Weinig regisseurs zijn zo dol op symboliek en gaan zo academisch te werk als Alain Resnais. Misschien dat ik daarom zoveel moeite heb met zijn films. Het komt vaak iets te bedacht, alsof het de bedoeling is dat je de films analyseert in plaats van bekijkt. De onderwerpen zijn altijd boeiend en in theorie is het werk zelf dat ook, maar het voelt voor mij geregeld levenloos aan.
Mon Oncle d'Amérique bevat deze zwaktes van Resnais misschien nog meer dan de vorige twee films die ik van hem zag. Niettemin is het paradoxaal genoeg waarschijnlijk de beste tot nu toe. Ik geef het niet graag toe, maar ik moet eerlijk bekennen dat het feit dat dit een wat meer toegankelijke film is dan Hiroshima, Mon Amour en Last Year at Marienbad (hoewel ik die laatste moet herzien).
Ondanks de vele symbolen en ondanks dat het hele punt hier vrij hoogdravend en zelfs ietwat gezocht is, werkt deze film. Gewoonlijk klinkt het niet als een goed idee om vrij constant een voice-over (door een echte wetenschapper, die zelf ook een paar keer in beeld komt) te gebruiken om de werking van het geheugen in verhouding tot alledaags gedrag uit te leggen. Nog minder goed klinkt het plan om dit vervolgens te ondersteunen met beelden van experimenten op dieren, die ondersteunen hoe dieren hun gedrag aanpassen op ervaring. Erg pretentieus is het begin, waarin het complete leven van de personages samengevat wordt, terwijl we korte shots zien van momenten die we niet kunnen plaatsen, maar die later ingevuld worden als we de daadwerkelijke levens zien plaatsvinden.
Het is allemaal nogal wat en op papier klinkt het eigenlijk verschrikkelijk slecht en zelfs wat gemakkelijk en plat, zeker voor een Resnais. Toch komt hij er redelijk mee weg. Het wordt allemaal vrij toegankelijk gebracht en met een gevoel voor zelfbewuste humor die dit allemaal goed verteerbaar maakt (voor mij is dit overigens net zoveel een komedie als een drama). In feite werkt dit allemaal door een goedgeplaatste knipoog die het pretentieuze wat relativeert, gemixt met goed geschreven dialogen en sterke acteerprestaties die het drama verkopen. Ik had nog nooit eerder van haar gehoord, maar Nicole Garcia is geweldig in deze film en speelt haar bekendere mannelijke tegenspelers (die ook meer dan goed acteren) bijna van het doek af. De tweede helft van de film is met name fraai, zeker dat stuk op het eiland. Eigenlijk ook het meest voor de hand liggende stuk, maar dit is een zeldzame film die kracht haalt uit een zekere voorspelbaarheid. Favoriete moment is als Roger Pierre zegt dat zijn vrouw moedig was door te doen alsof ze ziek was om hem terug te winnen. Dat had iets.
Ik moet wel zeggen dat de status van deze film als een soort meesterwerk dan weer wat overdreven is. Op een bepaalde manier voelt dit aan als een jaren '60-film gemaakt in de jaren '80, waarvan het scherpe randje er wat vanaf is. Dit soort satire voelt nu wat gemakkelijk aan, zelfs al is het nog zeker amusant.
3,5*