
They Shall Not Grow Old (2018)
Verenigd Koninkrijk / Nieuw-Zeeland
Documentaire / Historisch
99 minuten
geregisseerd door Peter Jackson
Honderd jaar na de Eerste Wereldoorlog weet men veel over de gruwelijke impact die het gehad heeft op de soldaten, met name de omvang van het aantal slachtoffers, waardoor een toekomstige generatie is weggevaagd. Peter Jackson geeft met 'They Shall Not Grow Old' een nieuw inzicht op de menselijke ervaring van het leven aan het front. Oude beelden uit archieven van oorlogsmusea zijn digitaal bewerkt en ingekleurd, waardoor men het akelige gevoel heeft dat de beelden recentelijk zijn opgenomen.
TRAILER
https://www.youtube.com/watch?v=vCYYlmKOWNA
Wanneer je deze, als ook andere ingevoegde media op de site wilt zien, dan moet je hier even toestemming voor geven.
Met het tonen hiervan wordt er mogelijk door een andere partij cookies geplaatst en/of wordt je ip-adres geregistreerd, zonder dat MovieMeter hier invloed op heeft. Lees ons privacybeleid voor meer informatie over hoe MovieMeter met je privacy omgaat.
Een verdedigbare keuze van de makers om oude interviews van veteranen te gebruiken als audio-commentaar, maar ik vond het wat veel. Er is een continue stroom van woorden, terwijl de beelden zelf vaak al genoeg zeiden, en het was soms wat gezocht om commentaar te horen wat dan bij de beelden past. Ook vond ik het jammer dat alleen het Brits-Duitse front werd getoond.
Doet weinig af aan deze documentaire die de soldaten van de Grote Oorlog een gezicht geeft. Knap werk van Jackson, ben benieuwd of het project een vervolg krijgt.
De training volgt en in die zin de oversteek en de eerste schreden in Frankrijk, nog steeds in zwart/wit overigens. Tot op heden alles gewoon. Maar dan...een plotselinge overgang van vlekkerig, schokkerig beelden, noem ze eigenlijk maar onpersoonlijk, naar herkenbare mensen, die in de lens staren, iets tegen een kameraad staren. Een bijna onwerkelijk realisme doet zijn intreden en doet mij naar adem happen. Wat ontzettend goed gemaakt. Alsof je naar recent gemaakt film over WO1 kijkt.
Het vervolg van de film gaat over de catastrofe rond De slag om de Somme die de eerste dagen in een grote tragedie uitdraaide door slechte tactiek en slechte keuzes. En vervolgens de gewonden, de Duitsers en hoe de Britten daar tegen aankeken en de thuiskomst en wat daar in die zin misging. Uiteraard begrepen de mensen totaal niet wat deze mannen hadden meegemaakt en hoe daar me om te gaan en dan werden ze ook nog eens gediscrimineerd voor banen voor een mij onbekende reden.
Dat Den Groten Oorlog een gigantisch nationaal trauma is bij de Engelsen en veel meer leeft dan WO2 moge duidelijk zijn. Niet alleen de verliescijfers waren enorm, zeg maar gerust dat een complete generatie werd weggevaagd, maar ook de psychologische nasleep voor de mannen zelf.
Mooi beeld, werkelijk waar fan-tas-tisch mooi gemaakt! Adembenemend! De voor heen bewegende vlekken in het zwart wit die kolderiek voorbij stappen zijn opeens mensen geworden, die lachen, iets zeggen en een ziel hebben. Eén nadeel echter aan de docu/film de constante stroom van veteranenverslagen die opgedreund worden. Het is naast de beelden eigenlijk allemaal een beetje teveel. Ik ben gaandeweg ook opgehouden met luisteren maar me alleen nog gaan concentreren op de beelden.
Beelden van de loopgraven en het slachtveld zijn indrukwekkend en wekken nagenoeg even veel afgrijzen op als deze van de concentratiekampen.
Belangrijk, verrassend en openbarend zijn toch wel de getuigenissen van hoe vanzelfsprekend men het vond om, éénmaal het land in oorlog, zich spontaan aan te melden om dit land te dienen.
Ook wel interessant zijn de getuigenissen over hoe er op het slagveld weinig werd nagedacht en hoe meningen over de vijand werden gevormd die niet uitsluitend negatief waren.
Eigenlijk geen documentaire die bovenal zit te kniezen over het leed - dat er natuurlijk zeker was - maar een breder beeld brengt van wat er echt leefde onder de manschappen.
Verrassend dat heel veel getuigenissen en anekdotes het geheel verzachten.
In het slot zit er nog een schitterende versie van het guitige "Mademoiselle from Armentiers, parlez-vous" (ouderen onder de gebruikers zullen het wel kennen) waarin een paar coupletten zitten die toch wel één en ander van deze film in zich houden, zoals
"I didn't care what came of me
So I went to join the infantry"
maar ook,
"You might forget the gas and shells
"But never forget the mademoiselles"
Met behulp van de nieuwste digitale technieken restaureerde hij archiefbeelden en plaatste hieronder geluidsopnames van interviews met veteranen uit de jaren zeventig en tachtig, die de oorlog dan ook aan den lijve hadden ondervonden. Deze mannen, jongens toen vaak nog, vertellen over de wreedheden, de zinloze slachtpartijen en de ontberingen, maar ook over de kameraadschap en de dagelijkse beslommeringen in de loopgraven. Daarnaast werden geluiden toegevoegd aan de stille film-beelden en lip-lezers werden ingeschakeld om te achterhalen wat de soldaten op de geluidloze beelden zeiden, waarna hun tekst door acteurs bij de beelden werd ingesproken.
Sommige beelden herkende ik uit de film The Battle of the Somme (1916). Echter waar deze film nogal gebukt ging onder slechte beelden. Is dat in deze film dus zeer sterk verbeterd. Het resultaat is een indrukwekkend historisch document!
Jackson stapt van splatterhorror naar Hollywood spektakel naar krachtige oorlogsdocu. Een van de betere (en weinige) docu's die ik dan ook heb gezien. Jackson zet een erg intense, verdrietige maar ook een mooie docu op het scherm.
Begon voor mij niet al te interessant, aangezien ik al zo'n beetje wist wat er aan het begin verteld werd. Daarna gaat de docu plots over in kleur en andere kunst en is het een stuk interessanter om te volgen, sommige momenten gaan dwars door je heen, en de beelden van de ontploffende landmijnen en granaten zijn erg intens.
De verhalen zijn ook meer dan boeiend om te volgen op sommige momenten, Jackson laat je eigenlijk haast niet ademhalen en alle feiten worden in een relatief korte speelduur wel flink voor je neus gedrukt. Een frisse benadering in het genre van documentaires.
Ik ben best onder de indruk hiervan, Jackson is een van mijn favorieten, en bewijst hiermee dus ook met dit genre overweg te kunnen.
Jammer dat het eerste deel van de film niet in kleur werd getoond, maar dat was ook niet het meest boeiende deel. Het middenstuk, in kleur dus, toont de gruwelen van de oorlog en hoe de soldaten het hebben ervaren. Soms had ik net het idee of het gewoon acteerwerk was, zo echt kwam het over en je beseft dan nauwelijks dat je naar 100 jaar oude beelden zit te staren. De film blijft vrij sober, bombastisch wordt het nergens. Ergens is dat te prijzen, maar het zorgt er ook af en toe voor dat het een beetje droge materie is dat je voorgeschoteld krijgt. Toch is dit wel echt heel knap gemaakt en zou iedereen met een beetje historisch besef het ook moeten bekijken.
3,5*
Uitstekende documentaire van Peter Jackson. Een persoonlijk project voor de Nieuw-Zeelandse regisseur, en dat is er ook wel aan af te zien. They Shall Not Grow Old is een documentaire over en voor de overlevende en overleden soldaten van de Eerste Wereldoorlog, en hoe zij alle gruwelijkheden hebben ervaren. Zwart-wit beelden zijn van kleur voorzien, en het geeft een realistische sfeer. Ik vond het zelf een beetje overbodig, want de beelden en de geluiden zijn op zichzelf al authentiek en realistisch genoeg. En gruwelijk genoeg, want sommige beelden zullen op mijn netvlies gebeiteld blijven staan. Knap werk van Jackson.
Deze Documentaire / Historisch film is inderdaad wat aan de lange kant, maar het geheel is wel fraai verfilmd, waarin o.a. honderd jaar oude beelden met nieuwe digitale technieken zijn ingekleurd (vanaf de 25e minuut). De film is voorzien van commentaar door veteranen uit de jaren zeventig en tachtig en dat maakt soms best indruk, ondanks dat je alleen hun stemmen hoort.
Dat deze film is geregisseerd door Peter Jackson (vooral natuurlijk bekend van de "Lord of the Rings" trilogie) is natuurlijk best apart (hij werd daarvoor overigens gevraagd door het "Imperial War Museum") en het doel van Peter Jackson met deze film is, om de mannen uit het verleden trekken en hun een menselijk gezicht geven, zodat een hedendaags publiek weer kennis met hun kan maken en eerlijk gezegd is hij daar best goed in geslaagd.
Wat ik me nog afvroeg: is het niet mogelijk om de beelden van minder dan 24 frames per seconde digitaal naar een normale snelheid te brengen? (Of ze eerst met een projector af te spelen die met een lage fps werkt o.i.d.?)
Wat de opnamen betreft kwamen die volgens mij uit Ieper - de ruïnes van de stad die we o.a. te zien kregen - en van de Somme. In die bloedige slag verloren de geallieerden maar liefst 60.000 soldaten aan doden en gewonden binnen een dag. Zinlozer kan het gewoon niet. Toch nog wel over na te denken dus deze prima docu van Peter Jackson die ik toch vooral zie als een anti-oorlogsfilm.
4,0*.
Maar als documentaire niet helemaal geslaagd. De film duurt 100 minuten en dat is best lang want het is een vrij statisch ding geworden met constante voice-overs. Wel mooi hoor, dat Engels met hun blokes, lads en chaps, maar op en duur weet je het af en toe wel. Ook het begin als het nog niet in kleur is, gaat dit wel erg lang duren. Het liedje bij de aftiteling is wel erg mooi. 3,5*.
Uiteindelijk blijft een standaardverslag van de Engelse kant van de loopgravenoorlog over. Maar daar is al decennialang zoveel over te lezen en beeldmateriaal van te zien, dat het voor iemand die een beetje in de Great War geïnteresseerd is maar matig blijft boeien.
edit: Voor iemand die er veel van kent, boeit het natuurlijk bijna niets. Jammer. Ik had graag meer gezien van het leven "achter" de loopgraven. Van het leven "thuis", van het leven van de hoge piefen, van alles dat niet al bekend was over de loopgraven.
En dan is 100 minuten heel lang.
Edit: het beste is nog dat het me weer eens "Lament" van de Einstuerzende Neubauten doet luisteren.
4*
De film laat dan ook zien hoe in 1914 de Britse jongens nauwelijks een idee hadden waarom ze opeens in oorlog met Duitsland waren maar evengoed enthousiast in het leger gingen uit patriottisme en uit avontuurzucht. Men achtte de Britten sowieso superieur en schatte in dat Duitsland zich hooguit na een paar maanden strijd zou overgeven: de mannen die in allerijl werden opgeleid tot soldaten waren zelfs bang dat de oorlog al voorbij zou zijn wanneer ze aan het front aankwamen. De soldaten die naar het front gingen waren dan ook helemaal niet bang en het was vooral veel loltrappen met de jongens onder elkaar met de bekende Britse onderkoelde humor die een stoïcijns karakter voorhoudt.
Het merendeel van de film laat (vervolgens) de loopgravenoorlog aan het front zien met niet alleen de psychologische terreur van de beschietingen en het sterven van je kameraden met overal opengereten lijken en losse ledematen maar ook de ontberingen als het gebrek aan hygiëne, de penetrante lijkengeur, de bevriezingen, de modder, de luizen, de ratten, de dysenterie, etc. Wat opvalt is dat nog steeds de massaal aanwezige dood geen indruk maakt op de jongens: het blijft gewoon hun ‘werk’ om daar te zitten en te doden of gedood te worden. Maar er vindt toch een transformatie plaats: in zulke beestachtige omstandigheden wordt men zelf een beest en het besef begint te dagen dat er iets ongekend vreselijks aan de gang is. De film eindigt ermee dat na de oorlog terug in Engeland de soldaten niet eens werden bedankt en soms zelfs met de nek werden aangekeken omdat ze vies waren en hun goede manieren waren verleerd: afgezien van de soldaten aan het front had de wereld nog altijd geen besef dat er iets vreselijks was gebeurd en dat oorlog een mensonterende bezigheid was geworden…
Overigens, (ex-)defensiepersoneel krijgt korting op een kaartje en ofschoon de huidige ontberingen en verschrikkingen in geen verhouding zullen staan tot wat de soldaten in de wereldoorlogen meemaakten, zal de film voor hen toch heel herkenbaar zijn hetgeen het verhaal van hoe oorlog de mens uit de beschaving rukt (en het onbegrip daarvan bij de burger) ook iets universeels geeft.
De docu kent ook een mooie opbouw die start met de zorgeloze zomerdagen die er toen in West-Europa waren. Ik herinner me nog dat de Belg Philippe Thys de Tour de France toen won en dat mensen keuvelden langs de straten of genoten van een zonovergoten terrasje. Het gerommel in Servië was letterlijk een ver van zijn bedshow. Interessant was ook de oproepplicht of alvast de sociale druk om zich te melden voor de dienst. Wie niet in uniform liep als twintiger kreeg in GB een symbolische witte veer voor lafheid. Propaganda mobiliseerde een ongeziene meute op weg naar het front, een pleziertripje tot Kerstmis ...
Het grootste deel van de docu beslaat de loopgravenoorlog. De gruwel en de erbarmelijke omstandigheden waarbij de dood achter elk hoekje schuilt wordt goed weergegeven. Mensen begaan beestachtige dingen om te overleven. De mens wordt een machine en doodt op bevel, drinkt zich letterlijk moed in of holt achter een bal aan om het niemandsland over te steken. Vele zaken worden niet belicht, maar je kan er ook niet alles instoppen natuurlijk.
Tot slot was ook het einde bevredigend. De Duitsers worden niet afgebeeld als de moordzuchtige Hunnen, maar als gelijken, als jongens die in hetzelfde schuitje zitten en ook niets liever willen dan naar huis gaan. De docu eindigde met de vrolijke noot zoals de oorlog destijds begon. Naast “It’s a long way to Tipperary” moet “Les mademoiselles d’Armentières” wel één van de bekendste liederen zijn uit die tijd.
Ten eerste fijn dat They Shall Not Grow Old over de Eerste Wereldoorlog gaat. Want hoe interessant de Tweede Wereldoorlog ook is, over de Eerste wordt een stuk minder gesproken. Alsnog vroeg ik me wel af wat zo'n film in de bioscoop te zoeken had; was dit niet meer iets voor thuis? Zo'n reportage die je voortdurend op Discovery ziet? Ik had geen promo's of trailers voor deze film gezien, dus aan het begin van de film was ik vrij zeker dat dit gewoon een vrij standaard documentaire zou worden. Tot het beeldmateriaal ineens beeldvullend werd en er kleur bij kwam. Een bijzondere ervaring om ineens beelden van ruim 100 jaar geleden op deze manier te zien. Ik twijfelde af en toe echt of er niet wat footage later was geschoten, zo helder. Maar wat ik begrijp bestaat de volledige documentaire uit beelden uit die tijd. Dus wat dat betreft is dit technisch bijzonder om te zien. Dat het geluid later is toegevoegd is soms wel duidelijk hoorbaar - vooral als er wordt gesproken - maar vervelend werd dat niet.
Verder koos Jackson ook voor een ietwat afwijkende vertelwijze. Geen algehele voice-over of talking heads, maar enkel stemmen van de soldaten die het verhaal vertellen aan de hand van anekdotes. Er is geen hoofdpersoon en je weet eigenlijk nooit echt wie er spreekt. Ik dacht dat er maar een paar sprekers waren, maar aan de aftiteling te zien waren het er een heleboel. Opvallend genoeg miste ik geen moment een hoofdpersonage. Er wordt een vrij duidelijk verhaal verteld; soldaten die ergens vol enthousiasme en naïviteit ergens aan beginnen en later ontdekken wat voor hel het eigenlijk is. Maar zelfs in de hel is er nog ruimte voor wat optimisme. We leren vrij weinig algemene feiten over de Eerste Wereldoorlog, maar blijven juist echt anderhalf uur bij de soldaten en maken precies mee wat zij meemaken. En met name door de af en toe vrij schokkende beelden lukt dat wel.
4 sterren.
De interviews van de soldaten waren ook erg interessant en een veel betere "voice-over" dan van een gemiddelde stemacteur.
Ook een leuke vondst om bepaalde beelden te voorzien van geluid en stemmen, het was zo goed gedaan dan ik er in eerste instantie bijna van uitging dat het de echte stemmen waren.
Het had wat mij betreft nog wel wat langer mogen duren, want als iemand die niet heel veel weet van de eerste wereldoorlog was het uiterst interessant om te mogen bekijken op het grote witte doek.

4*