Ossos (1997)

Prachtige, stille, schrijnende film. De hopeloze armoede van de personages maakt ze bijna Bressoniaans apathisch. Ben erg benieuwd naar meer films van Costa.

Als je deze de moeite vond (en zo te lezen was dat zo) dan zal Costa je verder niet teleurstellen denk ik.

De link met Bresson zit hem ook in de cinematograaf Emmanuel Machuel. Die Bresson laatste film schoot. Qua beeldtaal nog minimalistischer dan Bresson zelf. Veel stiltes. Nauwelijks gesproken woord. De 'acteurs' zijn allemaal mensen van de straat. Een aantal keren komen de 'schuldige' handen in beeld. Maar het zijn veelal de harde koppen en de uitgebeende lichamen die de donkere ruimtes vullen. Gefilmd in veelal smalle straatjes, krappe appartementen of (half)gesloten ruimtes waardoor ruimte + tijd + voyeurisme ook belangrijke thema's in de film worden. Er is nog veel meer over te schrijven maar dat laat ik aan de vele extra's over op de DVD's van Criterion. Geen gemakkelijke film.

Pedro Costa is een naam die op nogal wat lijstjes terugkeert. Ik besloot het eens te proberen met een van zijn vroege films, bovendien opmaat naar zijn geroemde documentaire No Quarto da Vanda. Dat bleek geen succes. Toegegeven ik was ook doodmoe toen ik hem keek, wat bepaald niet helpt. Maar een nogal vervelende kijkervaring, en heb dan ook absoluut geen trek om naar een drie uur durende film over Vanda te gaan kijken, dat gaat er in elk geval voorlopig dus niet van komen.

Ook toevallig, zag deze net ook en was in het begin ook moe maar de cafeïne deed vervolgens zijn werk. Costa's niet-digitale films vind ik geweldig, maar hopelijk gaat In Vanda's Room mij ook een beetje bevallen.

De verhouding tussen mij en het werk van Costa is toch een beetje moeizaam. Vind het zeer zorgvuldige kleurenpalet en belichting in een uitermate grauwe achterbuurt een interessante botsing.

En de tegenstelling tussen de vaak doodse beelden en levendig achtergrondgeluid valt ook op. Costa filmt ook bijna alles in nauwe ruimtes, bij ramen en door deuropeningen.

Er zit ook een soort tegenstelling in de film (en misschien wel bij Costa) waar ik het wat moeilijk mee heb. De film komt regelmatig erg gecomponeerd en weinig spontaan over, tot de kleinste beweiging aan toe. Tegelijk blijft het allemaal voyeuristisch aanvoelen. Ik blijf een buitenstaander die naar een wereld kijkt die gemanipuleerd aanvoelt. Nou weet ik ook wel dat films altijd manipulatie is en kan ik alles wat ik net noemde los van elkaar in sommige andere films goed hebben, maar het zit me hier wat in de weg.

Interessant, dat wel.

Ik heb eens op een blauwe maandag meegelopen in het verzorgingstehuis waar mijn moeder werkt. De figuren die hier ronddwarrelen deden me sterk denken aan sommige mensen die ik daar toen heb ontmoet. Compleet onbereikbaar en in gedachten weggezonken. Geen enkele drijfveer meer en immuun geworden voor liefde en affectie. Met het grootste verschil dat deze nog jong zijn en midden in het leven staan, maar ondertussen al volledig uitgeleefd lijken. Zo doet de hoofdfiguur twee zelfmoordpogingen, maar het lijkt geen enkele indruk te maken op dit door prozac gedrogeerde gezelschap die gewoon de gaskraan dichtdraaien en doorgaan waar ze mee bezig waren. Ofwel, ijzig voor zich uitstaren. Ik kon dan ook weinig met de in en in neerslachtige en hermatisch afgesloten wereld die Costa - met wie dit mijn kennismaking is- hier schilderd. Het ziet er visueel niet onaardig uit. Fijne groentinten met name, en de viezige rauwe omgeving zorgt voor een claustrofobische atmosfeer. Maar het ontbreekt aan ieder greintje gevoel en is hierdoor over de gehele linie gewoon te droog. Er wordt niet uitgedaagd deze figuren te doorzien waardoor het inderdaad een wat gemaakt Bressoniaans poppenspel werd. Slecht is het niet, en het zal heus niet mijn laatste Costa zijn, maar wat moet je ermee? Ik weet het even niet. Het zal wel weer cinema voor gevordenen zijn. (2,5*)