkaar staan met getrokken pistolen, kan ik het niet helpen dat ik in de lach schiet over zoveel onzinnigheid. Ik kan het niet helpen een duel ter wille van de goede eer belachelijk te vinden. Tegelijkertijd besef ik dat het geplaatst in de tijd helemaal niet belachelijk is, maar heel normaal en bijna dagelijkse kost,
Regisseur Ridley Scott maakt met The Duellists naar een roman van Joseph Conrad een film waarin een duel tussen twee legerofficieren centraal staat. Een duel dat door verschillende oorzaken steeds wordt afgebroken, nooit wordt beëindigd en zich met tussenpozen derhalve jarenlang voortsleept. Scott confronteert de kijker niet met een duidelijke reden die de aanleiding is voor de tweestrijd. De betrokken heren weten het niet eens meer. De reden doet er trouwens na al die jaren ook niet meer toe. Voorop staat dat iemand ooit in zijn eer is aangetast en zich wil wreken. De ander heeft geen andere keus dan te riposteren. Steeds als beide heren zich in het gewoel van de Franse revolutie treffen, wordt het duel voortgezet. De situatie is absurd.
Ridley Scott ensceneert met de film niet slechts een ordinair duel tussen twee eerzuchtige mannen. Hij gebruikt de camera om te schilderen. De plaatjes zijn werkelijk prachtig. Scott liet zich inspireren door schilderijen van de landschapschilder John Constable. De fantastische atmosfeer die de beelden in de film brengen zijn ongekend. Intens, overweldigend en ontroerend. Neem bijvoorbeeld de ontmoeting tussen beide protagonisten tijdens de Russische veldtocht van Napoleon in 1812. Het decor is een afschrikwekkend schilderij. Intens ijzig en gruwelijk. Geschilderd met een palet aan kille kleuren. De sfeer is surrealistisch. De beelden zijn adembenemend mooi.
Tegen zoveel beeldend geweld zijn al die duels niet bestand. Die gaan volkomen ten onder in landschappelijke en natuurlijke schoonheid. De onzinnigheid van menselijk handelen en de nietigheid van zijn daden zijn overduidelijk. Eergevoel is een menselijke eigenschap maar betekent in feite niets meer dan verspilde energie.
Steeds weer die duels in prachtige schilderachtige decors. En steeds weer de confrontatie met de onzinnigheid ervan. De vete kan maar op één manier worden opgelost. Strijdend tot de dood erop volgt. Dat gebeurt dan ook. Maar toch. In deze film zijn de levens van de rivalen jaren lang getekend door een onoplosbare en steeds terugkerende kwestie Wat een verspilling. Sommige mensen sterven al tijden hun leven.