Ichiban Utsukushiku (1944)

Deze film wordt vaak een propagandafilm genoemd, en dat is het eigenlijk ook wel. Het woord heeft nogal een negatieve klank, maar eigenlijk is de boodschap die de film uitdraagt helemaal niet negatief. Zo kwam het althans bij mij over.

Het is wel duidelijk te merken dat alles heel erg overdreven is. De werkgevers zijn erg vriendelijk voor het personeel, te vriendelijk zelfs. En de werknemers zijn overdreven ijverig. Ik heb zelden of nooit zulke gedreven en toegewijde werknemers gezien als de vrouwen in deze film. De productie wordt zwaar opgeschroefd en je zou denken dat dat voor wat onrust zorgt, en dat is ook zo. Maar die onrust is er niet omdat men nu harder moet werken, neen, de vrouwen gaan zelfs vragen voor nog meer werk. Men wil nog harder werken. De vrouwen zijn dus enorm gedreven en het werk goed doen is alles wat telt. Zo is er eentje die ziek is maar absoluut niet naar huis wil, een ander valt van het dak naar beneden en breekt haar been, maar ze komt gewoon met gips werken. En zo kan ik nog enkele momenten opnoemen waar de gedrevenheid van het personeel van het scherm spat, maar ik denk dat de boodschap zo wel duidelijk is. Vergis je niet, men is niet zo begaan met het werk uit angst voor ontslag of negatieve kritiek. Neen, het is echt puur idealisme dat men nastreeft, deze vrouwen zijn oprecht begaan met het werk en de productie. Zij vinden zichzelf dan ook een onderdeel van de Japanse oorlogsmachine.

Het hoofdpersonage is de belichaming van de ideale werknemer. Haar moeder ligt op sterven, maar zij blijft gewoon doorwerken. Zelfs als haar moeder is gestorven en de leidinggevenden haar haast smeken om naar huis te gaan weigert ze en gaat ze gewoon door met haar werk, want dat is wat haar moeder zou gewild hebben. Deze scène is dan ook het einde van de film en dit levert wel een mooie eindscène op.

Er wordt ook tijd gemaakt voor wat teambuilding door enkele wedstrijdjes volleyball te spelen. Voor de rest is er niet zo heel veel belangrijks te zien. Takashi Shimura is uiteraard de bekendste acteur, maar hij heeft helaas maar een bijrol en komt niet vaak in beeld. Leuk weetje is dat actrice Yôko Yaguchi na deze film trouwde met regisseur Akira Kurosawa.

In elk geval is dit absoluut niet één van de betere films van deze regisseur. Akira Kurosawa heeft hierna veel betere films gemaakt, hiervoor trouwens ook want zijn debuutfilm Sugata Sanshiro was ook een prima film. The Most Beautiful lijkt me voor eigenaars van een bedrijf wel een ideale film om eens te laten zien aan het personeel. Ik zou de film niet aanraden aan mensen die niet bekend zijn met het werk van deze regisseur, in plaats daarvan kan je beter eerst een paar bekendere films bekijken. De liefhebbers die alle Kurosawafilms willen zien moeten deze film uiteraard ook een kans geven.

Ik had bijna een halve ster extra gegeven voor de eindscène die aantoont dat er een regisseur aan het werk was die begreep dat film meer is dan een (voor de hand liggend) verhaal. Ik begrijp dat Kurosawa even later met de actrice zou trouwen.... de camera is er even verliefd (of heeft even mededogen: want het is een verdrietige scène). Hartveroverend.

De rest is een mix van proapganda (Kurosawa was gevraagd een propaganda film te maken, maar hij zag af van heroïek met het oog op het dreigende verlies en bovendien was er geen materieel voorhanden zo leerde ik uit de liner notes) en een gedramatiseerde documentaire over vrouwen. Dat tweede aandeel is best wel OK uitgewerkt, hoewel je soms wat moe wordt van de nadruk op alle goede bedoelingen.

Echt waardeloos.

Oi oi oi. Alles in deze film wordt zo dik aangezet dat het - zij het met een iets andere toon - prima een kritiek op de Japanse werkethiek had kunnen zijn. In plaats daarvan is het een walgelijk propagandastuk dat leven om te werken verkiest boven dingen als familie en privéleven. Werkelijk belachelijke moraal.

Inderdaad propaganda, maar gemaakt door een regisseur die zag hoe gedreven zijn landgenoten zich in die extreme crisissituatie beijverden om de dreigende nederlaag af te wenden, en hoewel hij totaal geen affiniteit met het Japanse militarisme had kon hij wel meevoelen met de (misplaatste) idealistische inspanningen, ongeveer zoals Steve Earle kritiek heeft op de Amerikaanse militaire acties in het Midden-Oosten, maar niet op de uitgezonden soldaten. Of waren er ook in die tijd al kritische kijkers die dwars door het (in onze ogen absurde en tegen de borst stuitende) gehamer op alle patriottische leuzen héén keken? Maar dat is misschien te veel gehoopt.

        De film zelf is soms ontroerend, soms wat te zwaar aangezet, maar toch tot het eind toe redelijk boeiend, met effectief gebruik van vele close-ups, en tegen het einde een kort uitstapje naar een ingesneeuwd dorpje waardoor de kijker éven een blik op een andere werkelijkheid krijgt. De hier al eerder gememoreerde slotscène met de vrouw wier tranende ogen haar verhinderen om door haar microscoop te kijken is prachtig. Vanwege de saamhorigheid tussen cast en crew tijdens de opnames schreef Kurosawa in zijn autobiografie: "The most beautiful is not a major picture, but it is the one dearest to me."