East of Eden (1955)

Eerst iets anders : mijn DVD bezit een ouverture (waarom is dit weggevallen in de bioscoop ?) dus plof ik me gezellig neer in mijn fauteuil voor ouderwets entertainment.

Nog iets anders : films waarin zomeravonden vol broeierige conflicten een vooraanstaande rol spelen, hebben een streepje voor.

En dan nog : Een boek van Steinbeck is de getormenteerde versie van Pietje Puk (en dat bedoel ik de alleraardigste manier) waarin gewone mensen gewone dingen doen in gewone dorpen.

En de film ? Middelmatig. Kazan zet in mooie cinemascope beelden maar inhoudelijk wisselvallig. De broer Adam is onderbelicht en zijn switch van liefde voor de broer naar haat voor de broer komt plots en zonder uitleg. Nee, ik vind de neveneffecten deze keer interessanter.

Klassiekerzondag bracht dit keer East Of Eden, en daar was ik wel erg nieuwsgierig naar. Mijn laatste Dean in de vorm van Giant was me erg tegen gevallen dus ik hoopte op beterschap met dit verhaal van John Steinbeck die ik overigens wel erg waardeer als schrijver, sterker met De druiven der gramschap hebben we als snel één van de beste boeken die ik gelezen heb.

En in eerste instantie gaat East Of Eden sterk van start met een geladen sfeer en een op het oog gekwelde jongeman in de vorm van Cal. De toon is op met mysterieuze af en de muziek samen met de shots bijvoorbeeld op de trein zijn toch echt van een gehalte dat mij aanspreekt. De verhoudingen binnen de familie Trask worden ook prima gebracht in het gebeuren te midden van alle blokken ijs. De vraag is allemaal wat er speelt, zo ook rond moeder, en Dean is overtuigend in zijn rol als getroubleerd, gekweld en onbegrepen jong. Een rol die hem uitermate goed ligt en uit eigen ervaring kan putten.

Handen wrijvend wacht ik af op het vervolg maar zo rond het sla transport en Cal's eigen stappen in het ondernemerschap stort voor mij eigenlijk de film en interesse compleet in. Wat er allemaal speelde in de beginfase verdwijnt naar de achtergrond door oorlog, handel en wat er dan ook maar enigszins mag spelen met de verloofde van broerlief. Ai! Wat jammer. Verhaal technisch snap ik waar het voor nodig is om op het einde weer terug te komen bij het beginpunt. Caleb moet de handel in om pa te willen helpen, in eerste instantie een goede keuze, tot er toch weer afkeuring is en de stoppen definitief doorslaan.

Maar dan toch veer ik op bij het verjaardagsfeestje waar Cal's cadeau volledig verkeert uitpakt en broer ook niet langer veel met Cal opheeft en de boel op de spits drijft met een ontzettend sterke finale tot gevolg. Wauw! Wat wordt hier de film toch gered van een slaapverwekkende dood die in het middensegment was ingezet. Tevens vallen enkele ontzettend sterke shots op zoals de lange 'duistere' schaduw van Cal op de vloer in het bordeel en het mee wiegen van de camera met Cal's geschommel.

En zo valt East Of Eden best nog behoorlijk uit en is het zeker niet een film die ik meteen afschiet met een slecht cijfer maar zeker nog een keer wil proberen. James Dean bewijst toch maar weer een fenomeen te zijn die iedere scene toch iets extra's weet te geven. Jammer alleen van het redelijk saaie midden die verhaal technisch ergens heen bouwt maar verder niet indrukwekkend of memorabele momenten heeft. Maar toch, East Of Eden is op zijn minst interessant te noemen.

Beetje gedateerd toch, hoewel an sich wel een aardige film om te zien en goed gemaakt.

Ik heb recent het boek gelezen. Wat opvalt is dat slechts een beperkt deel van het boek wordt gebruikt (eigenlijk alleen het vierde tevens laatste deel) en dan vooral gericht op de band tussen de vader en de zonen. Het boek is veel breder en hoewel elke plotbeschrijving van dat boek steeds dat centrale thema noemt vond ik dat in het boek (een overigens magistraal vertelde roman) veel minder sterk (of eigenlijk niet) naar voren komen. Dat hing er simpelweg wat bij. Deze film pakt juist wel dat stukje en hoewel die emoties nogal zijn uitvergroot en het theatrale acteerwerk ook niet echt helpt om dat gevoel goed mee te krijgen doet de film dat wel beter.

De film kent ook wel goede dingen verder: qua tempo wel oké, innemende personages, een aardig sfeerbeeld. Maar als gezegd ook niet geweldig geacteerd en gedateerd. Ik zie dit meer als document van een tijd dan echt een film die me meetrekt. 3,0*.

Sombere tragiek. De bijbelse motieven zijn duidelijk en het is welgeweten dat het een moderne hervertelling is van het Kain en Abel verhaal, de zoons van Adam. Ook de patriarch in de film heet Adam, en de gift uit de bijbel wordt hier vervangen door een envelop geld die de jongste zoon aan zijn vader schenkt. Cal is eigenlijk een zondaar, die de vrouw van zijn broeder begeert en jaloers is op zijn broer Aron, omdat hij alle liefde krijgt van zijn vader. Het bad guy gehalte van Cal wordt enigszins getemperd door de vader te beschuldigen van emotionele verwerping, en door te suggereren dat hij "slechts" een kwetsbare jongen is op zoek naar affectie. Als je je kinderen geen liefde geeft, dan brengt dat vroeg of laat noodlot over jou.

Een erg bitter verhaal met een pijnlijke afloop. Icoon James Dean is een beetje wat ook River Phoenix later zou worden. Een grote belofte die tijdens zijn opkomende carrière tragiek aan zijn einde kwam. De man had zeker talent al voelt dat bad boy imago misschien wat geforceerd aan. Ik was sterkst onder de indruk van de scène waar hij geld gaat lenen bij zijn moeder, de bordeelhoudster Kate. Duizelingwekkend goede scène vol karma. En over Kazans smetteloze regie niks dan lof.

Sterk drama net een i drukwekkende rol van Dean. Zeker wanneer je je bedenkt dat dit zijn debuut was.

4*

Nou debuut? Dat is niet helemaal waar ... : Filmografie James Dean