Renaldo and Clara (1978)

Renaldo and Clara: miskend meesterwerk of terecht door de pers vernietigde egotripperij?

Renaldo and Clara is zowat een heilige graal onder de Bob Dylan fans. Deze semi-autobiografische film, geschreven en geregisseerd door Dylan zelf, is bij zijn release ontzettend slecht onthaald. De meeste cinema's weigerden de film te draaien en de reviews waren vernietigend waardoor Dylan besloot de film geheel uit de omloop te laten nemen. Zelfs nu, 34 jaar na de release, weigert de singer songwriter de film uit te brengen op DVD/BluRay in de hoop dat de film in de vergetelheid terecht komt. Dit heeft echter een averechts effect doordat de Dylan fans die er toen nog niet bij waren (zoals ik) enorm geïnteresseerd geraken in de film. Dylan is in zijn opzet geslaagd maar rekende echter niet op een televisie uitzending van ergens eind jaren '70 - begin jaren '80 die tegenwoordig op het internet is te vinden.

En Renaldo and Clara is een erg bevreemdend stukje cinema gebleken. Ik ben enorme fan van Dylan (heb ook het geluk gehad hem nog te kunnen zien optreden) en ik was hier dan ook enorm benieuwd naar omdat de zanger met gemak een heel verhaal kan vertellen in één nummer. Ik vroeg me dan ook af wat hij met een speelduur van zo'n kleine 4 uur zou kunnen doen maar jammer genoeg komt het verhaal van Renaldo and Clara niet helemaal tot zijn recht. Voornamelijk omdat het allemaal wel erg chaotisch en fragmentarisch verteld wordt. De film is eigenlijk onderverdeeld in drie verschillende stukken. Het eerste stuk bevat veel autobiografische elementen zoals de driehoeksrelatie tussen Bob, Sara en Joan en ook onder andere het verhaal van Rubin Carter. Het tweede stuk bevat eerder elementen die ik niet altijd even goed kon thuisbrengen en die ik eerder classificeer als het einde van de Beatnik periode, vandaar ook de aanwezigheid van Jack Kerouac. Het derde deel van de film is het duidelijkste doordat dit gewoonweg extracten zijn uit de Rolling Thunder Revue show. Verwacht echter geen duidelijke onderscheiding tussen deze categorieën want die is er simpelweg niet. Niet alles is altijd even interessant en er zijn dan ook een paar inzakkingen te merken tijdens de lange speelduur maar toch bevat de film een aantal erg interessante thema's. Vooral de hierboven genoemde driehoeksrelatie was het hoogtepunt voor mij. Voor degenen die niet in zijn geheel mee zijn met de historie van Dylan (al raad ik je aan om de film pas te zien wanneer je het merendeel van zijn werk kent), het gaat als volgt:

Bob en Sara waren sinds eind 1964 een koppel. Ze leken het geluk te hebben gevonden en trouwden een jaar later in 1965 tijdens een pauze tussen twee tours. Ze kregen vier kinderen ( Jesse, Anna, Samuel en Jakob) en Bob adopteerde Maria, de dochter van Sara uit een vorig huwelijk. Het geluk bleef echter niet duren en er kwamen meer en meer spanningen tussen koppel waardoor ze in 1977 scheidden. Zijn relatie met Sara resulteerde in een paar van Dylan's beste nummers (Wedding Song, Sad Eyed Lady of the Lowlands en natuurlijk Sara zelf). Maar wat heeft Joan Baez dan weer met Dylan te maken? Wel, zij was eigenlijk het vriendinnetje dat Dylan had voor hij met Sara samen was, volgens Baez was zij het onderwerp voor het nummer Visions of Johannah. In dat opzicht is de driehoeksrelatie in Renaldo and Clara er wel één die vonken geeft want de relatie Bob en Sara sloeg nog verse wonden en Sara zal het ook niet zo erg leuk hebben gevonden dat er nog een ex-vriendinnetje op de proppen kwam. Seksuele spanning ten top dus!

De film kan op sommige punten nogal vrij verwarrend zijn. Zo heb je Bob Dylan die Renaldo speelt en is er ook nog Ronnie Hawkins die Bob Dylan speelt. Je zou er voor minder je aandacht bij verliezen maar eigenlijk begint het naar het einde toe een mooi geheel te vormen. Niet alles is altijd even duidelijk (persoonlijk ben ik nog altijd niet mee met wat die groep mensen in de diner doet) maar de individuele scènes geven een bepaalde soort fascinatie die lang blijft doorwerken. Zo blijft het verhaal van Rubin Carter (hoewel ik er eerlijk gezegd wel van overtuigd ben dat Carter niet onschuldig is) interessant om te zien en geeft het een mooi intermezzo. Ook de schijnbaar niet in scène gezette scène waarin we twee katholieken een menigte zien toespreken blijft lang nagalmen. Qua muziek blijft dit natuurlijk enorm sterk. Dylan laat zich omringen door topgitaristen à la Mick Ronson (die een veel beter gitarist is dan acteur) en Bob Nieuwirth en de versies van onder andere A Hard Rain's Gonna Fall, Sara en It Ain't Me Babe rocken dan ook. Dylan als acteur blijft nog altijd een twijfelgeval. In Masked and Anonymous doet hij het nog vrij goed maar dit gaat hem, bizar genoeg, minder goed af. Ook Sara en Joan Baez zijn nu niet meteen de beste acteurs die in de film zitten maar vreemd genoeg let je daar compleet niet op bij het kijken. De korte monologen van David Blue zijn ook wel interessant trouwens.

Voor mij valt Renaldo and Clara in de categorie van miskend meesterwerk. Toegegeven, de film is erg lastig om in te komen maar de film blijft nog altijd nazinderen. De film bevat prachtige scènes (Dylan die tegen het einde van de concerten compleet uitgeteld in zijn kamer ligt!) en de speelduur vliegt relatief snel voorbij. Niet alles is even duidelijk maar misschien komt dat nog wel met een herziening. Om dit echter ten volle te kunnen waarderen moet je echt wel wat van het leven en de nummers van Dylan kennen vrees ik.

4.5*

Interessant leesvoer voor als je de film wat wilt herbeleven:

Renaldo and Clara - litkicks.com

Fijn dat Metalfist de vraagstelling hierboven al geponeerd heeft: dit is géén miskend meesterwerk. Dylan doet er goed aan om dit van de wereld verborgen te houden.

Na bijna driekwart van de film gekeken te hebben, en nog steeds op zoek naar enige lijn en mogelijke bedoelingen van Dylan, heb ik de film afgezet. Ik had al genoeg tijd verspild.

De snelle afwisselingen en de onduidelijke doelen van de scènes maken het geen plezierige zit: waarschijnlijk zal David Lynch deze film nog afzetten.

Met veel kennis van Dylan's platencollectie, zijn liefdesleven en de integratie van deze twee wordt deze lange speelfilm wellicht enigszins aantrekkelijk om te kijken. Blijkbaar wist ik dus niet genoeg van de beste man af. 1*

Aha, eindelijk nog eens iemand die hier een bericht achter laat

Het was trouwens niet mijn bedoeling om elitair oid over te komen dat je echt een die-hard fan moet zijn om dit te kunnen waarderen. Het lijkt me gewoon iets makkelijker zijn om in de film te komen. Kan me trouwens perfect in je kritiek vinden.

Wat een poster