
The Piano (1993)
Nieuw-Zeeland / Australië / Frankrijk
Drama / Romantiek
121 minuten
geregisseerd door Jane Campion
met Holly Hunter, Anna Paquin en Harvey Keitel
Ada kan niet praten en woont al een tijd alleen met haar dochter. Ze brengt elke dag uren door met het spelen op haar piano. Dan wordt zij uitgehuwd aan Stewart, een man die in Nieuw-Zeeland woont. Eenmaal daar aangekomen met haar dochter en piano, besluit Stewart deze te verkopen aan landverkoper George. Ada is hierdoor zo treurig dat ze afschuw voelt voor Stewart. George vraagt haar om les, zodat ze haar piano kan terug terugverdienen. Maar daar zitten ook andere voorwaarden aan vast. Eerst voelt ze ook afschuw voor hem, maar langzamerhand begint ze een intieme relatie met hem.
Trailer
https://www.youtube.com/watch?v=Bb0EYXtM1lc
Wanneer je deze, als ook andere ingevoegde media op de site wilt zien, dan moet je hier even toestemming voor geven.
Met het tonen hiervan wordt er mogelijk door een andere partij cookies geplaatst en/of wordt je ip-adres geregistreerd, zonder dat MovieMeter hier invloed op heeft. Lees ons privacybeleid voor meer informatie over hoe MovieMeter met je privacy omgaat.
Links
Zoek naar deze film op dvd/blu-ray op AmazonIMDb (7,6 / 78930)trailer (YouTube, ondertiteld)boek (BoekMeter)filmscore (MusicMeter)iTunes: € 9,99 / huur € 4,99koop bij Lumière voor € 6,99Pathé Thuis: vanaf € 5,99 / huur € 2,99De muziek van de film was meesterlijk, de beelden erg sterk en sfeervol en het uitgangspunt genoeg om een interessante film op te leveren. Uithuwelijking is natuurlijk sowieso een vervelende zaak voor beide partijen maar door de grote afstand en het feit dat de vrouw stom is, wordt het hier nog veel complexer.
Mijn probleem met de film is dat ik de wendingen niet geloofwaardig vond en de hoofdpersoon na verloop van tijd op de zenuwen ging werken. Ik vermoed dat er nog veel meer mis is dan alleen een onvermogen om te spreken. Haar keuzes zijn in ieder geval totaal irrationeel en ze komt ook heel vaak terug op beslissingen. Ik kon totaal niet in de romance tussen de vrouw en de landverkoper komen. Hoe bestaat het dat je gevoelens krijgt voor een viezerik die je dwingt om seks met hem te hebben in ruil voor je piano? De psychopathische uitbarsting van de echtgenoot vond ik ook erg overdreven. Het is duidelijk dat hij wel gevoelens had voor zijn vrouw, maar zo'n obsessieve gevoelens waren het duidelijk niet. Dat hij haar gestraft zou hebben voor het overspel kan ik nog wel geloven, maar dit was buiten alle proporties.
Al met al een behoorlijk deprimerende film, die lastig te volgen is door zowel de aart van het hoofdpersonage als de onlogische wendingen in het verhaal. De romantische muziek staat in schril contrast met het verhaal...
Maar het ligt anders, bij nader inzien.
Campion verkruimelt met twee opgewekte, innerlijke babbel-monologen aan het begin en eind van haar film het romantische cliché van de ongrijpbare vrouwelijke ziel. De dame in kwestie is in de eerste plaats zichzelf een raadsel ('Waaróm ik al vanaf mijn zesde niet meer praat? Geen idee eigenlijk'). Dan wordt het voor anderen ook lastig.
Ja, ongetwijfeld zal die 'getroubleerdheid' een reactie zijn op het Victoriaanse korset waarin vrouwen gedwongen werden, maar daar ligt hier niet de nadruk op.
Hoe dan ook, het vergt de oersimpele, brute doelgerichtheid en transparantie van een figuur als Baines om in die grafkist van een hoepelrok door te dringen. Een cliché eens te meer? Maar de 'bruutheid' van Baines is een wereld van verschil met die van Stewart.
Voor de bekrompen koloniaal Stewart, én voor de nuchtere eenvoud van de Maori's blijft de piano iets onbegrijpelijks; voor Baines eigenlijk ook, maar hij ziet genoeg, daar op het strand, om de juiste toets te kunnen vinden. Tussen het deprimerende schimmenspel van de Victorianen en het vrolijke geram op de piano van de Maori's vertegenwoordigt hij het beste van twee werelden.
Campion maakt hier dus geen vierkante driehoek van, afgesloten met een stevige melodramatische punt. Geen 'mannelijke' climax, maar met een 'vrouwelijk' tikje kantelt ze de ontwikkelingen richting een happy end, onderweg hier en daar onnadrukkelijk de erotische en komische toetsen aanrakend.
Erg leuke film, met een glansrol van Holly Hunter.
Na herziening toch net iets minder indrukwekkend dan de eerste keer. Of was het de muziek vooral die me zo overrompelde destijds? Hoe zo'n ogenschijnlijk simpele melodie je zo weet te ontroeren. Weergaloos. Het vrouwelijke karakter van de film ligt er vaak net iets te dik bovenop; een overdreven langdurig shot van Harvey Keitels achterwerk bijvoorbeeld, even later ook nog zijn voorkant. De vrijscène wordt dan weer heel erg fraai in beeld gebracht. Teder, mystiek bijna. Deed me denken aan een vrijscène in Bertolucci's The Last Emperor, waarin je enkel de lakens ziet bewegen en wat gekreun hoort. Ada's opstandige dochter zegt op een gegeven moment iets wat ik herkende uit Pippi Langkous, wanneer ze aan de nieuwsgierige Aunt Morag een compleet uit haar duim gezogen verhaaltje vertelt over haar vader, voortreffelijke rol trouwens van Kerry Walker, en dan ineens uitroept: 'O, nu lieg ik alweer!'
Veel symboliek maar soms ook net te zwaar aangezet. Op kerstavond wordt in de vorm van een schimmenspel het sprookje Blauwbaard uitgevoerd, dat alvast een voorbode is van wat er later met de overspelige Ada zal gebeuren. Wel geestig is hoe de daarbij aanwezige Maori's zich een hoedje schrikken op het moment dat Blauwbaard zijn bijl opheft en zij denken dat er echt iemand vermoord gaat worden.
Alisdair weet niet hoe hij toenadering moet zoeken tot de afstandelijke Ada en vraagt voortdurend om raad bij de bedillerige Aunt Morag, die op haar beurt steeds wil weten of er al 'affectie' is. De innige band tussen die twee zou je kunnen zien als een geperverteerde moeder-zoonrelatie waarin de zoon niet loskomt van zijn dominante moeder.
Verder erg mooi hoe Campion het scherpe contrast laat zien tussen de kolonisten, de westerse beschaving, met hun strenge fatsoensnormen en rare vrouwonvriendelijke ideeën over seks en de Maori's die daar veel vrijer en ruimdenkender in zijn. Dit verschil komt mooi naar voren in de scène waarin Baines, enkele Maori-vrouwen en een Maori-man met elkaar zitten te dollen langs de kant van de rivier; er worden seksueel getinte grapjes over en weer gemaakt en de Maori-man maakt zonder enige schroom een dubbelzinnige opmerking over zijn homoseksuele geaardheid.
Aan het slot nog een paar regels uit een prachtig gedicht van de Engelse dichter Thomas Hood, Silence..
There is a silence where hath been no sound,
There is a silence where no sound may be,
In the cold grave - under the deep, deep sea,
The Piano - The Promise - The Heart Ask Pleasure first -Michael Nyman - YouTube even aandacht voor deze geweldige uitvoering.
Ik vind die uitvoering weinig toegevoegde en onderscheidende waarde bieden. The Heart Asks Pleasure First I - YouTube (Jeroen van Veen) is daar wel een goed voorbeeld van. De wijze waarop Nyman zelf The Piano omtoverde tot een 30 minuten durend Concerto is overigens briljant.
Vooropgesteld, het ziet er erg fraai uit, met geweldige beelden van een ruw Nieuw-Zeeland. De Schotse Ada (die stom is maar waarom, tja, leuk voor het verhaal?) wordt uitgehuwelijkt aan de Nieuw-Zeelander Alisdair, die weinig opheeft met haar piano-speelhobby. Daarentegen valt ze wel voor ruwe bolster Baines, die met één been in de Maori-wereld staat, en Ada eerst probeert te kopen, maar die vervolgens ook vrijwillig voor hem valt. Maar goed, de film boeide me maar matig. De romances en het mislukte huwelijk van Ada en Alisdair, het is niet mijn soort thema. Dat kan. Maar verder stoorde ik me aan zo'n beetje alle karakters, aan de dik aangezette karikaturen over Victoriaanse mores, en over westerlingen tegen Maori's. Haha, kijk eens hoe zij te dom zijn om door te hebben hoe een schaduw werkt! Maar toch als echte noble savages weer vrijer dan die stugge Britten. Kortom, alle bijrollen zijn wandelende clichés, en de hoofdpersonen maken (voor mij) ook de meest rare keuzes. Misschien kan ik me wellicht te weinig inleven in de denkwijze van Britten en Nieuw-Zeelanders van 150 jaar geleden, of allicht zit het verhaal niet zo logisch in elkaar. Laten we het erop houden dat het niet bepaald mijn film is.
Audiovisueel is The Piano echt een pareltje. Het acteerwerk van Hunter, Keitel, Neill en een jonge Paquin is ook ijzersterk, en regisseur Jane Campion heeft een duidelijke visie en wijkt daar ook niet van af. Je weet eigenlijk geen moment waar Campion heen wilt met het verhaal, en dat is de grootste kracht van de film. Het script laat wel wat steken vallen, en ik voelde nooit echt de chemie tussen Hunter en Keitel. Maar dat kan natuurlijk ook de bedoeling zijn geweest van Campion, en het einde vond ik zeer sterk gedaan.
Apart is het verhaal te noemen over de 'stomme' Ada die naar Nieuw-Zeeland vertrekt om daar uitgehuwelijkt te worden. Het betreden van een totaal andere wereld wordt al gebracht op de wijze waarop ze aan land gebracht wordt, en het daarop volgende besluit om de piano achter te laten, met alle gevolgen van dien. Een soort driehoeksverhouding speelt zich daarna af tussen de drie betrokkene. Iets waar de leidende factor de eigenzinnigheid van Ada zou zijn. Iets waar ik wat moeite mee hebt te identificeren en haar redelijk stuurloos en onduidelijk vind.
Waar gaat de piano nu precies over is dan ook de vraag. Verlangen, obsessie, afwijzing en acceptatie zijn dingen die allemaal voorbij komen maar met het einde in gedachte, het afscheid van de piano en de bijna zelfmoord heeft het er de schijn van dat Ada herboren moest worden om dingen anders te kunnen doen.. De piano lijkt dan ook eerder een middel om gevoelens en frustratie te uiten dan een muziekinstrument, tegelijk een afvoerputje van alles wat ze niet kan uiten en een molensteen om de nek. Eenmaal afscheid genomen lijkt ze wel verder te kunnen.
Nieuw-Zeeland is niet bepaald een droomoord, de visuele grauwe stijl past prima bij de bare omstandigheden, het acteren is geweldig en vooral Paquin valt op en de muziek is prachtig. Toch duurt het mij wat te lang voordat de ellende en problemen ontstaat. Wellicht bewust houdt Campion de koers lang onduidelijk en wispelturig. Toch is het mij wat teveel van het goede en ik kan dan ook niet anders zeggen dat ik The Piano als een zwaar en ondoorgrondelijke drama ervaren heb die ik zeker nog een keer moet zien om helemaal op waarde te schatten.
Nieuw-Zeeland in de negentiende eeuw was een patriarchale samenleving. Ada wordt door haar vader uitgehuwelijkt aan een man die ze niet kent. Haar echtgenoot verkoopt haar diensten voor een lap grond. Baines koopt haar gunsten voor een paar pianotoetsen. Beide mannen ondergaan echter een verandering. Baines evolueert van primitief naar respectvol wanneer hij de piano terugstuurt. Haar echtgenoot ervaart telepathisch contact - al kun je dat ook uitleggen als de stem van z'n geweten.
Dreigende wolken, de schuimende zee en de woeste natuur van het Noordereiland worden prachtig in beeld gebracht. Er zijn mooie tracking shots van de Maori's die de vleugel verhuizen, en van een loopplank die wegzakt in de modder. Het instrument wordt tweemaal getoond in een omgeving waar het niet thuishoort: op het strand naast een aantal meubels, en op het einde in de zee. Het is twijfelachtig of een piano echt zo snel zou zinken, maar het gaat om het poëtische beeld. Behalve overweldigende natuurbeelden gebruikt Jane Campion effectieve close-ups, bijvoorbeeld een kopje thee van bovenaf getoond. Kijkgaatjes zijn een visueel motief. In het begin zien we Ada door haar vingers kijken; daarna zijn er meerdere momenten waarop iemand anderen bespiedt door een gaatje. Het gaatje in Ada's kousen is een fetisj. Silhouetten achter een scherm komen voor in het toneelstuk, maar ook wanneer Ada die witte tent binnen komt. Blauwbaard valt samen met het thema van vrouwenmishandeling, maar ook met nieuwsgierigheid en voyeurisme.
Holly Hunter blijkt ook een goede pianiste te zijn, want ze speelt alles zelf. De muziek van Michael Nyman klinkt niet negentiende-eeuws, maar versterkt de dromerige sfeer met warme klanken en voegt een golvend ritme toe aan scènes met beweging.
Interessant plot ook met de uithuwelijking en de verhuis naar Nieuw-Zeeland. Dan weet je vooraf al dat je maken zal hebben met mooie natuurbeelden, en die komen er ook! Aan de andere kant ook primitief en rauw. Liefde laat zich niet dwingen en dat blijkt hier ook. Alleen vond ik de chemie tussen beiden niet zo geweldig, hoewel dat zeker niet lag aan Holly Hunter of Harvey Keitel.
Boeiend en intrigerende film, geen absolute topper voor mij persoonlijk, maar zeer degelijk wel.