Johnny Got His Gun (1971)

Hmm heb het boek en de film hier liggen moet toch eens aan beide beginnen

Een film die niet op elk gebied even goed is, maar die zeker zijn indrukwekkende momenten heeft.

Laat ik beginnen met de opmerking, dat de film zeker origineel is. Ook leuk is het feit dat het heden in zwart-wit gefilmd is en het verleden in kleur, dat heb ik nog niet eerder gezien.

Tussen heden en verleden zit voor mij echter wel een groot verschil. Het heden is bijzonder indrukwekkend en je wordt bepaald niet vrolijk van hetgeen je ziet. Wat Johnny is overkomen

wens ik niemand toe, want het is nauwelijks leven te nomen wat er is overgebleven. Dat gedeelte is best knap gedaan.

De flashbacks naar het verleden vond ik op een gegeven moment toch wat minder interessant. Natuurlijk krijg je op die manier een goed beeld van hoe Johnny was voor het ongeval, maar de nadruk lag soms wel heel erg op zijn onschuldige karakter. Op die manier wordt natuurlijk gepoogd om zoveel mogelijk sympathie te kweken voor iemand als Johnny. Dat werkte bij mij slechts gedeeltelijk.

De muziek is verder ook dik in orde. Ik heb nooit geweten dat het nummer One op deze film gebaseerd was, maar zo ontdek je weer eens wat. Ik vind het trouwens een prima nummer.

Uiteindelijk is het toch wel een bovengemiddeld goede film. Het laatste gedeelte van de film is namelijk best sterk. Ondanks dat ik er niet enorm door geraakt werd heb ik wel redelijk geboeid zitten kijken. Oorlog veroorzaakt vaak een hoop ellende, dat toont deze film maar weer eens aan.

3,5*

Aangrijpend oorlogsdrama

Stel je eens voor: je bent in de oorlog door een mortier geraakt, waardoor je geen armen en benen meer hebt. Ook je gezicht is ernstig beschadigd, waardoor je niet meer kan horen, zien, ruiken en praten. Wat zou jij doen in zo’n situatie?

Bovenbeschreven situatie overkomt de hoofdpersoon in Johnny Got His Gun: Joe Bonham. Joe is een slachtoffer van de oorlog geworden en ligt nu in het ziekenhuis. Hij is nu als het ware gevangen in zijn eigen lichaam, met enkel zijn fantasieën en herinneringen. Eerst heeft Joe nog niet door wat er met hem aan de hand is, maar langzamerhand komt hij achter de gruwelijke waarheid.

Johnny Got His Gun is op een bijzondere manier verfilmd. Alles wat in het hoofd van Joe gebeurt is in kleur gefilmd, terwijl de scenes in het ziekenhuis gefilmd zijn in zwart-wit. De film bestaat voornamelijk uit flashbacks en dromen, die gedurende de film steeds vreemder en surrealistischer worden. Joe heeft door zijn toestand helemaal niet door of hij droomt of niet. Op een gegeven moment zegt hij tegen zichzelf:

“I don’t know wether I’m alive and dreaming or dead and remembering.”

Op een bepaald moment praat Joe (die als Christen is opgegroeid) in zijn dromen tegen Jezus, om te vragen of Jezus hem kan redden uit zijn situatie. Jezus zegt dat hij in feite hopeloos is, en dat enkel een wonder hem nog kan redden. Op dat moment beseft Joe dat hij de rest van zijn leven moet slijten in deze verschrikkelijke situatie. Dit is één van mijn favoriete scenes in de film. Het is een geweldig statement tegen religie. Het maakt niet uit in wat voor vreselijke situatie je zit, Jezus kan je toch niet helpen.

De enige hoop die Joe nog heeft is een zuster: zij is de enige is die om Joe geeft, terwijl de rest van het ziekenhuispersoneel hem verguist. Joe wordt verliefd op de zuster door enkel een aanraking. De zuster vindt het verschrikkelijk hoe Joe er nu aan toe is, en ze doet er alles aan om het hem zo goed mogelijk naar zijn zin te maken. Hierdoor ontwikkelen de twee een soort band met elkaar. De scenes met de zuster behoren tot de meest emotionele momenten van de film.

Johnny Got His Gun toont aan dat door oorlog verschrikkelijke dingen kunnen gebeuren. Joe is in feite de belichaming daarvan: hij werd door zijn land gedwongen om oorlog te voeren, en hij is er uit gekomen als een verminkt iemand die geen hoop meer heeft in zijn leven. De film is een krachtige aanklacht tegen de oorlog, en dan met name de eindscene.

Ik heb veel (oorlogs)films gezien, maar er zijn er maar weinig die in de buurt komen van de impact die Johnny Got His Gun op mij heeft achtergelaten. Veel emotionele scenes, een waslijst aan memorabele quotes, maar vooral een geweldig statement tegen de oorlog. Een film die niet alleen ontroert, maar ook aanzet tot denken. Maar bovenal is het een film die voor altijd in mijn hoofd zal blijven rondspoken.

Net de film gezien. En zeer indrukwekkend. Als ik klaar ben met mijn huidige triologie boeken toch ook maar eens dat boek gaan lezen het staat al in de kast.

4 sterren

Aparte film. De omschakeling van realiteit naar dromen is soms wel wat verwarrend. Inhoudelijk is de film ook niet overdreven sterk. Er had in ieder geval meer mee gedaan kunnen worden. Toch leef je mee met de man die bijna alles verloor.

Een 'triest' verhaal, dat aan het denken zet.

Een film die op z'n minst apart en interessant is. Als je denkt dat oorlog erg is vanwege de vele overleden slachtoffers, mag je toch ook niet vergeten dat er tal van gewonden waren. Iets wat niet altijd in de cijfers van de wereldoorlogen wordt meegenomen.

Het is niet alleen oorlog natuurlijk, de film gaat over levenskwaliteiten, de grens tussen leven en dood,.. Wat als je zonder zintuigen als gehoor en zicht zou leven, zonder ledematen of de mogelijkheid tot spreken. Wil je dan nog wel leven, kan je nog wel deelnemen in het leven. Filosofische films liggen me niet echt omdat dergelijke films meestal een filosofie willen opdringen of de discussie bij deze film meer gaat over hoe je het zou MOETEN interpreteren dan over de film zelf. Hier komt dat wel tot z'n recht, al had de religieuze insteek niet gehoeven. Maar het is een Amerikaanse film natuurlijk.

De film wordt mooi weergegeven met een speling van zwart/wit en kleur. Met momenten luister je gekluisterd naar de gedachten van de jonge soldaat die als vertellerstem de film zonder probleem draagt.

Goeie film dus, niet altijd even sterk en wat melig misschien maar in elk geval geen spijt dat ik hem gezien heb.

Nachtmerrieachtige film die mij makkelijk meekreeg, omdat de situatie waarin de hoofdpersoon zich bevind zo akelig is dat het meteen tot mijn verbeelding sprak. Voeg daaraan zwart-witte beelden en een claustrofobische afdekking van het lichaam van de hoofdpersoon aan toe en je hebt al snel een nare film. Daar komt nog eens bij dat die scènes in het ziekenhuis ook gewoon erg goed uitgevoerd zijn. Als Joe erachter komt dat hij zijn armen kwijt is en het mentaal uitschreeuwt terwijl de dokters en zusters rustig met elkaar overleggen, dat zijn momenten om rillingen van te krijgen. En het wordt alleen maar erger.

Helaas zijn de flashbacks en dromen niet altijd even sterk. Timothy Bottoms en Kathy Fields acteren bijzonder matig, waardoor hier veel op Jason Robards steunt. Daarbij liggen enkele dialogen er wat dik bovenop en voelen ze zelden natuurlijk aan. Er zitten ook sterke teksten in, maar zelfs die hebben iets literairs, wat wellicht te verklaren valt dat hier een schrijver zijn eigen boek verfilmd heeft. Gelukkig zitten er ook momenten in de dromen en flashbacks die wel werken en veel toevoegen aan de film, zoals de bizarre, maar scherpe rol van Donald Sutherland als Jezus (geschreven door Buñuel, van wie ik ook vermoed dat hij die circusscène in de woestijn geschreven heeft). En zelfs het slechte acteerwerk kan die een romantische dag tussen Joe en Kareen niet verpesten.

Wat ik er verder vooral uithaalde is een film die vooral vragen stelt over oorlog op het persoonlijke vlak. Dat er oorlog gevoerd wordt is een ding, maar waarom moeten er mensen meevechten die er geen baat bij hebben en nauwelijks weten waar het allemaal om draait. Dat is waar dit allemaal om draait en de conclusie die de film trekt kan vooral als 'eenzaam' omschreven worden, met zo'n hoofdpersoon die in het diepe gegooid wordt en werkelijk nergens beland.

Niet compleet geslaagd, maar toch een zeer opvallende film, die me niet onberoerd liet.
4*

Zeer opmerkelijke film.

Een naadloze aanklacht jegens het onmenselijk behandelen van militair gewonden die zich hebben ingezet voor hun vaderland in oorlogstijd. Ook al speelt de film zich af ten tijde van het einde van de Eerste Wereldoorlog, het voelt alsof de Vietnam-oorlog die in 1971 nog in volle gang was op de achtergrond (on)bewust aanwezig is. Het laatste kwartier van de film is dan ook ijzersterk.

Minder ijzersterk zijn de scenes van de surrealistische gedachtenwereld van Joe. Komt het door de medicijnen? Zou me niks verbazen, de laatste naweeën in '71 van het hippietijdperk of zo. Haast onnavolgelijk.

Op de dvd staat overigens ook een radio-uitvoering uit 1940 met de stem van niemand minder dan James Cagney. Ook zonder beelden blijft de bedoeling meer dan overeind. Benieuwd naar het boek van Trumbo himself uit de jaren '30.

Aangezien ik al jaren veel naar metal luister, ben ik wel bekend met de videoclip van Metallica’s One. Het mag dan wel een extra reden zijn geweest om deze film te kijken, maar als de One connectie voor Metallicafans de enige reden is om Johnny Got His Gun te kijken, zou ik ‘m toch afraden. Het is een sterke film, maar de toon is compleet anders dan die van het nummer. Zodanig dat ik me eigenlijk afvraag of James Hetfield en Lars Ulrich de film überhaupt gezien hebben of slechts de trailer.

De toon van One is heel duister en tekstueel in elk geval ‘metal’ te noemen. Daar gaat het over opgesloten zijn in je lichaam, zonder armen en benen en daarbij zonder vermogen tot zien, spreken en horen. Een ongelooflijk angstwekkend beeld, omdat je dan letterlijk in een zwart gat zit. Johnny Got His Gun echter, is niet zo duister. Die sfeer is eerder tragisch en antimilitaristisch. Sowieso is het erg meelijwekkend om een vriendelijke jongen vol goede idealen, dat net zijn eerste liefje heeft, naar een oorlog gaat aan de andere kant van de wereld, om vervolgens zo te eindigen. Het verbaast me dat de toon soms nog relatief positief is. Hoewel de hoofdrolspeler bijna al zijn zintuigen kwijtgeraakt is, zinkt hij regelmatig weg in kleurrijke dromen. Het is interessant om te zien dat hij zich vooral bezig houdt met vragen over redenen van oorlogen en hoe hij er zelf verzeild in is geraakt. Het oogt eigenlijk al niet meer als een kwelling. Zeker niet wanneer Joe suggereert om als circusattractie te dienen. Dat past er helemaal niet bij. Desondanks is het einde wel erg sterk.

Johnny Got His Gun is een vrij actieloze oorlogsfilm die wel de juiste gevoelens oproept en een statement tegen oorlog plaatst, maar qua opinie ook aansluit bij de gevoelens die Amerikanen aanvankelijk hadden, ten tijde van de tweede wereldoorlog. Namelijk die ‘het is niet ons continent en niet onze oorlog’. In dat opzicht is het natuurlijk ook interessant om de link te leggen naar de Vietnamoorlog waarvan in 1971 dagelijks mensen met letsel en/of trauma terugkeerden.

De laatste zin van RuudC kwam ook bij mij op tijdens het kijken van Johnny Got His Gun. Een anti-oorlogsfilm die, hoewel technisch gezien het natuurlijk handelt over WO1, in 1971 de tijdsgeest wel mee had.

Vind het wel een interessante film en hoewel, net zoals bij velen, de eerste kennismaking via de clip van Metallica was is de film uiteindelijk veel meer dan het bevredigen van de nieuwsgierigheid achter de zwart/wit beelden uit One.

Een jongeman achtergelaten in een ultiem niemandsland, zonder gezicht, gehoor, ledematen maar nog steeds met het volle verstand. Het enige wat hem rest zijn zijn eigen gedachte. Het kwam in me op dat zijn gedachte het enige is wat nog kleur geeft (letterlijk) aan zijn soort van leven itt zijn grauwe en eenzame bestaan. Dit gruwelijke uitgangspunt waarin het lichaam van de jongen zijn gevangenis van vlees en bloed is geworden. Een product van moderne oorlogsvoering waarin hele generaties mannen niet meer veel betekenen dan kanonnenvoer voor generaals en politici. Dit uitgangspunt zou een ijzingwekkende perfecte horror kunnen opleveren, echter vind ik de film juist daarin wat te kort schieten.
De tand des tijds is deze film niet geheel ongemerkt voorbij gekropen. Vooral de stukjes surrealistische dromen hebben daarvan te leiden. Vreemd genoeg ogen de stukken zwart/wit vele male tijdlozer... Daarnaast heeft de film een traag tempo en neigt daarbij wel eens naar het langdradige. Ook de muziek vond ik vaak net wat te zeer aanwezig.

Daartegenover staan ook genoeg sterke momenten, dialogen en situaties die je als kijker wel degelijk laten nadenken en zeker niet vrolijk stemmen. Het acteerwerk in de film is ook wat wisselend van kwaliteit. Zo vond ik de 2 jonge hoofdrolspelers niet altijd even sterk. De vader, de verpleegster en de nogal vreemde rol van Jezus staan daar tegenover wel als een huis.

Johnny Got His Gun is niet de perfect anti-oorlogs horrorfilm die ik wellicht stiekem verwachte. Maar zeer zeker bijzonder genoeg, goed om eens gezien te hebben en een aanrader voor iedere filmliefhebber.

Gulle 3.5*

Redelijke film waarin een soldaat tijdens de eerste wereldoorlog in het ziekenhuis belandt zonder ledematen en gezicht. Duidelijk een anti-oorlogsfilm die goed begint en sterk eindigt. De scenes in het ziekenhuis zijn dan ook goed. Echter alle herinneringen en dromen waren me te zweverig en langdradig.

Dulce et decorum est pro patria mori

Het Metallica-nummer dat hierdoor (of het boek, of beide) geinspireerd is ken ik natuurlijk al behoorlijk lang - maar een paar jaar terug heb ik ook het boek gelezen, en dat maakte toch ook best indruk. Al is het qua sfeer toch een heel ander soort werk, waar de ontzettende deprimerende wereld van een in zichzelf opgesloten oorlogsslachtoffer vooral een existentiele, onoverkomelijke leegte oproept. En de film is dan weer best anders, om logische redenen: de claustrofobische gedachtenwereld zoals in het boek is praktisch onverfilmbaar, dus de film heeft er voor gekozen om de eenzaamheid en de oorlogskritiek op een andere manier te tonen. We switchen vaak tussen het heden, waar Joe Bonham snakt naar impulsen van buiten of communicatie op wat voor manier dan ook (en die dan ook passend in zwart-wit gefilmd wordt), naar een soort van droomwereld waarin Joe (in zijn huidige situatie, vaak) praat met allerlei figuren uit zijn verleden. In het begin werkten de vrij realistische flashbacks voor mij niet zo, maar later werd het al interessanter en hallucinanter. Gezien het onderwerp zal het niet verbazen dat dit een aartsdonkere film is, waar Joe Bonham als extreem voorbeeld wordt opgevoerd van waar oorlog toe in staat is. Met alles en iedereen die hij achter heeft moeten laten, de mannen van middelbare leeftijd die jongens als Joe opjutten tot kanonnenvoer maar zelf veilig thuis blijven, en natuurlijk de complete nachtmerriesituatie waarin hij uiteindelijk belandt. Toch vond ik de film meer interessant qua ideeen dan dat ik het in de praktijk echt een goede film vond. Teveel van de flashbacks vielen toch wat in herhaling zonder heel boeiend te worden, en dat nam toch een groot deel van de film in. Uiteindelijk alsnog een ruime voldoende voor deze anti-oorlogsaanklacht.

Landmine has taken my sight
Taken my speech
Taken my hearing
Taken my arms
Taken my legs
Taken my soul
Left me with life in hell

Bovenstaand stukje tekst heeft natuurlijk betrekking op het fantastische nummer "One" (staat niet voor niets ieder jaar heel hoog in de "Top 2000" van NPO Radio 2") van metalband "Metallica" en toen ik dat nummer voor het eerst hoorde en zag in 1989 via het muziek programma "The Power Hour" (welke gepresenteerd werd door Nikki Groocock), werd ik gelijk weggeblazen door dit fantastische nummer (toen werd ik ook gelijk fan van Metallica fan en kocht ik al hun albums), maar was ik ook gefascineerd over de bijzondere videoclip, die natuurlijk betrekking heeft op deze anti Oorlog / Drama film.

Hoewel ik het nummer "One" misschien al duizend keren (verveeld nooit en blijft schitterend om te horen en ik kreeg er vroeger zelfs kippenvel van op mijn armen) heb gehoord, heb ik deze film nog nooit gezien maar daar is dus gisteren na bijna 30 jaar verandering in gekomen, want gisteravond heb ik dan uiteindelijk ook de film gezien.

In dit verhaal draait het om de Amerikaanse jongen Joe Bonham (Timothy Bottoms), die in de Eerste Wereldoorlog vrijwillig dienst neemt, omdat je dat nu eenmaal doet als je land in de problemen zit. Hij wordt één dag voor het einde van de Eerste Wereldoorlog in Frankrijk in de loopgraven getroffen door een granaat en ontwaakt uiteindelijk in een ziekenhuis. Zonder armen, benen, ogen, mond, neus en zijn gehoor, is er vrijwel niets meer van hem over. De medische staf bekijkt het levende oorlogsmonument als een leerzaam geval, niet wetend dat Joe's hersenen nog steeds functioneren.

Ondanks dat deze film nu inmiddels bijna 50 jaar oud is, weet deze film nog steeds te boeien en te fascineren en leef je eigenlijk ook met Joe mee. Als kijker zie je en hoor wat er met Joe gebeurt is, maar voor Joe is alles zwart (is ook gedurende 25 seconden te zien na de opening, waarbij je dan niets ziet of hoort) en hij hoort natuurlijk ook niets en daardoor heeft hij dan ook lange tijd geen idee hoe hij met de buitenwereld (in zijn geval het ziekenhuis waarin hij ligt, maar niet in een ziekenhuiskamer, maar in een opslagruimte en dat omdat men hem wilt afschermen van iedereen. Hij is immers namelijk een soort van experiment voor de dokters) kan communiceren. Als enige middel van tijdverdrijf gaat hij met zijn gedachten terug naar het leven dat hij had voordat hij naar het front ging en uiteindelijk ook gaat denken waarom hij in vredesnaam deel heeft genomen aan een oorlog waar hij niets mee te maken had.

De herinneringen aan vroeger en de fantasieën van Joe worden in kleur weergegeven, terwijl de realiteit in zwart/wit wordt weergegeven en dat was best mooi gedaan. Als Joe middels zijn gedachten terugblikt op een aantal herinneringen en hij ook begint te fantaseren, ziet hij o.a. zijn vriendin Kareen (Kathy Fields), zijn (overleden) vader (Jason Robards), zijn moeder (Marsha Hunt, die inmiddels 100 jaar oud is !) en zelfs Jezus (Donald Sutherland), die hem o.a. proberen te helpen. Dit resulteert dan op het einde van het verhaal, dat Joe via morse code (wat hij met zijn hoofd doet) probeert te communiceren met de dokters, waarbij hij continue het bericht "S.O.S." verstuurd.

Als dokters het bericht doorhebben en met hem gaan communiceren (tikken met hun vinger morse code op zijn voorhoofd), vraagt hij uiteindelijk aan hun of ze hem kunnen laten sterven middels het bericht "Kill me", maar dat wordt geweigerd. Uiteindelijk probeert de verpleegkundige (Diane Varsi), die zich over hem liefdevol ontfermd (kust hem o.a. op zijn voorhoofd, wrijft met zijn hand over zijn lichaam en ik meen ook zijn schaamstreek en schrijft met haar vinger letters op zijn borst en schrijft daarbij o.a. "Merry Christmas"), hem te euthanaseren door zijn luchttoevoer via een slang of te knijpen, maar een dokter verhindert dit, waardoor Joe verder moeten leven als een gevangene in zijn eigen lichaam en zodoende eindigt de film dan ook zeer tragisch, waarbij Joe op een gegeven moment ook zegt (beter gezegd "in zichzelf praat"):

"I thought they'd be glad that I found a way to to talk to them. But they're not. The only thing on this earth I'm any good for they won't let me do. All they want is to push me back into the darkness down here so they won't ever see me again.

De film sluit daarna af met de repeterende woorden "S.O.S. Help Me".

Ondanks dat je in deze film eigenlijk geen gruwelijkheden ziet (je ziet zelfs wat bloot en o.a. van de best leuke Kathy Fields ), is het natuurlijk al gruwelijk genoeg om je voor te stellen dat je geen armen (dat voelt Joe overigens als ze zijn hechtingen eruit halen en hetzelfde geldt voor zijn benen) , benen, ogen, mond, neus en gehoor meer hebt en wat dat betreft kan je dan beter dood zijn of desnoods in coma liggen. Van Joe liggend in het ziekenhuis zie je overigens eigenlijk alleen zijn haren, want zijn lichaam is vrijwel continue bedekt met lakens en dekens en zijn gezicht is in eerste instantie bedekt met verband en naderhand met een kapje.

De opening van het verhaal waarbij je trommelmuziek te horen krijgt en echte beelden te zien krijgt van de Eerste Wereldoorlog en waarna je een granaat hoort vallen (hoor je daarna nog een aantal keren), was best fraai en zet ook gelijk de toon voor de rest van het verhaal, want die granaat raakt natuurlijk Joe en dat is naderhand in het verhaal ook te zien. Bepaalde scènes en dialogen in het verhaal mochten er best wezen, waaronder zijn discussies met zijn vader en Jezus, maar zeker ook de scène waarbij hij fantaseert over zijn vader en Kareen in een soort van circusact met o.a. lilliputters en waarbij Kareen er dan heel sexy bijloopt en ook de "scène gelijk na de opening van het verhaal, waarbij drie doktoren (volledig ingepakt in steriele witte kleding, waarbij je alleen hun ogen ziet) zich over Joe buigen en over hem beginnen te praten, waarbij dan o.a. gezegd wordt:

Chest and belly practically unmarked. Curious how they always double up in the fetal position.
What's curious about it ? They're trying to protect their genitals.
Well, this young man unfortunately succeeded.

De cast doet het overigens goed en vooral de drie hoofdrolspelers in het verhaal, te weten Timothy Bottoms (hij is later vooral bekend geworden door zijn rol als president George W. Bush in de Comedy Central-serie "That's My Bush! (TV Series 2001)"), Kathy Fields en Jason Robards. Ook de bijrollen van Donald Sutherland (destijds perfect gecast, want qua uiterlijk had hij toen ook wel iets weg van Jezus), Diane Varsi (die slechts 54 jaar oud is geworden) en Eduard Franz (als Generaal Tillery, die tevens één van de doktoren is die Joe verandert heeft in een kasplant en die aanneemt dat Joe nooit meer bij bewustzijn zal zijn) waren best verdienstelijk.

Buiten het fanatische nummer "One" van Metallica, welke refereert naar deze anti Oorlog / Drama film (die circa 110 minuten duurt), mocht deze tragische film er zeker ook wezen en hij doet je ook nadenken over de gruwelijke gevolgen van oorlog en dan niet alleen m.b.t. de vele doden, maar ook over de vele vergeten mensen die gemutileerd en gehandicapt uit de oorlog kwamen.

Bijzonder naargeestige en nachtmerrie-achtige gebeuren wordt je voorgeschoteld in Dalton Trumbo's Johnny got his gun. Een boek dat bekend staat als een aanklacht tegen de oorlog en de vele verminkten en gewonden. De Eerste Wereldoorlog draaide op een gegeven moment niet meer om doden, lijken gooide je per slot van rekening in een gat en klaar, maar draaide meer om verwonden en verminken. Gewonden werden opgehaald, weg gebracht en verzorgt en dat kostte natuurlijk ook geld, materiaal en personeel. Een gewonde kost in die zin meer dan een dode en na de oorlog was het een aanslag op de maatschappij. Door vel gewonden te veroorzaken kon je wellicht de politiek bewegen tot beslissingen. Alistair Horne beschrijft dit overigens heel goed in zijn boek 'De prijs van de eer Verdun 1916'.

Wie kent niet de zwart wit beelden en gemonteerde teksten van de film in de music video van Metallica's One. Pas veel later begreep ik dat dit een bestaande film was en niet speciaal voor de clip gemaakt. De film gebaseerd op het boek van Dalton Trumbo, die ik nu aan het lezen ben, scheelt praktisch niets van het boek, wat op zich niet raar is aangezien Trumbo zelf de regie op zich nam. Vanwege het lezen van het boek vanmiddag de film ingestart op YouTube.

En als kijker krijg je wel waar. Je valt er eigenlijk meteen in. Bonham, niet meteen heel duidelijk, neemt de kijker dan al mee in een wazige wereld tussen slaap en dromen. De verbazing van wat is er gebeurt, niet wetend van zijn lot. De film wisselt vervolgens bijzonder sterke momenten af met mindere. De sterke momenten zijn zondermeer de zwartwit gedeelten waar Joe als een stuk catatonisch vlees in zichzelf ligt te mompelen en vervolgens te schreeuwen terwijl het medisch personeel zich steriel/onaangedaan/emotieloos als robots om hem heen beweegt, hem als medisch experiment ziet. God behoede dat je iemand die zo lijd als menselijk gaat bezien. De momenten dat de hechtingen verwijdert worden, Joe in panische angst ligt te schreeuwen, terwijl het personeel rustig verder werkt en overlegt, grenst aan het walgelijke en krankzinnige. Dit kun je je nog niet in je ergste nachtmerrie voorstellen. Bijzondere blijft, en is, dat het allemaal psychologisch blijft. Er wordt geen moment gedaan aan vreselijke wonden, schokeffect of wat dan ook. Het blijft allemaal netjes buiten beeld. Tevens mooi, de zuster die toch dan wel emotie toont en zich meer om hem bekommert. De scene met de officieren die zijn geknik als morse herkennen en vervolgens terug communiceren is ge-wel-dig opgebouwd. Van begin tot einde kippenvel. De schok dat daar dus toch nog een 'bewust' iemand in zit, het moment dat de communicatie begrepen wordt, er terug gecommuniceerd wordt en vervolgens de ontnuchterende reactie en afloop. Bonechilling, aangrijpend en schokkend. Walgelijk eigenlijk

De mindere gedeelten van de film toch eigenlijk de flasbacks en dromen die me toch wat vaak te gezapig overkomen. Het gesprek met Jezus is interessant, zo ook het gesprek met zijn vader over democratie, het rariteitenkabinet waar hij toe behoort vind ik dan wel weer mooi neigen naar iets nachtmerrie-achtigs en een onderbewust iets. Maar verder mist dat gedeelte een beetje aan kracht.

Toch uiteindelijk een niet te vergeten filmervaring. Iets waar ik nog wel even over na zal denken. De mindere gedeeltes worden meer dan goed gemaakt door de goede gedeeltes van de film.

Overigens dingetje van kritiek, zag iemand die een recensie op YT had geplaatst over deze film en repte over een landmijn, de tekst uit Metallic rept eveneens over een landmijn. Toch is het niet een landmijn die Joe zo vreselijk verwondt. Trumbo heet het over een mortiergranaat in het boek, en aangezien je het duidelijk herkenbare fluitend geluid van een projectiel aan hoort komen en je by the way onmogelijk dekking kan zoeken in een krater voor een landmijn lijkt me dat wel duidelijk. Geen landmijn dus.

Heel bijzondere film de ik hier al bijna een decennnium op de stapel had liggen. eE enige film die Trumbo (vooral een schrijver/scenarist met een flnk blacklist verleden) regisseerde, een beetje in zijn nadagen, naar een boek van hemzelf. Over de eerste wereldoorlog, het boek verscheen vlak voor de tweede, de film in het tijdperk Vietnam.

Bijna de grootste nachtmerrie denkbaar wordt hier uitgebeeld en de geloofwaardige gedachtevlucht van de soldaat die het overkwam, die zich nog beter houdt dan ik zou kunnen in zijn situatie. Ook een intens en belangrijk pleidooi voor zelfbeschikking. Tegenwoordig is de film vooral bekend als inspiratiebron voor One van Metallica.

F*cking hell. Wat een einde.