Biruma no Tategoto (1956)

Kon Ichikawa is vandaag overleden op 92-jarige leeftijd!

http://mdn.mainichi.jp/national/news/20080213p2a00m0na043000c.html

Toegankelijkere film dan ik vooraf verwachten. Het is bijna een sprookjesverhaal. Het is net alsof As It Is in Heaven is gecombineert met een oorlogsfilm. Veel van de kracht hangt namelijk af van soldaten die gezamenlijk zingen, onder leiding van de kapitein die een muzikale opleiding heeft gehad, en ondersteunt door een soldaat die uitzonderlijk goed op de harp kan spelen. Wat je krijgt is bijvoorbeeld een scène aan het begin waarin de soldaten intens gespannen schuilen in een hutje terwijl ze weten dat ze omsingelt zijn door Britse tegenstanders. Om hun angst te overwinnen zingen ze als een volleerd koor gezamenlijk een lied. Dan blijkt dat ze minutie buiten hebben laten liggen. Zingend en dansend gaan ze met zijn allen naar buiten om de kar vol explosieven op te halen. Hoe dat afloopt vertel ik hier niet, maar het is toch al een gezicht op zichzelf: soldaten die in een halve musical beland lijken te zijn.

Het is niet zo vergezocht als het klinkt. Dit is een magische oorlogsfilm. De nadruk op muziek ondersteunt de pacifistische boodschap perfect en geeft een haast mythologisch gevoel aan wat we te zien krijgen. Dit in combinatie met de soft-focus cinematografie en de wonderlijke locaties (Birma's landschap is echt iets bijzonders, of ze hadden de beste locatie scout ooit) zorgt voor een van de meest unieke en lyrische oorlogsfilm bedenkbaar. Ik kan me moeilijk voorstellen dat er veel vergelijkbare films te vinden zijn. Het grootste wonder is wellicht dat het allemaal nog werkt ook. Ja, het is sentimenteel, maar wel op een goede manier. Ja, de soldaten doen soms meer denken aan een stel kleuters dan aan vechters, maar ook dat past.

Rationeel gezien is The Burmese Harp grote nonsens, maar Ichikawa brengt het met zoveel overtuiging dat ik niet anders kon dan meegesleept worden door de schoonheid van de film. Alleen het voorlezen van de brief had geschrapt moeten worden. Het probeert iets teveel van het verhaal te verklaren, waar een zekere mysterie beter werkt.
4*

Wie op zoek is naar een naturalistisch oorlogsdrama met actie:zoek verder.Wie op zoek is naar een Boeddhistische parabel over hoe een mens juist in de diepste ellende het licht kan zien:kijk hiernaar.Let niet op bizar of kitscherig aandoende details maar stel je open voor het geloof in de mensheid dat deze film ondanks alles laat zien.

Een mooie ontroerende film, die mij vanwege het vele koorgezang ook meteen deed denken aan 'As it is in Heaven'. Maar dan gelukkig op zijn Japans zonder de mierzoete EO/NCRV/KRO-saus! Fans van die film zullen evenwel ook met deze film wel uit de voeten kunnen. Het is in ieder geval een (van de vele) humanistische en pacifistische oorlogsfilms vanuit Japan, waar ik toch nog altijd een zwak voor heb en die ik bijna nooit slecht vind.

De film opent sterk met de scène die The One Ring hieronder beschrijft en blijft daarna boeien met Mizushima's missie. Daarna gaat het qua plot een beetje slepen, maar het bleef mij toch boeien en ik heb geen keer op de klok gekeken.

Verder mooie plaatjes van Birma/Burma/Myanmar, vandaag toevallig ook prominent in het nieuws.

Pas voor het eerst dat ik trouwens een film van Kon Ichikawa mocht aanschouwen Wat is er toch nog veel te zien! Ook een van de weinige keren dat ik Rentarô Mikuni, toch éen van de grotere Japanse acteurs, eens in een film zie.

Ichikawa heeft zelf ook nog een remake van deze film gemaakt zag ik op IMDB? Zal ik tzt ook maar eens toevoegen op deze site, ondanks de overbodigheid van die excercitie van Ichikawa. Kan ik meteen dit plaatje gebruiken, want die is dus van de film uit 1985!

Apart. Ik moet eens ophouden met het constant afvragen wat voor cijfer ik een film ga geven. Het middenstuk was misschien nogal slap, maar wat een begin en einde! Mijn eerste film van Ichikawa en het bevalt me wel. Misschien niet echt mijn ding, maar ik maak graag uitzonderingen.

Dit is inderdaad een prachtig voorbeeld van hoe effectief een sentimentele film kan zijn. Normaal ben ik nogal kriegelig voor dergelijke zangstukken, maar hier wordt het erg overtuigend neergezet. Het mooie is eigenlijk ook dat geen enkele partij in de oorlog wordt neergezet als minderwaardig, waardoor het verhaal van Mizushima en zijn kameraden echt centraal staat en hierdoor wordt de sfeer in de veel ook veel universeler.

Bovendien ook erg mooi geschoten en de film lijkt ook zelf een werk te zien van verwerking van de oorlog. Zo lang was dat in 1956 namelijk nog niet geleden. Erg bijzonder, dat zo'n thema dan al zo relativerend behandeld kan worden. Een aangename verrassing!

Een erg mooie film van Kon Ichikawa, met een interessant en mooi verhaal, dat prima wordt uitgewerkt.

Zeker is het een ietwat sentimentele film, maar de nadruk ligt daar niet op. De nadruk ligt in mijn ogen vooral op de manier waarop een groep de nederlaag van de oorlog verwerkt. En in dat proces werkt de harp hier bijzonder goed. Het is een fijngevoelige film, evenals de harp en juist dat vult elkaar hier bijzonder goed aan. Ik ben op zich ook nooit zo van de muzikale intermezzo’s en als ik dan lees dat hier soldaten in zitten die volop aan het zingen zijn, vrees ik enigszins het ergste, maar dat is ten onrechte. Juist de gezongen stukken en de momenten waarop de harp bespeeld wordt zijn mooi en vormen rustpunten om net als de soldaten eens even na te denken over alle gebeurtenissen.

Cinematografisch ziet het er overigens ook bijzonder mooi uit. De locatie waar het zich allemaal afspeelt is prachtig en Ichikawa slaagt er zelfs in om de regen net zo mooi in beeld te brengen, zoals Kurosawa dat altijd kan. Ondanks de ver gezochtheid van sommige zaken, blijft het toch ten allen tijde geloofwaardig. Die papegaai past trouwens ook mooi bij alles en zelden heb ik een dier zo triest zien kijken na het lezen van een droevig bericht. Ik ben het met The One Ring eens dat het voorlezen van de brief, een klein beetje van de magie wegneemt. De film had 2 minuten eerder moeten eindigen, dan was het helemaal prima geweest.

Maar verder dus erg genoten van deze Japanse klassieker, die bij mij in ieder geval de juiste snaar heeft weten te raken. Ik wil zeker ook nog veel meer van Ichikawa zien, want dit was na Tokyo Olympiad pas de tweede film die ik van hem zag en ook die beviel goed.

4,0*

Acht berichtjes slechts, in het hele bestaan van MovieMeter en over heel 2015 slechts 4 nieuwe stemmen. Een enigszins onderbelichte film dus, als je het mij vraagt, al is het aantal stemmen (ik voeg bij deze de 50e toe) gelukkig een stukje hoger. Het is ook voor mij mijn eerste Ichikawa, al is dat niet heel verrassend aangezien ik met 22 films op de Kinema Junpo lijst, nog niet zo gek veel Japanse cinema heb gezien. Overigens ontbreekt The Burmese Harp op die lijst, wat mij betreft onterecht.

Slow-paced, maar doorwrocht met menselijkheid, is dit echt een film om over je heen te laten komen. Waar veel anti-war films nogal met ferme slagen op de boodschap hameren, pakt Ichikawa het anders aan door ons de innerlijke reis van Mizushima te tonen. Spiritualiteit, sentimentaliteit en muzikaliteit worden hier probleemloos in verweven, op een manier die bij mij het grootste respect afdwingt. De sfeervolle zwart-wit fotografie is van grote klasse, net als het indrukwekkende landschap.

Al met al een terechte plek in de tip 250, en volgens mij stijgt hij dankzij deze stem door van 3,83 naar 3,84 te gaan weer een plekje of tien, van 123 naar 113, als dat inderdaad zo simpel werkt. La Strada mag er dan met die eerste Oscar voor beste buitenlandse film vandoor zijn gegaan, maar The Burmese Harp heeft op mij meer indruk gemaakt.

Prachtige cover art van Criterion, trouwens.

4.0*

Kon Ichikawa maakte ruim 11 jaar na de Tweede Wereldoorlog deze verstilde film waarin een soldaat zich eerst vermomt als monnik, maar daarna zich ook zet aan een spirituele opdracht: het begraven van de vele, vele lijken die op het slagveld zijn achter gebleven. Mooie muziek, prachtige beelden. Een meesterwerk.

In een reactie op een opmerking van John Milton bij de film Dunkirk schreef ik o.a. het volgende:

Het punt is en dat heb ik de laatste tijd ontdekt; ik ben helemaal niet meer in de stemming voor oorlogsfilms. Vanmorgen nog geprobeerd een oorlogsfilm te bekijken maar er na een half uur de brui aan gegeven.

Wel, vanmorgen heb ik die film - en dat was deze film dus! - toch maar afgekeken en dat is maar goed ook, want i.t.t. Dunkirk wist deze film mij wél te raken. Niet zo zeer vanwege die doorgaans schreeuwende Japanse soldaten maar vooral door die krachtige uitstraling van de monnik Mizushima, die de boodschap van het boeddhisme uitstekend begrepen had. De kracht van die boodschap ligt in het zwijgen. "De waarheid kan niet onderwezen worden" zo luidt een boeddhistische spreuk. Beelden zeiden trouwens meer dan genoeg en dan heb ik het vooral over die op visueel vlak schitterend weergegeven beelden van de talrijke vergane lijken van de gesneuvelde Japanse soldaten die bij mij veel meer indruk maakten dan die gevechtsscène die we in het eerste half uur te zien kregen. Ik vind deze film dan ook een zeer sterke anti-oorlogsfilm. Het einde, de reis naar huis van de Japanse soldaten over de rivier met op de achtergrond het Birmese vlakke landschap, een pagode daar boven uitstekend vond ik trouwens zeer mooi.

4.0*

et voilà, hier zijn we het eens

Ontstijgt de (anti)-oorlogsfilm door een soort van transcendente ervaring. Bijzonder.