Moonage Daydream (2022)

Zoals al eerder in enkele andere biografische muziekfilms vermeld heb ik in tegenstelling tot de meeste mensen weinig met muziek. Verder dan (sporadisch) de radio gaat het niet. Wat uiteraard niet wil zeggen dat ik de persoon David Bowie niet ken. Een iconisch muziekfenomeen die als een soort kameleon zijn stempel heeft gedrukt op de muziek, maar ook ver daarbuiten. Wie de échte persoon achter David Bowie of zijn diverse alter ego's was, wordt niet geheel duidelijk.

Wel neemt deze documentaire je mee op een ongeëvenaarde rollercoaster van concerten, filmfragmenten en videoclips. Je krijgt ook een beeld hoe zelfbewust hij was en hoe levensbeschouwelijk of filosofisch hij uit de hoek kon komen betreft zijn visie of creatieve ideeën. Erg fraai gemonteerde docu om in de mood van Bowie te komen. Erg vermakelijk en flashy.

Een bijzonder man, een kunstenaar als het ware met zijn erg extravagante kledingstijl dat een bepaald handelsmerk werd. Niet mijn cup of tea, maar veel respect voor zijn zijn en zijn invloed die hij heeft gehad in de jaren 60-80 in en buiten de muziek.

Toen ik de film had gezien en bovenstaand epistel schreef had ik blijkbaar net een boek van Oscar Wilde gelezen. Nu zie ik de film opnieuw op CANVAS en heb ik net een boek van Nietzsche gelezen en die beschreef al in 1872 in dat boek nauwkeurig de kunst van David Bowie (of het postmodernisme) die in de documentaire aldoor benadrukt hoe hij gegrepen is door het mysterie van de tijd of eigenlijk van het heden dat ongrijpbaar is en de vergankelijkheid van alles waardoor hij aldoor op zoek is naar spiritueel houvast, naar zichzelf en elke filosofie en identiteit verzamelt en probeert: Nietzsche vertelt hoe de oude Grieken tot de 5de eeuw v.C. geloofden in mythen waardoor voor hen alles in het licht van de tijdloze mythe werd begrepen en dus ook het heden als tijdloos verscheen (de eeuwige terugkeer van dingen), hetgeen radicaal veranderde toen de Grieken wetenschappelijk werden, de mythen vernietigden en zich in historisch perspectief gingen zien waardoor nog slechts het heden echt was en dus alles vergankelijk werd, er dus geen houvast meer was en men koortsachtig op zoek ging naar mythen en bijgeloof om het leven weer betekenis te geven. Zonder de mythe is er een onbeteugeld woekeren van de artistieke fantasie, een cultuur die is veroordeeld om alles uit te proberen en zich op gebrekkige wijze met elementen uit andere culturen te voeden – echter zonder soelaas want elk geestelijk voedsel transformeert tot slechts ‘geschiedenis en kritiek’ (en het hedendaagse politieke onbehagen zal er ook mee te maken hebben). In zijn tijd zag Nietzsche hetzelfde gebeuren:

“Het is weer precies dezelfde hevige dorst naar kennis, hetzelfde onvervulbare geluk van de vinder, dezelfde enorme verwereldlijking, en dat alles vergezeld van een ontheemd ronddolen, een begerig aanschuiven aan vreemde tafels, een lichtzinnige verafgoding van het heden of een lusteloze, verdoofde afwending, alles sub specie saeculi, uit het gezichtspunt van het ‘hier en nu’.”

Veel beeldmateriaal kwam toch wel redelijk bekend over dankzij Francis Whately die een paar interessante documentaires over Bowie en aanverwante zaken heeft gemaakt, maar het blijft toch de moeite waard om dat allemaal opnieuw te zien. Uiteraard veel aandacht voor die beroemde jaren 70 (hetgeen natuurlijk ook een briljante periode was), maar de meerwaarde voor mij zat hem hier toch in de voice-over waarin Bowie zich uitlaat over onder andere kunst, leven, persoonlijkheid en vergankelijkheid. Ik weet niet of die voice-over alleen maar uit interview-fragmenten is samengesteld of dat Bowie ook op het moment zelf of achteraf een soort audio-dagboek bijhield waarin Morgen heeft kunnen putten, maar het geeft mij persoonlijk in ieder geval een nog genuanceerder beeld van de man achter de maskers dan ik tot nog toe uit boeken, interviews en natuurlijk zijn platen had gekregen. Een lange en soms bijna hallucinante maar zeer geslaagde documentaire wat mij betreft.

Ik heb het niet zo op de stijl van Brett Morgen. Net als bij de documentaire over Cobain doet het me te veel denken aan kitscherige VJ-visuals uit de jaren ‘90.

Het meest in het oog springend waren beelden uit twee voor mij onbekende stukken (privé?)film: de eerste uit de jaren ‘70 met Bowie thuis inclusief butler en drank, de tweede uit de jaren ‘80 waarin hij zich op meerdere plekken in Bangkok begeeft. Beide erg tof om te zien.

Voor de rest neemt de documentaire de tijd, soms wel wat veel, om de filosofische bespiegelingen achter de echte artiest die hij was te tonen.

Bowie is een beetje van voor mijn tijd, daarnaast ben ik geen klassieke muziekliefhebber. Maar heb het beeld van hem altijd intrigerend gevonden dus ik was wel geïnteresseerd om meer van hem te weten te komen. En dan is deze docu toch een tikkie teleurstellend. Teveel muziek - te weinig Bowie. *3.0