Atanarjuat (2001)

Booooooooooooooooooring!! Inderdaad errrrrg veel sneeuw!!

Terwijl gure tocht door kille kieren waait, is het meer dan ooit gerechtvaardigd Atanarjuat door de daarvoor bestemde speler te drukken. De eerste Inuit-speelfilm ooit. Spannend, helemaal met de barometer Meanderend rondom het vriespunt en de gebreide wollen sokken van grootmoeder aan.

Wat het oog vervolgens te zien krijgt is veel sneeuw en nog meer ijs. Rauw zeehondenvlees, knusse iglo's, behaaglijke dierenvellen en wolvenpakkertje. De geïmproviseerde K1-show met het één-voor-één-elkaar-met-de-vlakke-hand-op-de-slaap-petsen daargelaten.

En dan hebben we nog de Usain Bolt onder de Inuit's; Atanarjuat. Op blote voeten slaat hij op de vlucht door de desolate vlaktes van Alaska. Met blote ballen rennend over wakken voor zijn leven.

Al met al introduceert Inuit-deskundige Zacharias Kunuk een fraai portret van de Noordpool-nomaden. Niet altijd even sterk geacteerd, maar het sterke verhaal en de voelbare kou vergoeden veel.

Als ik een film ga kijken, is het belangrijkste eigenlijk dat ik iets zie dat ik nog niet eerder heb gezien. Hoe meer films ik heb gekeken, hoe meer ik me er aan stoor als ze hetzelfde patroon volgen. Daar heeft Atanarjuat in ieder geval geen last van. IJzige vlaktes en een setting, die ik zo nog niet eerder heb gezien. Erg interessant en de tijd vliegt voorbij (wat bij deze speelduur ook nodig is).

Vooral een interessante, redelijke primitieve setting dus. Ik vraag me af of dit in het heden af zou moeten spelen of in welke tijd het anders is. Helaas was de film voor mij ook niet meer dan dat en blijft het voor mij bij deze aangename kijkbeurt bij een licht bovengemiddelde beoordeling.

Ik ben hier heeeeeeeel benieuwd naar!

Een prachtige film vond ik dit, een hele beleving toen ik hem destijds (bijna 10 jaar geleden dus? wow) zag in de bioscoop. Ik was toen dit soort trage, lange films nog niet gewend (ik ben er van gaan houden in de loop der jaren) en zat me een behoorlijk potje te flippen terwijl ik mezelf verloor in de eindeloze ijsvlaktes. En toch genoten, gek hè, maar ik vond het prachtig en een indrukwekkende ervaring. Ik betwijfel of ik het thuis op m'n kleine tv'tje zou trekken, maar alleen al voor de heb wil ik dit in de kast hebben, unieke film.

Atanarjuat is best wel een unieke film - de eerste film compleet opgenomen in een Inuit-taal, en het is ook een vertelling van wat schijnbaar een lokale volkslegende is. Ook de setting, ver afgelegen in het Arctisch gebied en in een tijd zonder moderne technologie, maakt het wel interessant. En schijnbaar is Atanarjuat ook nog eens verkozen tot de beste Canadese film ooit. Toch was dit best wel een lange zit. De precieze details van het verhaal werden me nooit helemaal duidelijk - ja, de grote lijnen over Oki en zijn vrienden die Atanarjuat vanwege een vrouw proberen te vermoorden, en Atanarjuat die ontsnapt en wraak bezweert, dat wel. Maar in alle eerlijkheid had ik toch wat moeite om de personages uit elkaar te houden; alle mannen hadden zo ongeveer dezelfde kleding, dezelfde kapsels en over het algemeen vrij lastige namen waardoor ik toch niet altijd duidelijk had naar wie ik nou zat te kijken.

En natuurlijk, er is een andere hele goede reden waarom dit een nogal lange zit is. Simpelweg: de film duurt bijna drie uur. En hoewel er een hoop fraaie beelden zijn uit het hoge Noorden, en het regelmatig ook interessant is om te zien hoe het leven van de locals toendertijd was, is dat toch een wat overdreven lengte. Het algehele verhaal met liefde, moord, wraak is universeel en bijna Shakespeariaans, maar het was mij toch wat aan de trage en verwarrende kant. Gelukkig maakten de unieke setting, de fantastische natuur en het kijkje binnen de Inuit-cultuur een hoop goed.

De noordelijke locatie biedt gelegenheid voor adembenemende beelden met helwitte sneeuwvlakten en verblindend zonlicht. Het geluid van de gierende wind en huilende husky’s versterkt het gevoel van isolement. Tradities worden getoond: de jacht op kariboes en het bouwen van een iglo. Het vergt enige concentratie om uiteen te houden welke naam bij welk gezicht hoort. Het opperhoofd draagt een halsketting met walrustanden. Ze spreken Inuktitut. In de soundtrack is keelzang te horen.

Het is gebaseerd op een eeuwenoude sage van de Inuit. Er zitten universele thema’s in: een familievete, en rivaliteit om macht en liefde. In een grappig duel mogen de rivalen om beurten een vuistslag uitdelen. Atanarjuat en z’n broer hebben allebei een talent waarvan ze gebruik maken. Oki is de schurk; z’n zus Puja de femme fatale. De spiraal van geweld wordt echter doorbroken door momenten van verzoening en vergiffenis. De oude vrouw Panikpak gelooft in sjamanisme, demonen, telepathie en reïncarnatie. Het is een spannende kennismaking met een ver verwijderde cultuur.

Na lange tijd weer eens bekeken. Het komt regelmatig wat amateuristisch over, maar ik neem aan dat het geen professionele acteurs en actrices zijn. Het verhaal wordt ook wat rommelig verteld. Dan is er nog de digitale handheld camera look die vaak erg lelijk oogt.

Maar het blijft toch een fascinerende (en vrij unieke) vertelling, af en toe zelfs shocking. Die keelzang is echt waanzinnig mooi, daar moet ik es wat van opsnorren (tips welkom).

Ooit had ik 'm op 4,5 sterren staan, maar dat zit er niet meer in.