Shane (1953)

Was op TV deze week!! Een luchtige, familiale western die gezellig is om zien en uitpakt met positieve waarden en mooie landschapsbeelden die de film een aparte sfeer geven. Een geheimzinnige man, Shane komt aan in een boerengezinnetje waar hij zich als hulp aanbiedt. Hij weet al snel de harten van het gezin Starrett (en dan vooral de zoon) te veroveren maar die krijgen het aan de stok met de zelfzuchtige grootgrondbezitter Ryker.

Het is ergens aandoenlijk dat heel wat personages erg lief en sympathiek neergezet zijn; zelfs de dorpsbully Calloway gaat op een bepaald moment Shane verwittigen voor een valstrik . Er is een goed evenwicht tussen het dramatische aspect waarin boeren geïntimideerd worden wat tot allerlei spanningen leidt, en de echte western met een erg spectaculair cafégevecht, "good en bad guys" die lijnrecht tegenover elkaar staan (met een finale die zich laat raden maar tot de laaste minuut uitgesteld wordt). Ondanks weinig geschiet en geweld is het toch een prima western, maar dan wel bedoeld voor een heel breed publiek.

PS: Toch eventjes blijven stilstaan bij het gruwelijke lot van Brandon DeWilde, die de jongen speelde en op 30-jarige leeftijd overleed

PS2: Opvallend veel stemmen; ik kende hem niet eens.

Dit is er wel eentje die kan meedingen naar slechtste film ooit. Uitermate lelijk, brak geacteerd, vreselijk sentimenteel en compeet kitscherig. Ik kijk wel regelmatig dingen die me niet echt liggen, maar 't is toch alweer even geleden dat het echt zo slecht was.

Shane speelt zich af ten tijde van een transitiemoment in het Westen. De grote immigratie is ongeveer achter de rug, maar beleeft nog zijn laatste stuiptrekkingen o.a. bij de oudere generatie die meent voorrang te hebben in het land waarvoor ze geknokt heeft.

Bepaalde plotelementen zijn gebaseerd op de Johnson County War uit 1892 en misschien heeft dat wel bijgedragen aan het realisme van de film. De nadruk ligt op de hardwerkende farmers die te maken hebben met gedateerd geboefte. Familiewaarden/christendom/traditie vs. gespuis. En Shane? Alan Ladd staat als Shane ergens tussen beide in. Hij werpt zich op als verdediger en pleitbezorger van de farmers maar heeft duidelijk een verleden in een milieu dat aanschurkt bij de onderwereld. Als held en naamgever van deze film vind ik Shane eigenlijk niet héél interessant omdat hij vrij ondoorgrondelijk is, zo komen we nooit iets te weten over zijn verleden en eigen verlangens. Al wordt er op het eind een tipje van de sluier gelicht in de dialoog tussen Ladd en Emile Meyer (als Rycker). Maar dat wordt dan weer ruimschoots gecompenseerd door de karakters van Van Heflin, Cook Jr e.a., alsook de bad guys uiteraard. Nog opvallend dat in deze film geen babe te bespeuren valt - excuseer het woordgebruik - wat ik niet gewend ben van de gemiddelde Hollywoodfilm uit die tijd. Voor Jean Arthur was het haar laatste film en ze doet het treffelijk als huisvrouw die latent wordt aangetrokken door Alan Ladd. Het feit dat ze qua uiterlijk niet meer de vamp van weleer was, draagt enkel bij aan het realisme. Hollywood overtreft hier zichzelf.

Dit alles wordt schitterend in beeld gebracht door George Stevens en cameraman Loyal Griggs - de oscar voor de cinematografie zal wel niet voor niets gewonnen zijn - en (soms wat te nadrukkelijk) ondersteund door een mooie score van Victor Young.

Halverweg verloor ik de interesse en heb ik de de film verder plichtmatig afgekeken. Het tempo lag me te laag en het familiegebeuren, met dat jongetje voorop, lag me er te dik bovenop. Dan is het verhaal zoals dit natuurlijk ook al vele malen verteld en werd het wachten op een spectaculaire finale. Maar dat viel tegen. Zo was de halve film nog veelbelovend, maar werd het helaas langdradig en voorspelbaar.

Shane behoort tot de rijen der klassieke westerns. Op mij kwam de film vooral stoffig over. Een langzaam tempo. Rijk aan clichés. Erg pathetisch. Zeer overdreven gestileerde houdingen, gebaren, blikken en dialogen van de personages.

Hoewel het mij allemaal weinig deed, kan ik me goed voorstellen dat het onder andere deze aspecten aan de film zijn, die de film fans oplevert. Uiteraard moet je Shane bekijken met een aangepaste blik. We hebben het immers over een film uit de jaren 50. Een film die ondanks zijn pathetiek ook een realistisch element in de western brengt.

De waarden en idealen waarvoor de titelheld staat, zijn tweeslachtig. Zijn motto luidt: „A gun is as good or as bad as the man using it“. Shane is even koudbloedig als de grimlachende revolverheld Jack Palance. Shane is even gewetenloos als de hoofdschurk Jack Wilson. Maar anders dan deze slechteriken is Shane daarnaast ook goed in staat om empathie voor de hulpbehoevende mens op te brengen. En ook anders dan de schurken is Shane zich bewust van het feit dat de tijd van de revolverheld (zijn tijd) tegen het einde loopt en het westen steeds meer een geciviliseerde plek wordt waar voor antieke revolverhelden geen plek meer is.

De film Shane is een voorloper als het om realisme gaat. In een tijd waarin de kijker een neergeschoten schurk met samengeknepen ogen theatraal ziet vallen en de dood niet heel confronterend in beeld wordt gebracht, doet deze film dat anders. De laagheid en kilheid van het moorden worden niet verdoezeld, maar worden juist confronterend getoond. Een scène waarin Jack Palance een weerloze man neerknalt die vervolgens zonder enige vorm van theater in de modder de dood vindt, is veelzeggend.

Ook geslaagd zijn de realistische decors. Troosteloze houten huizen, een modderige hoofdstraat, een rommelige dorpswinkel, een sobere saloon. Dat smaakte allemaal wel naar authenticiteit en deed mijn gemoed goed.

De realistische details waren echter niet voldoende om de weeïge smaak van de pathetiek weg te spoelen. Het realisme was niet opgewassen tegen een oninterssant familiedrama en een jammerend jongetje dat op een gigantische manier op mijn zenuwen werkte. Waar is Jack Palance als je hem nodig hebt, verzuchtte ik meerdere malen.

Ik begrijp de klassieke status van de film Shane, maar ik voelde die status niet.

Ik verwachtte er weinig van, zo'n western uit de vijftiger jaren, maar ik was aangenaam verrast. De spanningen tussen de mensen in zo'n leefgemeenschap zonder wet of politie was boeiend om te zien en goed uitgewerkt, zeker ook vanuit het perspectief van het jongetje. Er zaten ook ongewone details in, zoals het camerawerk tijdens gevechten, het was zeker geen doorsnee western.

Natuurlijk was het in de typische jaren vijftigstijl, dus zwaar aangezette muziek, larger than life acteerwerk, maar dat mag van mij. Zoals een levenslied vol van emotie je kan raken, zo raakte dit recht voor z'n raap melodrama mij.

Een ronduit vervelende western. Vervelend in de zin dat er weinig gebeurt voor een film met een speelduur van zo'n twee uur. Het plot heeft weinig om het lijf en dat geldt ook voor de personages. Ook vervelend in die zin dat er een personage, het zoontje van het gezin waar het titelpersonage bij terecht komt, ronduit irritant is. Dit titelpersonage komt ook nog eens totaal niet uit de verf. Een suf en nietszeggend personage, een erg kleurloze rol van Alan Ladd. Ook verder geen interessante rollen. De film voelt nogal cliché en suf aan. Wel enkele fraaie shots van de landschappen, de setting als zodanig is niet verkeerd. Maar dat doet er niet aan af dat dit een lange zit is.

Blu-Ray & 4K News #367: Shane (1953). | 50 Westerns From The 50s. - fiftieswesterns.wordpress.com

Herbekeken, één van de allerbeste westerns die ik tot nu toe heb gezien in mijn ogen.

Zelfs het jochie dat behoorlijk irritant kan zijn past perfect binnen het verhaal.